Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 grudnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w następującym składzie:

Przewodniczący: sędzia Alina Szymanowska

po rozpoznaniu w dniu 30 grudnia 2024 r. w Poznaniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. S.

przeciwko (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego Poznań - Grunwald i Jeżyce w Poznaniu

z dnia 14 marca 2024 r.

sygn. akt I C 1662/21

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1800 zł z tytułu zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia o kosztach procesu do dnia zapłaty.

Alina Szymanowska

UZASADNIENIE

W pozwie złożonym w dniu 22 marca 2021 r. powód M. S., wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 7.909,35 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 31 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty. Ponadto domagał się zasądzenia od pozwanej spółki kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 30 sierpnia 2021 r. w sprawie o sygn. IX Nc 947/21 orzeczono zgodnie z żądaniem pozwu.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie zgodnie z art. 98 § 1 ¹ k.p.c. oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W piśmie z dnia 6 października 2023 r. powód rozszerzył powództwo o kwotę 2.991,53 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie do dnia 31 grudnia 2020 r. do dnia zapłaty.

Postanowieniem z dnia 26 stycznia 2024 r., sprostowanym postanowieniem z dnia 29 stycznia 2024 r., rozpoznano niniejszą sprawę z pominięciem przepisów o postępowaniu uproszczonym (art. 505 ¹ § 3 k.p.c.).

W piśmie z dnia 15 lutego 2024 r. pozwana wniosła o oddalenie powództwa również w zakresie rozszerzonego powództwa oraz o zasądzenie kosztów procesu.

Wyrokiem z 14 marca 2024 roku Sąd Rejonowy Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu:

I. zasądził od strony pozwanej (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda M. S. kwotę 10 900,88 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 31 grudnia 2020 roku do dnia zapłaty;

II. zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 3.267 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu;

III. nakazał pobrać od strony pozwanej (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Sądu Rejonowego Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu kwotę 262,40 zł tytułem niepokrytych wydatków uiszczonych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Z powyższym rozstrzygnięciem, w części tj. w punkcie I. w zakresie w jakim zasądzono od pozwanego na rzecz powoda kwotę 10.900,88 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 31 grudnia 2020 roku do dnia zapłaty oraz w punkcie II., tj. w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu, nie zgodził się pozwany, wnosząc apelację, zarzucając zaskarżonemu orzeczeniu:

I. naruszenie przepisów prawa materialnego:

1) art. 361 § 2 k.c. i art. 822 § 1 k.c. poprzez przyjęcie, że szkoda poniesiona przez powoda została udowodniona w wymiarze 28.504,14 zł i w konsekwencji przyjęcie, że stanowi ono normalne następstwa wypadku komunikacyjnego z dnia 22 grudnia 2020 roku, za skutki którego odpowiedzialność ponosi pozwany, pomimo ustalenia, że pojazd ten naprawiono po szkodzie, a następnie sprzedano,

2) art. 5 k.c. poprzez zasądzenie na rzecz powoda odszkodowania w wysokości przekraczającej wartość poniesionej szkody, co jest sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa jakim jest roszczenie odszkodowawcze, które ma służyć tylko i wyłącznie naprawieniu szkody;

3) art. 405 k.c. poprzez jego niezastosowanie, co w konsekwencji doprowadziło do uzyskania korzyści majątkowej przez powoda w sytuacji, gdy brak jest podstaw prawnych i faktycznych do jej uzyskania;

4) art. 354 § 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie przez Sąd I instancji, w sytuacji gdy wierzyciel wbrew obowiązkowi współdziałania z dłużnikiem i minimalizacji szkody powiększył w sposób nieuzasadniony oraz niecelowy, przeczący ekonomicznym zasadom rozmiar szkody;

II. naruszenie przepisów prawa procesowego:

1) art. 233 § 1 k.p.c. i art. 6 k.c. poprzez błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia znajdujący swój wyraz w ustaleniu, że w okolicznościach niniejszej sprawy pomimo naprawy uszkodzonego pojazdu, należy mu się dodatkowe świadczenie z tytułu hipotetycznych kosztów naprawy pojazdu;

2) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i pominięcie faktu, że powód rzeczywiście przeprowadził naprawę pojazdu i nie udokumentował w żaden sposób poniesionych z tego tytułu rzeczywistych jej kosztów przekraczających przyznane przez pozwanego odszkodowanie w wysokości 17.603,26 zł;

3) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez ustalenie wysokości kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu (straty w majątku powoda) w oparciu o hipotetyczne wyliczenie, mimo, że naprawa została faktycznie przeprowadzona.

Mając to na uwadze apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie I, poprzez oddalenie powództwa co do kwoty 10.900,88 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 31 grudnia 2020 r. oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych w postępowaniu przed Sądem II instancji.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o oddalenie apelacji pozwanej w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił dowody i na tej podstawie ustalił właściwie stan faktyczny, który Sąd Okręgowy na podstawie art. 382 k.p.c. przyjmuje za podstawę swego rozstrzygnięcia.

Zgłoszony w apelacji zarzut naruszenia prawa procesowego oparty na kwestionowaniu dokonanej przez Sąd I instancji oceny dowodów nie zasługiwał na uwzględnienie.

Przypomnieć należy, że w świetle ukształtowanej w praktyce i nauce wykładni normy art. 233 k.p.c. nie może oznaczać jej naruszenia jedynie to, iż określony dowód został oceniony niezgodnie z intencją skarżącego. Ocena dowodów należy bowiem do zasadniczych kompetencji sądu orzekającego i nawet sytuacja, w której z treści dowodu można wywieść wnioski inne, niż przyjęte przez Sąd, nie stanowi jeszcze o naruszeniu art. 233 § 1 k.p.c.

W orzecznictwie i literaturze wskazuje się, że skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że Sąd wywodząc wnioski faktyczne z przeprowadzonych dowodów, uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego.

Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. konieczne jest wskazanie przyczyn dyskwalifikujących rozumowanie sądu. W apelacji nie przestawiono wywodu, który doprowadziłby do podważenia rozumowania sądu i poczynionych ustaleń a także wyprowadzonych na ich podstawie wniosków.

W ramach złożonej apelacji pozwany w istocie nie zakwestionował żadnego z przeprowadzonych dowodów, ogólnikowo wskazując, że wycena kosztów naprawy w oparciu o hipotetyczny kosztorys jest niezasadna. Apelujący w szczególności nie zdołał wykazać, by Sąd Rejonowy naruszył zasady swobodnej oceny dowodów. Sąd I instancji w sposób bezstronny i racjonalny rozważył materiał dowodowy jako całość, wysuwając w następstwie poczynionych ustaleń logiczne i prawidłowe wnioski, zastrzeżeń nie budzi ocena dokumentów w postaci opinii biegłego z której wynikało wyliczenie należnego powodowi odszkodowania.

Sposób sformułowania zarzutu naruszenia prawa procesowego wskazuje, że apelujący w rzeczywistości podważa ocenę znaczenia ustalonych faktów z punktu widzenia rozstrzygnięcia w sprawie, co nie jest kwestią oceny dowodów i podstawy faktycznej wyroku, ale jej subsumcji pod zastosowane w sprawie normy prawne.

Przebieg dotychczasowego postępowania i analiza apelacji wskazuje, że sporna pozostaje nie sama zasada odpowiedzialności pozwanego za zaistniała szkodę komunikacyjną a kwestia wysokości i sposobu ustalenia należnego poszkodowanemu czy nabywcy wierzytelności odszkodowania z tytułu uszkodzenia pojazdu.

Sąd Rejonowy wskazał, że odpowiedzialność posiadacza pojazdu mechanicznego wynikała z art. 436 § 2 k.c. w zw. z art. 415 k.c. Wysokość odszkodowania powinna być natomiast ustalona zgodnie z regułami określonymi w art. 361 § 1 i § 2 k.c. W myśl tych przepisów zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła, a naprawienie szkody w tych granicach obejmuje między innymi straty, które poszkodowany poniósł.

Szkoda, która powstaje w chwili wypadku komunikacyjnego podlega naprawieniu według zasad określonych w art. 363 § 2 k.c. Zgodnie z tym przepisem jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.

Sąd Rejonowy odwołał się do orzecznictwa Sądu Najwyższego dotyczącego odpowiedzialności ubezpieczyciela z tytułu szkód komunikacyjnych (OC) i podzielił pogląd, iż obowiązek naprawienia szkody przez wypłatę odpowiedniej sumy pieniężnej powstaje z chwilą wyrządzenia szkody i nie jest uzależniony od tego czy poszkodowany dokonał naprawy rzeczy i czy zamierza ją naprawić, a jeśli naprawił rzecz, jakim kosztem to uczynił. Sąd I instancji wskazał, że zakład ubezpieczeń zobowiązany jest na żądanie poszkodowanego do wypłaty, w ramach odpowiedzialności z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego, odszkodowania obejmującego celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty nowych części i materiałów służących do naprawy uszkodzonego pojazdu. Jeżeli ubezpieczyciel wykaże, że prowadzi to do wzrostu wartości pojazdu, odszkodowanie może ulec obniżeniu o kwotę odpowiadającą temu wzrostowi (uchwała 7 sędziów SN z dnia 12 kwietnia 2012 r., III CZP 80/11).

W ocenie Sądu Rejonowego nie zasługiwało na uwzględnienie stanowisko ubezpieczyciela, jakoby granicę odpowiedzialności stanowiły rzeczywiste wydatki poniesione na likwidację szkody.

Wobec zaprezentowanego przez Sąd I instancji stanowiska (uznawanego dotychczas za dominujące i powszechnie akceptowane), że odszkodowanie może być ustalone jako równowartość hipotetycznie określonych kosztów przywrócenia pojazdu do stanu poprzedniego także wtedy, gdy przed ustaleniem wysokości odszkodowania pojazd zostanie naprawiony, trzeba wskazać, że w doktrynie i w orzecznictwie reprezentowany jest również odmienny, powoływany przez pozwanego pogląd, że jeżeli poszkodowany poniósł już koszty naprawy pojazdu lub zobowiązał się do ich poniesienia, wysokość odszkodowania z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych powinna odpowiadać tym kosztom, chyba że w danych okolicznościach są one oczywiście nieuzasadnione

Sąd Okręgowy zauważa, że w przypadku tzw. szkód ubezpieczeniowych przy ustalaniu wysokości szkody, należy sięgać do odpowiednich regulacji zawartych w kodeksie cywilnym. Szkodę w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. definiuje się przy uwzględnieniu tzw. teorii dyferencyjnej, a więc jako uszczerbek w prawnie chronionych dobrach wyrażający się w różnicy między stanem dóbr, jaki istniał i jaki mógłby następnie wytworzyć się w normalnej kolei rzeczy, a stanem jaki powstał na skutek zdarzenia wywołującego zmianę w dotychczasowym stanie rzeczy (por. uzasadnienie wyroku SN z 7.08.2003r., IV CKN 387/01). Zgodnie z art. 361 § 2 k.c. tak rozumiana szkoda obejmuje straty, jakie poszkodowany poniósł oraz korzyści, które osiągnąłby, gdyby szkody mu nie wyrządzono. Gdy zaś chodzi o reguły ustalania wysokości odszkodowania, to należy mieć na uwadze kompensacyjną funkcję odpowiedzialności odszkodowawczej, polegającą na tym, że odszkodowanie powinno ściśle odpowiadać wysokości szkody – nie powinno być niższe od tej wysokości, tak że nie rekompensuje całej szkody, ale i nie powinno być od niej wyższe i stanowić źródła bezpodstawnego wzbogacenia poszkodowanego (tak również Sąd Najwyższy m.in. w uchwale z 22.04.1997r., III CZP 14/97, publ. OSNC 1997/8/103, w wyroku z 16.01.2002 r., IV CKN 619/00). Chwilą właściwą dla ustalenia odszkodowania jest co do zasady moment wyrokowania (art. 363 § 2 k.c. i art. 316 § 1 k.p.c.).

W odniesieniu do szkody komunikacyjnej, to w momencie jej wyrządzenia i powstania odpowiedzialności odszkodowawczej sprawcy, szkoda ta odpowiada różnicy pomiędzy wartością, jaką pojazd przedstawiał przed i po szkodzie. Odszkodowanie ma wówczas na celu wyrównanie uszczerbku, jaki pojawił się w majątku poszkodowanego i winno odpowiadać kosztom naprawy umożliwiającej przywrócenie pojazdowi jego wartości sprzed wypadku chyba, ze naprawa jest niecelowa lub niemożliwa.

Roszczenie odszkodowawcze nie ulega jednak petryfikacji i nie staje się stałym, niezmiennym składnikiem majątku poszkodowanego. Szkoda ma bowiem charakter dynamiczny, który może powodować jej zmienność w czasie zarówno pod względem jakości, jak i ilości. Konsekwencją takiego stanu rzeczy jest zarówno możliwość pojawienia się, obok pierwotnego uszczerbku, także uszczerbku nowego, pozostającego w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem stanowiącym podstawę odpowiedzialności odszkodowawczej, jak i przekształcenie się postaci oraz zakresu owej szkody na skutek określonych przesunięć w majątku poszkodowanego. Zmiany powstałe od momentu wyrządzenia szkody do chwili orzekania winny być uwzględnione przy ustalaniu wysokości należnego odszkodowania (por. uwagi w uzasadnieniu postanowienia SN z 7.12.2018 r., III CZP 51/18, a także postanowienie SN z 17.07.2020 r., V CNP 43/19, wyrok SN z 10.06.2021 r., IV CNPP 1/21, publ. OSNC 2022/3/33 i wyrok SN z 8.12.2022 r., II CSKP 726/22, publ. OSNC 2023/6/62).

W świetle aktualnego orzecznictwa i poglądów doktryny przedstawiony pogląd nie może zostać uznany za odosobniony.

Stan faktyczny istniejący w konkretnej sprawie wymaga indywidualnej oceny dokonywanej przy uwzględnieniu przywołanych norm prawa materialnego i zaoferowanych przez strony dowodów. Niewątpliwie, w świetle art. 6 k.c. ciężar wykazania zasadności powództwa spoczywa na powodzie.

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Sądu Odwoławczego, w niniejszej sprawie, nie zachodziły dostateczne przesłanki do oddalenia powództwa zgodnie z żądaniem pozwanego. Przywołane przez apelującego fragmenty uzasadnień orzeczeń wydanych przez sądy w innych sprawach nie mogły stanowić podstawy rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że rozstrzygnięcie sądu uwzględnia treść w pełni wiarygodnej opinii biegłego sądowego z dziedziny wycen wartości pojazdów i kalkulacji kosztów napraw Ł. K.. Jak słusznie zauważył Sąd I instancji przedstawiona przez biegłego opinia w sposób kompleksowy i zupełny czyniła zadość tezie dowodowej sformułowanej przez Sąd. Nadto biegły rzeczowo i logicznie odpowiedział na zadane pytania i odniósł się do zarzutu strony pozwanej. Konkluzje prezentowane przez biegłego zostały należycie uzasadnione.

Z opinii biegłego Ł. K. wynika, że naprawa w sieci naprawczej (...) oparta na kosztorysie sporządzonym przez stronę pozwaną nie pozwoliłaby na pełną restytucję szkody. Z opinii biegłego wynika ponadto, że kosztorys pozwanego zawiera kilka błędnie określonych części oraz ich numerów. Jak wyjaśnił biegły w opinii uzupełniającej, wspornik atrapy przedniej jest nierozdzielnym elementem kompletnej kraty nawiewu zderzaka przedniego o numerze (...), która to krata nawiewu jest częścią kompletną, nierozdzielną, składającą się zarówno ze wspornika atrapy, jak i zewnętrznej części – kraty nawiewu. Trzeba również wskazać odwołując się do treści opinii biegłego, że w okresie od grudnia 2020 r. do lutego 2021 r. do przedmiotowego pojazdu nie były dostępne żadne części alternatywne.

Nadto z w pełni wiarygodnych zeznań Ł. S. wynika, że kwota wypłacona przez pozwanego w wyniku likwidacji szkody nie była wystarczająca do dokonania należytej naprawy pojazdu. Sąd Okręgowy zauważa, że Ł. S. został wezwany na rozprawę i przesłuchany w charakterze świadka na skutek wniosku zgłoszonego przez pozwanego w sprzeciwie od nakazu zapłaty. Pozwany miał zatem realną możliwość czynnego uczestnictwa w rozprawie, podczas której sąd przesłuchał świadka i zadawać pytania jednak z tego uprawnienie nie skorzystał.

Opierając się na zgromadzonym materiale dowodowym, należy stwierdzić, że wypłacona przez ubezpieczyciela kwota nie pokryła poniesionych przez poszkodowanego kosztów naprawy pojazdu.

Uzasadnione była zatem, zważywszy na okoliczności faktyczne niniejszej sprawy, ustalenie wysokości należnego powodowi odszkodowania z uwzględnieniem wysokości uzasadnionych kosztów naprawy wynikających z opinii biegłego sądowego. Biegły ustalając wysokość uzasadnionych kosztów naprawy oraz należnego poszkodowanemu odszkodowania wziął pod uwagę zakres uszkodzeń, rodzaj pojazdu oraz sposób jego dotychczasowego użytkowania i serwisu. Jak już wskazano naprawa pojazdu na podstawie kosztorysu przedstawionego przez stronę pozwaną i w sieci naprawczej (...) S.A. nie pozwoliłaby na pełną restytucję szkody.

Wobec powyższego Sąd doszedł do przekonania, że wypłacona przez pozwanego dotychczas kwota nie pozwoliła na dokonanie naprawy pojazdu i pełną restytucję szkody. Nie zachodzą przesłanki do stwierdzenia, że zasądzenie dodatkowej kwoty doprowadziło by do nieuzasadnionego wzbogacenia poszkodowanego, zaskarżone orzeczenie odpowiada prawu.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy nie dopatrzył się podstaw do stwierdzenia naruszenia prawa materialnego, w szczególności wskazanych w apelacji art. 361 § 2 k.c. w zw. z art. 822 § 1 k.c., art. 5 k.c. oraz art. 405 k.c., art. 354 § 2 k.c. i w konsekwencji apelacja pozwanego podlegała oddaleniu jako bezzasadna na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach procesu w instancji odwoławczej orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., 98 § 1 ¹ k.p.c. Koszty poniesione przez powoda objęły wynagrodzenie pełnomocnika ustalone na podstawie § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2023 r., poz. 1935 ze zmianami).

Alina Szymanowska