Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

POSTANOWIENIE

Dnia 30 września 2022 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu, Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Okręgowego Ryszard Małecki

po rozpoznaniu w dniu 30 września 2022 r. w Poznaniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku K. M.

przy udziale (...) Spółki z o.o. z siedzibą w P.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawcy i zażalenia uczestnika

od postanowienia Sądu Rejonowego Poznań – Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu

z dnia 14 grudnia 2021 r.

sygn. akt V Ns 728/19

postanawia:

I.  oddalić apelację wnioskodawcy;

II.  kosztami postępowania apelacyjnego obciążyć wnioskodawcę i uczestnika w zakresie przez nich poniesionym;

III.  oddalić zażalenie uczestnika.

Ryszard Małecki

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy Poznań Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu oddalił w całości wniosek K. M. o ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem w sprawie przy udziale (...) sp. z o. o. z siedzibą w P. (punkt 1), a nadto obciążył wnioskodawcę oraz uczestnika kosztami postępowania w zakresie dotychczas przez nich poniesionym (punkt 2).

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodziły się obie strony w różnym zakresie.

Uczestnik postępowania nie zgodził się z w/w orzeczeniem w zakresie punktu 2, wnosząc zażalenie i zarzucając zaskarżonemu w tym zakresie postanowieniu naruszenie: art. 520 § 1 k.p.c. poprzez jego błędne zastosowanie, art. 520 § 3 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie oraz § 5 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych Dz. U. z 2018 r. poz. 265 poprzez jego niezastosowanie.

Mając powyższe na uwadze żalący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestnika postępowania kwoty 480 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz zasądzenie na rzecz powoda kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Wnioskodawca nie zgodził się natomiast w całości z postanowieniem Sądu I instancji i w związku z tym złożył apelację, zarzucając Sądowi Rejonowemu naruszenie:

- art. 233 § 1 kodeksu postępowania cywilnego polegające na dokonaniu przez Sąd i instancji błędnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz uchybieniu podstawowym regułom oceny wiarygodności i mocy dowodów zgromadzonych w niniejszej sprawie, co w konsekwencji doprowadziło do:

- błędnego uznania dokumentacji przedłożonej przez uczestnika postępowania w toku sprawy za wiarygodne źródła dowodowe pozbawiające właściciela nieruchomości przysługujących mu praw;

- błędnego uznania dokumentacji przedłożonej przez uczestnika postępowania za wiarygodną podstawę ustalenia, iż uczestnik nabył przez zasiedzenie prawo o treści odpowiadającej służebności przesyłu;

- błędnego uznania dokumentacji przedłożonej przez (...) Sp. z o. o. za wiarygodną podstawę, mimo braku dat na podstawie których Sąd I instancji uznał datę 1985 r. jako datę początkową zasiedzenia,

- błędnego uznania, iż dokumentacja przedłożona przez (...) Sp. z o. o. w toku dotyczyła nieruchomości objętych niniejszym postępowaniem, a to z uwagi na brak indywidualizacji nieruchomości, których dotyczą dokumenty, brak wskazania działek bądź brak przedłożenia przez uczestnika wykazu właścicieli nieruchomości przez które linie elektryczne miałyby przebiegać,

- art. 327 ¹ § 1 kodeksu postępowania cywilnego poprzez sporządzenie lakonicznego uzasadnienia w zakresie nabycia przez Uczestnika zasiedzenia służebności przesyłu, początkowej daty zasiedzenia służebności przesyłu, dokumentacji która miałaby być podstawą do uznania początkowej daty służebności przesyłu;

- art 292 kodeksu cywilnego w związku z art 21 ust. 1 oraz art 64 Konstytucji RP poprzez uwzględnienie zarzutu zasiedzenia prawa o treści odpowiadającej służebności przesyłu, a to na podstawie skąpej dokumentacji przedłożonej przez Uczestnika postępowania, pozbawiając tym samym Wnioskodawcę przysługującego mu prawa własności nieruchomości.

- art 172 § 1 kodeksu cywilnego w związku z art 292 kodeksu cywilnego poprzez ich błędne zastosowanie i stwierdzenie zasiedzenia służebności gruntowej o treści służebności przesyłu na rzecz Uczestnika postępowania podczas gdy w realiach niniejszej sprawy nie zostały spełnione przez Uczestnika postępowania wszystkie przesłanki niezbędne do stwierdzenia zasiedzenia tej służebności, a to z uwagi na brak wykazania przez Uczestnika postępowania za pomocą środków dowodowych wszystkich przesłanek niezbędnych do takiego stwierdzenia.

Mając powyższe na uwadze apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawcy uczestnik wniósł o jej oddalenie w całości jako bezzasadnej oraz zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestnika postępowania kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne Sądu I instancji i uznaje je za własne na podstawie art. 382 kpc. w zw. z art. 13 § 2 kpc. W zasadniczej części zasługują również na aprobatę uwagi poczynione przez Sąd Rejonowy na kanwie rozważań.

Na wstępie, Sąd Okręgowy podziela ugruntowane stanowisko Sądu Najwyższego w kwestii dopuszczalności nabycia przez zasiedzenie służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu – por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2019 r., II CSK 626/18 i powołane tam orzecznictwo.

W świetle ustalonego przez Sąd Rejonowy stanu faktycznego zachodziły podstawy do uznania, że uczestnik nabył służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu w drodze zasiedzenia.

Sąd Okręgowy podziela pogląd Sądu Najwyższego powołany przez Sąd I instancji, że przedsiębiorca posiada nieruchomość w zakresie służebności przesyłu od chwili wejścia na grunt w celu wybudowania urządzenia służącego do przesyłania energii elektrycznej (V CSK 287/12).

Nie budziło wątpliwości Sądu Okręgowego, że urządzenia przesyłowe na przedmiotowej nieruchomości znajdowały się od 1984 r. Dokumenty dotyczące linii 110kV P. (...)– S. (mapa k. 49) niewątpliwie dotyczyły przedmiotowych urządzeń – nie ma innej linii 110 kV, w skład której te urządzenia mogłyby wchodzić.

Z dokumentów dotyczących linii 110 kV P. (...)– S. wynika, że po trasie tej linii przed remontem i modernizacją w 1994 r. przebiegała już linia 110kV, ale brak jest informacji o dacie jej uruchomienia (najprawdopodobniej została pobudowana i uruchomiona w latach 60-tych na podstawie procedury wykonawczej zapoczątkowanej w 1963 r.). Kluczowe przy ocenie początku posiadania służebności były zeznania świadka J. R. (k. 143-144), który rozpoczął pracę u poprzednika uczestnika w 1984 r. na podstawie osobistych obserwacji poczynionych w ramach wykonywanej pracy potwierdził, że linia na pewno istniała i funkcjonowała w 1984 r. Sąd Rejonowy uznał zeznania tego świadka za wiarygodne, a wnioskodawca wiarygodności tego świadka nie kwestionował na żadnym etapie postępowania, w tym w apelacji.

Termin zasiedzenia należało liczyć zatem od pierwszej pewnej daty: od dnia 1 stycznia 1985 r.

Stosownie do art. 9 ustawy o zmianie ustawy - Kodeks cywilny z dnia 28 lipca 1990 r. (Dz.U. Nr 55, poz. 321) do zasiedzenia, którego bieg rozpoczął się przed dniem wejścia w życie ustawy (nowelizującej), stosuje się od tej chwili przepisy tejże ustawy; dotyczy to w szczególności możliwości nabycia prawa przez zasiedzenie. Oznacza to, że termin zasiedzenia, który – tak jak w niniejszym wypadku – rozpoczął bieg przed dniem 1 października 1990 r., biegnie dalej, ale wynosi odpowiednio 20 lat – przy uzyskaniu posiadania w dobrej wierze i 30 lat przy uzyskaniu posiadania w złej wierze.

Zła wiara poprzednika uczestnika nie budziła natomiast wątpliwości Sądu Okręgowego, ponieważ w chwili posadowienia urządzeń, nie dysponował żadnymi dokumentami, które usprawiedliwiałyby przekonanie o posiadanie tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości (brak dokumentów, na podstawie których poprzednik prawny uczestnika mógłby być przekonany, że skutecznie ustanowiono na jego rzecz służebność – oświadczeniem właściciela w formie aktu notarialnego albo decyzją administracyjną wydaną na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości). Domniemanie z art. 7 k.c. nie może zaprzeczać stanowi faktycznemu, który wprost je podważa (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 2017 r., II CSK 344/16). Wymogi przyjęcia dobrej wiary po stronie przedsiębiorstwa przesyłowego będącego posiadaczem służebności w oparciu o okoliczności niniejszej sprawy i posiadaną przez uczestnika dokumentację pozwalają na obalenie domniemania dobrej wiary z art. 7 kc.

Bieg terminu zasiedzenia należałoby liczyć od dnia 1 stycznia 1985 r. Przy przyjętym i uzasadnionym wyżej założeniu istnienia złej wiary termin zasiedzenia wynosił 30 lat jak dla posiadacza zależnego w złej wierze, co oznacza, że termin ten upłynął 1 stycznia 2015 r.

Wobec powyższego należało uznać, że uczestnik nabył przez zasiedzenie służebność przesyłu, co czyni wniosek o jej ustanowienie bezzasadnym.

W tym stanie rzeczy na podstawie art. 385 kpc. w zw. z art.. 13 § 2 kpc. należało oddalić apelację.

Sąd Okręgowy o kosztach postępowania drugoinstancyjnego orzekł na podstawie art. 520 § 1 kpc. Sąd Okręgowy uznał, że mimo sprzeczności interesów, brak jest podstaw do skorzystania z kompetencji orzeczenia o kosztach niniejszego postępowania na podstawie art. 520 § 2 lub 3 kpc. Uregulowanie sposobu korzystania przez uczestnika z nieruchomości wnioskodawców leżało w interesie obu stron, ponieważ brak było jakiegokolwiek tytułu prawnego, którym uczestnik legitymowałby się w związku z tym korzystaniem. Jednocześnie uczestnik sam nie wykazywał aktywności w celu uregulowania stanu prawnego korzystania z gruntu, w szczególności nie przedsięwziął żadnych czynności w celu uzyskania w przewidzianym do tego trybie orzeczenia stwierdzającego nabycie służebności przez zasiedzenie. Złożenie przez wnioskodawców przedmiotowego wniosku stanowiło jedyną możliwość uregulowania stanu prawnego nieruchomości w tym zakresie. Wnioskodawcy zwracali się do uczestnika o uregulowanie tej kwestii, uczestnik jednak w żaden sposób nie reagował na próbę wnioskodawców uregulowania kwestii korzystania przez uczestnika z ich gruntu, w szczególności nie sygnalizował zarzutu nabycia służebności przez zasiedzenie. Dokonując wyboru podstawy prawnej rozstrzygnięcia o kosztach niniejszego postępowania Sąd Okręgowy miał na uwadze opisaną bierną i nielojalną wobec właścicieli nieruchomości postawę przesądową uczestnika.

Z powyższego względu zażalenie uczestnika na rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zawarte w zaskarżonym postanowieniu okazało się bezzasadne i podlegało oddaleniu na podstawie art. 385 kpc. w zw. z art. 397 § 3 kpc. w zw. z art. 13 § 2 kpc..

Ryszard Małecki