Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

VIII U 1018/15 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Poznaniu z 2015-10-27

ODPIS

Sygn. akt VIII U 1018/15

WYROK

W IMIENIU

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 października 2015 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie : Przewodniczący SSR del. do SO Maciej Nawrocki

Protokolant st. prot. sąd. Magdalena Pelz

po rozpoznaniu w dniu 27 października 2015 r. w Poznaniu

odwołania B. L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

z dnia 20 marca 2015r., znak: (...)

w sprawie B. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

o emeryturę

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującemu prawo do emerytury przy wieku obniżonym z tytułu pracy w warunkach szczególnych od dnia 1 stycznia 2015r.

/-/ Maciej Nawrocki

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 marca 2015 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P., na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 748 ze zm.; dalej: ustawa emerytalno-rentowa) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43), po rozpoznaniu wniosku z dnia 27 stycznia 2015 r. odmówił B. L. prawa do emerytury.

Uzasadniając organ rentowy wskazał, iż ubezpieczony udowodnił okres ubezpieczenia w ilości 23 lata, 9 miesięcy i 16 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Nadto organ rentowy uwzględnił do stażu pracy w szczególnych warunkach 15 lat i 4 dni. Do stażu pracy nie uwzględniono okresu pracy na gospodarstwie rolnym od 1 lipca 1970 r. do 27 lutego 1972 r., ponieważ B. L. nie zamieszkiwał w miejscowości, w której znajdowało się gospodarstwo rolne, a ponadto rodzice nie byli właścicielami tego gospodarstwa. Wobec powyższego organ rentowy uznał, iż wnioskodawca nie spełnił warunków do przyznania emerytury, gdyż nie osiągnął 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego. /vide decyzja w aktach ZUS/

Dnia 14 kwietnia 2015 r., w formie i terminie przewidzianym prawem, B. L. złożył odwołanie od powyższej decyzji.

W uzasadnieniu podniósł, iż wykonywał pracę w gospodarstwie przez cały dzień, zamieszkując na jego terenie. Odwołujący wskazał również, iż wszystkie dane wypisane na dokumentach ZUS i potwierdzone przez pracownika jednostki były przepisane z dokumentów wystawionych przez Urząd Gminy. /vide odwołanie k. 2 akt/

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania powołując argumentację prawną i faktyczną zaprezentowaną w zaskarżonej decyzji. /vide odpowiedź na odwołanie k. 3 akt/

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

B. L. urodził się dnia (...) Odwołujący nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Odwołujący legitymuje się okresem ubezpieczenia wynoszącym na dzień 31 grudnia 1998 r. 23 lat + 9 m-cy + 16 dni okresów składkowych i nieskałdkowych. Ponadto staż pracy w szczególnych warunkach wyniósł 15 lat i 4 dni.

Dnia 27 stycznia 2015 r. B. L. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury przy obniżonym wieku emerytalnym. Do wniosku dołączył m.in.:

oświadczenie z dnia 22 lipca 2014 r., w którym wskazał, iż w okresie od 1 lipca 1970 r. do 27 lutego 1972 r. pracował w gospodarstwie rolnym,

pisemne zeznania świadków M. M., H. F., G. M. potwierdzające wykonywani pracy w gospodarstwie rolnym,

zaświadczenie z dnia 5 stycznia 2015 r. wystawione przez Urząd Miejski w C., z którego wynika, że w okresie od 9 grudnia 1954 r. do 4 czerwca 1978 r. był zameldowany w C..

Ponadto w toku postępowania wyjaśniającego odwołujący przedłożył zaświadczenie z dnia 9 marca 2015 r. wystawione przez Starostę (...), w którym wskazano, że w obrębach P. i S. Ł. istniało gospodarstwo rolne z zabudowaniami w miejscowości P. w latach 1966-1974 o powierzchni 4,17 ha, w 1975 r. o powierzchni 0,62 ha, a w miejscowości S. Ł. w latach 1966-1974 o powierzchni 2,54 ha, którego władającym był W. P..

dowód: wniosek o emeryturę, oświadczenie, pisemne zeznania świadków, zaświadczenie z 5.01.2015 r. i 9.03.2015 r. w aktach ZUS

Decyzją z dnia 20 marca 2015 r. organ rentowy odmówił B. L. prawa do emerytury, z uwagi na brak wymaganego 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Jednocześnie organ rentowy wskazał, iż odwołujący udowodnił 15 lat i 4 dni stażu pracy w szczególnych warunkach.

dowód: decyzja w aktach ZUS

W okresie od 9 grudnia 1954 r. do 4 czerwca 1978 r. B. L. był zameldowany w C.. Natomiast w okresie od 1 lipca 1970 r. do stycznia 1973 r. odwołujący mieszkał w gospodarstwie rolnym stanowiącym własność K. i W. P.. Gospodarstwo to znajdowało się w miejscowości P. oddalonej od C. o 5 km. K. P. była siostrą matki odwołującego, K. L..

W gospodarstwie oprócz K. i W. P., w tym czasie mieszkała również ich córka G. z mężem, gdyż dwie starsze siostry wyprowadziły się. Mieszkał także brat ojca z żoną, synem i córką. Brat ojca był murarzem i nie pracował w gospodarstwie. Natomiast jego syn był niepełnosprawny intelektualnie i czasami pracował, ale trzeba go było „prowadzić za rękę”. Zdarzało się, że gospodarstwie pomagał także brat ojca.

Odwołujący zamieszkał w gospodarstwie, ponieważ po ukończeniu szkoły podstawowej nie chciał się uczyć, pokłócił się z ojcem i ten zdecydował, że B. L. będzie pracował w gospodarstwie rolnym swoich krewnych. Natomiast matka odwołującego „nie miała nic do powiedzenia”. Wtedy chorowała na zanik mięśni i jeździła na wózku inwalidzkim.

Gospodarstwo miało 12 ha, na które składała się ziemia należąca do W. P. łącznie z ziemią dzierżawioną i łąkami w S.. W gospodarstwie było 8-10 krów, 3-4 owce oraz około 40 świń. Wykonywane były następujące prace: wiosną wywożenie obornika, oranie, zasiewy przy użyciu konia, sadzenie ziemniaków. Potem przerywka, żniwa czyli sprzątanie, stawianie mendli, zwożenie w stogi i do stodoły. Następnie była podorywka i jesienne prace związane z wykopkami ziemniaków i buraków. W między czasie były prace w gospodarstwie na miejscu przy świniach i krowach. Zimą się młóciło, bo latem nie było na to czasu. Parowanie ziemniaków do świń oraz wywożenie obornika. Gospodarstwo nie było zmechanizowane, była tyko snopowiązałka do żniw, a pozostałe prace były wykonywane ręcznie.

Na początku W. P. nauczył odwołującego jak się prowadzi wóz, jak się konia zaprzęga, jak się orze i bronuje, a później jak się sadzi ziemniaki. W trakcie siania odwołujący tylko sypał ziarno do siewnika, a W. P. siał. Odwołujący pracował również przy zbieraniu ziemniaków, przy przerywaniu i zbieraniu buraków. Zimą B. L. doił krowy i wyganiał je rano do napojenia. Zbierał też obornik i podścielał krowom. Zajmował się też przywiezieniem ziemniaków z ziemianki i ich parowaniem, mielił zboże na śrut. Roznosił ziemniaki świniom. Natomiast K. P. zajmowała się kurami, kaczkami. Czasami pomagała kuzynka G., ale jak była w ciąży to już w gospodarstwie nie pracowała.

Z dniem 1 marca 1972 r. odwołujący został zatrudniony w Rolniczym Kombinacie Spółdzielczym w A. jako pomocnik murarza. W tym czasie odwołujący nadal pracował w gospodarstwie, ale tylko popołudniami. Również W. P. stopniowo zmniejszał wielkość gospodarstwa, gdyż był już człowiekiem starym i schorowanym. Ponadto miał wypadek, gdy kopnął go koń i leżał przez kilka miesięcy. Ostatecznie w styczniu 1973 r. odwołujący wyprowadził się z P..

dowód: świadectwo pracy z Rolniczego Kombinatu Spółdzielczego w aktach ZUS dot. ustalenia kapitału początkowego; zaświadczenie z Urzędu Gminy dot. T. R. z 3.06.2015 r. (k. 15), pisemne zeznania świadka T. R. (k. 16); poświadczenie zamieszkania R. B. z 2.06.2015 r. (k. 17); pisemne zeznania świadka R. B. (k. 18); informacja o błędnym oznaczeniu właścicieli gospodarstwa w pisemnych zeznaniach świadków z 18.10.2015 r. (k. 27); zeznania świadków: G. P. (k. 28v-29), M. M. (k. 29), H. F. (k. 29v-30), T. R. (k. 30), R. B. (k. 30); zeznania odwołującego (k. 31)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zeznań przesłuchanych świadków i zeznań odwołującego oraz dokumentacji zgromadzonej w aktach ZUS i aktach sądowych.

Sąd uznał za w pełni wiarygodne i przydatne dla potrzeb niniejszego postępowania dokumenty zgromadzone w aktach sprawy oraz w aktach pozwanego organu rentowego. Przedmiotowe dokumenty zostały bowiem sporządzone przez osoby do tego powołane w ramach przysługujących im kompetencji oraz w przewidzianej prawem formie. Ponadto ich treść i forma nie były kwestionowane przez żadną ze stron procesu, a zatem i Sąd nie znalazł podstaw, by czynić to z urzędu.

Za wiarygodne Sąd uznał zeznania świadków oraz odwołującego albowiem były szczere, logiczne, spójne, konsekwentne, konweniowały ze zgromadzonymi dokumentami, wzajemnie się potwierdzały i uzupełniały. Świadkowie potwierdzili, iż odwołujący pracował w gospodarstwie wujostwa i wykonywał w nim wszystkie niezbędne prace począwszy od oporządzania zwierząt gospodarskich, a skończywszy na pracach polowych. Nadto świadek G. M. potwierdziła, iż w związku z ciążą i urodzeniem dziecka nie była w stanie wykonywać pracy w gospodarstwie. Natomiast M. M. z uwagi na to, iż był zatrudniony jako murarz, nie pracował w gospodarstwie. Z kolei świadkowie H. F., T. R. i R. B. znali odwołującego oraz widywali go w trakcie prac gospodarskich.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie B. L. zasługiwało na uwzględnienie.

Kwestią sporną było to, czy odwołujący może domagać się przyznania emerytury i z to z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy emerytalno-rentowej, emerytura przy obniżonym wieku przysługuje ubezpieczonym, którzy łącznie spełnią poniższe wymogi:

mężczyzna osiągnie wiek lat 60,

w dniu wejścia w życie ustawy, czyli na dzień 1.01.1999 r. posiada:

a)  okres składkowy i nieskładkowy w ilości co najmniej 25 lat,

b)  z czego co najmniej przez 15 lat wykonywał pracę w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze

nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, a jeżeli przystąpił – złoży wniosek o przekazanie zgromadzonych środków na rachunku za pośrednictwem Zakładu na dochody budżetu państwa.

Bezsporne w niniejszej sprawie było to, iż:

1.  odwołujący w dniu 6 grudnia 2014 r. ukończył 60 lat,

2.  na dzień 1.01.1999 posiada 15 lat stażu pracy w szczególnych warunkach,

3.  nie przystąpił do OFE.

Sporne natomiast w sprawie było to, czy odwołujący legitymuje się 25-letnim okresem składkowym i nieskładkowym. Organ rentowy uwzględnił bowiem 23 lata, 9 miesięcy i 16 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt. 3 ustawy emerytalno-rentowej, przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

W judykaturze wykształcił się pogląd, iż o uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno – rentowych okresów pracy w gospodarstwie rolnym przesądza wykonywanie tej pracy w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy. Wystarczająca jest zatem praca przez minimum 4 godziny dziennie (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2000 r., II UKN 538/99, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2000 r., II UKN 61/99, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lipca 2000 r., II UKN 466/00). W orzecznictwie kładzie się nacisk na stałość wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym, co nie musi jeszcze oznaczać codziennego wykonywania czynności rolniczych, ale gotowość (dyspozycyjność) do podjęcia pracy rolniczej, z czym wiąże się też wymóg zamieszkiwania osoby bliskiej rolnikowi co najmniej w pobliżu gospodarstwa rolnego. Tym kryteriom zazwyczaj odpowiada praca domownika rolnika, który świadczy określone prace stale (codziennie) w wymiarze nie mniejszym niż połowa etatu (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 1997 r., II UKN 96/96; z dnia 3 grudnia 1999 r., II UKN 235/99; z dnia 10 maja 2000 r., II UKN 535/99; z dnia 27 czerwca 2000 r., II UKN 612/99; z dnia 3 lipca 2001 r., II UKN 466/00).

Natomiast doraźna pomoc w pracach przy prowadzeniu gospodarstwa rolnego świadczona sporadycznie w ciągu tygodnia, czy podczas ferii i świąt przez dziecko uczęszczające do szkoły ponadpodstawowej nie jest pracą w gospodarstwie rolnym, w rozumieniu powołanego art. 10 ust. 1 pkt 3 w/w ustawy (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 10 maja 2000 r., II UKN 535/99; 13 stycznia 1998 r., II UKN 433/97).

W art. art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej chodzi nie o okresy jakiejkolwiek pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, a jedynie stałą pracę o istotnym znaczeniu dla prowadzonej działalności rolniczej w gospodarstwie rolnym, w którym osoba zamieszkuje lub ma możliwość codziennego wykonywania prac związanych z prowadzoną działalnością rolniczą. Kryteriów tych nie spełnia praca dziecka, które uczyło się w szkole położonej w innej miejscowości niż miejsce gospodarstwa rolnego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lipca 2001 r., II UKN 466/00).

Warto również wskazać na pogląd, że dyspozycyjność osoby pracującej w gospodarstwie wyłączona jest w przypadku osób uczących się w szkołach położonych w innej miejscowości niż gospodarstwo rolne, tym bardziej jeżeli jest to szkoła średnia, gdzie nauka odbywa się w systemie dziennym, a odległość położenia szkoły jest znaczna. W przypadku szkoły średniej, gdzie konieczne jest codzienne przygotowywanie się do zajęć szkolnych, co wymaga systematycznego poświęcenia czasu także po powrocie ze szkoły, realna możliwość pogodzenia pracy w gospodarstwie z taką nauką, jest co do zasady wykluczona. Uczniowie takich szkół nie wykonują stałej pracy w gospodarstwie, gdyż stałym ich zajęciem jest nauka w szkole średniej. Mogą jedynie świadczyć pomoc przy pracach rolniczych w czasie wolnym od zajęć szkolnych lub uczestniczyć w pracach nie mających charakteru pracy stałej, a jedynie ewentualnym udziałem (pomocą) w wykonywaniu typowych obowiązków domowych, zwyczajowo wymaganych od dziecka będącego członkiem rolniczej wspólnoty rodzinnej, po powrocie ze szkoły lub w okresie świąt i krótkich przerw w nauce (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 7 lutego 2013 r., akt III AUa 1059/12

W orzecznictwie wskazuje się również, że jeżeli praca w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia świadczona była przed dniem 1 stycznia 1983 r. w wymiarze przekraczającym połowę pełnego wymiaru czasu pracy, to przy ustalaniu prawa do emerytury uwzględnia się ten okres, także gdy przypadał on w czasie wakacji szkolnych (vide wyrok Sądu Najwyższego z 3 czerwca 2014 r., III UK 180/13; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 4 czerwca 2014 r., III AUa 2222/13; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 9 września 2014 r., III AUa 2480/13).

Tylko w przypadku, gdyby praca ta miała znamiona wyłącznie doraźnej pomocy wykonywanej zwyczajowo przez dzieci osób zamieszkałych na terenach wiejskich nie byłoby podstaw do uwzględnienia tych okresów jako okresów składkowych.

Odnosząc się do zgromadzonych dowodów, stwierdzić należało, iż bezspornie wynika z niego, że odwołujący pracował codziennie w gospodarstwie wujostwa w wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie. W tym czasie w gospodarstwie to odwołujący i W. P. wykonywali najważniejsze prace w gospodarstwie. Zajmowali się oraniem i bronowaniem, sadzeniem ziemniaków, sianiem zboża. Odwołujący pracował również przy zbieraniu ziemniaków, przy przerywaniu i zbieraniu buraków. Natomiast zimą B. L. doił krowy i wyganiał je rano do napojenia. Zbierał też obornik i podścielał krowom. Zajmował się też przywiezieniem ziemniaków z ziemianki i ich parowaniem, mielił zboże na śrut. Roznosił ziemniaki świniom. Natomiast ciotka K. P. oraz kuzynka G. zajmowały się przede wszystkim domem oraz kurami i kaczkami. Charakter pracy oraz zakres obowiązków odwołującego potwierdzili nie tylko ówcześni domownicy, jak kuzynka i jej mąż, ale także koledzy, sąsiedzi z P..

W ocenie Sądu zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy, w tym zeznania odwołującego oraz świadków pozwoliły na przyjęcie, iż od 6 grudnia 1970 r., tj. od ukończenia 16 roku życia, do 27 lutego 1972 r. [tj. przez 1 rok + 2 miesiące + 21 dni] odwołujący pracował w gospodarstwie rolnym wujostwa i zachodzą podstawy do zaliczenia tych okresów, jako okresów składkowych.

Jak wskazano powyżej w niniejszej sprawie bezsporne jest to, że odwołujący w w/w okresach pracował w wymiarze co najmniej połowy czasu pracy i wykonywał w tym czasie wszystkie prace związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego - oporządzał zwierzęta gospodarskie oraz pracował w polu.

W konsekwencji, mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego oraz art. 477 14 § 2 kpc, zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującemu prawo do emerytury przy wieku obniżonym z tytułu pracy w warunkach szczególnych od dnia 1 stycznia 2015 r. (pierwszego dnia miesiąca, w którym zgłoszono wniosek, po spełnieniu warunku wieku).

/-/ Maciej Nawrocki

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Janina Lichota
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Poznaniu
Data wytworzenia informacji: