Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 grudnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w następującym składzie:

Przewodniczący: sędzia Ewa Blumczyńska

po rozpoznaniu 31 grudnia 2024r. w Poznaniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa małoletniego P. K. reprezentowanego przez matkę K. G.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. i J. S.

o podwyższenie renty odszkodowawczej

na skutek apelacji wniesionej przez powoda

od wyroku Sądu Rejonowego Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu

z 19 października 2023 r.

sygn. akt IX C 997/22

I. zmienia w całości zaskarżony wyrok w ten sposób, że :

1.  zasądza od pozwanych na rzecz powoda rentę odszkodowawczą w kwocie 2 000 zł
( dwa tysiące zł), płatnej miesięcznie z góry do dnia 10 każdego miesiąca do rąk matki K. G. z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat począwszy od 1 lipca 2022r. w miejsce renty zasądzonej od pozwanego J. S. wyrokiem Sądu Rejonowego Poznań – Stare Miasto w Poznaniu z 3 marca 2016r. w sprawie o sygn. akt IC 1244/13 w kwocie 1138,92 zł zaznaczając, że spełnienie przez któregokolwiek z pozwanych zasądzonego świadczenia zwalnia drugiego z obowiązku zapłaty;

2.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

3.  zasądza od pozwanych na rzecz powoda 3 617 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia
o kosztach do dnia zapłaty zaznaczając, że spełnienie przez któregokolwiek z pozwanych zasądzonego świadczenia zwalnia drugiego z obowiązku zapłaty;

4.  nie obciąża powoda kosztami procesu, w tym za zastępstwo procesowe pozwanych;

5.  nakazuje ściągnąć od pozwanych na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Poznań Grunwald
i Jeżyce w Poznaniu 750 zł tytułem nieuiszczonej opłaty od pozwu, zaznaczając, że spełnienie przez któregokolwiek z pozwanych niniejszego świadczenia zwalnia drugiego z obowiązku zapłaty;

II.  w pozostałym zakresie apelację oddala;

III.  zasądza od pozwanych na rzecz powoda 1 800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego rozstrzygnięcia o kosztach do dnia zapłaty, zaznaczając, że spełnienie przez któregokolwiek z pozwanych zasądzonego świadczenia zwalnia drugiego
z obowiązku zapłaty;

IV.  nie obciąża powoda kosztami postępowania apelacyjnego, w tym za zastępstwo procesowe pozwanych;

V.  nakazuje ściągnąć od pozwanych na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Poznaniu 750 zł tytułem nieuiszczonej opłaty od apelacji zaznaczając, że spełnienie przez któregokolwiek
z pozwanych niniejszego świadczenia zwalnia drugiego z obowiązku zapłaty.

Ewa Blumczyńska

UZASADNIENIE

Pozwem złożonym w Sądzie Rejonowym 4 lipca 2022 r. małoletni powód P. K., w imieniu którego działa jego przedstawiciel ustawowy K. G., wniósł o podwyższenie renty odszkodowawczej zasądzonej od pozwanego J. S. wyrokiem Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w Poznaniu z 3 marca 2016 r. w sprawie o sygn. akt I C 1244/13 z kwoty 1138,92 zł miesięcznie do kwoty 2200 zł miesięcznie, płatnej z góry do 10-tego dnia każdego miesiąca do rąk matki z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat począwszy od czerwca 2022 r. Jednocześnie, powód wniósł o zasadzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powyższego żądania wskazano, że 31 grudnia 2012 r. J. S. spowodował wypadek komunikacyjny, w którym poniósł śmierć M. K. (1) – ojciec małoletniego powoda. J. S., na dzień powstania szkody, miał zawartą umowę odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych z (...) S.A. z siedzibą w W..

Pozwany (...) SA w odpowiedzi wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swego stanowiska pozwany nie kwestionując okoliczności zdarzenia
i faktu wypłacania odszkodowania na rzecz małoletniego podniósł, że 2200 zł jest kwotą zbyt wygórowaną. Nadto, że należy wziąć pod uwagę możliwości zarobkowe matki i świadczenia społeczne, które otrzymuje małoletni oraz, iż matka małoletniego zakupiła mieszkanie za pieniądze przyznane z odszkodowania, które jest wynajmowane. Jednocześnie, pozwany zarzucił nieudowodnienie przez stronę powodowa żądnego roszczenia.

Postanowieniem z dnia 16 marca 2023 r. Sąd Rejonowy Poznań-Grunwald i Jeżyce w Poznaniu wezwał do udziału w sprawie w charakterze pozwanego J. S..

Pozwany J. S. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany zakwestionował część kosztów utrzymania małoletniego przedstawionych w pozwie

Wyrokiem z dnia 19 października 2023 r. Sąd Rejonowy Poznań - Grunwald i Jeżyce w Poznaniu:

1.  oddalił powództwo;

2.  zasądził od powoda na rzecz pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 3617 zł wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

3.  zasądził od powoda na rzecz pozwanego J. S. tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 3617 zł wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Od powyższego wyroku apelację złożył powód, zaskarżając ww. orzeczenie w całości.

Jako zarzuty apelacyjne powód wskazał:

1.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, co miało istotny wpływ na wydane orzeczenie - a sprowadzające się w szczególności do ustalenia, że:

a.  powód nie wykazał, aby doszło do zmiany stosunków w zakresie wynagrodzenia, które obecnie mógłby uzyskiwać M. K. (1) i wobec tego Sąd przyjął, że wysokość wynagrodzenia, które mógłby obecnie uzyskiwać ojciec powoda kształtuje się na tym samym poziomie co w chwili orzekania o obowiązku zapłaty renty w sytuacji gdy Sąd zupełnie pominął fakt, że wiedzą notoryjną jest, że od 2012 roku (w tym roku zginął ojciec powoda wracają z pracy) jak i od 2016 (data wydania orzeczenia w przedmiocie renty) zarobki we wszystkich branżach i na całym świcie wzrosły, co więcej z wiedzy powszechnie dostępnej w Internecie wynika, że obecnie najniższe zarobki masarzy na terytorium Niemiec wahają się na poziomie od 2000 euro miesięcznie, a zatem są co najmniej dwukrotnie wyższe, aniżeli w czasie, kiedy Sąd orzekał o rencie na rzecz małoletniego (obecnie średnia płaca w Niemczech wynosi 4105 euro miesięcznie, w sytuacji gdy w roku 2012 wynosiła 2802 euro, a minimalne wynagrodzenie wynosi 12 euro brutto za godzinę, gdy w 2016 roku wynosiło 8,50 euro brutto za godzinę), niemniej Sąd zupełnie tego nie zauważył i nieprawidłowo przyjął zarobki jakie uzyskiwałby obecnie ojciec małoletniego na poziomie z roku 2016;

b.  powód nie wykazał, aby wzrosły jego koszty związane z zakupem odzieży
i obuwia, w związku z czym Sąd ustalił ten wydatek na poziomie jakim przyjął Sąd przy ustalaniu renty na rzecz małoletniego, tj. na poziomie 205,89 zł w sytuacji gdy faktem notoryjnym jest, na co powołuje się także Sąd przy innych wydatkach, że koszty wszelkich dóbr i usług wzrosły, tym bardziej mając na uwadze fakt, że renta była zasądzona w roku 2016 i na ten czas Sąd ustalał koszty związane z utrzymaniem i wychowaniem małoletniego, a zatem już mając na uwadze sam upływ czasu, jak fakt, że po pierwsze małoletni pozostaje w fazie silnego wzrostu, a nadto ceny poszczególnych dóbr i usług wzrosły z uwagi na panującą inflację, zasadnym jest przyjęcie wskazanych przez powoda kosztów związanych z zakupem dla niego ubrań i obuwia na poziomie 350,00 zł, tym bardziej, że wydatek ten nie wydaje się wygórowany mając na uwadze ceny poszczególnych ubrań, jak i obuwia, a matka wydrukami z kart i rachunku wykazała, że takie koszty utrzymania małoletniego powoda w tym zakresie ponosi;

c.  powód nie wykazał, aby wzrosły koszt jego utrzymania dotyczące ogólnie pojętych usług medycznych, jak i stomatologa i w tym zakresie Sąd przyjął koszty jakie były ustalone w roku 2016 w czasie, kiedy Sąd orzekał o wysokość renty na rzecz powoda, w sytuacji gdy, jak już wskazywano powyżej faktem notoryjnym jest, na co powołuje się także Sąd przy innych wydatkach, że koszty wszelkich dóbr i usług wzrosły, tym bardziej mając na uwadze fakt, że renta była zasądzana w roku 2016 i na ten czas Sąd ustalał koszty związane z utrzymaniem i wychowaniem małoletniego, a zatem już mając na uwadze sam upływ czasu, jak fakt, że ceny poszczególnych dóbr i usług wzrosły z uwagi na panującą inflację, zasadnym jest przyjęcie wskazanych przez powoda kosztów związanych z zakupem dla niego lekarstw oraz odbywaniem wizyt lekarskich na poziomie 250,00 zł, jak i stomatologa na poziomie 200,00 zł miesięcznie;

d.  miesięczne koszty utrzymania małoletniego powoda wynoszą 4.079,05 zł w sytuacji gdy, koszty te są zaniżone o co najmniej 800,00 zł i kształtują się obecnie na poziomie około 4.900,00 zł, a różnica ta wynika z bezpodstawnego przyjęcia przez Sąd pewnych kosztów na poziomie ustalonym na dzień orzekania o rencie, tj. na dzień 03 marca 2016 roku bez uwzględnienia notoryjnego faktu jakim jest znaczny upływ czasu od ostatniego orzekania w przedmiocie renty, jak i znacznej inflacji i wzrostu cen wszystkich dóbr i usług;

e.  część wynagrodzenia uzyskiwanego przez matkę powoda winna ona przeznaczać na rzecz powoda (notabene matka powoda urodziła kolejne dziecko), w sytuacji gdy, Sąd zupełnie pominął fakt, że matka swój obowiązek alimentacyjny względem powoda wypełnia w głównej mierze poprzez osobiste starania jak i opiekę, co miało miejsce także w 2016 r., a nadto Sąd zupełnie pominął i nie wziął pod uwagę tego, że to M. K. (1) pracował na rodzinę i takie były ustalenia matki powoda i jego nieżyjącego ojca, matka powoda nie miała pracować, miała zajmować się domem i dziećmi (rodzice powoda planowali mieć więcej dzieci), a zatem gdyby M. K. (2) żył, to on ponosiłby koszty utrzymania rodziny, albowiem taki model rodziny rodzice małoletniego planowali, co zupełnie umknęło Sądowi przy orzekaniu i co miało istotny wpływ na wydane orzeczenie;

2.  naruszenie przepisów postępowania cywilnego - co miało istotny wpływ na wynik sprawy - wyrażające się w szczególności w naruszeniu:

a.  art. 233 §§ 1 i 2 k.p.c. - a polegające na całkowicie dowolnej, sprzecznej z zasadami logiki oraz doświadczenia życiowego ocenie dowodów przedstawianych przez strony, bez ich wszechstronnego rozważenia, poprzez zupełne pominięcie, że od czasu ostatniego orzekania w przedmiocie renty upłynął znaczny okres czasu (ponad 7 lat) co już samo prowadzi do wniosku, że w tym czasie znacznie wzrosły ceny wszelkich dóbr i usług, co jest wiedzą notoryjną, a co Sąd uwzględnił tylko w pewnym zakresie, a w odniesieniu do pewnych wydatków nie i zupełnie bezpodstawnie ustalił koszty utrzymania powoda w pewnych zakresach na poziomie z czasu orzekania o rencie (marzec 2016 roku) co jest wzajemnie sprzeczne, a nadto bezpodstawne przyjęcie, że nie wykazano aby nastąpił wzrost wynagrodzenia które uzyskiwałby ojciec powoda, w sytuacji gdy jest to wiedza powszechna i ogólnie dostępna, i już z samej wiedzy, że najniższe zarobki masaży na terytorium Niemiec wahają się na poziomie od 2000 euro miesięcznie (obecnie średnia płaca w Niemczech wynosi 4105 euro miesięcznie, w sytuacji gdy w roku 2012 wynosiła 2802 euro, a minimalne wynagrodzenie wynosi 12 euro brutto za godzinę, gdy w 2016 roku wynosiło 8,50 euro brutto za godzinę), a zatem są co najmniej dwukrotnie wyższe, aniżeli te, jakie uzyskiwał ojciec powoda w czasie, kiedy tam pracował, a zatem bezpodstawne pominięcie przez Sąd, że także wysokość wynagrodzenia ojca powoda wzrosła co najmniej dwukrotnie, a zatem winno to mieć przełożenie na ustalenia Sądu, a nadto zupełnie pominięcie przez Sąd warunków rodzinnych i ustaleń rodziców powoda, w tym przede wszystkim faktu, że to ojciec powoda miał dostarczać środki utrzymania, a matka miała zajmować się domem, a nadto pominięcie, że matka powoda swój obowiązek alimentacyjny wykonuje poprzez osobiste starania i opiekę nad małoletnim, co więcej nie może oczekiwać pomocy ze strony nieżyjącego ojca, jak i jego rodziny, co także nie zostało przez Sąd dostatecznie rozważone, a zatem w sytuacji ustalenie, że koszty powoda wzrosły od ostatniego orzekania (co prawda przy zaniżeniu tej kwoty o co najmniej 800,00 zł przez Sąd) Sąd winien kosztami tymi w całości obciążyć pozwanych, albowiem koszty te pokrywałby ojciec powoda, gdyby nie zdarzenie do którego doszło i w którym ojciec powoda zginął, a winę za to ponosi pozwany;

b.  art. 228 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że powód pewnych faktów nie wykazał, w sytuacji gdy, zgodnie z tym przepisem fakty powszechnie znane, jak i fakty o których informacja jest powszechnie dostępna oraz fakty znane sądowi z urzędu nie wymagają dowodu, co zostało przez Sąd pominięte i skutkowało błędnym ustaleniem stanu faktycznego i w konsekwencji oddaleniem powództwa;

c.  art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i obciążenie powoda kosztami postępowania, w sytuacji gdy Sąd zupełnie pominął, że powód w postępowaniu dochodzi renty (odpowiednika alimentów), a zatem sprawa dotyczy podstaw jego egzystencji, a nadto z uwagi na swój wiek powód nie ma majątku, który umożliwiałby mu zapłatę zasądzonych na rzecz pozwanych kosztów;

3.  naruszenie przepisów prawa materialnego - wyrażające się w szczególności w naruszeniu:

a.  art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie, że to matka powoda winna łożyć na jego utrzymane w zakresie kosztów, które wzrosły i które nie są pokryte, w sytuacji gdy matka swój obowiązek alimentacyjny względem powoda wypełnia poprzez osobiste starania i wychowanie, a nadto gdyby nie zdarzenie, za które winę ponosi pozwany to ojciec powoda dzisiaj żyłby i w dzisiejszych realiach uzyskiwałby zapewne znacznie wyższe wynagrodzenie, które pozwalałoby powodowi na utrzymanie na wskazanym przez niego poziomie, albowiem takie też były ustalenia rodziców powoda, że to ojciec miał zarabiać na rodzinę, a matka zajmować się domem i dziećmi, a zatem twierdzenia takie w niniejszej sprawie są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, albowiem to nie matka powoda i powód winni ponosić negatywne skutki zdarzenia do jakiego doszło, a sprawca wypadku, a nadto obciążenie małoletniego powoda kosztami postępowania, w sytuacji gdy małoletni nie posiada środków, które umożliwiałyby mu pokrycie takich kosztów i to w sprawie, w której małoletni dochodzi renty, a zatem sprawa dotyczy podstaw jego egzystencji;

b.  art. 6 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie sprowadzające się do przyjęcia, iż powód nie wykazał wzrostu swoich kosztów utrzymania dotyczących zakupu ubrań, obuwia, leków, wizyt lekarskich
i stomatologa, a także wycieczek rodzinny oraz nie wykazał zmiany stosunków w zakresie wynagrodzenia, które obecnie mógłby uzyskiwać jego ojciec, a co nie znajduje uzasadnienia w zgromadzonym materiale dowodowym, w szczególności mając na uwadze dokumenty zgromadzone w aktach sprawy o sygn. akt I C 1244/13 zeznań matki powoda, przedłożonych przez powoda dokumentów do pozwu, w tym potwierdzeń wykonania operacji bankowych (bezzasadnie Sąd odmówił wiary tym dokumentom) oraz przede wszystkim mając na uwadze, że wzrosty poszczególnych kosztów utrzymania powoda, jak i wzrost wynagrodzenia ojca powoda są informacjami powszechnie znanymi i dostępnymi, a do tego wzrost tych kosztów, jak i wynagrodzenia wynika już chociażby z samego upływu czasu (od orzekania w przedmiocie renty upłynęło ponad 7 lat, co bez wątpienia ma wpływ na wzrost cen wszelkich dóbr i usług, jak i wynagrodzeń), co w świetle doświadczenia życiowego nie powinno budzić najmniejszych wątpliwości, mając na uwadze obecne koszty wszelkich dóbr i usług, a co Sąd przy niektórych wydatkach wziął pod uwagę, a przy niektórych nie i nie wiadomo co było tego przyczyną, albowiem nie wynika to z treści uzasadnienia.

Przy powyższych zarzutach apelujący wniósł o:

1.  zmianę punktu I i uwzględnienie powództwa w całości tj. podwyższenie renty odszkodowawczej zasądzonej od pozwanego wyrokiem Sądu Rejonowego Poznań - Stare Miasto w Poznaniu Wydział I Cywilny z 03 marca 2016 roku w sprawie oznaczonej sygnaturą akt I C 1244/13 na jego rzecz z kwoty 1.138,92 złotych miesięcznie do kwoty 2.200,00 złotych miesięcznie płatnej z góry do 10-tego dnia każdego miesiąca do rąk matki - K. G. z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat począwszy od czerwca 2022 roku;

2.  zmianę punktu II i III poprzez zasądzenie od każdego z pozwanych na jego rzecz kosztów postępowania przed Sądem I instancji, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych

ewentualnie zmianę punktu II i III poprzez odstąpienie obciążania go kosztami procesu;

3.  zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych

ewentualnie nieobciążane go kosztami postępowania apelacyjnego

ewentualnie, na wypadek nieuwzględnienia wniosku z punktu 1:

1.  uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

2.  pozostawienie temu Sądowi do rozstrzygnięcia kwestii kosztów postępowania odwoławczego oraz postępowania przed Sądem I instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi pozwany (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o oddalenie apelacji
w całości i zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów postępowania przed sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie.

Także pozwany J. S. wniósł o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie od powoda na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się uzasadniona, co powodowało zmianę zaskarżonego wyroku.

Na wstępie zaznaczenia wymagało, że z przewidzianego w art. 378 § 1 kpc obowiązku rozpoznania sprawy w granicach apelacji nie wynika konieczność odrębnego omówienia w uzasadnieniu wyroku każdego argumentu podniesionego w apelacji (tak : uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2021 r., I CSK 709/20 i powołane tam orzecznictwo). W związku z tym Sąd Okręgowy rozważając wszystkie zarzuty apelacyjne odniósł się wyłącznie do tych, które przesądzały o zasadności apelacji a w konsekwencji zbędnym było odnoszenie się do pozostałych. Główny bowiem zarzut na którym koncentrowała się apelacja – wywodzony z naruszenia prawa procesowego w postaci art. 228§1 kpc - okazał się uzasadniony. Natomiast zaznaczenia wymagało, że w zakresie niekwestionowanym
w apelacji ustalenia faktyczne poczynione w postępowaniu pierwszoinstancyjnym Sąd Okręgowy przyjął za bezsporne, co dało podstawę do ich przyjęcia jako własne, bez potrzeby ich powtarzania. Natomiast w pozostałym zakresie ich korekta i uzupełnienie na podstawie faktów powszechnie znanych w zakresie przedstawionym poniżej skutkowała odmienną ocenę prawną niż przyjętą przez Sąd I instancji.

Niemniej w pierwszym rzędzie odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 233§1 kpc wskazać należało, że dla jego skuteczności niewystarczającym było stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, i przedstawienie stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Koniecznym natomiast było wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając (tak SN m.in. w orzeczeniach: z 23.01.2001 r., IV CKN (...), z 12.04.2001 r., II CKN (...), z 10.01.2002 r.,
II CKN (...)). Błąd w ustaleniach faktycznych nie jest bowiem uchybieniem samym w sobie, lecz zawsze jest wynikiem naruszenia prawa procesowego, najczęściej właśnie przez błąd logiczny popełniony przy ocenie materiału dowodowego. Trzeba także zauważyć, iż strona stawiająca ten zarzut musi zbudować podejmowaną polemikę na argumentach jurydycznych
i nie jest wystarczającym, aby przeciwstawiła tej ocenie wyłącznie ocenę własną, jej zdaniem poprawną. Nadto zaznaczenia wymagało, że zarzut naruszenia art. 233 § 1 kpc nie można formułować w stosunku do ustaleń których sąd nie poczynił, albowiem przepis ten odnosi się wyłącznie do dowodów przeprowadzonych. Zatem w tym zakresie zarzuty sformułowane w ten sposób były nieprawidłowe.

Ustosunkowując się do zarzutu naruszenia art. 228§1 kpc na wstępie koniecznym było zaznaczenie, że nie mogło ulegać wątpliwości, iż przy ustalaniu stanu faktycznego sąd bierze pod uwagę fakty, które były wykazywane w postępowaniu dowodowym, fakty powszechnie znane, fakty przyznane przez drugą stronę, jak również znane sądowi urzędowo. Fakty powszechnie znane, jak stanowi omawiany art. 228§1 kpc, sąd bierze pod uwagę nawet bez powołania się na nie przez strony. Uznanie określonego faktu za notoryjny ma bowiem doniosłe skutki procesowe, polegające na zwolnieniu sądu z konieczności prowadzenia postępowania dowodowego na okoliczność tego faktu.

W konsekwencji nie można było zarzucić ujemnych skutków procesowych stronie powodowej, która z faktów notoryjnych wywodziła skutki procesowe i na które się powołała, ale zarazem ich nie dowodziła. Stąd zaniechanie uwzględnienia przez Sąd Rejonowy faktów powszechnie znanych – w ocenie Sądu Okręgowego – stało się uzasadnioną podstawą zarzutu strony powodowej - skierowanego przeciwko ustaleniom faktycznym. Niewątpliwie faktem takim był – jak słusznie podniósł apelujący - wzrost zarobków we wszystkich branżach, nie tylko na terenie Polski. Natomiast – już wbrew twierdzeniu skarżącego – nie można było przyjąć, że faktem powszechnie znanym była również wysokość zarobków ojca powoda M. K. (1), które mógłby uzyskiwać wykonując nadal pracę masarza na terenie Niemiec. Zważywszy bowiem na daleko idące konsekwencje wynikające z zaliczenia określonego faktu do powszechnie znanych, wykładnia tego pojęcia powinna być ścisła. W szczególności – wbrew oczekiwaniom strony powodowej – nie można uznawać za fakty powszechnie znane faktów dotyczących zdarzeń o charakterze specjalistycznym, które - z natury rzeczy - znane są ograniczonemu i zarazem zainteresowanemu kręgowi osób. Za fakt taki uznać należy informację o wysokości średniej zarobków masarzy na terytorium Niemiec. W efekcie strona powodowa oprócz powoływania się na dany fakt - winna była wykazać, niezależnie od źródła wiedzy, że zarobki te jak wskazała : „wahają się na poziomie od 2000 euro miesięcznie, a zatem są co najmniej dwukrotnie wyższe, aniżeli w czasie, kiedy Sąd orzekał o rencie na rzecz małoletniego (obecnie średnia płaca w Niemczech wynosi 4105 euro miesięcznie, w sytuacji gdy w roku 2012 wynosiła 2802 euro, a minimalne wynagrodzenie wynosi 12 euro brutto za godzinę, gdy w 2016 roku wynosiło 8,50 euro brutto za godzinę)”.

Dlatego nie można było podzielić stanowiska apelującego, że samo powołanie się na powyższą okoliczność, czy zamieszczenie jej w Internecie nadało jej cechy faktu powszechnie znanego. Już tylko dodatkowo zaznaczenia wymagało, że o uznaniu określonego faktu za powszechnie znany nie przesądza źródło wiedzy o tym fakcie, lecz rodzaj faktu, który charakteryzuje się tym, że wiadomość o nim powinien powziąć z różnych źródeł każdy rozsądny człowiek i mający doświadczenie życiowe (tak: Sąd Najwyższy w wyroku z 5 lutego 2002 r. ( sygn. akt II CKN 894/99).

Na gruncie kolejnych zarzutów wywodzonych z naruszenia omawianego art. 228§1 kpc wskazać należało, że uzasadnione był zarzut apelującego, że Sąd Rejonowy nie przyjął za fakt notoryjny wzrost kosztów wszelkich dóbr i usług w stosunku do cen z roku 2016 w którym Sąd Rejonowy ustalał wysokość renty na rzecz powoda. Jak słusznie bowiem podniósł skarżący sam upływ czasu od daty orzekania o ustaleniu renty, w którym to okresie powód uczęszczał do przedszkola a obecnie po upływie 8 lat pozostaje w fazie silnego wzrostu powodował niewątpliwym skutek wzrostu kosztów jego utrzymania. Także inflacja jest faktem powszechnie znanym powodującym również wzrost tej sumy. Na tym gruncie wskazać należało, że z jednej strony - jako wiarygodny dowód - Sąd Rejonowy przyjął zeznania matki powoda i w związku z tym koszty utrzymania powoda ustalił na kwotę 4 079,05 zł a z drugiej strony - pomimo ustalenia wzrostu tych wydatków w stosunku do roku 2016 o 1984,63 zł
- ostatecznie przyjął, że koszty utrzymania powoda nie zmieniły się od 2016r. Niemniej niezależnie od argumentacji Sądu Rejonowego, kierując się doświadczeniem życiowym, jak
i zawodowym uzyskanym na gruncie rozpoznawania spraw o analogicznym przedmiocie, Sąd Okręgowy stwierdził, że koszty utrzymania powoda ustalone przez Sąd Rejonowy w oparciu
o zeznania jego matki nie można było uznać za wygórowane. Jednocześnie podkreślenia wymagało, że koszty utrzymania powoda nie były kwestionowane przez pozwanych, co dało podstawę do przyjęcia ich za fakt przyznany. Sąd Okręgowy przychylił się do argumentacji Sądu Rejonowego, że co do zasady koszty ubezpieczenia samochodu i koszty związane z jego eksploatacją nie powinny wpływać na koszty utrzymania powoda. Niemniej odmiennie niż Sąd Rejonowy przyjął, że już zakup paliwa celem dowiezienia powoda w określone miejsca, w tym na zajęcia szkolne, czy też zajęcia dodatkowo stanowią element tych kosztów. Sąd Okręgowy nie podzielił również stanowiska Sądu Rejonowego, że powód nie wykazał wzrostu kosztów zakupu odzieży i obuwia oraz ponoszenia większych wydatków z tytułu udziału w wycieczkach i korzystania z rozrywek, czy też kosztów organizowania, jak i udziału w imprezach urodzinowych oraz imieninowych. Podważanie przez Sąd Rejonowy nie tylko samego faktu ich ponoszenia, jak również wzrostu tych wydatków w ocenie Sądu Okręgowego była dowolna. W świetle bowiem upływu czasu od orzekania przez Sąd Rejonowy w roku 2016 nie można było pominąć faktu inflacji, która była istotną i która zarazem miała wpływ na koszty utrzymania powoda. Jego potrzeby wobec upływu czasu w stosunku do roku 2016 niewątpliwie spowodowały zmianę struktury jego potrzeb i zwiększonego poziomu kosztów związanych
z ich zaspokojeniem.

Podstawą prawną pozwu był art. 907 § 2 kc, zgodnie z którym można domagać się zmiany wysokości renty ustalonej w orzeczeniu sądowym w razie zaistnienia określonych przesłanek (zmiany stosunków). Na tym gruncie wskazać należało, że w postępowaniu
o podwyższenie renty należy brać pod uwagę wszelkie okoliczności sytuacji osobistej
i majątkowej stron oraz okoliczności obiektywne, w tym spadek siły nabywczej pieniądza" (wyr. SA w Krakowie z 5.10.2012 r., I ACa 878/12, Legalis; por. wyr. SN z 7.2.2012 r., I PK 105/11, Legalis). Jednocześnie podkreślenia wymagało, że omawiany przepis daje każdej ze stron, w razie zmiany stosunków, możliwość żądania zmiany wysokości lub czasu trwania renty, chociażby kwestie te byłyby ustalone w orzeczeniu sądowym lub umowie" (wyr. SN z 17.11.2022 r., I PSKP 84/21, Leglis). Natomiast istotnym w sprawie było, że nie każda zmiana stosunków daje podstawę do zmiany renty. Przesłanką żądania zmiany wysokości lub czasu trwania renty jest zmiana stosunków, a ciężar dowodu wykazania tego faktu - jak słusznie podniósł Sąd Rejonowy - spoczywała zgodnie z art. 6 kc na powodzie. Niemniej orzekając
o zmianie, sąd bierze pod uwagę wszelkie okoliczności dotyczące sytuacji osobistej
i majątkowej stron oraz okoliczności obiektywne, w tym też istotny spadek zmiany siły nabywczej pieniądza, która winna być – jak już podniesiono w niniejszym uzasadnieniu, uwzględniana jako fakt powszechnie znany. Jednocześnie zaznaczenia wymagało, że omawiany przepis art. 907 § 2 kc stanowi o „zmianie stosunków" i nie stawia tej zmianie wymogu „istotności", choć przyjmuje się, że zmiana taka nie powinna mieć charakteru niewielkiego, symbolicznego" (wyr. SA w Białymstoku z 11.6.2018 r., I ACa 796/17, Legalis). "Ocena, czy nastąpiła zmiana stosunków, uzasadniająca żądanie modyfikacji wysokości lub czasu trwania renty, o której mowa w art. 907 § 2 kc wymaga porównania stanu faktycznego ustalonego w chwili orzekania o zasądzeniu renty lub w dacie zawarcia ugody (sądowej lub pozasądowej) w tym przedmiocie oraz stanu z chwili, której dotyczy żądanie zmiany. O zmianie można bowiem mówić jedynie wówczas, gdy nastąpiła ona po wydaniu wyroku zasądzającego rentę lub po zawarciu umowy w tym przedmiocie" (wyr. SA w Krakowie z 20.12.2018 r., I ACa 5/18, Legalis). W konsekwencji Sąd Okręgowy jako wyłącznie punkt wyjścia ustalił aktualne miesięczne koszty utrzymania małoletniego powoda i odniósł je do ustaleń w tym przedmiocie poczynionych w ramach orzekania przez Sąd Rejonowy w 2016r. a następnie odniósł te ustalenia od drugiej przesłanki omawianego przepisu tj. możliwości zarobkowych zmarłego ojca powoda.

Jako oczywiste wydatki powoda Sąd Okręgowy ustalił :



koszty związane z utrzymaniem domu w łącznej wysokości 421,41 zł/mc (w tym: ogrzewanie gazowe – 551,75 zł/mc, prąd 300 zł/mc, podatek - 20,83 zł/mc, śmieci – 75 zł/mc, internet i telewizja – 200 zł/mc, koszty utrzymania osiedla – 100 zł/mc i przegląd kominiarski – 16,66 zł/mc;



wydatki wyżywienia w wysokości 900 zł/mc;



koszty zakupu leków i wizyt lekarskich w wysokości 250 zł/mc;



koszty wizyt dentystycznych w wysokości 200 zł/mc;



zakup środków czystości w wysokości 100 zł/mc;



zakup odzieży i obuwia w wysokości 350 zł/mc;



pokrycie wydatków na radę rodziców i ubezpieczenia szkolnego w wysokości 10,83 zł/mc;



zakup przyborów do edukacji w wysokości 65 zł/mc;



pokrycie kosztów wycieczek szkolnych i „zielonej szkoły” w wysokości 83,33 zł/mc;



zakup biletu (komunikacja miejska) w wysokości 120 zł/mc;



wydatki związane z rozrywką (wizyty w placówkach kultury, parkach trampolin, zoo, basen itp.) w wysokości 200 zł/mc;



koszty wycieczek rodzinnych w wysokości 600 zł/mc;



wydatki na korepetycje w wysokości 962,50 zł/mc;



opłaty za telefon komórkowy w wysokości 90 zł/mc;



koszt ubezpieczenia NNW w wysokości 20 zł/mc;



lekcje pływania w wysokości 200 zł/mc;



koszty zajęć w akademii piłkarskiej w wysokości 140 zł/mc;



koszty paliwa w wysokości 60 zł/mc;



kieszonkowe w wysokości 100 zł/mc;



imprezy urodzinowe i imieninowe w wysokości 40 zł/msc.

W świetle powyższego Sąd Okręgowy ustalił, że wydatki powoda oscylują wokół kwoty nie mniejszej niż 4913,07 zł miesięcznie. Kwota ta wynika nie tylko z faktu, że wraz z wiekiem potrzeby finansowe powoda wzrosły, a tym samym katalog jego usprawiedliwionych potrzeb zmienił się od czasu wydania ostatniego orzeczenia dotyczącego renty alimentacyjnej, ale również z faktu, iż miała miejsce znacząca inflacja. To z kolei, spowodowało istotny wzrost ogólnych kosztów nabycia towarów i usług. W chwili zasądzenia renty w 2016r. powód był kilkuletnim dzieckiem, uczęszczającym do przedszkola. Natomiast obecnie jest uczącym się nastolatkiem, co wiąże się ze zwiększonymi potrzebami w zakresie wszelkich aspektów jego utrzymania. W związku z tym, oczywistym jest, że jego usprawiedliwione potrzeby dorastającego dziecka wzrastają, a jednocześnie siła nabywcza pieniądza w tym okresie zmalała. Faktem notoryjnym jest również, że na przestrzeni ostatnich lat wynagrodzenia wzrosły niezależnie od branży, czy miejsca wykonywania zatrudnienia, w tym również poza granicami kraju. Natomiast, jak już wskazano w uzasadnieniu strona powodowa nie wykazała inicjatywy dowodowej celem wykazania poziomu aktualnych wynagrodzeń masarzy pracujących w Niemczech. W ramach tej oceny podkreślenia wymagało, że zagadnienie, na kim - w razie sporu miedzy stronami stosunku cywilnoprawnego - spoczywa obowiązek udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jest zaliczane tradycyjnie do problematyki prawa materialnego. Ogólną regułę stwarza tu art. 6 kc ("ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne") i jako podstawowy przepis w tym przedmiocie, stosowany w postępowaniu sądowym, pozostaje
w ścisłym związku i tłumaczony jest w powiązaniu z przepisami kodeksu postępowania cywilnego, normującymi reguły dowodzenia. W konsekwencji Sąd Okręgowy, bazując wyłącznie na fakcie powszechnie wiadomym, że wysokość płacy minimalnej uległa wzrostowi w ostatnich latach nie tylko w Polsce, ale również w Niemczech przyjął, iż wzrost minimalnego wynagrodzenia powinien powodować wzrost średniego wynagrodzenia. W konsekwencji, że wynagrodzenie jakie otrzymywałby ojciec powoda uległby co do zasady zwiększeniu.

Sąd Okręgowy zważył, że „zmianę stosunków”, o której mowa w art. 907 § 2 kc należy rozumieć jako zmianę w całokształcie okoliczności, w jakich znajdują się strony stosunku prawnego renty. Na gruncie niniejszej sprawy ustalając wysokość renty sąd kierował się założeniem, że ma ona na celu aktualne zaspokojenie potrzeb uprawnionego bez ograniczenia ich do „usprawiedliwionych” a wiec do poziomu zapewniającego dziecku prawidłowy rozwój fizyczny, intelektualny, społecznych i emocjonalny, a nadto uwzględniającego zasadę równej stopy życiowej rodziców i dziecka. Natomiast osoba odpowiedzialna za szkodę powinna zatem zapłacić odszkodowanie odpowiadające kwocie, jaką zobowiązany by alimentował uprawnionego gdyby żył (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2004 r., sygn. akt II CK 360/02, LEX nr 173557). Natomiast istotnym w omawianej kwestii pozostał fakt ustalony przez Sąd Rejonowy a mianowicie, że częściowo koszty utrzymania powoda zaspakajane są ze świadczenia rodzinnego wypłacanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz uzyskiwanego z niemieckiego ubezpieczenia społecznego w łącznej kwocie 1108,87 zł netto miesięcznie.

W konsekwencji Sąd Okręgowy przyjął za uzasadnione żądanie powoda podwyższenia renty zasądzonej wyrokiem Sądu Rejonowego Poznań- Stare Miasto w Poznaniu z 3 marca 2016r. do kwoty 2000 zł. Czynnikami wpływającymi na podwyższenie renty odszkodowawczej powoda był nie tylko wzrost jego kosztów utrzymania, ale również istotny element związany
z możliwościami zarobkowymi jego ojca, które niewątpliwie na przestrzeni lat 2016 a 2023 podlegałyby określonemu wzrostowi a których nie rekompensują powodowi świadczenia społeczne. Na bazie tych rozważań podkreślenia wymagało, że „Istotny wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę w stosunku do daty pierwotnego orzekania o żądaniu zasądzenia renty wpływa na zasadność żądania podwyższenia renty stosownie do art. 907 § 2 kc" (tak : Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 28.11.2013 r., I ACa 707/13, Legalis) oraz, iż wzrost inflacji ma bezpośrednie przełożenie na koszty utrzymania społeczeństwa. Stąd oprócz znacznego wzrostu uzasadnionych potrzeby małoletniego związanych z jego dorastaniem i spadku siły nabywczej pieniądza, wzrostowi uległo wynagrodzenie jakie mógłby obecnie uzyskiwać ojciec powoda. Wszystkie te okoliczności, których podstawą jest upływ czasu stanowią fakty powszechnie znane i powinny być w myśl uregulowania zawartego w art. 228 § 1 k.p.c. uwzględnione przy ustaleniach faktycznych.

Podsumowując możliwości zarobkowe ojca powoda, które byłyby obecnie wyższe, mając choćby na uwadze podwyższenie wysokości płacy minimalnej w Niemczech przesadziły niewątpliwie, co do zasady o słuszności roszczenia. Niemniej, wobec niewykazania przez stronę powodową zgodnie z uregulowaniem zawartym w art. 6 kc – faktycznej wysokości wzrostu wynagrodzeń w branży i w kraju na terenie którego ojciec powoda wykonywał pracę zarobkową – dla rozważań Sądu Okręgowego w omawianym przedmiocie znaczącym był wyłącznie fakt powszechnie znany, że nastąpił wzrost wynagrodzeń również na terenie Niemiec oraz wykazany przed Sądem Rejonowy wzrost wydatków powoda na zaspokojenie jego potrzeb życiowych. Niewątpliwym dla Sądu Okręgowego było, że „Zmiana wysokości renty, w oparciu o art. 907 § 2 kc, może uzasadniać istotny spadek siły nabywczej pieniądza, w wyniku którego zwiększa się negatywny skutek gospodarczy zdarzenia wywołującego szkodę" (tak : Sąd Najwyższy w wyroku z 2.4.2014 r., IV CSK 444/13, Legalis).

Zatem oba te elementy skutkowały uwzględnieniem powództwa co do kwoty 861,08 zł, co skutkowało zmianą zaskarżonego orzeczenia jak w pkt I ppkt 1 wyroku Sądu Okręgowego na podstawie art. 386§1wyroku poprzez podwyższenie renty odszkodowawczej zasądzonej przez Sąd Rejonowy Poznań-Stare Miasto w Poznaniu w wyroku z 3 marca 2016r. w wysokości 1138,92 zł do kwoty 2000 zł. Przy tym Sąd Okręgowy miał na względzie, że wyrok wydany na podstawie art. 907 § 2 kc, musiał pozostać w ścisłym związku z poprzednim, i to w tym sensie, że korygował poprzedni wyrok przez nie tylko podwyższenie renty, ale również wskazanie obu pozwanych, jako osoby zobowiązane do jej świadczenia, na zasadzie in solidum.

W pozostałym zakresie Sąd Okręgowy uznał, że z przyczyn podanych powyżej roszczenie nie zostało wykazane i podlegało oddaleniu, o czym orzeczono jak w pkt I ppkt 2 wyroku.

Orzeczenie o kosztach zarówno w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, jak w postępowaniu apelacyjnym Sąd Okręgowy oparł o uregulowanie zawarte w art. 100 zd.2 kpc. W ostatecznym bowiem wyniku w obu postepowaniach powód uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania, w tym jako uzasadnione okazało się jego żądanie co do zasady, zaś podwyższenie należnej mu renty odszkodowawczej zależało od oceny Sądu.

Stąd w pkt I.ppkt 3 wyroku Sąd Okręgowy obciążył pozwanych w całości kosztami poniesionymi przez powoda w postępowaniu pierwszoinstancyjnym na które składało wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 3600 zł oraz 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Wysokość tego wynagrodzenia ustalona została na podstawie §2 pkt 5 w zw. z §10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j.Dz.U.2023.1964). W efekcie Sąd Okręgowy uznając, że spełnione zostały przesłanki do zastosowania art. 100 zd. 2 kpc nie obciążył powoda również kosztami poniesionymi przez pozwanych w zakresie nieuwzględnionego roszczenia, o czym orzekł jak w pkt I. ppkt 4 wyroku.

Na gruncie rozstrzygnięcia zawartego w pkt I.ppkt 5 zaznaczenia wymagało, że powód zwolniony był z kosztów sądowych z ustawy, na co powoływał się Sąd Rejonowy w zasadniczych motywach swego rozstrzygnięcia postanowienia z 23 sierpnia 2022r. oddalając wniosek powoda o zwolnienie od kosztów sądowych ( art.96 pkt 1.ppkt 16 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z 28 lipca 2005r.( tj.Dz.U.2023.1144) zwanej dalej „ustawą”. W związku z tym na podstawi art.113 pkt 1 ustawy strona pozwana została obciążona kosztami sądowymi, o czym Sąd Okręgowy orzekł jak w pkt I. ppkt 5 ustawy.

W pozostałym zakresie Sąd Okręgowy uznając apelację za bezzasadną z przyczyn podanych przy oddaleniu powództwa orzekł jak w pkt II wyroku na podstawie art. 385 kpc.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego był przepis art. 100 zd.2 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy obciążył pozwanych w całości kosztami postępowania odwoławczego poniesionymi przez powoda na które składało wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 1800 zł. Wysokość tego wynagrodzenia ustalona została przy uwzględnieniu wartości przedmiotu zaskarżenia określonego na kwotę 12733 zł – zgodnie z § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz.U.2023.1964). W efekcie też z przyczyn podanych powyżej Sąd Okręgowy orzekł jak w IV wyroku.

Rozstrzygnięcie zawarte w pkt V oparte zostało o motywy podane przy rozstrzygnięciu w pkt I.ppkt 5 wyroku. Powód zwolniony był z kosztów sądowych z ustawy również w postępowaniu apelacyjnym. W związku z tym na podstawi art.113 pkt 1 ustawy strona pozwana została obciążona kosztami sądowymi związanymi z opłatą od apelacji.

sędzia Ewa Blumczyńska