Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 listopada 2023 roku

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Małgorzata Radomska-Stęplewska

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2023 roku w Poznaniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) O Sp. z o. o. z siedzibą w D.

przeciwko (...) Funduszowi (...)z siedzibą w W.

przy udziale interwenienta ubocznego po stronie pozwanej –T. T.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Obornikach

z dnia 19 grudnia 2022 r.

sygn. akt I C 323/21

oddala apelację.

Małgorzata Radomska-Stęplewska

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Obornikach w sprawie z powództwa
(...) O sp. z o. o. z siedzibą w D. przeciwko (...) Funduszowi(...)w W.:

1.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 6.371,85 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od tej kwoty od dnia 9 sierpnia 2021 roku do dnia zapłaty;

2.  w pozostałym zakresie powództwo oddalił;

3.  stosunkowo rozdzielił koszty procesu obciążając nimi pozwanego w 52%, a powoda w 48%, pozostawiając szczegółowe ich wyliczenie referendarzowi sądowemu.

Z powyższym rozstrzygnięciem w części, tj. w zakresie punktu 1 co do kwoty 5.879,60 zł i w zakresie punktu 3 nie zgodził się pozwany, wnosząc apelację i zarzucając zaskarżonemu orzeczeniu naruszenie:

- przepisu prawa procesowego określonego w art. 233 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. i w zw. z art. 232 k.p.c., poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów w następstwie dokonania fragmentarycznej oraz sprzecznej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego oceny materiału dowodowego, w kontekście obciążającego stronę powodową obowiązku dowodzenia wynikającego z w/w przepisów art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c., co doprowadziło do błędnych ustaleń faktycznych poprzez wadliwe przyjęcie, iż powód udowodnił potrzebę celowości najmu pojazdu zastępczego ponad okres uznany przez pozwanego oraz poprzez błędną ocenę opinii biegłego sądowego z zakresu techniki motoryzacyjnej, który ustalił czas naprawy uszkodzonego pojazdu na 5 dni,

- przepisów prawa materialnego określonych w art. 354 § 2, 362 k.c. i 826 § 1 k.c., nakładających na wierzyciela obowiązek zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów, w następstwie błędnego niezastosowania tych przepisów, co skutkowało przyjęciem przez Sąd, jakoby poniesione przez poszkodowaną wydatki z tytułu najmu pojazdu zastępczego były celowe i ekonomicznie uzasadnione, przez okres 65 dni, tj. do momentu wypłaty odszkodowania, podczas gdy najem powinien trwać do 25 dni,

- przepisów prawa materialnego, tj. art. 361 § 1 i 2 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i błędne przyjęcie, iż zachodzi adekwatny związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy wydatkami poszkodowanej na koszty najmu pojazdu zastępczego ze zdarzeniem wywołującym szkodę, podczas gdy powód nie udowodnił konieczności najmu przez tak długi okres najmu, a przy ustalaniu długości zasadnego okresu najmu i wysokości odszkodowania Sąd wadliwie uwzględnił w tym zakresie opinię biegłego sądowego,

- przepisu prawa materialnego określonego w art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie, podczas gdy roszczenie powoda nie zasługuje na ochronę jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, gdyż powód wygenerował koszty najmu (ok. 15.000 zł) przekraczające wielokrotnie wysokość szkody w pojeździe (2.376,16 zł), co jest nieracjonalne i sprzeczne z zasadą lojalności stron przy wykonywaniu swoich praw.

Mając to na uwadze apelujący wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 1 poprzez obniżenie zasądzonego w pkt 1 wyroku odszkodowania do kwoty 492,25 zł,

2.  zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 3 poprzez zasądzenie kosztów procesu stosownie do określonej w przepisie art. 100 zd. 1 k.p.c. zasady stosunkowego rozdzielenia kosztów i odpowiedzialności za wynik procesu;

3.  zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację interwenient uboczny po stronie pozwanej wniósł o jej uwzględnienie w całości, zasądzenie od powoda na rzecz interwenienta ubocznego po stronie pozwanej kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej, według norm przepisanych oraz zasądzenie na rzecz interwenienta obocznego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne i rozważania prawne poczynione przez Sąd Rejonowy, czyniąc je integralną częścią niniejszego uzasadnienia.

Na wstępie podkreślić należy, że apelacja wywiedziona w niniejszej sprawie dotyczyła wyłącznie uznanego przez Sąd I instancji za uzasadniony okresu najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowaną w wyniku kolizji z 19 maja 2021 roku.

Odnosząc się kolejno do zarzutów apelacji wskazać należy, że nie ma podstaw do uwzględnienia podniesionego przez apelującego zarzutu w postaci naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez zbyt swobodną ocenę materiału dowodowego i brak wyprowadzenia z zebranego materiału dowodowego odpowiednich wniosków. Należy przy tym zaznaczyć, że skuteczne postawienie takiego zarzutu wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (tak SN w orz. z 6 listopada 1998 r., II CKN 4/98 nie publ.). Ażeby zatem zasadny był zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 233 § 1 k.p.c. oraz uznanie, że mogło to mieć istotny wpływ na wynik sprawy, nie wystarczy wyłącznie przedstawienie odmiennej interpretacji strony co do dowodów zebranych w sprawie, a koniecznym jest natomiast jednoczesne wykazanie – czego nie uczynił apelujący - iż ocena przyjęta przez Sąd Rejonowy za podstawę rozstrzygnięcia, przekracza granicę swobodnej oceny dowodów, którą wyznaczają czynniki logiczny i ustawowy, zasady doświadczenia życiowego, aktualny stan wiedzy, stan świadomości prawnej i dominujących poglądów na sądowe stosowanie prawa.

Zarzut naruszenia ww. przepisu apelujący podnosił w kontekście dokonanej przez Sąd I instancji oceny dowodu z opinii biegłego sądowego P. C.. W tym zakresie należy podkreślić, że pozwany w toku postępowania przed Sądem I instancji nie zakwestionował skutecznie treści opinii, a nawet nie złożył wniosku o przesłuchanie biegłego na rozprawie, podczas gdy posiadał realnie taką możliwość zgodnie z treścią zarządzenia z 22 sierpnia 2022 roku (k. 159), poprzestając wyłącznie na powieleniu swoich dotychczasowych twierdzeń. Niewątpliwie to na pozwanym ciążył obowiązek wykazania, że opinia była wadliwa i ewentualnie w jakim zakresie, czego nie stanowi jedynie polemiczne odniesienie się do kwestii w jej treści opisanych, bez podania przyczyn, dla których rozumowanie biegłego należało ocenić negatywnie.

Wobec tego, w ocenie Sądu Okręgowego, stwierdzić należy, iż Sąd I instancji nie naruszył art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c., co czyni nieuzasadnionym również powyższy zarzut podniesiony przez apelującego.

Dalej wskazać należy, że zgodnie z art. 9 ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz art. 361 § 1 k.c., pozwany jako ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność w granicach odpowiedzialności cywilnej podmiotu wyrządzającego szkodę tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

Konieczność najmu pojazdu zastępczego wskutek zniszczenia pojazdu w wypadku komunikacyjnym pozostaje w związku przyczynowym ze zdarzeniem powodującym odpowiedzialność sprawcy tego zdarzenia, a w konsekwencji również zakładu ubezpieczeń, w którym sprawca był ubezpieczony w zakresie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Poniesione przez posiadacza uszkodzonego pojazdu mechanicznego celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego stanowią szkodę majątkową, o jakiej mowa w art. 361 § 2 k.c. Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że niemożność korzystania z pojazdu mechanicznego jako składnika majątkowego niewątpliwie stanowi źródło szkody o charakterze niemajątkowym, polegającej na dyskomforcie spowodowanym niedogodnościami posiadacza pojazdu wynikającymi z niemożliwości korzystania z tego składnika majątkowego. Niemożność korzystania z pojazdu może być jednak również źródłem szkody o charakterze majątkowym, wtedy gdy spowoduje wydatki posiadacza uszkodzonego lub zniszczonego pojazdu na najem pojazdu zastępczego. Stratę w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. stanowią bowiem wydatki, które służą ograniczeniu negatywnych następstw doznanych przez poszkodowanego w wyniku uszkodzenia bądź zniszczenia rzeczy (por. uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z 17 listopada 2011 r., III CZP 5/11 i uchwała Sądu Najwyższego z 22 listopada 2013 r., III CZP 76/13).

Nie wszystkie jednak wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym muszą być refundowane przez ubezpieczyciela ponoszącego odpowiedzialność gwarancyjną. Istnieje bowiem obowiązek zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów przewidziany w art. 362 k.c. oraz art. 826 § 1 k.c. Odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenia albo zniszczenie pojazdu mechanicznego obejmuje wydatki celowe i ekonomicznie uzasadnione pozwalające na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika. Różnorodność okoliczności związanych z następstwami wypadków komunikacyjnych oraz sytuacją życiową poszkodowanych nie pozwala w związku z tym formułować żadnych kazuistycznych wskazań, które odnosiłyby się do przypadków, w których na przykład najem pojazdu zastępczego jest uzasadniony albo nie. Dlatego też każdy przypadek musi być rozstrzygany i rozpatrywany indywidualnie i podlegać indywidualnej ocenie.

W niniejszej sprawie okres najmu pojazdu zastępczego obejmował czas od wystąpienia szkody w dniu 19 maja 2021 r. do dnia 23 lipca 2021 r. Z treści opinii biegłego wynika, że uzasadniony okres najmu pojazdu zastępczego rozpoczął bieg w dniu szkody tj. 19.05.2021 roku, a zakończył się po technologicznym czasie naprawy auta i po okresie organizacyjnym, badaniach technicznych pojazdu i jego odbiorze i trwał łącznie 65 dni. Podkreślić trzeba, że w okolicznościach sprawy pozwany przyjął swą odpowiedzialność dopiero w dniu 16 lipca 2021 r.( k. 14 akt), a zatem po upływie 55 dni od momentu zgłoszenia szkody w dniu 24 maja 2021 r., co znacząco wpłynęło na długość uzasadnionego okresu najmu pojazdu zastępczego. Z oświadczenia złożonego przez poszkodowaną wynika, że nie dysponowała ona żadnym innym pojazdem który mogłaby użytkować w zakresie w jakim korzystała z uszkodzonego w wyniku kolizji auta (k.19). Ponadto powód, w imieniu poszkodowanej zawracał się do pozwanego z prośbą o udzielenie szczegółowych informacji dotyczących zorganizowania przez pozwanego najmu pojazdu zastępczego, jednak żadnej odpowiedzi nie otrzymał (k. 21), co czyni niezasadnym zarzut pozwanego o niewykonaniu przez poszkodowaną obowiązku minimalizacji szkody. W związku z powyższym Sąd Okręgowy uznał, że pozwany skutecznie nie zakwestionował opinii biegłego sądowego w zakresie, w jakim wynika z niej, że uzasadniony okres najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowaną wynosił łącznie 65 dni.

Co do ostatniego z zarzutów apelacji dotyczącego naruszenia art. 5 k.c. trzeba podkreślić, że w sprzeczności ze spoczywającym na poszkodowanym obowiązkiem minimalizacji szkody pozostaje najem swobodnie wybranego pojazdu zastępczego w sytuacji, gdy zakład ubezpieczeń zaoferował, we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów, skorzystanie za niższą cenę z pojazdu zastępczego równorzędnego do pojazdu uszkodzonego, zapewniając pełne pokrycie kosztów z tym związanych. W uchwale z 24 sierpnia 2017 r. (III CZP 20/17) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu, są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, tylko jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione. Spoczywający na poszkodowanym obowiązek minimalizacji szkody i współdziałania z dłużnikiem powoduje, że jeżeli ubezpieczyciel zaoferuje możliwość wynajęcia pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnym względami pojazdowi uszkodzonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu) i jednocześnie proponowane warunki najmu odpowiadają uzasadnionym potrzebom poszkodowanego, a poszkodowany zdecyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu pojazdu zstępczego, to koszty te w zakresie nadwyżki nie będą podlegały zwrotowi, chyba że poszkodowany wykaże szczególne racje przemawiające za tym, że owe wyższe wydatki są celowe i ekonomicznie uzasadnione. Taka wykładnia przepisów nie ogranicza poszkodowanego w swobodzie wyboru kontrahenta, od którego wynajmie pojazd zastępczy, a jedynie – ze względu na obowiązek zapobiegania zwiększeniu rozmiaru szkody – powoduje, że jeśli zawrze umowę na mniej korzystnych warunkach od proponowanych przez zakład ubezpieczeń, będzie zmuszony ponieść część związany tym kosztów.

Brak jest jakichkolwiek wątpliwości, że pomimo wyraźnego zainteresowania poszkodowanej szczegółami oferty powoda (k. 21), nie on zaproponował A. G. auta zastępczego wiedząc, że korzysta z auta wypożyczonego od powoda. Nie sposób zatem uznać, aby poszkodowana w jakimkolwiek zakresie przyczyniła się do zwiększenia rozmiaru szkody. Nadto podkreślić trzeba, że to od wydania przez pozwanego decyzji o przyjęciu odpowiedzialności i wypłacie odszkodowania zależał uzasadniony okres najmu auta zastępczego, który niewątpliwie byłby krótszy, gdyby pozwany szybciej przyjął na siebie odpowiedzialność w odpowiednim zakresie, likwidując szkodę i umożliwiając zakończenie najmu. Zatem wbrew twierdzeniom pozwanego, strona powodowa (a wcześniej poszkodowana) nie uczyniła ze swojego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.

Małgorzata Radomska-Stęplewska