Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Poznań, dnia 8 grudnia 2020 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Okręgowego Ryszard Małecki

Sędziowie Sądu Okręgowego: Małgorzata Radomska-Stęplewska

Agnieszka Śliwa (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 8 grudnia 2020 r. w Poznaniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Banku (...) S.A. z siedzibą w W. (poprzednio (...) Banku S.A. z siedzibą we W.)

przeciwko A. S.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu

z dnia 8 maja 2018 r.

sygn. akt I C 4186/17

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

I.  uchyla nakaz zapłaty wydany w postepowaniu nakazowym przez Sąd Rejonowy Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu w dniu 30 maja 2017 r. w sprawie
o sygnaturze akt I Nc 1596/17 w całości i powództwo oddala;

II.  kosztami postępowania obciąża w całości powoda i z tego tytułu zasądza od powoda na rzecz pozwanego 4.522 zł (cztery tysiące pięćset dwadzieścia dwa złote);

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego 2.800 zł (dwa tysiące osiemset złotych)
z tytułu zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Małgorzata Radomska-Stęplewska Ryszard Małecki Agnieszka Śliwa

UZASADNIENIE

Powód (...) Bank S.A. z siedzibą we W., obecnie w oparciu o art. 494§1 k.s.h. Bank (...) S.A. z siedzibą w W., wniósł o zasądzenie od pozwanego A. S. kwoty 24.115,17 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości zmiennej stopy procentowej stanowiącej czterokrotność obowiązującej stopy kredytu lombardowego NBP, wynoszącej na dzień wniesienia pozwu 10% w stosunku rocznym, z ograniczeniem do odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 21.689,64 zł od 5 kwietnia 2017 r. do dnia zapłaty, a także o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W dniu 30 maja 2017 r. Sąd Rejonowy Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu pod sygn. akt I Nc 1596/17 wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym uwzględniając żądanie pozwu w całości.

Pozwany złożył zarzuty od nakazu zapłaty, wnosząc o oddalenie powództwa w całości, a także o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości dwukrotności stawki minimalnej.

Wyrokiem z dnia 8 maja 2018 r. Sąd Rejonowy Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu pod sygn. akt I C 4186/17 utrzymał w mocy nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym przez Sąd Rejonowy Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu w dniu 30 maja 2017 r. (sygn. akt I Nc 1596/17), a kosztami postępowania obciążył pozwanego i z tego tytułu zasądził od A. S. na rzecz powoda kwotę 2.146,12 zł.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że powód wykazał odpisem dokumentu zgodnie z art. 129§2 k.p.c., że w dniu 10 grudnia 2015 r. pomiędzy stronami doszło do zawarcia ważnej umowy pożyczki nr (...), na kwotę 31.065,60 zł na okres od 10 grudnia 2015r. do 9 grudnia 2022 r., przy czym pozwany zobowiązał się do spłaty pożyczki w 84 ratach wynoszących po 499,87 zł, z wyjątkiem ostatniej raty wyrównawczej, która wynosiła 499,10 zł, płatnych do 11. dnia każdego miesiąca, począwszy od 11 stycznia 2016 r. Zdaniem tego Sądu powód wobec brzmienia art. 97 k.c. wykazał umocowanie pracownika do jej zawarcia w imieniu banku, tym bardziej że pozwany nie podnosił ani nie wykazywał, aby do zawarcia umowy doszło w miejscu innym niż lokal powodowego banku. Zaznaczył, że pozwany w treści umowy oświadczył, iż przed jej zawarciem otrzymał Regulamin udzielania pożyczek i kredytów w (...) Banku S.A., a przy tym wszelkie unormowania dotyczące wzajemnych relacji stron, ich zobowiązań i uprawnień, mające bezpośredni wpływ na ocenę zasadności dochodzonego przez powoda roszczenia, wynikają bezpośrednio z treści samej umowy.

Dalej Sąd Rejonowy wskazał, że wbrew stanowisku strony pozwanej, powód za pomocą dokumentu z historii konta oraz dyspozycji przelewu, wykazał również, że kwota pożyczki w dniu 10 grudnia 2015 r. została w całości wypłacona pozwanemu.

Sąd Rejonowy nie podzielił też zarzutów pozwanego co do abuzywności postanowień umowy o zabezpieczeniu umowy pożyczki w formie ubezpieczenia oraz zmiennym oprocentowaniu pożyczki. Nie doszło bowiem do sytuacji, w której zawarcie kwestionowanej klauzuli o ubezpieczeniu prowadziłoby wyłącznie do zabezpieczenia interesów banku bez uwzględnienia korzyści po stronie pozwanego. Taki sposób zabezpieczenia pożyczki umożliwił bowiem pozwanemu uzyskanie środków finansowych w określonej przez niego wysokości. Pozwany nie wskazywał, aby preferował, czy tym bardziej proponował inny, zamienny sposób zabezpieczenia. Wysokość składki ubezpieczeniowej została określona w umowie w sposób wyraźny, zrozumiały i jednoznaczny. Stroną umowy był pozwany i przy zawieraniu umowy otrzymał on polisy ubezpieczeniowe określające warunki ubezpieczenia. Także wysokość samej składki, przy uwzględnieniu okresu umowy pożyczki przewidzianego na 84 miesiące, nie została przez Sąd Rejonowy uznana za wygórowaną, gdyż wyniosła ona 73 zł miesięcznie i 41,93 zł miesięcznie. Za pomocą pism ubezpieczycieli powód wykazał nadto, że składki zostały w całości przekazane na ich konto. Przy tym odpowiedzialność ubezpieczyciela kończyła się z chwilą rozwiązania umowy pożyczki i ubezpieczyciel nie obciążył pozwanego kosztami składki ubezpieczeniowej za okres, w którym ochrona ubezpieczeniowa nie była już świadczona. W dniu 16 listopada 2016 r. powód dokonał na konto pozwanego przelewu kwot 3.051,66 zł oraz 5.312,15 zł tytułem zwrotu składek ubezpieczeniowych, a następnie powód pobrał kwotę 8.338,79 zł i dokonał jej zaliczenia na poczet zadłużenia pozwanego.

Z kolei zastrzeżenia pozwanego odnoszące się do kwestii zmiennego oprocentowania pożyczki Sąd uznał za pozbawione podstaw z uwagi na fakt, że zgodnie z § 1 ust. 8 umowy z dnia 10 grudnia 2015r. oprocentowanie nominalne pożyczki wyniosło 9% w stosunku rocznym i było stałe.

W ocenie Sądu Rejonowego za pomocą przedłożonych dokumentów w postaci zestawienia należności i wpłat oraz historii konta pozwanego powód wykazał, że pozwany nie spłacał należności wynikających z przedmiotowej umowy w terminach i wysokościach wskazanych w umowie, a jego zadłużenie na dzień 6 sierpnia 2016 r. wynosiło 1.519,88 zł. Strona pozwana nie zaproponowała przy tym żadnych dowodów na wykazanie, że pozwany dokonywał wpłat innych niż objęte ww. dokumentami. Zgodnie natomiast z §2 ust. 12 umowy w przypadku braku spłaty w terminach określonych w umowie pożyczki pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa okresy płatności, bank wezwie pożyczkobiorcę w formie monitu wysłanego listem poleconym do zapłaty zaległych rat w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, pod rygorem wypowiedzenia umowy pożyczki. W przypadku, gdy pożyczkobiorca nie ureguluje zaległości w powyższym terminie bank miał prawo rozwiązać umowę pożyczki z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia. Sąd Rejonowy w związku z tym wskazał, że po bezskutecznym pisemnym wezwaniu pozwanego do zapłaty w terminie 14 dni kwoty 1.519,88 zł (stanowiącej wartość wyższą niż suma rat za dwa okresy płatności) i uprzedzeniu o możliwości wypowiedzenia pożyczki, pismem z dnia 10 października 2016 r. powód ostatecznie wypowiedział pozwanemu umowę z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia. Wbrew stanowisku strony pozwanej, powód wykazał fakt nadania korespondencji zawierającej zarówno wezwanie do zapłaty, jak i wypowiedzenie umowy pożyczki na adres pozwanego, pod którym zamieszkuje on do chwili obecnej.

Podsumowując, Sąd Rejonowy stwierdził, że za pomocą umowy pożyczki, historii konta pozwanego, wyciągu z ksiąg banku oraz szczegółowego zestawienia należności i wpłat powód wykazał, że zadłużenie pozwanego wobec powoda z tytułu umowy pożyczki z 10 grudnia 2015 r. wynosi 24.115,17 zł, w tym 21.689,64 zł tytułem kapitału, 889,45 zł tytułem odsetek karnych (naliczonych od kwoty kapitału na dzień 5 kwietnia 2017r. wraz z dalszymi odsetkami, które obciążają dłużnika od dnia sporządzenia wyciągu z ksiąg bankowych do dnia zapłaty, obliczonymi od kwoty 21.689,64 zł według zmiennej stopy procentowej stanowiącej czterokrotność obowiązującej stopy kredytu lombardowego NBP), 1.536,08 zł tytułem odsetek umownych, co skutkowało zgodnie z art. 496 k.p.c. utrzymaniem w mocy nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu Sąd Rejonowy oparł na art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz art. 99 k.p.c. Na koszty poniesione przez powoda złożyły się: 302 zł tytułem opłaty od pozwu, 17zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, 946,12 zł wydatki związane z dojazdami na rozprawy. Łączne koszty postępowania poniesione przez stronę powodową wyniosły 4.865,12 zł, z czego w nakazie zapłaty z dnia 30 maja 2017r. uwzględniona została kwota 2.719 zł. Tym samym, w punkcie II. wyroku Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na rzecz powoda różnicę ww. kwot wynoszącą 2.146,12 zł.

Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany, zaskarżając go w całości i wnosząc o jego zmianę poprzez uchylenie nakazu zapłaty i oddalenie powództwa, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania za obie instancje, jak również kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi orzeczenie o kosztach postępowania za obie instancje, w tym o kosztach zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Skarżący zarzucił naruszenie:

1)  art. 120 k.c. w zw. z art. 75 ust. 1 i art. 78 Prawa bankowego w zw. z art. 89 k.c. poprzez ich niezastosowanie i uznanie przez Sąd I instancji, że roszczenie powoda objęte żądaniem pozwu jest wymagalne, w rzeczywistości natomiast powód nie wypowiedział skutecznie umowy i nie zachował wymogów określonych w art. 75c Prawa bankowego, w związku z czym roszczenie nie jest wymagalne, a powództwo należało uznać za przedwczesne, a roszczenie za niewykazane co do wysokości,

2)  art. 6 k.c. w zw. z art. 69 Prawa bankowego poprzez jego błędne zastosowanie i przyjęcie, że powód dowiódł przekazanie środków pieniężnych pozwanemu, natomiast w rzeczywistości powód nie przedstawił żadnych dowodów na potwierdzenie tej okoliczności,

3)  art. 233§1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego skutkującej błędnym ustaleniem stanu faktycznego przyjętego za podstawę wyrokowania, który miał wpływ na treść wyroku poprzez uznanie, że dokumenty złożone do akt sprawy przez powoda, w tym wyciąg z ksiąg bankowych, dowodzą wypłacenia środków pieniężnych przez powoda pozwanemu, jak również istnienia i wysokości roszczenia, ponadto Sąd I instancji błędnie przyjął, że powód dowiódł skuteczne doręczenie pozwanemu wezwania do zapłaty oraz wypowiedzenia umowy,

4)  art. 227 w zw. z art. 232 k.p.c. poprzez ich błędne zastosowanie co miało wpływ na błąd w ustaleniach faktycznych Sądu I instancji, który niewłaściwie uznał, że wyciąg z ksiąg bankowych stanowi dowód na potwierdzenie wysokości i zasadności roszczenia objętego żądaniem pozwu,

5)  art. 384§1 k.p.c. poprzez jego błędną wykładnię i uznanie przez Sąd I instancji, że skoro w umowie zostało zawarte postanowienie, że wzorzec umowny został dostarczony pozwanemu przed podpisaniem umowy, to skoro pożyczkobiorca nie udowodnił odmiennego stanu rzeczy należy przyjąć, że wzorzec ten został prawidłowo doręczony drugiej stronie, w rzeczywistości natomiast tak się nie stało, a pozwany nie miał obowiązku przedłożenia przeciwdowodu, potwierdzającego odmienny stan faktyczny,

6)  art. 358 ¹§1 k.c. poprzez jego niezastosowanie i błędne przyjęcie przez Sąd Rejonowy, że umowa, na którą powołuje się powód nie zawiera niedozwolonych klauzul umownych i powód udowodnił wysokość roszczenia,

7)  art. 485§3 k.p.c. poprzez jego błędną wykładnię i uznanie przez Sąd I instancji, że wyciąg z ksiąg bankowych mógł stanowić podstawę do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, mimo że powód nie wykazał doręczenia pozwanemu pisemnego wezwania do zapłaty i w konsekwencji prowadziło to do błędnego przekonania Sądu I instancji i naruszenia art. 6 k.c., że to na pozwanym spoczywał ciężar dowodowy, a w rzeczywistości to powód powinien wykazać wszystkie okoliczności, na które się powoływał, w tym wysokość i zasadę roszczenia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się zasadna.

Na wstępnie należy stwierdzić, że powód, wbrew zarzutom apelacji, uzyskał w sposób prawidłowy pod względem formalnym nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym w oparciu o obowiązujący wówczas art. 485 § 3 i 4 k.p.c. Przedmiotowy przepis upoważniał sąd do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, jeżeli bank dochodził roszczenia na podstawie oryginału wyciągu z ksiąg bankowych podpisanego przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzonego pieczęcią banku oraz dowodu doręczenia dłużnikowi pisemnego wezwania do zapłaty. Wydanie w sprawie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym wymagało zatem spełnienia rygorystycznych przesłanek z art. 485 k.p.c. Powód spełnił wszelkie warunki wynikające z powyższego przepisu. Złożył bowiem oryginał wyciągu z ksiąg rachunkowych (...) Banku S.A., opatrzony pieczęcią tego banku i podpisany – jak wynikało ze złożonego z pozwem pełnomocnictwa – przez osobę upoważnioną do podpisywania takich wyciągów. Nadto powodowy bank złożył dowód doręczenia pozwanemu pisemnego wezwania do zapłaty, osobiście podpisany przez pozwanego. W tych okolicznościach Sąd I instancji był uprawniony do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym. Co prawda od 20 lipca 2013 r. dokumenty bankowe, o których mowa w art. 95 ust. 1 ustawy Prawo bankowe, w tym księgi rachunkowe banków i sporządzone na ich podstawie wyciągi w postępowaniu cywilnym nie mają mocy prawnej dokumentów urzędowych, a są dokumentami prywatnymi, zgodnie z art. 245 k.p.c. wskazującymi, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie w nich zawarte, jednak po 20 lipca 2013 r. aż do 7 listopada 2019 r. przepis art. 485 § 3 k.p.c. nie uległ zmianie. Tym samym wyciąg z ksiąg bankowych podpisany przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzony pieczęcią banku oraz dowód doręczenia dłużnikowi pisemnego wezwania do zapłaty był w tym czasie wystarczający do wydania nakazu zapłaty.

Z dniem 7 listopada 2019 r., kiedy to weszła w życie ustawa z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, przepis art. 485§3 k.p.c. został uchylony, co oznacza, że obecnie nie jest możliwe wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, gdy okoliczności uzasadniające dochodzone roszczenie są udowodnione dołączonym do pozwu wyciągiem z ksiąg bankowych. Co do zasady nakazy zapłaty i wyroki, mocą których choćby w części utrzymano w mocy nakaz zapłaty, wydane w sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ww. ustawy zmieniającej, rozpoznawane w postępowaniu nakazowym, w których powód wniósł o wydanie nakazu zapłaty wyłącznie na podstawie dokumentów określonych w art. 485§3 k.p.c. podlegają na mocy ww. ustawy uchyleniu, a sprawa rozpoznaniu z pominięciem przepisów o postępowaniu nakazowym (art. 11 ustawy zmieniającej). Apelacja w niniejszej sprawie została jednak wniesiona 12 czerwca 2018 r., a więc przed dniem 7 listopada 2019 r., kiedy to weszła w życie ustawa z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie natomiast z jej art. 9 ust. 4 do rozpoznania środków odwoławczych wniesionych i nierozpoznanych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy kodeksu postępowania cywilnego, w brzmieniu dotychczasowym, a więc z obowiązującym art. 485§3 k.p.c. Stosowanie przepisów dotychczasowych w postępowaniu odwoławczym zapobiega tzw. zaskakiwaniu stron i uczestników postępowania zmianą prawa (zob. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do ustawy z 4.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, red. prof. dr hab. Jacek Gołaczyński, dr hab. Dariusz Szostek, 2019). Apelacja w niniejszej sprawie została natomiast wniesiona w dniu 12 czerwca 2018 r., a zatem podlega rozpoznaniu w oparciu o przepisy Kodeksu postępowania cywilnego w brzmieniu dotychczasowym.

Sąd Okręgowy zauważa, że apelujący nie zakwestionował ustaleń Sądu Rejonowego co do zwarcia przez strony spornej umowy pożyczki. W tym zakresie ustalenia Sądu I instancji należy uznać za prawidłowe i je podzielić. Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy pozostaje natomiast kwestia skuteczności doręczenia pozwanemu przed zawarciem tej umowy Regulaminu pożyczki. Jak trafnie wskazał Sąd Rejonowy, wszelkie istotne dla sprawy elementy łączącego strony stosunku prawego wynikają z postanowień samej umowy pożyczki.

Słusznie natomiast skarżący zarzucił błędne ustalenie przez Sąd Rejonowy, że doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy pożyczki. Powód nie wykazał bowiem spełnienia warunków, od których uzależnione było jej wypowiedzenie.

Aby mogło dojść do skutecznego wypowiedzenia pozwanemu umowy pożyczki, bank powinien był w pierwszej kolejności doręczyć pozwanemu wezwanie określone w art. 75c ust. 1-2 w zw. z ust. 5, tj. wezwanie do dokonania spłaty, w terminie nie krótszy niż 14 dni roboczych wraz z informacją o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Następnie bank powinien był odczekać do upływu terminu na spłatę zadłużenia i złożenie wniosku restrukturyzacyjnego, a dopiero potem mógł dokonać wypowiedzenia umowy pożyczki. Zaznaczyć trzeba, że mimo iż umowa została zawarta przed wprowadzeniem w dniu 27 listopada 2015 r. art. 75c do ustawy Prawo bankowe, to jednak, zważywszy że wypowiedzenie było dokonywane w czasie jej obowiązywania przepis ten miał pełne zastosowanie do wiążącego strony stosunku prawnego. Sąd Okręgowy podziela w tym zakresie stanowisko Sadu Apelacyjnego w Poznaniu wyrażone w wyroku z dnia 9 kwietnia 2018 r. w sprawie I ACa 1055/17, że brak przepisów przejściowych w tym zakresie jednoznacznie wskazuje, że wolą ustawodawcy było, aby z dniem wejścia w życie znowelizowanych przepisów, każde wypowiedzenie przez bank umowy o kredyt z powodu opóźnienia się kredytobiorcy ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu poprzedzone było obligatoryjnymi czynnościami banku wymienionymi w art. 75 c ust.1 -3.

W przypadku natomiast, gdy powyższe czynności nie zostały spełnione, czynność prawna banku polegająca na wypowiedzeniu umowy jest nieważna, zgodnie z art. 58 § 1 k.c. W szczególności nie prowadzi ona do wymagalności wierzytelności banku o spłatę tej części kredytu, co do której kredytobiorca nie pozostawał w opóźnieniu. Przepis art. 75c ustawy Prawo bankowe ma charakter bezwzględnie obowiązujący, tym samym wypowiedzenie umowy kredytu nie może być konwalidowane poprzez doręczenie pozwanemu odpisu pozwu. Sprzeciwiają się temu zarówno charakter prawny wypowiedzenia umowy kredytu, jego skutki, jak również brak spełnienia rygorów wynikających z treści przytoczonego artykułu (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 28 sierpnia 2019 r. I ACa 466/18, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 21 marca 2019, V ACa 609/18, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 14 stycznia 2019 r. V ACa 93/18).

Tymczasem w niniejszej sprawie, jak słusznie zauważa skarżący, nie złożono dowodu uprzedniego wezwania pozwanego do dokonania spłaty, w terminie nie krótszym niż 14 dni roboczych wraz z informacją o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Do pozwu załączono jedynie wypowiedzenie umowy pożyczki datowane na 10 października 2016 r. i to bez dowodu czy to nadania czy to doręczenia go pozwanemu. Co prawda w dniu 2 stycznia 2018 r. pełnomocnik powoda złożył do akt pismo datowane na 20 listopada 2017 r. złożone uprzednio w dniu 24 listopada 2017 r., ale do innej sprawy (o sygn. I C 252/17) i z oznaczeniem innej strony pozwanej, do którego to dołączył szereg dokumentów. Jednak na rozprawie w dniu 16 stycznia 2018 r. dokonano zwrotu tego pisma powodowi i w konsekwencji nie dopuszczono dowodu z żadnego z tych dokumentów. Mimo to Sąd Rejonowy nieprawidłowo uczynił je podstawą swoich ustaleń faktycznych. Nie ulega natomiast wątpliwości, że podstawę zwrotu tego pisma stanowił obowiązujący wówczas art. 207§7 k.p.c. Pismo to nie obejmowało wyłącznie wniosków dowodowych, lecz również zawierało twierdzenia strony powodowej, a zatem nie miało do niego zastosowania wyłączenie z art. 207§3 zd. 2 k.p.c.

Niezależnie od powyższego stwierdzić trzeba, że załączone do tego pisma dowody w postaci wezwania do zapłaty z 6 sierpnia 2016 r. i wypowiedzenia z 10 października 2016 r. nie dowodzą, aby doszło do zachowania procedury wypowiedzenia umowy wynikającej z §2 pkt 12 i §4 ust. 6 umowy pożyczki w zw. z art. 75 ust. 2 i 75c Prawa bankowego.

Pismo zatytułowane „wezwanie do zapłaty” w swojej treści, mimo tytułu, nie ma jednoznacznie takiego charakteru. Nie wzywa bowiem pozwanego do zapłaty zadłużenia i to, jak wymaga §2 pkt. 12 umowy, pod rygorem wypowiedzenia umowy pożyczki, a informuje jedynie o wysokości zadłużenia i o możliwości wypowiedzenia przez bank umowy w razie braku wpłaty zaległej kwoty. Natomiast informacja o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia choć została zamieszczona w analizowanym piśmie, jednak drobnym drukiem pod treścią wezwania oraz pod danymi osoby go sporządzającej. Na złożonym do akt dokumencie brak jest także podpisu osoby sporządzającej analizowane pismo. Przede wszystkim jednak powód nie złożył, mimo zanegowania tej okoliczności przez pozwanego, dowodu doręczenia pozwanemu pisma z 6 sierpnia 2016 r., jak i pisma z 10 października 2016 r. wypowiadającego umowę i to w taki sposób, że pozwany mógł zapoznać się z ich treścią (art. 61 k.c.). Do akt złożono (i to jak wyjaśniono powyżej jako załącznik do zwróconego pisma z 20 listopada 2017 r.) częściowo zanonimizowane, dokumenty zatytułowane „Książka nadawcza listów poleconych”, gdzie w jednym pod numerem 83., a w drugim pod numerem 44. zamieszczono dane pozwanego. Dokumenty te nie zawierają jednak ani datownika urzędu pocztowego ani podpisu pracownika urzędu pocztowego, a jedynie komputerowy nadruk daty nadania bez wskazania przez kogo został sporządzony. Tymczasem zgodnie z art. 17 ustawy Prawo pocztowe potwierdzenie nadania przesyłki rejestrowanej lub przekazu pocztowego wydane jedynie przez placówkę pocztową operatora wyznaczonego ma moc dokumentu urzędowego. Brak choćby datownika urzędu pocztowego czy podpisu pracownika urzędu pocztowego nie pozwala na stwierdzenie, aby omawiane dokumenty zostały wydane przez placówkę pocztową i stanowiły pocztowe potwierdzenie nadania przesyłki, a którym mowa w tym przepisie.

Nadto dokument urzędowy zgodnie z art. 244§1 k.p.c. stanowi dowód tego, co zostało w nim urzędowo zaświadczone. W konsekwencji potwierdzenie nadania przesyłki rejestrowanej (gdyby zostało złożone) byłoby i tak dowodem stwierdzającym jedynie, że w danym dniu, w danym miejscu konkretna przesyłka została nadana, czyli zgodnie z definicją ustawową polecono doręczenie tej przesyłki pocztowej. Potwierdzenie nadania nie jest i nie może być traktowane jako dowód rzeczywistego doręczenia przesyłki czy też odbioru przesyłki (tak: Prawo pocztowe. Komentarz, Magdalena Gaj, Tamara Laprus-Bałuka, Agnieszka Zaborowska, 2017, zob. też Prawo pocztowe. Komentarz, red. dr Mateusz Chołodecki, dr hab. Anna Piszcz, prof. dr hab. Tadeusz Skoczny, 2018). W wyroku z dnia 10 października 2002 r., w sprawie V CKN 1796/00 Sąd Najwyższy uznał, że przedłożenie potwierdzenia nadania przesyłki poleconej nie zawsze wystarcza do udowodnienia doręczenia tej przesyłki adresatowi, zwłaszcza w sytuacji, w której (tak jak w niniejszej sprawie) adresat konsekwentnie zaprzeczał faktowi jej doręczenia (zob. też wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 4 kwietnia 2018 r. I ACa 1008/17).

Pozwany w niniejszej sprawie konsekwentnie zaprzeczał, aby otrzymał wezwanie do zapłaty, jak i oświadczenie o wypowiedzeniu umowy. Powód w celu wykazania powyższego złożył dokumenty, które - jak wcześniej wyjaśniono - nie tylko nie powinny zostać uwzględnione wobec zwrotu pisma, do którego je dołączono, lecz również z uwagi na swój charakter, jak i sposób ich sporządzenia, funkcji tej nie spełniają. Powód nie przedstawił natomiast żadnych innych dowodów na fakt ich doręczenia pozwanemu. W szczególności nie złożył potwierdzenia ich odbioru, ani nie wniósł o zwrócenie się przez Sąd do urzędu pocztowego o stosowne informacje w tym zakresie.

W tych okolicznościach brak było podstaw do uznania, aby zarówno poprzedzające wypowiedzenie wezwanie do zapłaty, jak i samo wypowiedzenie doszło do pozwanego w taki sposób, że mógł zapoznać się z ich treścią (art. 61 k.c.).

Podkreślić raz jeszcze w tym miejscu trzeba, że charakter prawny wypowiedzenia umowy kredytu czy pożyczki bankowej, jego skutki oraz termin wypowiedzenia umowy sprzeciwiają się uznaniu powództwa za pismo, które może zastąpić wypowiedzenie umowy (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 21 marca 2019, V ACa 609/18).

Przedstawione rozważania prowadzą do wniosku, że trafnie zarzucił skarżący, że Sąd I instancji bezzasadnie uznał, że doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy pożyczki, która zgodnie z jej treścią wiąże strony do 9 grudnia 2022 r. i że dochodzona pozwem należność jest w całości wymagalna. Brak wymagalności roszczenia objętego pozwem skutkuje natomiast oddaleniem powództwa, czyniąc bezprzedmiotowym rozpoznanie dalszych zarzutów apelacji.

Wyjaśnić trzeba, że rozpoznawane w niniejszej sprawie roszczenie zostało przez powoda wywiedzione z faktu wypowiedzenia przez bank umowy pożyczki, a w konsekwencji postawienia całej wierzytelności banku wynikającej z tej umowy w stan wymagalności. Strona powodowa nie wskazywała w I instancji żadnej innej podstawy faktycznej żądania, a w II instancji taka modyfikacja podstawy faktycznej, stanowiąca zmianę roszczenia byłaby niedopuszczalna – art. 383 k.p.c. Z kolei pozwany zanegował określoną przez powoda podstawę faktyczną roszczenia, podnosząc zarzut bezskuteczności wypowiedzenia umowy. Kwestią sporną, podniesioną też w apelacji, było zatem to, czy powodowi przysługuje wierzytelność wynikająca z wypowiedzenia umowy. Przedmiotem postępowania nie były natomiast inne wierzytelności banku, jakie mogłyby mu przysługiwać w sytuacji nienależytego wykonywania umowy przez pozwanego, w tym roszczenia z tytułu niepłacenia przez pozwanego rat. Sam fakt, że kwota, której zasądzenia domagał się powód, mieściłaby się na innej podstawie faktycznej w granicach żądania wskazanego przed sądem pierwszej instancji nie oznacza jeszcze, że kwota ta jest dochodzona na tej samej podstawie faktycznej i prawnej, co żądanie zgłoszone przez powoda przed sądem pierwszej instancji. Z tego względu, mając na uwadze art. 321 § 1 k.p.c. kwestie dotyczące aktualnego zadłużenia pozwanego wobec banku z tytułu niespłacania przez niego rat kredytu, nie mogły być przez Sąd badane (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 28 kwietnia 2020 r. I AGa 10/20). Przy takiej podstawie faktycznej powództwa, kiedy powód domaga się zapłaty całej kwoty w związku z postawieniem reszty niespłaconego kredytu (pożyczki) w stan natychmiastowej wymagalności, to tak skonstruowane roszczenie nie odnosi się do żądania zapłaty bieżących rat, których termin płatności wynika z harmonogramu przyjętego w umowie. Kwestia ta wymagałaby skierowania odrębnego żądania w formie odrębnego powództwa na drogę postępowania sądowego (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 13 lutego 2020 r. I ACa 240/19).

Podsumowując, powództwo okazało się bezzasadne, co skutkowało, na podstawie art. 386§1 k.p.c. zmianą zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie nakazu zapłaty wydanego
w postępowaniu nakazowym przez Sąd Rejonowy Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu w dniu 30 maja 2017 r. w sprawie o sygnaturze akt I Nc 1596/17 w całości i oddalenie powództwa.

Konsekwencją powyższej zmiany była zmiana rozstrzygnięcia o kosztach procesu
w I instancji. Na podstawie art. 98 k.p.c. kosztami tymi należało obciążyć powoda. Na koszty poniesione przez pozwanego, zasądzone na jego rzecz od powoda składają się: opłata od zarzutów 905 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł i wynagrodzenie pełnomocnika 3.600 zł zgodnie z §2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych – łącznie 4.522 zł. W apelacji nie wniesiono o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w I instancji w stawce wyższej niż minimalna, a przy tym nie zaistniały okoliczności to warunkujące, określone w § 15 ust. 3 ww. Rozporządzenia.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 w zw. z art. 391§1 k.p.c., zasądzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2.800 zł, obejmującą opłatę od apelacji 1.000 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika 1.800 zł zgodnie z §2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Małgorzata Radomska-Stęplewska Ryszard Małecki Agnieszka Śliwa