Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Poznań, dnia 30 stycznia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Ewa Blumczyńska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym

w dniu 30 stycznia 2024 r.

sprawy z powództwa H. R.

przeciwko R. R.

o podwyższenie alimentów

na skutek apelacji wniesionej przez powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Środzie Wielkopolskiej

z dnia 19 stycznia 2023 r.

sygn. akt III RC 192/22

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że :

a). w pkt 1 podwyższa zasądzoną rentę alimentacyjną do kwoty 1 200 zł ( jeden tysiąc dwieście zł);

b). uchyla pkt 2;

c). kosztami procesu w całości obciąża pozwanego i w związku z tym :

- kwotę podaną w pkt 3 ppkt a/ podwyższa do 500 zł;

- kwotę podaną w pkt 3 ppkt b/ podwyższa do 1 800 zł;

II. zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 900 zł tytułem zwrotu kosztów

zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego rozstrzygnięcia o kosztach do dnia zapłaty;

III. nakazuje ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego
w Poznaniu kwotę 400 zł tytułem nieuiszczonej opłaty od apelacji.

Ewa Blumczyńska

UZASADNIENIE

W pozwie nadanym w Urzędzie Pocztowym w dniu 13 września 2022r. powód H. R. wniósł o podwyższenie alimentów należnych mu od pozwanego, uzgodnionych na mocy ugody sądowej zawartej w dniu 02 grudnia 2009r. przed Sądem Rejonowym w Inowrocławiu w sprawie o sygn.. akt III RC 761/09 z kwoty 400 zł miesięcznie do kwoty 1 200 zł miesięcznie, płatnych z góry do dnia 10 – go każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienie w zapłacie którejkolwiek z rat. Nadto o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu, w tym za zastępstwo procesowe wg. norm przepisanych.

W uzasadnieniu powyższego żądania powód wskazał, że od momentu poprzedniej zmiany wysokości obowiązku alimentacyjnego ciążącego na pozwanym w którym to okresie był osoba małoletnią nastąpił wzrost jego usprawiedliwionych potrzeb na które obecnie składają się :

- 120 zł z tytułu miesięcznych wydatków związanych z prawidłowym funkcjonowaniem gospodarstwa domowego, w którym żyje i funkcjonuje, w tym opłata za telefon i Internet;

- 120 zł z tytułu zakupu odzieży i obuwia;

- 100 zł z tytułu zakupu kosmetyków i środków czystości;

- 200 zł z tytułu zakupów leków;

- 60 zł na zakup biletu sieciowego;

- 150 zł wydatki związane z utrzymaniem samochodu ( ubezpieczenie, naprawa);

- 450 zł wydatki na zakup paliwa;

- 150 zł koszt związany z wizytami u psychologa;

- 200 zł wydatki związane z kulturą ( wyjście ze znajomymi, rozrywka, wycieczki itp.);

- 800 zł wydatki na zakup żywności;

- ok. 2 000 zł co stanowi 1/3 opłat za media ( prąd, i wodę ) ponoszonej w łącznej kwocie

6 500 zł – 7 000 zł.

Powód podniósł, że nadal kontynuuje naukę i nie ma wyuczonego zawodu oraz, iż obecnie jest studentem II roku technologii komputerowej na Uniwersytecie(...)w P.. Przy tym, że jedynym jego źródłem dochodu są alimenty w kwocie 400 zł. Jednocześnie, że z uwagi na stan zdrowia ( w 2019r. przeszedł skomplikowaną operację kręgosłupa) nie ma możliwości podjęcia równoległej do nauki pracy zarobkowej i stąd ciężar utrzymania jego osoby spoczywa wyłącznie na jego matce A. R..

Pozwany R. R. w odpowiedzi na pozew wniósł o jego oddalenie oraz. zasądzenie zwrotu kosztów postępowania wg. norm przepisanych.

W uzasadnieniu swego stanowiska podniósł, że jego sytuacja zawodowa pogorszyła się z uwagi na likwidację zakładu pracy i rozwiązaniu z nim umowy o pracę z dniem 30 czerwca 2022r. Poza tym, że od 16 września 2022r. zarejestrował działalność gospodarczą
w zakresie taksówek osobowych. Od rozpoczęcia tej działalności do 30 września 2022r. uzyskał przychód w kwocie 769,50 zł. Przy tym, że leczy się na depresję. Ze związku małżeńskiego zawartego w 2012r. pochodzi jego 7 – letnia córka. Według jego zestawienia koszty związane z utrzymaniem jego 3 – osobowej rodziny wynoszą 5 300 zł opłat stałych, w tym 1 104 zł przeznaczane jest na potrzeby córki tj. związane z czesnym za jej szkołę w kwocie 400 zł, zajęcia taneczne w kwocie 40 zł , klub małego matematyka w kwocie 140 zł, korepetycje
w kwocie 200 zł, zajęcia karate 120 zł, obiady w szkole 129,60 zł, opłaty dodatkowe w szkole 50 zł i Bank (...) w kwocie 23,70 zł. Nadto wskazał, że przed ślubem zawarł umowę małżeńską o rozdzielności majątkowej. Nie jest właścicielem nieruchomości na której zlokalizowany jest budynek przeznaczony na wynajem z którego żona uzyskuje dochód w kwocie 2 300 zł za który uiszcza podatek w kwocie 196 zł. Żona opłaca raty kredytu hipotecznego w wysokości 2 279 zł. Z tytułu zatrudnienia żona uzyskuje wynagrodzenie
w kwocie ok. 4 600 zł. Przy tym, że poza wymienionymi ponosi koszty zakupu żywności, ubrań, artykułów higienicznych, leków i wizyt lekarskich.

Pozwany zakwestionował wysokość roszczenia powoda, podnosząc, że jest zawyżoną. Przy tym wnosił o ustalenie wysokości dochodów uzyskiwanych przez matkę powoda i jej partnera M. G.. Jednocześnie podważał, aby powód z uwagi na stan zdrowia nie mógł podjąć zatrudnienia podnosząc, że według jego wiedzy jest osobą sprawną fizycznie. Zakwestionował wydatki związane z wizytami u psychologa wskazując, że jego zdaniem nie ma takiej potrzeby i podczas rozmów telefonicznych syn nie wspominał o problemach zdrowotnych. Także podważał wydatki syna na zakup leków i utrzymanie samochodu oraz wysokość kosztów zakupu paliwa podnosząc, że są zawyżone. Nadto zakwestionował wydatki na rozrywkę w kwocie 200 zł wskazując, że on prowadzi bardzo skromne życie i nie ma środków na taki cel oraz, iż z jego wyliczenia miesięczny koszt z tytułu wydatków mieszkaniowych za media na powoda przypada kwota 160 zł.

Na rozprawie w dniu 12 stycznia 2023r. pozwany zaproponował powodowi zawarcie ugody przez zapłatę przez niego kwoty 600 zł z tytułu miesięcznych alimentów. Powód proponował kwotę 900 – 1 000 zł. Strony nie doszły do porozumienia.

Wyrokiem z dnia 19 stycznia 2023 roku Sąd Rejonowy w Środzie Wielkopolskiej:

1. zasądził od pozwanego R. R. podwyższoną rentę alimentacyjną na rzecz powoda H. R. urodzonego (...) w kwocie po 600 złotych miesięcznie, płatną począwszy od dnia 1 października 2022 roku, do 10 – tego dnia każdego miesiąca, do rąk powoda H. R. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rent, a to w miejsce renty alimentacyjnej ustalonej ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w Inowrocławiu w dniu 2 grudnia 2009 roku ( sygn. akt III RC 761/09);

2. w pozostałej części powództwo oddalił i w części oddalającej nie obciążył powoda kosztami procesu;

3. kosztami procesu częściowo obciążył pozwanego i w związku z tym:

a/ nakazał ściągnąć od pozwanego R. R. na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w Środzie Wlkp.) kwotę 200 złotych;

b/ zasądził od pozwanego R. R. na rzecz powoda H. R. kwotę 450 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

- 4. wyrokowi nadał rygor natychmiastowej wykonalności w zakresie punktu 1.

Apelację od powyższego orzeczenia wniósł powód, zaskarżając wyrok w części tj. w zakresie punktu 2.

Jako zarzuty apelacyjne wskazał:

- naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 135 § 1 k.r.o. poprzez ustalenie wysokości należnej powodowi renty alimentacyjnej w oparciu o deklarowaną przez pozwanego wysokość dochodów z działalności gospodarczej bez uwzględnienia rzeczywistych możliwości zarobkowych pozwanego, zbadania czy pozwany wykorzystuje swoje możliwości zarobkowe prawidłowo i czy posiadając dobrze opłacany, wyuczony zawód nie powinien osiągać wyższych miesięcznych dochodów niż te, które sam deklarował,

- naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez zastosowanie przez sąd dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów poprzez przyjęcie, że zeznania powoda oraz świadków A. R. i M. G. są jedynie częściowo wiarygodne podczas gdy zachodzące pomiędzy nimi rozbieżności są jedynie pozorne i wynikają z niepełnego oglądu sytuacji jakim dysponowała A. R. oraz odmiennego postrzegania przez partnerów kwestii związanych z finansowaniem kosztów utrzymania domu, w którym wspólnie zamieszkują,

- naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez zastosowanie przez sąd dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów poprzez przyjęcie, że zeznania pozwanego R. R. są w pełni wiarygodne podczas gdy są one jednoznaczne, spójne i korespondują one z pozostałą częścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w tym z zeznaniami powoda oraz świadków A. R. i M. G.,

a w konsekwencji powyższych uchybień proceduralnych:

- błąd w ustaleniach faktycznych mający istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy polegający na bezpodstawnym uznaniu przez Sąd I instancji, że zasądzona renta alimentacyjna w kwocie 600,00 zł miesięcznie odpowiada usprawiedliwionym potrzebom małoletniego oraz jest adekwatna do możliwości zarobkowych pozwanego, podczas gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika wniosek przeciwny,

- błąd w ustaleniach faktycznych mający istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy polegający na bezpodstawnym uznaniu przez Sąd I instancji, że powód dojeżdża na uczelnię komunikacją miejską podczas gdy matka powoda z uwagi na wykonywaną pracę jest często nieobecna w domu w momencie wyjazdu na zajęcia z zebranego w sprawie materiału dowodowego tj. zeznań powoda i świadka M. G. wynika, iż powód dojeżdża na uczelnie samochodem należącym do partnera jego matki,

- błąd w ustaleniach faktycznych mający istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy polegający na bezpodstawnym uznaniu przez Sąd I instancji, że powód dysponuje kwotą 16.000,00 zł pochodząca ze sprzedaży samochodu i powinien z tej kwoty pokrywać koszty swojego utrzymania podczas gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego tj. zeznań matki powoda wynika, iż samochód został zakupiony za środki pożyczone od siostry A. R. i co za tym idzie - z uwagi na konieczność zwrotu pożyczonej kwoty - powód nie może swobodnie dysponować tymi pieniędzmi

Przy powyższych zarzutach skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez :

1. zasądzenie od pozwanego R. R. podwyższonej renty alimentacyjnej na rzecz powoda H. R. w kwocie po 1.200,00 zł miesięcznie, płatną począwszy od dnia wniesienia pozwu, do 10 - tego dnia każdego miesiąca, do rąk powoda H. R. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat, w miejsce renty alimentacyjnej ustalonej ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w Inowrocławiu w dniu 2 grudnia 2009 roku,

2. zasądzenie od pozwanego R. R. na powoda H. R. zwrotu kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się zasadna.

Na wstępie zaznaczenia wymagało, że ustalenia faktyczne Sądu I instancji zostały przez Sąd Okręgowy uzupełnione w zakresie poniżej przedstawionym. Także częściowo Sąd Okręgowy zweryfikował ocenę Sądu Rejonowego przeprowadzonych dowodów. W pozostałym zakresie Sąd Okręgowy przyjął ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy jako własne, własne bez potrzeby ich powtarzania. Niemniej Sąd Okręgowy nie podzielił wszystkich wniosków Sądu Rejonowego i jego oceny prawnej uznając, że przeprowadzona analiza w zakresie sytuacji rodzinnej i finansowej obu stron była pobieżna
a w konsekwencji nie uwzględniająca nie tylko faktycznej sytuacji powoda i jego potrzeb, ale również rzeczywistych zarobków pozwanego. Sąd Rejonowy w tym przedmiocie poprzestał bowiem wyłącznie na zeznaniach i deklaracjach pozwanego, które w świetle doświadczenia życiowego i zawodowego nie były wiarygodne.

Sąd Okręgowy nie podzielił również oceny tego Sądu, który przyjął, że zeznania matki powoda A. R. i świadka M. G. były rozbieżne w wielu kwestiach. Przede wszystkim Sąd Rejonowy zaznaczył na wstępie tej oceny, że oboje zeznali, iż prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. Dla Sądu Okręgowego ta okoliczność była na tyle istotną, że dała podstawę do przyjęcia, że wydatki związane z opłatami za media, w tym wynikające z poboru energii elektrycznej, czy też wody są przez nich uiszczane wspólnie. Nadto nie sposób było podzielić oceny Sądu Rejonowego odnośnie rzekomej niewiarygodności zeznań powoda i jego matki w kwestii sposobu dojeżdżania powoda na Uczelnię. Brak precyzji w przedstawieniu okoliczności z tym związanych nie dawała podstaw do odmowy wiary zeznaniom w tym zakresie. Przede wszystkim Sąd Rejonowy pominął, że powód sprzedał swój samochód i stąd nie miał możliwości dojeżdżania nim na Uczelnię. Stąd były podstawy do przyjęcia, że matka miała na uwadze aktualną sytuację syna związaną z dojazdami na Uczelnię. Natomiast istotnym dla Sądu Okręgowego było, że powód mieszkając w S., czyli od miejsca swojej edukacji w odległości około 15 km ma utrudnioną komunikację. Stąd, jak najbardziej wiarygodnym było, że gdy dysponował swoim pojazdem podróż na Uczelnię dzielił na dwa etapy. Najpierw dojeżdżając do F., a następnie środkiem komunikacji miejskiej na Uczelnię ( dowód : zeznania powoda k.293v akt). W konsekwencji uzasadnionymi były jego miesięczne wydatki związane z zakupem biletu sieciowego w kwocie 60 zł i wydatki związane z utrzymaniem samochodu ( ubezpieczenie, naprawa) w kwocie 150 zł oraz wydatki na zakup paliwa w kwocie 450. Czyli łącznie na koszty związane z przejazdami na Uczelnię, czy też celem spotkania ze znajomymi, wyjściem do kina itp. oscylują wokół kwoty 660 zł miesięcznie Jego zeznania w tym zakresie były rzetelne i logiczne. W postępowaniu odwoławczym Sąd Okręgowy ustalił również w oparciu o zeznania powoda, że od września 2022 roku pozostaje pod opieką psychiatry oraz przyjmuje zalecone przez specjalistę leki, których koszt wynosi około 100 zł miesięcznie. Wizyty odbywają się co dwa miesiące oraz mają charakter prywatny, przy czym koszt jednej wizyty wynosi 120 zł. Nadto zgodnie z zaleceniami lekarzy powód
- wobec przeprowadzonej operacji korekcji skoliozy kręgosłupa - winien unikać pozycji powodujących przeciążenie w obrębie kręgosłupa piersiowego i lędźwiowego. Zaleceniem lekarskim jest „uważanie” na kręgosłup (np. podczas schylania) oraz zakazem dźwigania. Obecnie powinien także uczęszczać na rehabilitację. Powód na obecnym kierunku studiów osiąga bardzo dobre wyniki w nauce, uzyskując średnią powyżej 4.0. Z uwagi na względy zdrowotne, jak również znaczne zaangażowanie w edukację nie podjął zatrudnienia zarobkowego przeznaczając również weekendy na naukę. Przy tym Sąd Okręgowy uzupełnił ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego w zakresie odnoszącym się do kosztów utrzymania powoda stwierdzając, że miesięczne jego potrzeby szacowane są na kwotę ok. 4 350 zł. Na kwotę tę składają się oprócz wyliczonych powyżej wydatków związanych z transportem w łącznej kwocie ok. 660 zł również wydatki związane z zakupem leków i odbywania wizyt lekarskich w kwocie ok.200 zł a także z tytułu zakupu odzieży i obuwia, kosmetyków i środków czystości, zakupem żywności i partycypowaniu w 1/3 wydatków związanych z opłatami za media. W tym przedmiocie Sąd Okręgowy nie podzielił oceny Sądu Rejonowego, że strona powodowa nie udowodniła wysokości tych kosztów. Wbrew temu twierdzeniu, poprzestając już tylko na doświadczeniu życiowym oraz zawodowym uzyskanym na skutek orzekania w analogicznych sprawach niewątpliwym było, że omawiane koszty przedstawione w pozwie
i znajdujące potwierdzenie w zeznaniach powoda nie były wygórowane a co istotne w oparciu o argumentację pozwanego nie sposób było ich podważyć.

Sąd Okręgowy uzupełniająco w oparciu o zeznania pozwanego i dowody przez niego załączone ustalił, że w 2016 roku wspólnie z żoną zaciągnął kredyt hipoteczny w wysokości 300.000 zł. W tamtym czasie pozwany był jeszcze zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Jako kredytobiorca musiał wykazać swoją zdolność kredytową, na którą zresztą powoływał się podczas swoich zeznań. W wyniku uzyskanego kredytu w wysokości 300 000 zł jego żona zakupiła na wyłączną swoją własność nieruchomość w której obecnie rodzina zaspakaja swoje potrzeby mieszkaniowe. Jego żona uzyskuje dochód z tytułu wynajmu lokalu użytkowego usytuowanego na tej nieruchomości, który pokrywa raty kredytu. Poza tym pozwany nie partycypuje w kosztach utrzymania domu, jak i swojej córki. Koszty te ponosi w całości jego żona. Przy tym na koszty związane z jego wyżywieniem przekazuje żonie 500 zł miesięcznie. Leczy się psychiatrycznie i w związku z tym odbywa wizyty raz w miesiącu za kwotę 200 zł . Zażywa leki za kwotę 330 zł miesięcznie. ( k. 294 akt). Za okres 22-30 września 2022 roku prowadzenia działalności osiągnął przychód w wysokości 769,50 zł, przy czym poniesione koszty za przedmiotowy okres były większe od przychodu, stąd wystąpiła strata w wysokości 384,57 zł ( k. 294 akt).

Sąd Rejonowy poprzestając na twierdzeniach pozwanego przyjął, że obecnie osiąga przychody w wysokości około 2.000 zł. Tymczasem pozwany wskazując kwotę na poziomie 2.000 zł odniósł ją do miesięcznego dochodu, nie zaś przychodu i stąd nie zachodziły podstawy do odliczania od tej kwoty kosztów uzyskania przychodów. Dodatkowo okoliczność ta została ustalona wyłącznie w oparciu o zeznania pozwanego, jak również jego obecnej małżonki i nie została w żaden sposób potwierdzona dowodami w postaci wydruku z kasy fiskalnej. Natomiast w ocenie Sądu Okręgowego zabiegiem celowym mającym potwierdzać uzyskiwanie niskich zarobków z omawianego tytułu miało stanowić złożenie do akt wydruku z kasy fiskalnej – raportu wyłącznie za wrzesień 2022r. w sytuacji, gdy działalność tę rozpoczął od dnia 22 września 2022r., na co słusznie zwrócił uwagę pełnomocnik powoda w piśmie procesowym z dnia 05 grudnia 2022r. Pozwany zeznał: „ja pracuję przez calutki tydzień, także w weekendy” (k. 294). W efekcie nie sposób uznać za wiarygodne jego zeznania w przedmiocie wysokości uzyskiwanego dochodu. Przede wszystkim pozwany jest właścicielem pojazdu którym świadczy usługi i zatem nie ponosi wydatków związanych z użytkowaniem pojazdu. Niewątpliwym jest, że następuje amortyzacja pojazdu, co nie zmienia faktu, że jego bieżące wydatki związane z prowadzeniem działalności gospodarczej ograniczone są do zakupu paliwa. Istotnym również pozostaje, że pozwany ma wyuczony zawód elektromontera oraz dysponuje prawem jazdy kategorii B. Stąd nie sposób przyjąć, że kontynuowałby ten sposób zarobkowania w sytuacji uzyskiwania dochodu w granicach najniższego wynagrodzenia w kraju wynoszącego netto 2 062 zł w 2021r., 2 010 w 2022r. i 2 784 zł w 2023r. Niewątpliwym przy tym było, że wysokość omawianego wynagrodzenia uzależniona jest nie tylko od ilości i długości kursów, czy też regionu w którym praca jest wykonywana. Niemniej w tym względzie podkreślenia wymagało, ze pozwany wykonuje te pracę również w weekendy, gdzie pobyt na usługę przewozu wzrasta. Zatem Sąd Okręgowy ocenił jego zeznania odnośnie wysokości uzyskiwanych zarobków z prowadzonej działalności gospodarczej jako niewiarygodne. Stąd przyjął, że jego zarobki miesięczne stanowią co najmniej dwukrotność najniższego wynagrodzenia w kraju i wynoszą przeszło 4 000 zł a przynajmniej może takowe uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności.

Natomiast prawidłowo Sąd Rejonowy przyjął, że powód wywodził swe roszczenie z art. 138 k.r.i.o. i art. 133 k.r.i.o. Stosownie do treści art. 138 k.r.io., w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Taka zmiana stosunków może wystąpić zarówno po stronie zobowiązanego, jak i uprawnionego, a także po obu stronach jednocześnie. Rozstrzygnięcie o żądaniu opartym na ww. podstawie wymaga więc porównania stanu istniejącego w dacie uprawomocnienia się wyroku zasądzającego alimenty ze stanem istniejącym w dacie orzekania o ich podwyższeniu. Zatem sąd winien dokonać porównania stanu faktycznego z okresu ustalania dotychczasowych świadczeń z okresem obecnym i ustalić czy i jak zmieniły się potrzeby uprawnionego w aspekcie usprawiedliwionym, który wystąpił z przedmiotowym żądaniem oraz możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego w tym czasie. W kwestii kosztów wychowania
i utrzymania dziecka podnieść należało, iż w świetle dyspozycji art. 133 § 1 kro rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Wykładania tego przepisu nie może pozostawać w oderwaniu od art. 96 k.r.io., który nakłada na rodziców obowiązek troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i należyte przygotowanie go do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień. Przepis art. 135 §1 k.r.io. wskazuje nadto, iż zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych
i majątkowych możliwości zobowiązanego.

W kontekście powyższego Sąd Okręgowy uznał, że nastąpiła istotna zmiana w zakresie usprawiedliwionych potrzeb powoda, w tym zmieniła się również ich struktura. Aktualne potrzeby powoda w zakresie usprawiedliwionym, determinowanym stopą życiową obojga rodziców, wynoszą średnio ok. 4 300 zł miesięcznie. Na wysokość tej kwoty wpływa nie tylko wiek powoda, a zatem, że jest już osobą dorosłą, mającą znacznie wyższe koszty utrzymania niż będąc w wieku 9 lat. Częściowo są one związane z naturalnym rozwojem, wzrostem potrzeb żywieniowych, zakupem droższych ubrań i środków higieny ale również wydatkami przeznaczanymi na edukację, w tym zakupem podręczników, czy też np. komputera, laptopa, notebooka - niezbędnych do nauki i rozwoju osobowego. Także znaczącymi wydatkami w budżecie powoda stanowią wydatki na leczenie, czy też dojazdy na Uczelnię. Obecnie zwyczajową normą stanowią również wydatki związane z zakupem i użytkowaniem telefonu komórkowego, czy też Internetu oraz wydatki związane z rozrywką i kulturą.

W tym kontekście Sąd Okręgowy uznał, że żądanie powoda zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Odnosząc się do możliwości zarobkowych i majątkowych oraz rodzinnych pozwanego, Sąd Okręgowy stwierdził, że pomimo powoływania się na trudną sytuację finansową, czy też ograniczonymi możliwościami zarobkowymi nie dysponuje orzeczeniem o niezdolności do pracy czy o jakimkolwiek ograniczeniu w tym zakresie, niepełnosprawności. Pozwany poza małoletnią córką będącą na wstępnym etapie edukacji oraz powoda nie ma innych dzieci - zatem po jego stronie brak jest także ograniczeń czasowych – jest osobą w pełni dyspozycyjną. Pozwany nie partycypuje w kosztach utrzymania córki oraz w opłatach mieszkaniowych, w tym związanych z poborem energii elektrycznej i wody. Wszystkie te wydatki pokrywa jego żona. Na swoje utrzymanie przekazuje żonie 500 zł miesięcznie. Jego dodatkowe wydatki związane są z leczeniem i zakupem leków, które oscylują wokół kwoty 500 zł miesięcznie.

Istotnym w sprawie było, że ostatnie alimenty zostały ustalone ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w Inowrocławiu w dniu 2 grudnia 2009r. w kwocie 400 zł. Zatem – wbrew twierdzeniu Sądu Rejonowego – od tego dnia do dnia orzekania przez Sąd Rejonowy w przedmiotowej sprawie minęło 14 lat, a nie jak przyjął ten Sąd 8 lat a obecnie przeszło 15 lat. Jednocześnie zaznaczenia wymaga, że choć sam upływ czasu nie przesądza o zasadności powództwa w tym zakresie, to w niniejszej sprawie niewątpliwym pozostało, że obecne podstawowe potrzeby powoda kształtują się na znacznie wyższym poziomie, niż miało to miejsce gdy był 9 letnim chłopcem, a co ważne sukcesywnie wzrastały wraz z jego rozwojem. Tymczasem pozwany oprócz uiszczania alimentów w kwocie 400 zł oraz okazjonalnego przekazywania drobnych kwot z tytułu imienin, czy też urodzin w wysokości od 100 – 200 zł, w której partycypowali również rodzice pozwanego (dziadkowie powoda) nie przekazywał synowi jakichkolwiek innych środków finansowych. Nie przekazywał również znaczących prezentów. Natomiast obecnie pozwany w ogóle nie utrzymuje z synem kontaktów. Już tylko ubocznie zaznaczenia wymagało, że powód z racji wieku nie wymaga obecnie udziału ojca
w procesie opiekuńczo – wychowawczym. Stąd obowiązki pozwanego ograniczają się do partycypowania w kosztach utrzymania powoda i zaspakajania jego usprawiedliwionych potrzeb.

Nie można się zgodzić także ze stanowiskiem pozwanego, zgodnie z którym łożenie przez niego na powoda kwoty 1.200 zł miesięcznie oznaczałoby, iż potrzeby syna kształtują się na poziomie 2.400 zł. Pomijając już, że to matka była i w dalszym ciągu pozostaje rodzicem pierwszoplanowym, obarczonym czynnościami życia codziennego, dlatego też obowiązek zapewnienia bytu materialnego dotyczy w większym zakresie pozwanego to istotnym pozostało, iż obowiązek alimentacyjny pozwanego limitowany został żądaniem powoda. Natomiast usprawiedliwione potrzeby powoda przekraczają kwotę 2 400 zł. Stąd były podstawy do przyjęcia, że to matka w pozostałym zakresie pokrywa koszty utrzymania syna.

W świetle powyższego Sąd Okręgowy mając na względzie - ustaloną w niniejszym postępowaniu faktyczną kwotę zarobków pozwanego - uznał żądanie powoda za uzasadnione w całości, co skutkowało na podstawie art. 386 § 1 kpc rozstrzygnięciem jak w pkt I ppkt a). wyroku.

Konsekwencją tego rozstrzygnięcia było w pkt I ppkt b) wyroku - uchylenie pkt 2 zaskarżonego wyroku oraz przyjęcie, że pozwany, jako strona przegrywająca proces zobowiązana jest do pokrycia w całości koszty procesu na które składała się opłata od pozwu oraz zwrot kosztów za zastępstwo procesowe powoda. Powód wnosił o podwyższenie alimentów o kwotę 800 zł i w całości jego żądanie zostało uwzględnione. Zatem wartością przedmiotu sprawy była kwota 9 600 zł ( 12x800 zł). Opłata sądowa od tej sumy zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 5 ustawy z 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( Dz.U. 2020.755 j.t. z poźn.zm.) wynosi 500 zł. Powód od uiszczenia tej sumy zwolniony był z mocy ustawy ( art. 96 ust. 1 pkt. 2 cytowanej ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

W związku z tym na podstawie art.113 ust.1 powołanej ustawy Sąd Okręgowy w całości tą opłatą obciążył pozwanego w pkt I ppkt c). tiret pierwszy. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego powoda zasądzonych w pkt I ppkt c). tiret drugi ustalona została zgodnie
z uregulowaniem zawartym w § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015r. ( t.j.Dz.U.2023.1964 z późn.zm).

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł w pkt II wyroku na podstawie art. 98 § 1 i § 1 ¹ oraz § 3 k. p. c. w zw. z art. 391 § 1 kpc przy uwzględnieniu uregulowania zawartego w z § 2 pkt. 4 w zw. z §10 ust. 1 pkt. 1 powyższego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Sąd Okręgowy uwzględniając wynik postępowania apelacyjnego i wobec ustawowego zwolnienia powoda od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych orzekł jak w pkt III wyroku na podstawie art. 13 ust. 1 w zw. z art. 96 ust. 1 pkt. 2 cytowanej ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Ewa Blumczyńska