Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 września 2022 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w następującym składzie:

Przewodniczący:sędzia Alina Szymanowska

po rozpoznaniu w dniu 30 września 2022 r. w Poznaniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B.

przeciwko S. P.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki oraz pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Grodzisku Wielkopolskim

z dnia 11 maja 2022 r.

sygn. akt I C 206/21

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach I. i III. w ten sposób, że:

a)  w punkcie I. zasądza od pozwanej na rzecz powódki również:

- kwotę 293,39 zł (dwieście dziewięćdziesiąt trzy złote trzydzieści dziewięć groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 2 czerwca 2022 roku do dnia zapłaty,

- kwotę 293,39 zł (dwieście dziewięćdziesiąt trzy złote trzydzieści dziewięć groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 2 lipca 2022 roku do dnia zapłaty,

- kwotę 293,39 zł (dwieście dziewięćdziesiąt trzy złote trzydzieści dziewięć groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 2 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty,

- kwotę 293,39 zł (dwieście dziewięćdziesiąt trzy złote trzydzieści dziewięć groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 2 września 2022 roku do dnia zapłaty,

b)  w punkcie III. kwotę zasądzoną od powódki na rzecz pozwanej tytułem zwrotu kosztów procesu obniża do kwoty 1064,46 zł;

2.  w pozostałym zakresie apelację powódki oddala;

3.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 1365 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej;

4.  oddala apelację pozwanej;

5.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 450 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Alina Szymanowska

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 11 maja 2022 r., Sąd Rejonowy w Grodzisku Wielkopolskim, w sprawie z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B. przeciwko S. P. - sygn. akt I C 206/21:

a)  w punkcie I. zasądził od pozwanej na rzecz powódki:



kwotę 170,24 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 02 maja 2021 roku do dnia zapłaty,



kwotę 293,39 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 02 czerwca 2021 roku do dnia zapłaty,



kwotę 293,39 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 02 lipca 2021 roku do dnia zapłaty,



kwotę 293,39 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 02 sierpnia 2021 roku do dnia zapłaty,



kwotę 293,39 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 02 września 2021 roku do dnia zapłaty,



kwotę 293,39 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 02 października 2021 roku do dnia zapłaty,



kwotę 293,39 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 02 listopada 2021 roku do dnia zapłaty,



kwotę 293,39 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 02 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty,



kwotę 293,39 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 02 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty,



kwotę 293,39 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 02 lutego 2022 roku do dnia zapłaty,



kwotę 293,39 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 02 marca 2022 roku do dnia zapłaty,



kwotę 293,39 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 02 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty,



kwotę 293,39 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 02 maja 2022 roku do dnia zapłaty;

b)  w punkcie II. oddalił powództwo w pozostały zakresie,

c)  w punkcie III koszty procesu rozdzielił stosunkowo pomiędzy stronami i z tego i tytułu zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 1 682,01 zł wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły ustalenia faktyczne i rozważania prawne przytoczone przez Sąd Rejonowy w uzasadnieniu orzeczenia, na kartach 83 - 94 akt

Z powyższym orzeczeniem nie zgodziła się powódka, która wywiodła apelację.

Skarżąca zaskarżyła powyższy wyrok w części, tj. w punkcie II. w zakresie oddalenia powództwa oraz w zakresie kosztów postępowania tj. punktu III.

Apelująca zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

1.  obrazę prawa materialnego tj.:

- art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c. w zw. z art. 36a ust. 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim („u.k.k.”) poprzez jego błędną wykładnię skutkującą nieuzasadnionym przyjęciem, żę postanowienia umowy pożyczki w szczególności w zakresie: opłaty za tzw. (...)oraz wynagrodzenia prowizyjnego są abuzywne, pomimo, że ustawa nie zakazuje powódce pobierać ww. opłat, strony ułożyły stosunek prawny wedle swego uznania, a postanowienia umowy są sformułowane w sposób jednoznaczny, jasny i precyzyjny, a ponadto usługa „(...) jest całkowicie fakultatywna wybierana na etapie składania wniosku, z kolei wynagrodzenie prowizyjne jest świadczeniem wpisanym wprost i w sposób jasny co wyklucza kontrolę abuzywności, a ponadto koszty te mieszczące się w kryterium ustawowym maksymalnych kosztów pozaodsetkowych, przez co ewentualne naruszenie interesów konsumenta nie ma charakteru „rażącego”;

- art. 353 ¹ k.c. oraz art. 61 § 1 k.c. poprzez ingerencję przez Sąd I instancji w treść stosunku umownego pomiędzy stronami w ten sposób, że Sąd bez podstawy prawnej na skutek arbitralnej zmiany stosunku prawnego poprzez wyeliminowanie uznanych przez sąd za abuzywne klauzul, co skutkowało przyjęciem, że oświadczenie o wypowiedzeniu nie zostało złożone pozwanemu skutecznie podczas gdy takie wypowiedzenie odpowiada treści ułożonemu przez strony stosunkowi prawnemu;

- art. 720 § 1 k.c. poprzez brak zasądzenia zwrotu pożyczki do wysokości kwoty nominalnej wraz z wynagrodzeniem powoda pomimo zobowiązania umownego pozwanego do zwrotu rzeczonej kwoty;

- art. 10 ustawy z 28 kwietnia 1936 r. - Prawo wekslowe w zw. z art. 6 k.c. poprzez nieuprawnioną ingerencję w stosunek podstawowy w sytuacji, gdy powództwo zostało oparte na podstawie weksla in blanco, a tym samym sprawa niniejsza zyskała charakter sprawy wekslowej powodując, iż obowiązek udowodnienia wad wypełnionego weksla, niezgodności z deklaracją wekslową czy też nieistnienia zobowiązania, bądź wykazania, iż zobowiązanie to nie opiewa na kwotę wskazaną w treści weksla zgodnie z zawartym przez strony porozumieniem, a także w zakresie zarzutu niewykazania konkretnych i realnych kosztów poniesionych w związku z zawarciem umowy obarcza stronę pozwaną.

2.  sprzeczność ustaleń sądu z treścią materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, że nie doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy, podczas gdy dowody przedłożone przez stronę powodową jednoznacznie wskazują, że pożyczka została skutecznie postawiona w stan natychmiastowej wymagalności w całości,

3.  naruszenie przepisów prawa procesowego, mające wpływ na rozstrzygnięcie, a to:

- art. 233 k.p.c. poprzez błędną ocenę dowodów polegającą na przyjęciu, że nie doszło do wypowiedzenia umowy, podczas gdy materiał dowodowy wskazuje jednoznacznie, że powódka wypowiedziała umowę pożyczki, a logika wskazuje na konsekwencję w działaniu powódki w celu dochodzenia zwrotu pożyczki na podstawie weksla tudzież na podstawie stosunku umownego.

Zważywszy na powyższe zarzuty, apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie żądania pozwu w całości, tj. zasądzenie na rzecz powódki kwoty 12.007,66 zł z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 3 stycznia 2021 r. do dnia zapłaty.

Ewentualnie, w przypadku uznania wypowiedzenia umowy za nieskuteczne powódka wniosła o zasądzenie na podstawie art. 316 k.p.c. na rzecz powódki dalszych wymagalnych na dzień wyrokowania rat pożyczki. Nadto, wniosła o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu, a w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych, za obie instancje.

Ewentualnie apelująca wniosła o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W odpowiedzi na apelację, pozwana wniosła o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie od powódki na jej rzecz kosztów postępowania w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Z powyższym wyrokiem nie zgodziła się także pozwana, która wywiodła apelację, zaskarżając wyrok Sądu Rejonowego w zakresie punktów I i III w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła naruszenie:

1.  Art. 10 w zw. z art. 101, art. 102 i art. 104 i art. 48 Prawa wekslowego, art. 720 w zw. z art. 3 ustawy o kredycie konsumenckim, art. 359 k.c. i art. 481 § 1 i 2 k.c., oraz art. 321 § 1 w zw. z art. 316 k.p.c. poprzez pominięcie i nierozważenie roszczenia formułowanego w oparciu o weksel, mimo że powód dochodził zapłaty z uzupełnionego weksla in blanco o charakterze gwarancyjnym oraz treści deklaracji wekslowej, a stosunek podstawowy ma uzasadniać tylko prawidłowość uzupełniania weksla i roszczenie nim stwierdzone, a nie go zastępować, a wobec tego błędne:



zasądzenie rat pożyczki wymagalnych na datę wyrokowania, chociaż powód dochodził roszczenia wekslowego związanego z wypowiedzeniem umowy pożyczki, a więc orzeczenie ponad żądanie pozwu,



pominięcie daty złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu i braku ustalenia końca okresy wypowiedzenia i treści wypowiedzenia umowy pożyczki, z którego wynika, że weksel został wypełniony najpóźniej w jego dacie, co przesądza o braku istnienia wierzytelności wynikającej z umowy na skutek jej wypowiedzenia,

a wobec tego bezzasadne uwzględnienie powództwa w zaskarżonym zakresie.

2.  Art. 98 § 1, 1 ¹ i art. 100 k.p.c. poprzez obciążenie pozwanego kosztami procesu stosunkowo, podczas gdy kosztami należy obciążyć w całości powoda.

Wobec powyższego, apelujący wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonym zakresie w ten sposób, że oddala się powództwo w całości oraz zasądza się od powoda na rzecz pozwanej koszty procesu wedle norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w zapłacie od uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, oraz o zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu za instancję odwoławczą wedle norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w zapłacie od uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W odpowiedzi na apelację pozwanej, powódka wniosła o jej oddalenie w całości, oraz o zasądzenie od pozwanej na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów a w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie zgodnie z treścią art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej okazała się bezzasadna w całości, z kolei apelacja powódki okazała się zasadna w części.

Sąd Okręgowy w pełni podziela i uznaje za własne poczynione w niniejszej sprawie przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne oraz rozważania prawne, czyniąc je integralną częścią niniejszego uzasadnienia.

W pierwszej kolejności należało odnieść się do apelacji pozwanej. Sąd Okręgowy nie podzielił podniesionego przez pozwaną zarzutu naruszenia art. 10 w zw. z art. 101, art. 102 i art. 104 i art. 48 Prawa wekslowego, art. 720 k.c. w zw. z art. 3 ustawy o kredycie konsumenckim, art. 359 i art. 481 § 1 i 2 k.c., oraz art. 321 § 1 k.p.c. w zw. z art. 316 k.p.c. poprzez pominięcie i nierozważenie roszczenia formułowanego w oparciu o weksel, a więc w konsekwencji niezasadnie zasądzonych przez Sąd Rejonowy rat pożyczki wymagalnych na datę wyrokowania. Niewątpliwie, pozwany zanegował określoną przez powódkę podstawę wypełnienia weksla, podnosząc zarzut bezskuteczności wypowiedzenia umowy. Postępowanie dowodowe przeprowadzone przed Sądem I instancji wykazało, że rzeczywiście umowa pożyczki została nieskutecznie wypowiedziana. Biorąc zatem po uwagę treść deklaracji wekslowej, nie było podstaw do wypełnienia weksla, a tym samym do dochodzenia roszczenia z weksla.

Uprawnienie Sądu do oceny zasadności dochodzonego roszczenia w oparciu o stosunek podstawowy wynikało przede wszystkim z ciążącego na Sądzie, w świetle przepisów prawa europejskiego, obowiązku zbadania postanowień umowy zawartej z konsumentem pod kątem jej potencjalnie nieuczciwego charakteru. Nadto jak słusznie wskazał Sąd Rejonowy, strona powodowa wywodząc zasadniczo dochodzone roszczenie w uzasadnieniu pozwu powołała się również na okoliczności powstania zobowiązania wekslowego, na dowód czego załączyła do pozwu wypowiedzenie umowy pożyczki. Wskazała tym samym „stosunek podstawowy”, stanowiący niejako podstawę gospodarczą zobowiązania wekslowego. Dochodząc wierzytelności wekslowej powódka powołała się zatem nie tylko na treść weksla, ale także wskazała dodatkową podstawę prawną zobowiązania pozwanej.

Trzeba również zauważyć, że powódka w piśmie procesowym z dnia 26 stycznia 2022 r. – k. 53-56 akt sprawy, z ostrożności procesowej, na wypadek przyjęcia przez Sąd, iż nie doszło do wymagalności całego roszczenia, wniosła o zasądzenie na podstawie umowy, wymagalnych na dzień zamknięcia rozprawy rat pożyczki. Zważywszy na powyższe orzeczenie Sądu Rejonowego nie naruszało przepisów prawa procesowego wskazanych w apelacji pozwanej. Powyższe pozwalało Sądowi na zbadanie łączącego strony stosunku podstawowego, to jest na przeniesienie sporu na ogólną płaszczyznę stosunku prawa cywilnego. Podstawę do przejścia na tzw. „stosunek podstawowy” stanowił przy tym przepis art. 10 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku Prawo Wekslowe.

W tej sytuacji, nie zasługiwał na uwzględnienie także zarzut naruszenia art. 98 § 1 i art. 100 k.p.c. odnoszący się co do samej zasady obciążenia stron kosztami procesu.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację pozwanej jako bezzasadną, o czym orzeczono w punkcie 4. wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego wywołanych apelacją pozwanej, orzeczono w konsekwencji na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. obciążając nimi w całości pozwaną, jako stronę przegrywającą to postępowanie. Na koszty powstałe po stronie powodowej złożyło się wynagrodzenie jej pełnomocnika w osobie adwokata w kwocie 450 zł, ustalone na podstawie § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (tj. Dz. U. 2017, poz. 1797) i taką też kwotę należało zasądzić od pozwanej na rzecz powódki, o czym orzeczono w punkcie 5. wyroku.

Odnosząc się natomiast do apelacji powódki, postawiony w apelacji zarzut naruszenia art. 233 §1 k.p.c. jest niewątpliwie chybiony, gdyż nie wskazuje, jakie konkretnie dowody zgłoszone przez powódkę Sąd Rejonowy miał nieprawidłowo ocenić i pominąć przy ustalaniu stanu faktycznego.

Niezasadny okazał się także zarzut naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c. w zw. z art. 36a ust. 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim w zakresie w jakim Sąd pierwszej instancji przeprowadził kontrolę abuzywności łączących strony postanowień umownych. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Zdaniem apelującego postanowienia umowne w zakresie wynagrodzenia prowizyjnego oraz opłaty za tzw. (...) zostały sformułowane w sposób jednoznaczny i określają wynagrodzenie, co wyklucza kontrolę abuzywności. W tym zakresie wyjaśnienia wymaga, że strony łączyła umowa pożyczki, o której mowa w art. 720 k.c. Zgodnie z umową dający pożyczkę (pożyczkodawca) zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę (pożyczkobiorcy) określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Z treści powołanego przepisu wynika, że do essentialia negotii umowy pożyczki należy zobowiązanie dającego pożyczkę do przeniesienia przedmiotu pożyczki na własność biorącego, który zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Odpłatność (lub nieodpłatność) nie należy do postanowień przedmiotowo istotnych umowy pożyczki. Może bowiem mieć ona charakter nieodpłatny albo odpłatny, jest tak wtedy, gdy dający zastrzegł wynagrodzenie za korzystanie z kapitału w postaci odsetek. W konsekwencji wynagrodzenie pożyczkodawcy może przybrać jedynie formę pobranych odsetek od udzielonego kapitału, natomiast naliczone z innego tytułu opłaty stanowią jedynie zwrot kosztów poniesionych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Co więcej opłaty te, prowizja, jak i inne koszty pożyczki powinny znajdować swoje odzwierciedlenie w rzeczywiście ponoszonych przez pożyczkodawcę kosztach. Ciężar dowodu w tym zakresie spoczywa na pożyczkodawcy. W przypadku, gdy ekwiwalentność prowizji nie zostanie wykazana, uznać należy, że postanowienia jej dotyczące stanowią klauzulę niedozwoloną, jako nieuzgodnione indywidualnie i kształtujące prawa oraz obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interes (art. 385 ^{( 1)} k.c.). Wbrew zatem zarzutom apelacji prawidłowo Sąd pierwszej instancji przeprowadził prawidłową kontrolę postanowień umownych w zakresie wynagrodzenia prowizyjnego i opłaty za tzw. (...) Brak przy tym podstaw do uznania, że prowizja jest świadczeniem głównym. Rozważania Sądu I instancji w tym zakresie zasługują na aprobatę.

Przepis art. 385 ¹ § 1 k.c. chroni konsumenta, jako słabszego uczestnika obrotu w relacjach z przedsiębiorcą - profesjonalistą w danej dziedzinie. W kontekście tak pojmowanych przesłanek oceny analizowanych postanowień umowy, nie można było nie dostrzec braku równowagi kontraktowej stron oraz stanu nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków stron, wynikających z umowy. Trudno mówić tu o ekwiwalentności świadczeń, albowiem te dodatkowe opłaty zdecydowanie poza te granice wykraczają. Nie można przy tym pominąć, że przedmiotowa umowa pożyczki została zawarta w oparciu o przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Nie można przypisać Sądowi Rejonowemu naruszenia art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim.

Sąd Okręgowy nie kwestionuje uprawnienia wierzyciela jako pożyczkodawcy do pobierania od pozwanego, jako swojego klienta opłat prowizyjnych z tytułu udzielonej pożyczki, jednakże stoi na stanowisku, że opłaty takie winny być ustalone na rozsądnym poziomie i nie mogą godzić w interesy konsumenta. Należy w tym miejscu podkreślić, iż niezależnie od uregulowań ustawy o kredycie konsumenckim dotyczących maksymalnej wysokości kosztów pozaodsetkowych (art. 36a ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim) koszty te nie mogą stanowić dodatkowego źródła zysku przedsiębiorcy. Powinny być kształtowane w sposób zgodny z rzeczywistym kosztem dokonywanych czynności, w związku z którymi pozostają. Z materiału dowodowego nie wynika aby wynagrodzenie prowizyjne i opłata za tzw. (...) pozostawały w jakimkolwiek związku z konkretnymi czynnościami poniesionymi w związku z realizacją umów. Tym samym należy uznać, że są oderwane od faktycznych kosztów poniesionych przez pożyczkodawcę, stanowiąc dodatkowe wynagrodzenie za korzystanie przez pozwanego z pożyczonego kapitału. W istocie zatem opłaty te nie stanowią kosztu pozaodsetkowego, ten bowiem powinien być związany - zgodnie z zasadą ekwiwalentności świadczeń - z określonymi kosztami poniesionymi przez pożyczkodawcę w związku z udzieleniem pożyczki bądź usługami świadczonymi na rzecz pożyczkobiorcy. Powyższego wniosku nie zmieniają twierdzenia apelacji, zgodnie z którymi, opłata za usługę (...) miała fakultatywny charakter i pozwana miała wybór w zakresie skorzystania z tego pakietu przy zawarciu umowy pożyczki lub odmowy skorzystanie z przedmiotowego pakietu. W ocenie Sądu Okręgowego naliczona z tego tytułu kwota 1 100 zł jest rażąco niekorzystna dla konsumenta, albowiem nie daje adekwatnych korzyści.

Okoliczność, że ustalone koszty pożyczki mieszczą się w limitach pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego nie oznacza, że postanowienie te nie podlegają badaniu w ramach niedozwolonych postanowień umownych. Analizując koszty umowy pożyczki można dojść do wniosku, że jedynym kryterium, jakim kierował się powód ustalając wysokość wynagrodzenia prowizyjnego było nieprzekroczenie limitów z art. 36a u.k.k., co jednak nie zmienia faktu, iż żądana kwota prowizji jest rażąco wygórowana i nieekwiwalentna w porównaniu z kosztami drugiej strony.

Sąd Rejonowy szczegółowo zbadał warunki przedmiotowej umowy pożyczki gotówkowej nr (...) zawartej w dniu 23 grudnia 2019 roku rozważając zamieszczenia w nich niedozwolonych postanowień umownych argumentację przytoczoną przez sąd w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia Sąd Okręgowy podziela.

Postanowienia umowy obejmujące prowizję w kwocie 7 771 zł oraz opłatę za tzw. (...) w kwocie 1 100 zł tj. w łącznej wysokości 8 871 zł kształtują obowiązki drugiej strony umowy - pozwanego w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażącą naruszając jego interesy. Określone przez stronę powodową koszty nie mają jakiegokolwiek uzasadnienia i powiązana ekonomicznego z poniesionymi rzeczywiście wydatkami, a są niemalże równe kwocie udzielonej pożyczki, która wynosiła 9.000 zł. Opisana konstrukcja polegająca na obciążeniu pożyczkobiorcy prowizją oraz opłatą za tzw. (...), których wartość stanowi prawie 100% kwoty udzielonej pożyczki, prowadzi do obejścia przepisów regulujących instytucję odsetek maksymalnych.

Niezasadny był również zarzut naruszenia art. 353 ¹ k.c. oraz art. 61 § 1 k.c. i art. 10 ustawy z 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe w zw. z art. 6 k.c. Jak już wskazano powyższej, należne powodowi były jedynie kwoty z tytułu kapitału udzielonej pożyczki (9 000 zł) i opłaty przygotowawczej (129 zł), bez wynagrodzenia prowizyjnego i za (...). Stąd też należało – jak prawidłowo uczynił Sąd Rejonowy - przeliczyć wartość rat – w tym kapitału oraz odsetek należnych do zapłaty, a następnie ocenić, czy istniały podstawy do wypełnienie weksla. W tym zakresie Sąd Rejonowy dokonał należyte wyliczenie i słusznie uznał, że umowa nie została skutecznie wypowiedziana. Biorąc po uwagę treść deklaracji wekslowej nie zachodziły podstawy do wypełnienia weksla, a tym samym do dochodzenia roszczenia z weksla.

Sąd Rejonowy zważając, iż do dnia wyrokowania, wymagalne były już kolejne raty (łącznie od części 16 raty, aż do 28) zasądził kwoty odpowiadające wymagalnym ratom pożyczki, w wysokości ustalonej w sposób wyżej opisany. Do chwili orzekania przez Sąd Okręgowy w dniu 30 września 2022 r., wymagalne stały się kolejne raty, a dokładniej od 29 do 32. Apelująca powódka w swojej apelacji zawarła nadto wniosek oparty na treści art. 316 k.p.c. o zasądzenie na jej rzecz dalszych wymagalnych na dzień wyrokowania rat pożyczki. W tej sytuacji, należało zasądzić od pozwanej na rzecz powódki dodatkową kwotę obejmującą wymagalne kolejne raty wynikające z umowy pożyczki wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie I. zasądzając od pozwanej na rzecz powódki również:



kwotę 293,39 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 2 czerwca 2022 roku do dnia zapłaty,



kwotę 293,39 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 2 lipca 2022 roku do dnia zapłaty,



kwotę 293,39 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 2 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty,



kwotę 293,39 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 2 września 2022 roku do dnia zapłaty.

Zmiana orzeczenia o żądaniu głównym skutkowała zmianą orzeczenia o kosztach procesu przed Sądem Rejonowym, stosownie do wyniku sprawy (art. 100 k.p.c.). Uwzględniając ostateczny wynik procesu, Sąd Okręgowy obciążył jego kosztami powoda w 69%, a pozwaną w 31%, skoro finalnie uwzględniono powództwo co do kwoty 4.864,48 zł, a pozwem powódka dochodziła zapłaty kwoty 15 698,58 zł. Powódka poniosła w I instancji następujące koszty procesu: 3 617 zł koszty zastępstwa oraz 1000 zł opłaty od pozwu, a pozwana pokryła koszty zastępstwa procesowego wynoszące 3 617 zł (koszty zastępstwa stron określone zostały na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, Dz.U.2015.1804 ze zm. oraz w sprawie opłat za czynności adwokacie Dz. U. 2015. 1800 ze zm.).

Łączne koszty procesu poniesione przez strony wyniosły 8 234 zł, z czego powódka powinna pokryć 69%, tj. 5 681,46 zł (pokryła 4 617 zł), a pozwana 31%, tj. 2 552,54 zł (pokryła 3 617 zł). Z powyższego rozliczenia wynika, że należało zasądzić od strony powodowej na rzecz pozwanej 1064,46 zł.

Dalej idąca apelacja powódki jako bezzasadna podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c., o czym orzeczono w punkcie 2. wyroku.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono również stosownie do wyniku sprawy na podstawie art. 100 k.p.c. Uwzględniając wynik postępowania przed Sądem II instancji, Sąd Okręgowy obciążył kosztami procesu powoda w 90 %, a pozwaną w 10%, skoro finalnie uwzględniono apelację co do kwoty 1 173,56 zł, kiedy to swoim zaskarżeniem powódka objęła oddalenie powództwa co do kwoty 12 007,66 zł.

Powódka przed Sądem II instancji poniosła następujące koszty: opłata sądowa od apelacji w kwocie 750 zł, oraz wynagrodzenie pełnomocnika w osobie radcy prawnego w kwocie 1 800 zł (§ 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (tj. Dz. U. 2017, poz. 1797). Z kolei pozwana poniosła tylko koszty zastępstwa procesowego w kwocie 1 800 zł, zgodnie z § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804 ze zm.).

Łącznie koszty procesu uiszczone przez strony przed Sądem II instancji wynosiły 4 350 zł, z czego powódka powinna pokryć 90 %, tj. 3 915 zł (pokryła 2 550 zł), a pozwana 10 %, tj. 435 zł (pokryła 1 800 zł). Z powyższego rozliczenia wynika, że należało zasądzić od strony powodowej na rzecz pozwanej 1365 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej, o czym orzeczono w punkcie 3 wyroku.

Alina Szymanowska