Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 sierpnia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Taberska ( spr.)

Sędziowie SSO Małgorzata Winkler - Galicka

SSO Leszek Matuszewski

Protokolant p.o. stażysty Katarzyna Kurek

przy udziale Jacka Derdy Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Poznaniu

po rozpoznaniu w dniu 21 sierpnia 2018r.

sprawy T. B. i D. J. (1)

oskarżonych z art. 158 § 1 k w zw. z art. 157§ 1 kk i w zw. z art. 11 § 2 kk

z powodu apelacji wniesionych przez prokuratora i obrońcę oskarżonych

od wyroku Sądu Rejonowego we Wrześni

z dnia 15 marca 2018r. sygn. akt II K 166/1

1.  Utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok.

2.  Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. G. kwotę 516,60 zł brutto z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego z urzędu za II instancję

3.  Zasądza od oskarżonych T. B. i D. J. (1) na rzecz Skarbu Państwa wydatki sądowe za postępowanie odwoławcze po ¼ części i wymierza im opłaty za II instancję po 120 zł a w pozostałym zakresie kosztami postępowania obciąża Skarb Państwa.

Leszek Matuszewski Ewa Taberska Małgorzata Winkler-Galicka

UZASADNIENIE

T. B. został oskarżony o to, że w dniu 01 stycznia 2017 roku w godzinach 19:30 do 19:50 w W., województwa (...), przy ul. (...) wspólnie i w porozumieniu z D. J. (1) i D. P., pobił B. K. (1), poprzez uderzenie w głowę, przez co naraził go na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub powstania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, w wyniku czego pokrzywdzony doznał obrażeń ciała w postaci złamania kompleksu szczękowo-jarzmowego po stronie prawej z odmą pourazową prawego oczodołu, obustronnych sińców okularowych, deformacji nosa oraz otarcia naskórka grzbietu nosa, które to obrażenia spowodowały naruszenie czynności narządów ciała na czas dłuższy aniżeli siedem dni, tj. o czyn z art. 158 § 1 k.k. i art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

D. J. (1) został oskarżonego o to, że w dniu 01 stycznia 2017 roku w godzinach 19:30 do 19:50 w W., województwa (...), przy ul. (...) wspólnie i w porozumieniu z T. B. i D. P., pobił B. K. (1), poprzez uderzenie w głowę, przez co naraził go na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub powstania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, w wyniku czego pokrzywdzony doznał obrażeń ciała w postaci złamania kompleksu szczękowo-jarzmowego po stronie prawej z odmą pourazową prawego oczodołu, obustronnych sińców okularowych, deformacji nosa oraz otarcia naskórka grzbietu nosa, które to obrażenia spowodowały naruszenie czynności narządów ciała na czas dłuższy aniżeli siedem dni, tj. o czyn z art. 158 § 1 k.k. i art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

Sąd Rejonowy we Wrześni wyrokiem z dnia 15 marca 2018r. sygn. II K 166/17 – K. 244 - 245:

1.  uznał oskarżonego T. B. za winnego czynu popełnionego w sposób opisany powyżej w pkt I, eliminując z jego opisu spowodowanie skutku, o którym mowa w art. 157 § 1 k.k., tj. występku z art. 158 § 1 k.k. i za to na podstawie cytowanego przepisu wymierzył mu karę 4 miesięcy pozbawienia wolności;

2.  uznał oskarżonego D. J. (1) za winnego czynu popełnionego w sposób opisany powyżej w pkt II, eliminując z jego opisu spowodowanie skutku, o którym mowa w art. 157 § 1 k.k., tj. występku z art. 158 § 1 k.k. i za to na podstawie cytowanego przepisu wymierzył mu karę 4 miesięcy pozbawienia wolności;

3.  na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł od oskarżonych T. B. i D. J. (1) na rzecz pokrzywdzonego B. K. (1) solidarny obowiązek naprawienia szkody w wysokości 1.518,25 zł oraz w punktach 4 i 5 orzekł o kosztach sądowych.

Apelacje od tego wyroku złożyli:

- obrońca oskarżonych – K. 276 - 280

- prokurator – K. 264 – 266.

Obrońca obu oskarżonych podnosząc zarzuty błędów w ustaleniach faktycznych mających wpływ na treść wyroku oraz obrazę prawa karnego materialnego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonych od dokonania przypisanych im czynów,

⚫

względnie o zmianę zaskarżonego wyroku i uznanie, że czyny przypisane oskarżonym zostały popełnione warunkach granic obrony koniecznej z art. 25 § 2 kk i w tym kontekście wniósł o uznanie, że wobec obu sprawców nastąpiło wyłączenie karalności w oparciu o art. 25 § 3 kk,

⚫

względnie o wymierzenie obu oskarżonym za te czyny kary z zastosowaniem dobrodziejstwa z art. 25 § 2 kk w postaci jej nadzwyczajnego złagodzenia lub odstąpienia od jej wymierzenia,

⚫

względnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W złożonej apelacji obrońca zawarł także odpowiedź na apelację prokuratora.

Prokurator podnosząc zarzuty błędów w ustaleniach faktycznych mających wpływ na treść wyroku obrazę przepisów postępowania karnego i rażącą niewspółmierność wymierzonych oskarżonym kar wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie wobec obu oskarżonych kar pozbawienia wolności w wymiarze nie niższym niż 10 miesięcy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wniesione apelacje nie zasługują na uwzględnienie.

Przed przystąpieniem do analizy zarzutów apelacji należy zauważyć, iż orzeczenie wydane w przedmiotowej sprawie jest oparte na całokształcie materiału dowodowego zebranego w sprawie, który został poddany dostatecznej analizie bez przekroczenia zasady swobodnej oceny dowodów. Analiza ustaleń poczynionych przez Sąd Rejonowy znajduje odzwierciedlenie we wnioskach zawartych w uzasadnieniu wyroku, które czyni zadość wymogom art. 424 § 1 i 2 k.p.k., co pozwala na przeprowadzenie kontroli instancyjnej.

Sąd Okręgowy chciałby również podkreślić, iż Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy oraz dokładny przeprowadził postępowanie dowodowe, rozważył wszystkie dowody i okoliczności ujawnione w toku rozprawy, dokonując następnie na ich podstawie właściwych ustaleń faktycznych, tak co do samego przebiegu zdarzenia, jak i rozstrzygając kwestie braku sprawstwa i winy obu oskarżonych. Postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie zostało przeprowadzone z należytą starannością i poszanowaniem proceduralnych zasad obowiązujących w polskim procesie karnym. Ocena materiału dowodowego zaprezentowana przez Sąd Rejonowy co do zarzucanych oskarżonym czynów została dokonana z uwzględnieniem reguł sformułowanych w przepisach art. 5 § 2 k.p.k. i 7 k.p.k. Co więcej, jest ona oceną bezstronną, która w szczególności nie narusza granic swobodnej oceny dowodów i jest zgodna z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego. Sąd Okręgowy nie stwierdził też błędów logicznych, jak i faktycznych w rozumowaniu Sądu Rejonowego. W związku z powyższym kontrola apelacyjna uzasadnia twierdzenie, że zaskarżony wyrok został, tak jak tego wymaga norma zawarta w art. 410 k.p.k., prawidłowo i w pełni oparty na dokonanej ocenie materiału dowodowego, zgromadzonego i ujawnionego w toku postępowania.

Apelacja obrońcy.

Sąd Okręgowy stwierdza, że podniesione przez obrońcę zarzuty błędów w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia okazał się niezasadny. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, iż ustalenia faktyczne wyroku nie wykraczają poza ramy swobodnej oceny dowodów, gdy poczynione zostały na podstawie wszechstronnej analizy przeprowadzonych dowodów, których ocena nie wykazuje błędów natury faktycznej czy logicznej, jest zgodna ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 września 1974 r., sygn. akt II KR 114/74, opubl. w OSNKW 1975/2/28). Przekonanie sądu orzekającego o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych korzysta z ochrony przepisu art. 7 k.p.k., jeżeli ocena sądu jest poprzedzona ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy, a jednocześnie stanowi wynik rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść jak i na niekorzyść oskarżonego, jest wyczerpująca i logiczna ( por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 1996 r., sygn. akt II KRN 199/95, opubl. w PiP 1996/10/10 oraz z dnia 16 grudnia 1974 r., sygn. akt Rw 618/74, opubl. w OSNKW 1975/3-4/47).

W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy przeprowadził szereg dowodów i dokonał ich analizy, biorąc pod uwagę zasady wiedzy i doświadczenie życiowe. Sąd Rejonowy wskazał, jakie fakty uznał za udowodnione i na jakich w tej mierze oparł się dowodach. Dokonana ocena materiału dowodowego nie wykracza poza ramy swobodnej oceny dowodów w rozumieniu art. 7 k.p.k., jest oceną bezstronną, i nie wykazuje błędów logicznych.

I tak nie sposób podzielić twierdzenia obrońcy, iż ustalenia Sądu Rejonowego, poza faktem, że oskarżeni T. B. i D. J. (1) byli uczestnikami tego zdarzenia, nie znajdują w jednoznaczny i bezsprzeczny sposób potwierdzenia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym i są oparte głównie o niespójne zeznania pokrzywdzonego oraz fragmenty zeznań pozostałych uczestników tych wydarzeń, a co za tym idzie, na domniemaniach będących wypadkową tych zeznań.

Uważna bowiem lektura uzasadnienia zaskarżonego wyroku pozwala na przyjęcie, że to właśnie wyjaśnienia T. B. i D. J. (1) oraz zeznania P. O. (1) stały się dla Sądu Rejonowego podstawą do ustalenia stanu faktycznego i przedstawienia sekwencji zdarzeń z udziałem oskarżonych i oskarżyciela posiłkowego.

Zarówno T. B. jak i D. J. (1) akcentowali, że podłożem ich bezprawnych zachowań była prowokacja słowna B. K. (1) – osoby upośledzonej umysłowo w stopniu umiarkowanym, który znajdując się w stanie po użyciu alkoholu i w obecności P. O. (1) (który jak ustala Sąd Rejonowy ma kryminalną przeszłość), niejako czuł się bezkarny.

Jak wynika jednak z wyjaśnień obu oskarżonych oraz zeznań P. O. (1), pokrzywdzony w tak prowokacyjny, ale słowny sposób zachowywał się zarówno w stosunku do nich jak i ich kolegów już wcześniej, zwłaszcza gdy był pod wpływem alkoholu. Przedmiotowe zdarzenie zatem nie było dla oskarżonych zaskoczeniem, albowiem znali pokrzywdzonego z widzenia i wiedzieli również, że pod wpływem alkoholu zachowuje się on prowokacyjnie. Mimo to jednak, po oddaleniu się P. O., zaatakowali i to wspólnie z D. P., wiedząc, że posiadają oczywistą przewagę liczebną i fizyczną nad pokrzywdzonym. Na skutek tak przeprowadzonego ataku oczywistym było, że pokrzywdzony nie będzie się mógł skutecznie obronić, czy stawiać opór napastnikom, toteż słusznie ustala Sąd Rejonowy, że sposób w jaki oskarżeni wspólnie z D. P. naruszyli nietykalność cielesną pokrzywdzonego wskazuje wyraźnie, że doszło do bezpośredniego narażenia B. K. (1) na wystąpienie skutku określonego z art. 156 § 1 k.k. lub w art. 157 § 1 k.k. W tym miejscu wskazać należy, że oskarżony D. J. (1) uderzył pokrzywdzonego z pięści w twarz, natomiast T. B. uderzył pokrzywdzonego w twarz z otwartej dłoni. B. K. (1) leciała krew z nosa, co potwierdza świadek P. P.. Ponadto z zeznań tego świadka jednoznacznie wynikało, że pokrzywdzony był osaczony przez oskarżonych i D. P., który go szarpał.

Oczywistym jest zatem dla Sądu Okręgowego, że T. B. i D. J. (1) wspólnie z D. P. współdziałali w pobiciu B. K. (1) i ich zachowanie nie może być oceniane jako realizacja kontratypu: obrony koniecznej, czy też przekroczenia jej granic (art. 25 k.k.) ani też stanu wyższej konieczności (art. 26 k.k.), co słusznie konstatuje Sąd Rejonowy. Atak słowny pokrzywdzonego spotkał się bowiem z atakiem fizycznym trzech mężczyzn, którzy działali umyślnie, i to z zamiarem bezpośrednim. Ich złość i agresja znalazła ujście w ataku siłowym wobec pokrzywdzonego i to oni zaatakowali fizycznie pokrzywdzonego, a nie odwrotnie, co słusznie ustala Sąd I instancji.

Należy zgodzić się zatem z Sądem Rejonowym, że na podstawie zgromadzonego w toku całego postępowania karnego materiału dowodowego ustalono w sposób stanowczy, że T. B., D. J. (1) i D. P. w dniu 01 stycznia 2017 r. ok. godz. 19:00 we W. na ul. (...) pobili B. K. (1) narażając go na bezpośrednie niebezpieczeństwo nastąpienia skutku określonego w art. 156 § 1 k.k. lub z art. 157 § 1 k.k., i w tym zakresie działali wspólnie i w porozumieniu. Każdy z nich zaatakował fizycznie pokrzywdzonego, naruszając jego nietykalność cielesną poprzez szarpanie go i wyprowadzanie rękoma kolejnych ciosów. B. K. (1) widząc dysproporcję sił między nim a oskarżonymi i D. P., jedynie się zasłaniał a następnie w jedynym odruchu obronnym zaczął uciekać.

Słusznie Sąd Rejonowy wskazuje, że odnośnie samego przebiegu pobicia sąd dysponował jedynie dowodami z wyjaśnień oskarżonych oraz zeznań pokrzywdzonego i zeznań/wyjaśnień D. P.. Żaden z obiektywnych świadków przedmiotowego zajścia nie obserwował – P. O. (1) dostrzegając spór między mężczyznami dobrowolnie opuścił miejsce zdarzenia, natomiast P. P. zaniepokojony awanturą w bramie nieruchomości bezpośrednio nie zauważył aby ktokolwiek kogokolwiek bił (widział jedynie krew na twarzy B. K.). Monitoring miejski nie utrwalił miejsca pobicia.

Jednakże zdaniem Sądu Okręgowego powyższe dowody zostały przez Sąd Rejonowy prawidłowo ocenione, a wszelkie wątpliwości, co zresztą znalazło wyraz w zmianie opisu czynu i kwalifikacji prawnej czynów przypisanych oskarżonym, zostały rozstrzygnięte na korzyść obu oskarżonych, co jednocześnie czyni apelację prokuratura za oczywiście bezzasadną.

Apelacja Prokuratora.

Zeznania P. P. złożone w postępowaniu przygotowawczym, którym prokurator nadaje znaczną rangę, są zdaniem Sądu Okręgowego na tyle nieprecyzyjne, iż wbrew wywodom apelacji nie można na ich podstawie ustalić, czy i który z oskarżonych spowodował u pokrzywdzonego opisane w zarzucanych czynach obrażenia. Twierdzenia świadka, iż widział, jak grupka trzech mężczyzn stoi przy pokrzywdzonym i szarpie go oraz głośno się zachowuje, korespondują z ustaleniami Sądu Rejonowego, który ponadto musiał podejść z pewną dozą krytycyzmu do zeznań pozostającego w czasie zdarzenia pod wpływem alkoholu i posiadającego niedostatki psychiczne pokrzywdzonego. Ponadto, wbrew twierdzeniom prokuratora, Sąd Rejonowy ustala, że w pierwszej części zdarzenia wszyscy trzej mężczyźni jednocześnie w zasadzie zaatakowali pokrzywdzonego i każdy z nich wykonywał agresywne czynności, z tym że D. P. tylko go szarpał i dopiero w dalszej części zdarzenia, kiedy to pokrzywdzony zaczął uciekać, D. P. po krótkiej pogoni go złapał i uderzył w plecy.

Nie sposób w tym miejscu wskazać, że P. P. podczas przesłuchania przed Sądem Rejonowym w żaden sposób nie ustosunkował się do swoich zeznań z postępowania przygotowawczego zasłaniając się m.in. „słabą pamięcią”, jego zeznania zatem z postępowania przygotowawczego nie mogą stanowić niewzruszalnego punktu odniesienia do pozostałego materiału dowodowego i dezawuować wyjaśnień oskarżonych w zakresie przebiegu całego zdarzenia, w tym kolejności oddalania się oskarżonych i pokrzywdzonego z miejsca zdarzenia.

Brak jest także podstaw do kwestionowania treści opinii biegłego specjalisty otolaryngologii M. G.. Opinia lekarska jest pełna i jasna, nie budziła wątpliwości Sądy Rejonowego, jak również nie budzi wątpliwości Sądu Okręgowego. Bezpodstawny jest zatem zarzut apelacji prokuratora, jakoby Sąd Rejonowy obraził przepisy postępowania, mające wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 201 kpk poprzez brak podjęcia czynności zmierzających do uzupełnienia tejże opinii w celu ustalenia, czy zachowanie obu oskarżonych doprowadziło do powstania u pokrzywdzonego skutku z art. 157 § 1 kk, czy też wskazane skutki powstały w wyniku działania jednego z oskarżonych.

Jak wynika bowiem z w.w opinii lekarskiej, prawidłowo ocenionej przez Sąd Rejonowy, i jest to najistotniejsza konkluzja dla oceny materiału dowodowego w ramach art. 5 § 2 kpk, obrażenia jakich doznał pokrzywdzony, a w szczególności złamanie kości w obrębie kompleksu masywu szczękowego- jarzmowego po stronie prawej – mogły powstać także w mechanizmie biernym, tj. w wyniku upadku i uderzenia twarzą o twarde podłoże. Zatem poszerzanie opinii o próbę odpowiedzi na pytania proponowane przez prokuratora w apelacji wydaje się całkowicie zbędne, a wręcz niemożliwe dla ustalenia, czy obrażenia jakich doznał pokrzywdzony są wynikiem działania jednej, czy też dwóch osób, co właśnie sprawie, że w tym zakresie istnieją poważne, uzasadnione i nie dające się usunąć wątpliwości, które należy rozstrzygnąć na korzyść obu oskarżonych.

Reasumując, na podstawie poprawnie ocenionego materiału dowodowego, z uwzględnieniem całokształtu okoliczności sprawy, Sąd I instancji prawidłowo ustalił stan faktyczny w niniejszej sprawie, uznając, że oskarżeni T. B. i D. J. (1) dopuścili się zarzucanych im czynów, gdyż ich działanie wypełniało znamiona występku stypizowanych w art. 158 § 1 k.k.

Sąd Okręgowy dokonał również kontroli zaskarżonego wyroku w zakresie wymierzonych oskarżonym kar.

W ocenie Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie wymierzone oskarżonym kary po 4 miesiące pozbawienia wolności nie rażą surowością. Analizując zaskarżony wyrok pod względem rodzaju i wysokości wymierzonych oskarżonym kar Sąd II instancji podnosi, iż Sąd Rejonowy właściwie zastosował dyrektywy wymiaru kary ujęte w przepisie art. 53 k.k. i trafnie uzasadnił ich zastosowanie. Sąd Odwoławczy uznał, że ukształtowany przez Sąd I instancji rodzaj i wymiar kar stanowić będzie dla obu oskarżonych dolegliwość proporcjonalną do stopnia jego zawinienia i okoliczności sprawy, uwzględniającą należycie stopniu stopień społecznej szkodliwości popełnionego przez nich przestępstwa i stanowić będzie dla nich poważną, aczkolwiek nie nadmierną dolegliwość, w należytym stopniu uwzględniającą dyrektywy wskazane w ustawie w zakresie prewencji ogólnej i szczególnej. Uznać należało, iż wymierzone oskarżonym kary w sposób właściwy uwzględniają stopień winy oraz cele zapobiegawcze i wychowawcze, które mają osiągnąć wobec oskarżonego oraz potrzebę w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Proponowana natomiast przez oskarżyciela publicznego w apelacji kara nie niższa niż 10 miesięcy pozbawienia wolności, przy przyjęciu sprawstwa z art. 158 § 1 kk byłaby dla oskarżonych, zdaniem Sądu Okręgowego, karą rażąco surową.

Podnoszony przez prokuratora bowiem argument, iż w sprawie o sygn. II K 179/17 D. P., wcześniej nie karanemu sądownie, wymierzono karę 8 miesięcy pozbawienia wolności (z warunkowym zawieszeniem jej wykonania) nie może stanowić o rażącej niewspółmierności – łagodności kary wymierzonej oskarżonym T. B. i D. J. (2), albowiem ustalenia faktyczne, jakie legły u podstaw zaskarżonego wyroku i tym samym kwalifikacja prawna czynu przypisanego obu oskarżonym nie są identycznie tożsame z przestępstwem, za które został skazany D. P..

Biorąc pod uwagę powyższe ustalenia i rozważania Sąd Okręgowy utrzymał w mocy zaskarżony wyrok.

O kosztach udziału pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego adw. A. G. w postępowaniu odwoławczym orzeczono na podstawie na podstawie § 17 ust. 2 pkt 4 i ust. 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu – Dz. U. 2016r.1714.

O kosztach procesu za postępowanie odwoławcze orzeczono na podstawie art. 636 § 1 kpk w zw. z art. 633 kpk oraz art. 1, art. 2 ust 1 pkt 2 w zw. z art. 8 ustawy z dnia 23.06.1973 r. o opłatach w sprawach karnych ( tj. z 1983 r., Dz. U. Nr 49, poz. 223 z późn. zm.).

Leszek Matuszewski Ewa Taberska Małgorzata Winkler - Galicka