Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 marca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Małgorzata Radomska-Stęplewska

po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2024 r. w Poznaniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa W. D.

przeciwko (...) S A z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego Poznań – Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu

z dnia 20 stycznia 2023 roku

sygn. akt V C 1624/20

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym kwotę 120 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia rozstrzygającego o kosztach postępowania apelacyjnego do dnia zapłaty.

Małgorzata Radomska-Stęplewska

UZASADNIENIE

Powód W. D., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, pozwem z dnia 5 października 2020 r. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda kwoty 7.725,90 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem częściowego odszkodowania za uszkodzenie pojazdu marki P. (...) o nr rej. (...) w zdarzeniu z dnia 26 września 2019 r.; kwoty 503,77 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem skapitalizowanych odsetek za opóźnienie liczonych od kwoty 7.725,90 zł od dnia 27 października 2019 r. do dnia 1 października 2020 r. oraz kwoty 300 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem poniesionych przez powoda wydatków związanych z wykonywaniem kalkulacji kosztów naprawy pojazdu marki P. . Powód wniósł także o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedzi na pozew datowanej na dzień 28 grudnia 2020 r., pozwany (...) S.A. z siedzibą w W., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych.

Zaskarżonym wyrokiem z 20 stycznia 2023 roku Sąd Rejonowy Poznań-Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu:

1.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda tytułem dopłaty do odszkodowania kosztorysowego kwotę 7.725,90 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 5 października 2020 r. do dnia zapłaty,

2.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda tytułem skapitalizowanych odsetek za opóźnienie kwotę 503,77 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 5 października 2020 r. do dnia zapłaty,

3.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda tytułem zwrotu wydatków związanych z kalkulacją kosztów naprawy kwotę 300 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 5 października 2020 r. do dnia zapłaty,

4.  kosztami obciążył pozwanego w całości, pozostawiając szczegółowe wyliczenie kosztów procesu referendarzowi sądowemu.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany, nie zgadzając się z powyższym rozstrzygnięciem w części, tj.:

1.  w punkcie 1. w części zasądzającej od pozwanego na rzecz powoda kwotę 165,19 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 165,19 zł liczonymi od dnia 5.10.2020 r. do dnia zapłaty,

2.  w punkcie 2. w części zasądzającej od pozwanego na rzecz powoda kwotę 9,67 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 9,67 zł liczonymi od dnia 5.10.2020 r. do dnia zapłaty,

3.  w punkcie 3. w części zasądzającej od pozwanego na rzecz powoda kwotę 300 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 300 zł liczonymi od dnia 5.10.2020 r. do dnia zapłaty,

4.  w punkcie 4., tj. w zakresie rozstrzygającym o kosztach procesu.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono:

1.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 361 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 822 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych poprzez ich błędną wykładnię i uznanie, że poniesione przez powoda w związku ze zleceniem przezeń oszacowania szkody przez rzeczoznawcę kosztów prywatnej ekspertyzy pozostaje w adekwatnym związku ze szkodą w pojeździe P. (...) o nr rej. (...) i stanowi wydatek konieczny, podczas gdy ekspertyza nie została zlecona przez poszkodowanego, a przez powoda prowadzącego profesjonalną działalność gospodarczą w zakresie nabywania i dochodzenia roszczeń odszkodowawczych od ubezpieczycieli;

2.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 354 § 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie przez Sąd I instancji, w sytuacji gdy wierzyciel wbrew obowiązkowi współdziałania z dłużnikiem i minimalizacji szkody powiększył w sposób nieuzasadniony oraz niecelowy, przeczący ekonomicznym zasadom rozmiar szkody,

3.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 361 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 822 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 805 § 2 pkt 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie uznając, że poszkodowanemu należy się odszkodowanie za koszty naprawy w całości w kwocie brutto, podczas gdy poszkodowany naprawił pojazd w systemie gospodarczym, wobec tego nie jest zasadne uwzględnienie podatku VAT od kosztów robocizny,

4.  naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i w konsekwencji przyjęcie że powód wykazał, iż poniesienie przezeń wydatków na prywatną ekspertyzę było konieczne i niezbędne, a tym samym przyjęcie, jakoby powód wykazał istnienie adekwatnego związku przyczynowego między szkodą powstałą w pojeździe a poniesieniem przez powoda niebędącego poszkodowanym kosztów prywatnej ekspertyzy załączonej do pozwu, za którą to wystawiono fakturę VAT na rzecz powoda, jak również należność ta w żaden sposób nie obciążała poszkodowanego, nie stanowiła tym samym jego szkody, której mógł powód dochodzić od pozwanego zakładu ubezpieczeń,

5.  naruszenie prawa procesowego tj. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez uznanie, że powód udowodnił zasadność sporządzenia prywatnej ekspertyzy oraz poniesienia związanych z tym kosztów.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty apelujący wniósł o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku:

- w punkcie 1. poprzez oddalenie powództwa co do kwoty 165,19 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 165,19 zł liczonymi od dnia 5.10.2020 r. do dnia zapłaty,

- w punkcie 2. poprzez oddalenie powództwa co do kwoty 9,67 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 9,67 zł liczonymi od dnia 5.10.2020 r. do dnia zapłaty,

- w punkcie 3. poprzez oddalenie powództwa co do kwoty 300 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 300 zł liczonymi od dnia 5.10.2020 r. do dnia zapłaty,

- w punkcie 4. w całości poprzez stosunkowe rozdzielenie między stronami kosztów postępowania przez sądem I instancji stosowanie do wyniku postępowania.

2. zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych w postępowaniu przed Sądem II instancji.

W odpowiedzi na apelację pozwanego powód wniósł o oddalenie jej w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne oraz rozważania prawne poczynione przez Sąd I instancji, czyniąc je integralną częścią niniejszego uzasadnienia zgodnie z treścią art. 382 k.p.c.

Podstawową zasadą prawa cywilnego, gdy mowa o odpowiedzialności odszkodowawczej, jest to, że odszkodowanie winno w pełni zrekompensować szkodę w majątku poszkodowanego, ale zarazem nie może stanowić dla niego źródła wzbogacenia. Odszkodowanie nie może zatem przekraczać wartości szkody. Przyjmuje się powszechnie, że w przypadku uszkodzenia pojazdu, które niezakwalifikowane zostało jako szkoda całkowita, należne jest odszkodowanie w wysokości kosztów naprawy pojazdu. Nie ma przy tym znaczenia, czy poszkodowany zamierza faktycznie naprawić pojazd, czy spożytkować to odszkodowanie w jakikolwiek inny sposób. Niemniej jednak zakłada się, że poszkodowany powinien mieć możliwość dokonania takiej naprawy pojazdu, która sprawi, że pojazd zostanie przywrócony do stanu sprzed zdarzenia powodującego szkodę.

Sąd Okręgowy nie podzielił podniesionych przez pozwanego zarzutów naruszenia prawa materialnego - art. 361 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 822 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 805 § 2 pkt 1 k.c. poprzez uznanie, że poszkodowanemu należy się odszkodowanie za koszty naprawy w całości w kwocie brutto, podczas gdy poszkodowany naprawił pojazd w systemie gospodarczym, wobec tego nie jest zasadne uwzględnienie podatku VAT od kosztów robocizny. W ocenie Sądu Okręgowego, podzielić należało stanowisko Sądu Rejonowego, że odszkodowanie w niniejszej sprawie należy ustalić w wysokości kosztów naprawy pojazdu poszkodowanego wyrażonej w kwocie brutto (wraz z podatkiem VAT). W przedmiotowej sprawie odszkodowanie zostało wypłacone przez pozwanego w kwocie brutto, tj. z uwzględnieniem 23% podatku VAT, a w toku postępowania pozwany w żaden sposób nie wykazał, ani nawet nie uprawdopodobnił, że powód i poszkodowany B. F. mieli możliwość obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Poszkodowany B. F. prowadzi działalność gospodarczą (...) W. (k.209-210), której przedmiotem jest handel. Uszkodzony w wyniku zdarzenia z dnia 26 września 2019 r. pojazd marki P. (...) stanowił jego prywatną własność. Poszkodowany naprawił pojazd system gospodarczym, jednocześnie nie mając możliwości odliczenia podatku VAT za naprawę pojazdu w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą (zeznania świadka k. 102-104, oświadczenie k. 221).

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2007 r., sygn. akt III CZP 150/06 „ odszkodowanie przysługujące na podstawie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego za szkodę powstałą w związku z ruchem tego pojazdu, ustalone według cen części zamiennych i usług, obejmuje kwotę podatku od towarów i usług (VAT) w zakresie, w jakim poszkodowany nie może obniżyć podatku od niego należnego o kwotę podatku naliczonego." Słusznie Sąd Rejonowy zauważył, że fakt naprawy pojazdu przez poszkodowanego w systemie gospodarczym oraz prowadzenia przez niego działalności gospodarczej, nie ma znaczenia dla niniejszej sprawy. B. F. nie mógł odliczyć podatku VAT za naprawę pojazdu w zw. z prowadzoną działalnością gospodarczą, bowiem jak wynika z jego oświadczenia samochód marki P. (...) o nrze rej. (...), który nadal jest w jego posiadaniu, to prywatny pojazd poszkodowanego i nie jest przedmiotem współwłasności. Przy jego zakupie poszkodowany nie odliczył podatku VAT i nie miał możliwości odliczenia tego podatku od kosztów poniesionych w związku z jego naprawą ( k. 221 akt).

Jednocześnie Sąd Okręgowy wskazuje, że podziela ugruntowane już stanowisko Sądu Najwyższego, że odszkodowanie należne poszkodowanemu w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego powinno być ustalone jako równowartość hipotetycznie określonych kosztów przywrócenia pojazdu do stanu poprzedniego ( por. orzeczenia SN w sprawach: III CZP 91/18, III CZP 51/18, II CNP 41/17, II CNP 43/17).

Zastosowanie powyższej wykładni art. 361 § 1 i 2 k.c. i art. 822 § 1 i 2 k.c. przyjętej w judykaturze w okolicznościach sprawy prowadzi do wniosku, że powodowi należało się odszkodowanie w wysokości odpowiadającej hipotetycznym kosztom naprawy pojazdu. Nie ma podstaw do pomniejszenia wyliczonych przez biegłego sądowego kosztów naprawy o podatek VAT od kosztów robocizny.

Za nieuzasadnione Sąd Okręgowy uznał zarzuty dotyczące braku zasadności zasądzenia na rzecz powoda kwoty 300 zł tytułem poniesionych przez niego wydatków związanych z wykonaniem kalkulacji kosztów naprawy pojazdu marki P..

W tym kontekście podkreślić należy, że aktualnie w orzecznictwie Sądu Najwyższego przesądzone zostało, że zarówno poszkodowanemu, jak i nabywcy, w drodze przelewu, wierzytelności o odszkodowanie za szkodę komunikacyjną przysługuje zwrot kosztów tzw. prywatnej ekspertyzy rzeczoznawcy – pod warunkiem jednak, że są to koszty uzasadnione, a sporządzenie ekspertyzy było niezbędne do efektywnego dochodzenia odszkodowania ( por. uchwały (7) SN: z 29.05.2019r., III CZP 68/18, publ. OSNC 2019/10/98 i z 2.09.2019r., III CZP 99/18, publ. OSNC 2020/2/13). Jak się mianowicie wyjaśnia, zlecenie przez poszkodowanego osobie trzeciej ekspertyzy na potrzeby dochodzenia odszkodowania od ubezpieczyciela pozostaje w normalnym związku przyczynowym w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. z wypadkiem komunikacyjnym, a jej koszt wchodzi w określony w art. 361 § 2 k.c. zakres szkody objętej należnym odszkodowaniem od ubezpieczonego i tym samym od ubezpieczyciela, jeżeli w stanie faktycznym sprawy, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności, zlecenie ekspertyzy, jak i jej koszt były celowe, niezbędne, konieczne, racjonalne oraz wystarczająco uzasadnione z punktu widzenia efektywnej realizacji roszczenia odszkodowawczego. Również w przypadku cesjonariusza, który zlecił opinię, wymagane jest uwzględnienie z punktu widzenia konieczności i racjonalności poniesionych wydatków, a w szczególności to, czy cesjonariusz prowadzi działalność gospodarczą obejmującą nabywanie i dochodzenie roszczeń odszkodowawczych. Zwrot kosztów będzie uzasadniony wówczas, gdy opinia służy bezpośrednio dochodzeniu roszczenia o odszkodowanie wcześniej przez poszkodowanego, a następnie przez cesjonariusza, nie jest zaś powiązana wyłącznie z umową cesji, np. w celu oceny ryzyka, jakie wiąże się z nabywaną wierzytelnością - uchwała Sądu Najwyższego z 2.09.2019r., III CZP 99/18.

W realiach niniejszej sprawy koszt ekspertyzy wykonanej na zlecenie powoda, należy uznać za koszt celowy, wchodzący w zakres szkody. Powód, nie posiadając specjalistycznej wiedzy, mógł - w ocenie Sądu – zlecić wykonanie ekspertyzy, celem przeprowadzenia kalkulacji szkody, jaką poszkodowany poniósł w wyniku kolizji. Jak wynika z załączonego do akt sprawy wydruku z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, powód nie prowadzi działalności związanej z wyceną szkód komunikacyjnych (k. 18). W toku postępowania nie ustalono także, aby zawodowo trudnił się szacowaniem szkód lub kosztów naprawy. Zlecenie wykonania przedmiotowej prywatnej ekspertyzy miało na celu ustalenie, jaki był uzasadniony koszt naprawy pojazdu, co było niezbędne dla określenia wartość przedmiotu sporu w niniejszej sprawie na etapie jej zainicjowania.

Jednocześnie wskazać należy, że przedmiotowa kalkulacja kosztów naprawy pojazdu marki P. (k. 10-16) została sporządzona już po dokonaniu cesji wierzytelności (k.7), albowiem dopiero 10 grudnia 2019 roku. Brak jest zatem podstaw, aby uznać, że stanowiła ona próbę oceny opłacalności samej cesji. Nadto należy również zwrócić uwagę, iż przedmiotowa kalkulacja kosztów naprawy pojazdu marki P. (25.575,32 zł) w znacznej mierze pokrywa się z kosztami ustalonymi w opinii przez biegłego sądowego (26.117,01 zł – k. 124-142, 169-179). Wskazać również należy, że koszt przedmiotowej opinii nie jest kosztem nadmiernym, ekonomicznie nieuzasadnionym.

Niezrozumiały jest natomiast zarzut stawiany przez pozwanego, że powodowi nie należy się odszkodowanie za koszt sporządzenia prywatnej kalkulacji w wysokości brutto, skoro powód od początku konsekwentnie domagał się z tego tytułu zapłaty kwoty 300 zł, co zgodnie z załączoną fakturą stanowi kwotę netto wynagrodzenia za wykonanie prywatnej ekspertyzy (k. 17).

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono zgodnie z art. 98 k.p.c. Na koszty złożyło się wyłącznie wynagrodzenie pełnomocnika powoda obliczone w oparciu o przepis § 2 pkt 1 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Małgorzata Radomska-Stęplewska