Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2024 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Alina Szymanowska

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2024 r. w Poznaniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa D. S. i A. S.

przeciwko C. L.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez powoda A. S.

od wyroku Sądu Rejonowego w Lesznie

z dnia 24 lutego 2023 r.

sygn. akt I C 94/21

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od powoda A. S. na rzecz pozwanego kwotę 1800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia o kosztach procesu do dnia zapłaty.

Alina Szymanowska

UZASADNIENIE

Powód A. S. i powódka D. S. w pozwie wniesionym w dniu 10 listopada 2020 r. domagali się zasądzenia od pozwanego C. L. solidarnie na swoją rzecz powodów kwoty 18.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie:



od kwoty 18.000,00 zł od dnia 1 stycznia 2019 r. do dnia zapłaty,



od kwoty 10.000,00 zł od dnia 1 stycznia 2019 r. do dnia 3 kwietnia 2019 r.,



od kwoty 2.000,00 zł od dnia 1 stycznia 2019 r. do dnia 2 czerwca 2019 r.,



od kwoty 3.000,00 zł od dnia 1 stycznia 2019 r. do dnia 5 lipca 2019 r.,



od kwoty 2.000,00 zł od dnia 1 stycznia 2019 r. do dnia 21 lipca 2019 r.

Powodowie wnieśli ponadto o zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 18 stycznia 2021 r. (sygn. akt I Nc 2015/20) Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym w Lesznie orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Pozwany wniósł sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości i wnosząc o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powodów solidarnie na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego.

Na rozprawie w dniu 10 lutego 2023 r. powód, działając również jako pełnomocnik powódki, wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 18.000,00 zł bez odsetek i kosztów postępowania.

Pozwany podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie, wnosząc o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów postępowania, w tym opłat skarbowych od pełnomocnictw.

W wyroku z dnia 24 lutego 2023 r. Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo w części zasądzając od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwotę 2000 zł (punkt 1. wyroku). W pozostałym zakresie powództwo zostało oddalone (punkt 2. wyroku), w punkcie 3 sąd orzekł o kosztach procesu i zasądził od powodów na rzecz pozwanego solidarnie kwotę 3 109,13 zł.

Apelację od powyższego wyroku złożył powód A. S. w imieniu własnym. Powód wniósł o zmianę wyroku lub całkowite jego uchylenie z uwagi na błędne ustalenia w zakresie stanu faktycznego sprawy, a mającego istotny wpływ na wynik postępowania.

Apelujący zarzucił również niewłaściwą wykładnię prawa materialnego, a w szczególności z art. 6 k.c., w myśl którego ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

W uzasadnieniu apelacji wskazano, że zgodnie z twierdzeniami stron oraz ustaleniami Sądu I Instancji pozwany C. L. dnia 20 sierpnia 2018 r. zobowiązał się, że za kwotę w wysokości 100 000 zł podejmie wszelkie czynności związane z zakupem dla powodów mieszkania. Na tę okoliczność, w tym dniu została zawarta umowa, w której doprecyzowano warunki pełnomocnictwa oraz przedmiotu umowy. Strony ustaliły, że pozwany zakupi powodom mieszkanie w terminie nie dłuższym niż do końca października 2018 r. Dopuszczono ewentualnie możliwość, że transakcja zostanie sfinalizowana w listopadzie 2018r. Jednakże w okresie tym okazało się, że pozwanemu nie udało się znaleźć jakiegokolwiek mieszkania, w związku z czym począwszy od grudnia 2018 r. zaczął powodom spłacać należną kwotę. W szczególności: dnia 11 grudnia 2018 r. przekazał powodom kwotę w wysokości 30 000 zł, dnia 21.12.2018 r. przekazał powodom kwotę w wysokości 35 000 zł, dnia 03 kwietnia 2019 r. przekazał powodom kwotę w wysokości 10 000 zł, dnia 02 czerwca 2019 r. przekazał powodom kwotę w wysokości 2 000 zł, dnia 05 lipca 2019 r. przekazał powodom kwotę w wysokości 3 000 zł, dnia 21 lipca 2019 r. przekazał powodom kwotę w wysokości 2 000 zł.

Ustalenia, które legły u podstaw zaskarżonego wyroku powód zakwestionował w zakresie, w jakim odnoszą się one do tego, że prywatny dokument przedstawiony w toku postępowania przez stronę pozwaną, nie opatrzony datą, a jedynie potwierdzający wpłatę przez pozwanego na rzecz powodów kwoty 16 000 zł dotyczy rozliczenia części sumy 100 000 zł, o której mowa w umowie z dnia 20 sierpnia 2018 r.

Apelujący wskazał, że pozwany świadomie wprowadził do sprawy dokument mający rzekomo potwierdzać rozliczenie pomiędzy stronami kwoty 16 000 zł wykorzystując fakt, że dokument ten nie posiada daty. Zdaniem powoda przedmiotowy dokument dotyczy rozliczeń pomiędzy stronami wynikających z całkowitej, uzgodnionej z pozwanym ceny sprzedaży nieruchomości położonej we W., podobnie jak pozostałe dokumenty przedstawione przez pozwanego, ponieważ pomiędzy stronami istniało rozliczenie na kwotę łączną 400 000 zł. Na sumę tą składa się kwota wynikająca z aktu notarialnego repertorium A nr 10878/2018, kwota wynikająca z umowy z dnia 20.08.2018 r. oraz kwota, którą pozwany przekazał powodom na rzecz pozostałej ustalonej sumy jako cena zapłaty za nieruchomość we W..

Powód wskazał również, odwołując się do treści art. 6 k.c. że Sąd I Instancji ciężar udowodnienia tego, czy dokument potwierdzający przekazanie powodom 16 000 zł dotyczy umowy z dnia 20 sierpnia 2018 r. w całości przerzucił na stronę powodową, choć to nie powód z tego faktu wywodzi skutek. Powód w apelacji podkreślił, że jest osobą z niepełnosprawnością, a ze względu na trudną sytuację materialną, działającą bez fachowego pełnomocnika. Nie dość, że Sąd błędnie zinterpretował art. 6 k.c. to jeszcze nie pouczył powoda w sposób zrozumiały, że oczekuje jakiegokolwiek dowodzenia co do dokumentu przedstawionego przez pozwanego. Apelujący wskazał, że dopiero z uzasadnienia wyroku dowiedział się, że winien wykazać, czego ściśle; jakiego zobowiązania dotyczy dowód przekazania nam 16 000 zł. Powód wskazał, że gdyby został o tym pouczony w toku postępowania to przedstawiłbym stosowny wyciąg bankowy, który potwierdza, że kwota 16 000 zł przekazana została przez pozwanego w okresie zawierania umowy sprzedaży nieruchomości tj. w sierpniu 2018 r. i w żaden logiczny sposób nie da się wyjaśnić, dlaczego miałaby być zwrotem części kwoty wynikającej z umowy z dnia 20 sierpnia 2018 r, której termin wykonania przypadał przecież na okres października/listopada 2018 r.

W dniu 23 czerwca 2023 r. (data nadania w UP) w związku ze złożoną apelacją powód przedłożył dowód wpłaty kwoty 14 700 zł. z dnia 22.08.2018 r. i domagał się przyjęcia załączonego dokumentu jako materiału dowodowego w przedmiotowej sprawie.

Powód wskazał, że pozwany przedstawił w postępowaniu dokument mający rzekomo potwierdzać rozliczenie pomiędzy stronami 16 000 zł wykorzystując fakt, że dokument ten nie posiada daty. Przedmiotowy dokument dotyczy rozliczeń pomiędzy stronami wynikających z innych zobowiązań, aniżeli umowa z dnia 20 sierpnia 2018 r., której dotyczyły sprawa. Przedstawiony na etapie postępowania apelacyjnego dowód wpłaty potwierdza zdaniem apelującego, że kwota 16 000 zł przekazana została przez pozwanego w okresie zawierania aktu notarialnego kupna sprzedaży nieruchomości położonej we W., na której zamieszkiwali powodowie. Apelujący wskazał, że w żaden logiczny sposób nie da się wyjaśnić, dlaczego kwota 16 000 zł miałaby być zwrotem części kwoty wynikającej z umowy z dnia 20 sierpnia 2018 r., której termin wykonania przypadał na okres października/listopada 2018 r. Jest oczywistym, że powodowie, jako osoby znajdujące się w sierpniu 2018 r. w bardzo trudnej sytuacji materialnej nie posiadały innych środków finansowych aniżeli te, które przekazywał im pozwany tytułem kupna ich domu. Stąd wpłata znaczącej części kwoty z 16 000 zł tj. kwoty 14 700 zł w dniu 22 sierpnia 2018 r. przez powodów na ich rachunek bankowy potwierdza jednoznacznie, że jest to kwota przekazana przez pozwanego w tym czasie i nie dotyczy przedmiotu sporu.

Uzupełniając apelację, w piśmie z dnia 3 lipca 2023 r., powód określił wartość przedmiotu zaskarżenia na kwotę 16 000 zł i wskazał, że zaskarża wyrok Sądu Rejonowego w Lesznie z dnia 24 lutego 2023 r. w całości i domaga się zmiany zaskarżonego wyroku w części dotyczącej zasądzonej kwoty i wnosi aby pozwany został zobowiązany do zwrotu na rzecz powodów solidarnie kwoty wysokości 18 000 zł.

Powód wskazał rownież, że w przypadku zmiany wyroku w tym zakresie, zmianie ulegnie również pkt 2 i pkt 3 wyroku, albowiem są one ściśle powiązane z pkt 1 wyroku.

Na etapie postępowania apelacyjnego powód złożył również wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie pełnomocnika z urzędu, który został oddalony w dniu 25 września 2023 r.

Pozwany złożył odpowiedź na apelację i domagał się jej oddalenia i zasądzenia od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz ze stosownymi odsetkami.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja wniesiona przez powoda podlegała oddaleniu jako bezzasadna.

Sąd Okręgowy jako ponownie rozpoznający sprawę w granicach zaskarżenia, na podstawie art. 382 k.p.c. w pełni podzielił dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę materiału dowodowego zgromadzonego w aktach i poczynione ustalenia faktyczne, uznając je za własne. Na aprobatę zasługują również poczynione przez Sąd I instancji rozważania prawne.

Wobec zakwestionowania przez apelującego, w zakresie określonym w apelacji, ustaleń faktycznych i tym samym sformułowania zarzutu naruszenia prawa procesowego art. 233 k.p.c. należy wskazać, że ocena dowodów dokonana przez Sąd pierwszej instancji może być przedmiotem kontroli apelacyjnej, jednakże można ją podważyć tylko wówczas, jeżeli w świetle dyrektyw płynących z art. 233 § 1 k.p.c. jest rażąco wadliwa albo oczywiście błędna. W orzecznictwie i literaturze przyjmuje się, że skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że Sąd wywodząc wnioski faktyczne z przeprowadzonych dowodów, uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Za naruszające normę art. 233 § 1 k.p.c. uznać należy też dokonanie oceny niekompletnej (a więc niewszechstronnej - pomijającej istotne dla poczynienia prawidłowych ustaleń fragmenty materiału procesowego).

Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. konieczne jest wskazanie przyczyn dyskwalifikujących rozumowanie sądu. W tym zakresie w apelacji nie przedstawiono przekonującego wywodu

Ocenie dowodów przeprowadzonej w rozpoznawanej sprawie takich zarzutów postawić nie można. Sąd Rejonowy wszechstronnie rozważył zaoferowany przez strony materiał dowodowy w postaci dokumentów i zeznań powołanych w sprawie świadków oraz zeznań stron. Sąd bardzo szczegółowo odniósł się do poszczególnych dowodów i przytoczył logiczne argumenty, które prowadziły do dokonania takiej a nie innej ich oceny. Dokonana przez sąd ocena zgromadzonego materiału dowodowego nie narusza przywołanych kryteriów. Nadto Sąd poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne w zakresie niezbędnym dla dokonania rozstrzygnięcia. W tym stanie rzeczy podnoszone w apelacji zarzuty naruszenia przez Sąd art. 233 § 1 k.p.c. uznać należało jedynie za polemikę z prawidłowymi ustaleniami faktycznymi, znajdującymi oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym.

Odwołując się do ustaleń faktycznych i zarzutów sformułowanych w apelacji w pierwszej kolejności trzeba wskazać, że Sąd Rejonowy należycie ustalił, że w dniu 21 sierpnia 2018 r. pomiędzy powodami D. S. i A. S. jako sprzedającymi oraz pozwanym C. L. i jego żoną K. L. jako kupującymi została zawarta w formie aktu notarialnego (repertorium A nr (...)), przed notariuszem S. K. w Kancelarii Notarialnej w L. umowa sprzedaży zabudowanej nieruchomości położonej w miejscowości W. przy placu (...), oznaczonej nr działki (...), o obszarze 0,0900 ha, objętej księgą wieczystą nr (...).

Następnie w związku z zawarciem umowy sprzedaży z dnia 21 sierpnia 2018 r. (repertorium A nr (...)) został podpisany przez powodów D. S. i A. S. oraz pozwanego C. L. dokument opatrzony datą 20 sierpnia 2018 r. i zatytułowany jako umowa zawarta pomiędzy powodami, zwanymi dalej Kupującymi a pozwanym, zwanym dalej Pełnomocnikiem. Z treści powyższej umowy wynika, że:

⚫

powodowie ustanawiają pozwanego pełnomocnikiem do podjęcia wszelkich działań i czynności związanych z zakupem mieszkania dla Kupujących, w tym mieszkań objętych egzekucją komorniczą;

⚫

wszelkie czynności pełnomocnika podejmowane są w imieniu Kupujących i to Kupujący będą właścicielami zakupionego mieszkania;

⚫

wybór mieszkania mającego być przedmiotem zakupu należy wyłącznie do Kupujących i to oni mają prawo ostatecznego decydowania o metrażu, standardzie oraz lokalizacji nieruchomości;

⚫

na poczet transakcji opisanej w powyższych punktach Kupujący przekazują Pełnomocnikowi kwotę w wysokości sto tysięcy złotych (100.000,00 zł), co Pełnomocnik kwituje w momencie zawierania tej umowy.

Sąd Rejonowy ustalił również, że wobec tego, że pozwanemu nie udało się znaleźć żadnego mieszkania za kwotę 100.000,00 zł, pozwany zapłacił na rzecz powodów gotówką tytułem pozostałej części ceny nieruchomości położonej we W., wynoszącej 100.000,00 zł następujące kwoty, których uiszczenie zostało pokwitowane na dokumencie opatrzonym datą 20 sierpnia 2018 r.: w dniu 11 grudnia 2018 r. kwotę 30.000,00 zł, w dniu 21 grudnia 2018 r. kwotę 35.000,00 zł, w dniu 3 kwietnia 2019 r. kwotę 10.000,00 zł, w dniu 2 czerwca 2019 r. kwotę 2.000,00 zł, w dniu 5 lipca 2019 r. kwotę 3.000,00 zł, w dniu 21 lipca 2019 r. kwotę 2.000,00 zł - łącznie 82.000,00 zł (bezsporne).

Sporne pozostaje, czy pozwany zapłacił na rzecz powodów tytułem pozostałej części ceny nieruchomości położonej we W., wynoszącej 100.000,00 zł, gotówką kwotę 16.000,00 zł – takie ustalenie poczynił Sąd I instancji, co powód kwestionuje.

Trzeba ponownie wskazać, że Sąd Rejonowy w należyty sposób umotywował na jakiej podstawie poczynił przytoczone w uzasadnieniu ustalenie, że pozwany dokonał wpłaty kwoty 16 000 na rzecz powodów. Decydujące znaczenia miał dowód z dokumentu w postaci pokwitowania odbioru gotówki na kwotę 16 000 zł. Zdaniem Sądu Okręgowego dokonana przez Sąd Rejonowy ocena tego dowodu nie budzi zastrzeżeń. Wobec sformułowania w apelacji zarzutu naruszenia art. 6 k.c. trzeba wskazać, że istotnie to na pozwanym spoczywał ciężar wykazania, że uiścił na rzecz powodów kwotę wynikającą z umowy zawartej przez strony w dniu 20 sierpnia 2018 r. w tym również sporną kwotę 16 000 zł. W związku z tym pozwany przedłożył pokwitowanie obejmujące potwierdzenie zapłaty kwoty 16 000 zł. Powód miał możliwość odniesienia się do tego dokumentu przy czym jak słusznie wskazał Sąd Rejonowy A. S. nie potrafił w żaden logiczny sposób wyjaśnić, z jakiego innego tytułu niż z tytułu spłaty pozostałej części ceny sprzedaży nieruchomości pozwany miałby zapłacić na rzecz powoda kwotę 16.000,00 zł, której pokwitowanie przedstawił, tym bardziej, że z treści tego pokwitowania wynika, iż kwota ta została przekazana „po rozliczeniu aktu notarialnego” a również treść pokwitowania zapłaty kwoty 35.000,00 zł zamieszonego na dokumencie opatrzonym datą 20 sierpnia 2018 r. została sformułowana jako „zapłata za działkę we W.”. Powyższe słusznie doprowadziło Sąd do wniosku że wszystkie przekazane przez pozwanego kwoty stanowiły spłaty pozostałej części ceny sprzedaży nieruchomości zawartej aktem notarialnym z dnia 21 sierpnia 2018 r.

Sąd odniósł się do twierdzeń powoda w tym zakresie i należycie je ocenił biorąc pod uwagę między innymi treść umowy zawartej przez strony w formie aktu notarialnego w dniu 21 sierpnia 2020 r. i wynikające z niej rozliczenia. Dokonanej przez Sąd oceny i rozważań apelujący nie podważył. Niewątpliwe jak słusznie zauważył Sąd I instancji zeznania powoda w zakresie tytułu przyjęcia od pozwanego kwoty 16.000,00 zł były niespójne i nielogiczne, nadto niekonsekwentne, a przez to niewiarygodne.

W świetle niekonsekwentnych i niewiarygodnych zeznań powoda złożonych w toku postępowania i w pełni logicznych ustaleń, rozważań i wyliczeń dokonanych przez Sąd Rejonowy w zakresie dotyczącym rozliczeń stron wynikających z umowy zawartej w dniu 21 sierpnia 2018 r. do odmiennych, oczekiwanych przez powoda ustaleń co do zapłaty kwoty 16 000 zł nie mógł doprowadzić dowód w postaci potwierdzenia wpłaty na rachunek bankowy D. S. w dniu 22 sierpnia 2018 r. kwoty 14 700 zł. Trzeba zauważyć, że wskazana kwota jest niższa niż sporne 16 000 zł. Nadto nie można zgodzić się z apelującym, że wpłata znaczącej kwoty tj. 14 700 zł w dniu 22 sierpnia 2018 r. przez powodów na ich rachunek bankowy, wobec występującej u nich w tamtym czasie bardzo trudnej sytuacji materialnej potwierdza jednoznacznie, że jest to kwota przekazana przez pozwanego w tym czasie i nie dotyczy przedmiotu sporu. Zważywszy na całokształt zaoferowanego przez strony materiału dowodowego i ustalenia poczynione przez Sąd Rejonowy twierdzenia powoda zawarte w piśmie z dnia 22 czerwca 2023 r. nie są wystarczające do zmiany rozstrzygnięcia.

Wobec powyższego, należy podzielić argumentację Sądu I instancji, że powód w żaden logiczny sposób nie wyjaśnił, na poczet jakich konkretnie rozliczeń i należności innych niż pozostała część ceny sprzedaży nieruchomości położonej we W. została uiszczona przez pozwanego kwota 16.000,00 zł. Powód nie sprostał obowiązkowi obalenia domniemania wynikającego z przedłożonego pokwitowania zapłacenia przez pozwanego kwoty 16.000,00 zł. W konsekwencji, uznać należało, że roszczenie pozwu w tej części jako niewykazane podlegało oddaleniu.

W tym stanie rzeczy jako bezzasadna oddaleniu, na podstawie art. 385 k.p.c., podlegała również apelacja wniesiona przez powoda o czym orzeczono w punkcie I. sentencji wyroku. Sąd Okręgowy nie dopatrzył się naruszenia prawa materialnego, w tym w zakresie wskazanego w apelacji art. 6 k.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. oraz w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., uznając stronę powodową jako przegrywającą to postępowanie w całości. Z tego tytułu zasądzono od powoda na rzecz pozwanego 1 800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, która to kwota została ustalona w oparciu o wartość przedmiotu zaskarżenia na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, o czym orzeczono w punkcie II. sentencji wyroku.

Wobec treści art. 98 § 1 ¹ k.p.c. kwota ta została zasądzona na rzecz pozwanego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia o kosztach procesu do dnia zapłaty.

Alina Szymanowska