Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 czerwca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodnicząca: sędzia Alina Szymanowska

po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2024 r. w Poznaniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa R. W.

przeciwko małoletnim A. W. i I. W. reprezentowanym przez matkę M. W.

o uchylenie oraz obniżenie alimentów

oraz

sprawy z powództwa małoletnich A. W. i I. W. reprezentowanych przez matkę M. W.

przeciwko R. W.

o podwyższenie alimentów

na skutek apelacji wniesionej przez małoletnich A. W. i I. W. reprezentowanych przez matkę M. W.

od wyroku Sądu Rejonowego Poznań – Stare Miasto w Poznaniu

z dnia 28 grudnia 2023 r.

sygn. akt IV Rc 76/23

oddala apelację.

Alina Szymanowska

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 23 lutego 2023 r. powód R. W. wniósł o uchylenie w całości alimentów na rzecz pozwanej A. W. począwszy od 1 marca 2023 r., o obniżenie alimentów na rzecz małoletniego I. W. z kwoty po 2 200 zł miesięcznie do kwoty po 740 zł miesięcznie począwszy od 1 marca 2023 r oraz o zasądzenie kosztów postępowania. Jednocześnie powód wniósł o udzielenie zabezpieczenia poprzez uchylenie w całości na czas trwania postępowania alimentów na rzecz A. W. począwszy od 1 marca 2023 r. oraz obniżenie na czas trwania postępowania alimentów na rzecz I. W. do kwoty po 740 zł miesięcznie począwszy od 1 marca 2023 r.

W odpowiedzi na pozew pozwani wnieśli o oddalenie powództwa w całości, oddalenie wniosku o zabezpieczenie oraz o zasądzenie kosztów postępowania. Jednocześnie pozwani wystąpili z powództwem wzajemnym wnosząc o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych podwyższonych alimentów w kwocie po 3 000 zł miesięcznie na rzecz małoletniej A. W. oraz po 8 500 zł miesięcznie na rzecz małoletniego I. W.. Jednocześnie wnieśli o udzielenie zabezpieczenia poprzez zasądzenie na czas trwania postępowania podwyższonych rent alimentacyjnych w kwocie po 3 000 zł miesięcznie na rzecz małoletniej A. W. oraz po 8 500 zł miesięcznie na rzecz małoletniego I. W..

Pozwany na rozprawie w dniu 20 czerwca 2023 r. wniósł o oddalenie powództwa wzajemnego w całości.

Wyrokiem z 28 grudnia 2023 roku Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w Poznaniu:

I.  w sprawie o uchylenie oraz obniżenie alimentów:

1. obniżył alimenty zasądzone wyrokiem Sadu Okręgowego w Poznaniu z dnia 30 grudnia 2020 r. sygn., akt I C 1243/18 od powoda R. W. na rzecz małoletniej pozwanej A. W. kwoty po 2.200 (dwa tysiące dwieście) złotych miesięcznie do kwoty po 150 (sto pięćdziesiąt) złotych miesięcznie, płatne z góry do dnia 10, każdego miesiąca do rąk matki małoletniej pozwanej — M. W. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w płatności którejkolwiek z rat, począwszy od dnia 1 marca 2023 r.

2. w pozostałym zakresie powództwo oddalił;

3. odstąpił od obciążania małoletniej pozwanej kosztami sądowymi;

4. zasadził od powoda na rzecz małoletniego pozwanego I. W. kwotę 3.600 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w płatności od dnia uprawomocnia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego i w pozostałym zakresie odstąpił od obciążania powoda kosztami zastępstwa procesowego;

II.  w sprawie o podwyższenie alimentów oddalił powództwo.

Z rozstrzygnięciami zawartymi w punkcie I. 1 i II nie zgodzili się pozwani/powodowie wzajemni (małoletni) wnosząc apelację, domagając się oddalenia powództwa głównego powoda w całości oraz zmiany wyroku w zakresie powództwa wzajemnego poprzez obciążenie powoda R. W. w całości kosztami utrzymania i wychowania małoletnich, tj. poprzez zasądzenie na rzecz małoletniego I. W. renty alimentacyjnej w wysokości 8.500 zł, natomiast na rzecz małoletniej A. renty alimentacyjnej w wysokości 3.000 zł.

Nadto apelujący wnieśli o zasądzenie od pozwanego na ich rzecz zwrotu kosztów postępowania za I i II instancję, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych wraz z odsetkami za opóźnienie od uprawomocnienia się postanowienia do dnia zapłaty.

W apelacji zawarto wniosek o przeprowadzenie dowodu z kopii decyzji w sprawie podatku od nieruchomości za 2024 r. oraz rachunku za oczyszczacz powietrza z dnia 16 lutego 2024 r.

Apelujący zarzucili zaskarżonemu wyrokowi:

1. naruszenie przepisów prawa procesowego, mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 233 § 1 k.p.c., poprzez rażąco sprzeczne z logiką i doświadczeniem życiowym przyjęcie, że pozwani nie uprawdopodobnili wzrostu kosztów usprawiedliwionych potrzeb, co w konsekwencji doprowadziło utrzymania renty alimentacyjnej od powoda na rzecz małoletniego I. na tym samym poziomie w wysokości 2.200,00 złotych oraz obniżenia renty alimentacyjnej na rzecz małoletniej A. W. do kwoty 150,00 złotych, w sytuacji, w której:

a) z okoliczności faktycznych wskazanych w piśmie pozwanych z dnia 29 marca 2023 roku jednoznacznie wynika, że w ostatnim czasie, tj. od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego z dnia 7 marca 2022 roku do chwili obecnej nastąpił zarówno wzrost zakresu usprawiedliwionych potrzeb małoletnich, jak również ich koszt, w szczególności z uwagi na intensywny wzrost cen w ostatnim roku oraz zmianę szkół małoletnich,

b) z danych analitycznych Głównego Urzędu Statystycznego porównującego wysokość cen towarów i usług za przykładowe miesiące styczeń-marzec 2023 roku wynika, że ceny towarów i usług w analogicznych miesiącach w 2022 roku były niższe średnio o ok. 20%, co w konsekwencji oznacza znaczący wzrost kosztów usprawiedliwionych potrzeb małoletniej,

c) ustalenie postanowieniem z dnia 9 listopada 2018 roku (sygn. akt I C 1243/18) oraz wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 30 grudnia 2020 roku (sygn. akt I C 1243/18) wydatków na utrzymanie małoletnich pozwanych na poziomie 3.900,00 złotych nie pokrywa obecnie ich usprawiedliwionych potrzeb, szczegółowo opisanych w odpowiedzi na pozew oraz w piśmie z dnia 31 października 2023 roku, albowiem wysokość tych wydatków określona była w chwili, kiedy pozwana A. miała 5 lat, a I. W. miał 9 lat natomiast w chwili obecnej ma ona 10 lat, a I. 1 5 lat, co nie pozostaje bez wpływu na zakres ich usprawiedliwionych potrzeb oraz kosztów z tym związanych,

2. naruszenie przepisów prawa procesowego mających istotny wpływ na wynik sprawy tj. art. 233 § 1 k.p.c., poprzez błędną ocenę dowodów, tj. faktur i rachunków dołączonych do odpowiedzi na pozew/pozwu wzajemnego z dnia 29 czerwca 2022 roku, i uznania, że koszty utrzymania małoletniej A. i I. W. kształtują się wciąż na niezmiennym poziomie 3.900,00 złotych, w sytuacji, w której, od czasu zarówno uprawomocnienia się wyroku rozwodowego z dnia 30 grudnia 2022 roku nastąpiła istotna zmiana okoliczności w postaci wzrostu średnich cen towarów i usług, a u małoletnich nastąpiła zmiana szkół,

3. naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 135 § 1 k.r.o. poprzez jego niezastosowanie i nieuwzględnienie zakresu usprawiedliwionych potrzeb małoletnich A. i I., uzasadniających podwyższenie świadczeń alimentacyjnych, w sytuacji w której, od momentu ustalenia wysokości wydatków na utrzymanie małoletnich, istotnie zmienił się zakres ich usprawiedliwionych potrzeb,

4. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 135 § 3 k.r.o. poprzez jego niezastosowanie oraz nieuwzględnienie żądania pozwanych o to, aby powód w całości pokrywał koszty utrzymania i wychowania małoletnich dzieci, tj. A. w kwocie 6.600,00 złotych oraz I. W. w kwocie 8.500,00 złotych i obniżenie renty alimentacyjnej na rzecz małoletniej A. do kwoty 150,00 złotych, w sytuacji, w której cały ciężarach osobistych starań o utrzymanie i wychowanie małoletnich dzieci spoczywa wyłącznie na matce pozwanej, a powód R. W. nie sprawuje żadnej opieki nad małoletnią A., a nadto postanowieniem Sadu Rejonowego Poznań - Stare Miasto w Poznaniu z dnia 7 grudnia 2023 roku, sygn. akt Nsm 289/23, ograniczono mu władzę rodzicielską nad małoletnimi dziećmi, wyłącznie do prawa uzyskiwania informacji na temat ich stanu zdrowia i edukacji, w związku z czym to powód R. W. powinien w całości pokrywać koszty utrzymania i wychowania małoletniej córki,

5. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 138 k.r.o. poprzez jego niezastosowanie i nieuwzględnienie zmiany stosunków wynikających z:

a) znaczącego wzrostu cen towarów i usług w okresach od pierwszego kwartału 2022 roku i wcześniej do analogicznego okresu w 2023 roku, w sytuacji, w której istotny wzrost cen towarów i usług we wskazanym okresie spowodował, że małoletni nie są w stanie pokrywać wszystkich swoich usprawiedliwionych potrzeb, a fakt ten powinien stanowić wiedzę notoryjną,

b) zmiany szkoły pozwanych małoletnich, w przypadku I. W. zmiany szkoły na średnią i dodatkowych kosztów z tym związanych, jak również zmiany szkoły A. z przedszkola na szkołę podstawową z nauczaniem w klasie od 4 do 8.

W apelacji zawarto wniosek o przeprowadzenie dowodu z kopii decyzji w sprawie podatku od nieruchomości za 2024 r. oraz rachunku za oczyszczacz powietrza z dnia 16 lutego 2024 r.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy i przyjmuje je za własne, apelujący nie zdołali ich podważyć. Na pełną aprobatę zasługują również poczynione przez Sąd I instancji rozważania prawne.

Wobec sformułowania w apelacji zarzutu naruszenia prawa procesowego, art. 233 k.p.c., należy wskazać, że w orzecznictwie i literaturze przyjmuje się, że skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że Sąd, wywodząc wnioski faktyczne z przeprowadzonych dowodów, uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Za naruszające normę art. 233 § 1 k.p.c. uznać należy też dokonanie oceny niekompletnej, a więc niewszechstronnej i pomijającej istotne dla poczynienia prawidłowych ustaleń fragmenty materiału procesowego. Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. konieczne jest wskazanie przyczyn dyskwalifikujących rozumowanie Sądu, w tym zakresie w apelacji nie przedstawiono przekonującego wywodu. Sąd Rejonowy w sposób bezstronny i racjonalny rozważył zgromadzony materiał dowodowy i poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne w zakresie niezbędnym dla dokonania rozstrzygnięcia. W tym stanie rzeczy podnoszone w apelacji zarzuty naruszenia przez Sąd art. 233 § 1 k.p.c. uznać należało za polemikę z prawidłowymi ustaleniami faktycznymi, znajdującymi pełne oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym. Sąd Rejonowy w należyty sposób ustalił potrzeby małoletnich, wziął pod uwagę ich wiek, stopień rozwoju i stan zdrowia, a także zakres dochodu osiąganego przez małoletnią z tytułu wynajmu lokalu oraz możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanych do alimentacji rodziców.

Kwestionując ustalony przez Sąd Rejonowy zakres usprawiedliwionych potrzeb małoletnich apelujący w zasadzie ograniczyli się do wskazania, że Sąd je błędnie określił, ale nie przedstawili argumentacji umożliwiającej korektę dokonanych w tym zakresie ustaleń. Określane przez apelujących potrzeby są wygórowane, ponoszenia tak znacznych wydatków na pokrycie bieżących potrzeb małoletnich nie zostało wykazane i nie jest uzasadnione. Słusznie Sąd I instancji wskazał, że część sugerowanych wydatków jest nieadekwatna do potrzeb dzieci. Trzeba przypomnieć, iż sąd ustalił potrzeby małoletnich na kwotę 3900 zł miesięcznie, co można określić jako znaczną kwotę. Struktura wydatków w poszczególnych miesiącach roku jest różna i w ocenie Sądu Okręgowego ustalona kwota powinna wystarczyć na zaspokojenie wszystkich potrzeb mniej lub bardziej istotnych (w tym także zakup sprzętu komputerowego i rehabilitacyjnego co następuje w istotnych odstępach czasowych), także tych nie ujętych w rozliczeniu przedstawionym przez Sąd, a przywoływanych w apelacji.

Odwołując się do konkretnych ustaleń faktycznych i zarzutów sformułowanych w apelacji, wskazać należy, że Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił koszty utrzymania małoletnich uwzględniając przy tym stosunkowo niewielki upływ czasu od dnia prawomocnego ustalenia alimentów (marzec 2022 r.). Uzasadniając swoje stanowisko powodowie powoływali się przede wszystkim na znaczący wzrost cen towarów i usług wywołany wysoką inflacji. W treści apelacji odwołano się do danych statystycznych publikowanych przez GUS. W ocenie sądu odwoławczego procesy inflacyjne zachodzące po ustaleniu alimentów nie uzasadniają ich podwyższenia i to w zakresie żądanym przez małoletnich powodów. Zachodzące procesy inflacyjne nie mogą stanowić wyłącznej przesłanki do podwyższenia zasądzonych na rzecz małoletnich powodów alimentów. Sąd Okręgowy podziela pogląd zaprezentowany w uzasadnieniu postanowienia w przedmiocie oddalenia zażalenia pozwanych/powodów wzajemnych na postanowienie w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia. Rzeczywiście wzrost inflacji nie przesądza samodzielnie o wzroście usprawiedliwionych kosztów utrzymania i zakresie tego wzrostu. W szczególności nie można uznać, aby wzrost ten miał miejsce automatycznie o kwotę odpowiadająca procentowemu wskaźnikowi wzrostu poszczególnych cen towarów i usług.

Nie możliwe było także poczynienie ustaleń co do zwiększenia kosztów utrzymania małoletnich I. i A. w związku z upływem czasu a zatem ich rozwojem, który nastąpił po uprawomocnieniu wyroku w sprawie o rozwód. Przesłanką do podwyższenia alimentów nie była też akcentowana w apelacji zmiana placówki edukacyjnej, do której uczęszczają małoletni. Sąd Okręgowy w całości podziela argumenty, które przytoczył Sąd Rejonowy uzasadniając oddalenie powództwa o podwyższenie alimentów, ich ponowne przytoczenie nie jest konieczne. Powodowie zgodnie z ciężarem dowodu wynikającym z art. 6 k.c. nie wykazali, że doszło do zmiany stosunków uzasadniającej podwyższenie zasądzonych alimentów (art. 138 k.r.o.).

Z ustaleń poczynionych przez Sąd Rejonowy wynika, że małoletni pozostają pod opieką matki, która obecnie jako jedyny rodzic dokłada osobistych starań w zakresie wychowania i utrzymania dzieci (bezsporne). Brak osobistych starań ze strony ojca nie może jednak uzasadniać podwyższenia alimentów zasądzonych na rzecz małoletnich I. i A., albowiem stan taki istniał już w chwili orzekania przez sąd o alimentach w sprawie I C 1243/18. Wówczas powód/pozwany wzajemny nie miał kontaktu z dziećmi i nie sprawował nad nimi bieżącej pieczy. Trudno zatem twierdzić, że brak sprawowania bieżącej pieczy nad małoletnimi przez zobowiązanego do alimentów ojca uzasadnia podwyższenie alimentów zasądzonych przez Sąd Okręgowy.

Sąd odwoławczy nie dopatrzył się podstaw do podwyższenia zasądzonych alimentów z uwagi na zakup oczyszczacza powietrza. Jest to jednorazowy wydatek, który nie może zostać uznany za niezbędny dla zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb małoletnich.

Zastrzeżeń nie budzą również ustalone przez sąd koszty wyżywienia małoletniego I., kwota 1100 zł jest znacząca w budżecie domowym i winna pozwolić na pokrycie potrzeb małoletniego związanych z wyżywieniem również przy założeniu zakupu obiadów w szkole (wydatek tan został uwzględniony przez Sąd I instancji).

Powodowie nie wykazali aby w związku z eksploatacją mieszkania, w którym zamieszkują z matką konieczne było ponoszenie wyższych kosztów nic ustalił Sąd I instancji. Kwota przyjęta na ten cel winna pozwolić na pokrycie bieżących wydatków związanych z utrzymaniem mieszkania. Również kwota zabezpieczona na poczet organizacji rozrywki dla dzieci w wysokości 100 zł jawi się jako wystarczająca. Trudno uznać, aby w każdym miesiącu małoletni, uczestniczący w licznych zajęciach dodatkowych dysponowali czasem na uczęszczanie do teatru, muzeum czy kina.

Powyższe skutkowało przyjęciem za prawidłowe rozstrzygnięcia Sądu I instancji w części dotyczącej powództwa o podwyższenie alimentów i oddalenia apelacji wniesionej co do punktu II wyroku na podstawie art. 385 k.p.c.

Na uwzględnienie nie zasługiwały również zarzuty apelacji dotyczące rozstrzygnięcia Sądu w zakresie żądania zgłoszonego przez R. W. co do obniżenia alimentów zasądzonych na rzecz małoletniej A.. Sąd Okręgowy podziela argumentację przytoczoną przez Sąd Rejonowego. Skoro prawidłowo ustalone koszty utrzymania pozwanej/powódki wzajemnej wynoszą 3.900 zł, a dochód uzyskiwany z majątku należącego do małoletniej (mieszkania), wynosi 3.660 zł (po opodatkowaniu), to uzasadnione było obniżenie alimentów zasadzonych na rzecz małoletniej A. do kwoty 150 zł. Dochody z majątku posiadanego przez małoletnia pozwalają na pokrycie jest usprawiedliwionych potrzeb z przeważającej części (art. 133 § 1 k.r.o.).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy uznał, że nie zachodziły przesłanki do stwierdzenia naruszenia prawa materialnego, rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego odpowiada prawu i w związku z tym na podstawie art. 385 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.

Alina Szymanowska