Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 listopada 2023 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu, Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Ryszard Małecki

Protokolant: prot. sąd. Anna Szymanowicz

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2023 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa G. U.

przeciwko A. K. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez powoda

od wyroku Sądu Rejonowego Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu

z dnia 21 października 2022 r.

sygn. akt I C 251/21

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 1.800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas po upływie tygodnia od dnia uprawomocnienia się postanowienia o kosztach.

Ryszard Małecki

UZASADNIENIE

Apelacja okazała się bezzasadna.

Stosownie do treści art. 505 ¹³ § 2 kpc. jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

U podstaw zaskarżonego rozstrzygnięcia legło dokonanie przez Sąd I instancji określonej oceny dowodów, przyznającej prymat wersji wydarzeń przedstawionej przez pozwaną. Ocena ta została przez powoda zakwestionowana w apelacji.

Normy swobodnej oceny dowodów wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego Ocena ta powinna odpowiadać regułom logicznego rozumowania wyrażającym formalne schematy powiązań pomiędzy podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji. Ocena dowodów musi być dokonana na podstawie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego. Sąd musi ocenić wszystkie przeprowadzone dowody oraz uwzględnić wszystkie towarzyszące im okoliczności, które mogą mieć znaczenie dla oceny mocy i wiarygodności tych dowodów. Sąd zobowiązany jest przeprowadzić selekcję dowodów, to jest dokonać wyboru tych, na których się oparł i ewentualnie odrzucić inne, którym odmówił wiarygodności i mocy dowodowej (por. T. Ereciński: Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze, Wydawnictwo Prawnicze 2002, tom I, str. 487- 498).

Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 kpc.) i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne.

W tym kontekście należy wyjaśnić, że jeżeli przedstawione przez każdą ze stron dowody przemawiają za odmiennymi, wykluczającymi się wzajemnie wersjami faktów, o dowolności ustaleń można mówić tylko wówczas, gdy sąd bezkrytycznie przyjmie jedną z tych wersji, nie odnosząc się do dowodów przeciwnych (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2004 r., II UK 140/04).

W niniejszej sprawie sytuacja taka nie miała miejsca.

Każda ze stron przedstawiła własną wersję wydarzeń dotyczących ich współpracy oraz wzajemnych uzgodnień i motywów dokonywania określonych czynności. Uzgodnienia te nie przybrały sformalizowanej postaci dokumentów albo korespondencji mailowej – natomiast dokumenty i korespondencja mailowa obrazują fakty, które miały miejsce niejako w powiązaniu i na skutek dokonanych przez strony nieformalnie ustaleń. Fakty te mogą być interpretowane w różny sposób – uprawdopodabniają zarówno wersję pozwanej, jak i powoda. Wersja każdej ze stron jest prawdopodobna i została uprawdopodobniona w podobnym stopniu. Sąd Rejonowy uznał za wiarygodną wersję pozwanej, wskazując w sposób szczegółowy w uzasadnieniu wyroku, co legło u podstaw tej oceny i mając świadomość nieścisłości i luk w jej wersji. Sąd odwołał się przy tym do dowodu z zeznań świadka A. K. (2) jako wspierającego wersje pozwanej oraz do zasad logicznego rozumowania. W ramach swobodnej (nie dowolnej) oceny całokształtu materiału dowodowego Sąd Rejonowy był uprawniony do dokonania takiego wyboru i tak dokonana ocena pozostaje pod ochroną i nie uzasadnia ingerencji Sądu II instancji.

Słusznie Sąd Rejonowy podkreślił, że to powód jako strona inicjująca postępowanie musi przedstawić spójną i wiarygodną wersję uzasadniającą jego żądanie, pozwana podejmując obronę nie podlega tak ostrym kryteriom ocennym.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do podważenia oceny dowodów dokonanej przez Sąd I instancji, a co za tym idzie podzielił ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy, uznając je za własne.

Na aprobatę zasługiwały także rozważania tego Sądu poczynione na kanwie dokonanych ustaleń.

Powód jako dochodzący roszczenia z tytułu umowy pożyczki winien wykazać fakt zawarcia tej umowy, sąd jest bowiem związany podstawą faktyczną żądania, która w postępowaniu uproszczonym nie podlega zmianie. Ciężar dowodu w zakresie faktu zawarcia umowy pożyczki spoczywał więc na powodzie (art. 6 kc. w zw. z art. 720 § 1 kc.).

Powód dla wykazania swoich racji przedstawił Sądowi dowód przekazania pozwanej kwoty 20.000 zł – niewątpliwie więc doszło do przesunięcia majątkowego między stronami. Z potwierdzenia przelewu tej kwoty nie wynika jednak, by stanowiła ona przedmiot umowy pożyczki – przelew opatrzony został bowiem enigmatycznym tytułem „zasilenie”, z którego nie wynika z jakiego tytułu dokonano przelewu, w szczególności adnotacja ta nie wskazuje na umowę pożyczki. W swoich zeznaniach powód nie przytoczył również żadnych okoliczności zawarcia umowy pożyczki, treści uzgodnień i okoliczności, w jakich były czynione. Powód stwierdził jedynie fakt, że przekazana kwota był pożyczką na potrzeby prowadzonej przez pozwaną działalności gospodarczej. Zeznania powoda jako strony zainteresowanej wynikiem sprawy mają natomiast nikłą moc dowodową i same w sobie nie były wystarczające dla uczynienia ich podstawą kategorycznych ustaleń o zawarciu przez strony umowy pożyczki. Już sam ten fakt uzasadniał oddalenie powództwa przy uwzględnieniu wspomnianego zakazu zmiany podstawy faktycznej w postępowaniu uproszczonym.

Strona zawierając umowę pożyczki winna zadbać należycie o swoje interesy dla potrzeb ewentualnej przyszłej konieczności wykazywania faktu zawarcia pożyczki. Dla ważności umowy nie jest wymagana forma pisemna, jednak zachowanie tej formy jest najprostszym sposobem wykazania faktu zawarcia umowy. Zrozumiałym dla Sądu jest, że w relacjach współpracy, w atmosferze zaufania strony często zawierają umowy w formie ustnej – w tym wypadku nadto bez jakichkolwiek śladów uzgodnień w tym zakresie (np. korespondencji mailowej lub za pośrednictwem komunikatorów). Strony współpracowały nieformalnie i w sposób nieformalny dokonywały uzgodnień oraz operacji finansowych bez zapewnienia odpowiedniej dokumentacji przyczyn ich dokonania. Obecnie każda ze stron przedstawiła swoja interpretację faktów, odmienną od interpretacji strony przeciwnej. Pomijając fakt unikania obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych, konsekwencją przyjęcia takiej odformalizowanej formy współpracy jest ryzyko niewykazania swoich twierdzeń w ewentualnym procesie sądowym.

O przekazaniu pozwanej przedmiotowej kwoty tytułem pożyczki nie świadczą żadne dowody poza zeznaniami samego powoda, które jak wspomniano, mają nikłą moc dowodową i z których nie wynika treść umowy, jej warunki, ani też żadne okoliczności jej zawarcia. Dodatkowo, pozwana w sposób logiczny i prawdopodobny wskazała alternatywny dla pożyczki tytuł przekazania przez powoda tej kwoty, do którego powód nie zdołał się odnieść w przekonujący sposób i wyjaśnić innych niż zaoferowane przez pozwaną przyczyn różnic w cenie w przedstawionych przez niego ofertach.

Zarazem rację ma powód, że pozwana nie potrafiła wyjaśnić przyczyn, dla których sama uiściła na rzecz firmy (...) część należności gotówką, a kwotę 10.000 uiścił powód. Sąd Rejonowy również wskazał na tę słabość wersji pozwanej. Istotne jest jednak to, że luka w wersji pozwanej dotyczyła fragmentu współpracy stron, który nie determinował bezpośrednio ustaleń w zakresie zawarcia umowy pożyczki. Niezależnie od braku wiarygodności pozwanej w tym fragmencie jej wersji, powód nie zaoferował żadnych obiektywnych dowodów na poparcie tezy o fakcie zawarcia z pozwaną umowy pożyczki. Drążenie tej kwestii i prowadzenie dowodów zaoferowanych przez powoda nie zmierzało do wyjaśnienia istoty sprawy i słusznie Sąd Rejonowy oddalił wnioski dowodowe powoda na tę okoliczność. Wnioski te zmierzały do podważenia wiarygodności pozwanej w kwestii środków na zakup porcelany w firmie (...). Porcelana ta, jak twierdzi powód i zgodnie z treścią faktur została zakupiona przez powoda, a cena została uiszczona częściowo przez powoda w formie przedpłaty, a częściowo przez pozwaną w formie gotówki. Powód sam twierdzi, że jest właścicielem porcelany, stąd w dalszym ciągu nie jest zrozumiałe, dlaczego fakt uiszczenia przez niego części należności za towar miałby przemawiać za wiarygodnością jego wersji o przekazaniu pozwanej kwoty 20.000 zł tytułem pożyczki. Zawnioskowane dowody nie wpływały zatem na wykazanie faktu zawarcia umowy pożyczki i wzrost wiarygodności powoda w kwestii przyczyn zawyżenia ceny w ofercie skierowanej na potrzeby zawarcia umowy leasingu.

Ostatecznie więc u podstaw akceptowanego przez Sąd Okręgowy rozstrzygnięcia legła ocena, że powód nie wykazał, że przekazał pozwanej kwotę 20.000 zł tytułem pożyczki – nie tylko nie wykazał faktu zawarcia umowy pożyczki, ale również nie przedstawił na tę okoliczność spójnej i przekonującej wersji faktów.

Mając na uwadze powyższe apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc.

Koszty zastępstwa procesowego poniesione przez pozwana obciążały powoda na podstawie art. 98 § 1 kpc. Wysokość wynagrodzenia została ustalona na podstawie § 2 pkt. 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2016 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015r., poz. 1804 z późn. zm.).

Ryszard Małecki