Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 grudnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu, Wydział II Cywilny - Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Alina Szymanowska

po rozpoznaniu w dniu 29 grudnia 2023 r. w Poznaniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy powództwa Gminy M. P.

przeciwko K. Z.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez powoda

od wyroku Sądu Rejonowego Poznań - Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu

z dnia 21 kwietnia 2023 roku

sygn. akt I C 1817/21

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1 800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia o kosztach procesu do dnia zapłaty.

Alina Szymanowska

UZASADNIENIE

Gmina M. P. domagała się zasądzenia od pozwanego K. Z. na swoją rzecz kwoty 12.904,91 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwoty 8.977,33 zł od 2 lipca 2019 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 3.927,58 zł od 22 lutego 2020 r. do dnia zapłaty; a także zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z 12 października 2021 r. (sygn. I Nc 3018/21) referendarz sądowy w całości uwzględnił roszczenie powoda zasądzając na jego rzecz dochodzoną kwotę wraz z odsetkami i kosztami procesu.

Od powyższego orzeczenia sprzeciw skutecznie wywiódł pozwany K. Z. zaskarżając wydany nakaz zapłaty w całości i wnosząc o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na jego rzecz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

W wyroku z dnia 21 kwietnia 2023 roku Sąd Rejonowy Poznań – Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu : w punkcie 1. oddalił powództwo; w punkcie 2. zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3 600 zł z tytułu zwrotu kosztów procesu.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły ustalenia faktyczne i rozważania prawne przytoczone w uzasadnieniu orzeczenia (k. 107 – 118 akt).

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód. Apelujący zaskarżył wyrok w całości i wniósł o jego zmianę, zasądzenie kwoty wskazanej w pozwie wraz z ustawowymi odsetkami oraz orzeczenie o kosztach procesu.

Skarżący zarzucił:

a) naruszenie przepisów prawa procesowego:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę zebranego materiału dowodowego;

- art. 227 k.p.c. w zw. z art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez bezzasadne oddalenie wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego rzeczoznawcy majątkowego i geodety; w tym zakresie powód zgłosił również zastrzeżenia do protokołu – dotyczące postanowienia dowodowego z dnia 21 kwietnia 2023 r.

b) naruszenie przepisu prawa materialnego art. 225 k.c. poprzez jego błędna wykładnię.

Pozwany wniósł o przeprowadzenie uzupełniającego postępowania dowodowego na podstawie art. 382 k.p.c., przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego geodety oraz z opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego.

Zarzuty apelacji wraz z uzasadnieniem znajdują się w aktach na k. 124 – 128 akt.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasadzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda okazała się bezzasadna.

Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił dowody i na tej podstawie ustalił właściwie stan faktyczny, który Sąd Okręgowy na podstawie art. 382 k.p.c. przyjmuje za podstawę swego rozstrzygnięcia. Na aprobatę zasługują również poczynione przez Sąd Rejonowy rozważania prawne.

W apelacji powoda zostały zgłoszone zarzuty naruszenia prawa procesowego art. 233 k.p.c. poprzez dowolną zdaniem apelującego a nie swobodną ocenę materiału dowodowego, polegająca na uznaniu, iż pozwany nie korzystał po wypowiedzeniu umowy dzierżawy z nieruchomości powoda oraz na uznaniu, że powód był w zwłoce w zakresie odbioru nieruchomości.

Trzeba podkreślić, że formułując powyższy zarzut apelujący nie wskazał precyzyjnie jakie dowody zostały przez sąd ocenione niewłaściwie i w dowolny sposób.

Należy wskazać że ocena dowodów należy do zasadniczych kompetencji sądu orzekającego i nawet sytuacja, w której z treści dowodu można wywieść wnioski inne, niż przyjęte przez Sąd, nie stanowi jeszcze o naruszeniu art. 233 § 1 k.p.c.

W orzecznictwie i literaturze wielokrotnie podkreślano, że skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że Sąd wywodząc wnioski faktyczne z przeprowadzonych dowodów, uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Za naruszające normę art. 233 § 1 k.p.c. uznać należy też dokonanie oceny niekompletnej (a więc niewszechstronnej - pomijającej istotne dla poczynienia prawidłowych ustaleń fragmenty materiału procesowego).

Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. konieczne jest wskazanie przyczyn dyskwalifikujących rozumowanie sądu. W szczególności strona skarżąca powinna wskazać, w jaki sposób sąd naruszył opisane kryteria przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając, względnie wskazać jakie dowody wskazujące na fakty istotne dla rozstrzygnięcia zostały przez Sąd pominięte. Wywodu takiego w apelacji nie przedstawiono. Sąd Okręgowy nie dopatrzył się uchybień w dokonaniu przez sąd oceny dowodów. Sąd Rejonowy w należyty sposób umotywował dokonaną ocenę dowodów. Zastrzeżeń nie budzi ocena dowodów z dokumentów jak i ocena dowodu w zeznań pozwanego K. Z..

Analiza zarzutów apelacji dotyczących naruszenia prawa procesowego art. 233 k.p.c. prowadzi do wniosku, że w istocie nie odnoszą się one do ustaleń faktycznych, ale raczej stanowią próbę zakwestionowania poprawności przeprowadzonego przez sąd orzekający procesu subsumcji ustalonego stanu faktycznego pod właściwe przepisy, co należy do sfery wykładni i stosowania prawa materialnego.

Chybiony okazał się również zarzut naruszenia art. 227 k.p.c. w zw. z art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez bezzasadne oddalenie wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego rzeczoznawcy majątkowego i geodety.

Sąd Rejonowy w sposób należyty umotywował z jakich przyczyn pominął wniosek powoda o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych. Podstawę rozstrzygnięcia w tym zakresie stanowił art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. Sąd uznał dowód z opinii biegłych za nieprzydatny dla rozstrzygnięcia sprawy wobec ustalenia przez Sąd, że w przedmiotowej sprawie nie doszło do ziszczenia się przesłanek uzasadniających co do zasady żądanie zapłaty z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości.

Sąd Okręgowy podziela argumentację, że wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych był dowodem nieprzydatnym i zbędnym dla rozstrzygnięcia sprawy. Skoro nie doszło do ziszczenia się przesłanek uzasadniających co do zasady żądanie zapłaty z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości to nie zachodziły przesłanki do przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego w celu określenia powierzchni terenu zajmowanego przez pozwanego i ustalenia należnego z tytułu zajmowania nieruchomości wynagrodzenia.

Pozwany zgłosił w apelacji zastrzeżenia do protokołu w związku z pominięciem powyższego dowodu jednak Sąd Okręgowy w pełni podziela argumentację Sądu I instancji co do braku przydatności wspomnianych dowodów dla rozstrzygnięcia sprawy. W tej sytuacji nie zachodziły przesłanki do zmiany w trybie art. 380 k.p.c. kwestionowanego postanowienia dowodowego i przeprowadzenia przez Sąd Okręgowy dowodu z opinii biegłych zgodnie z wnioskiem powoda.

Niezasadny okazał się również podniesiony w apelacji zarzut naruszenia prawa materialnego art. 225 k.c. Przepis ten reguluje zakres odpowiedzialności samoistnego bezumownego posiadacza rzeczy będącego w złej wierze. Z uwagi na to, że posiadacz ten wykonywał władztwo nad rzeczą jak właściciel, nie będąc uprawnionym do żadnego z uprawnień właściciela, obowiązany jest – oprócz przywrócenia posiadania i wydania rzeczy – wydać także wszystkie korzyści ekonomiczne, jakie w tym czasie należały się właścicielowi i wynagrodzić mu pozbawienie go uprawnienia do korzystania z rzeczy, do jej używania, zużywania i zniszczenia zgodnie z własną wolą, a także do pobierania pożytków, jakie rzecz przynosi. Oprócz tego „karą" za posiadanie w złej wierze jest zaostrzona odpowiedzialność posiadacza za przypadkowe pogorszenie i utratę rzeczy w tym czasie ( casus mixtus) – komentarz do art. 225 k.c. red. serii Osajda/red. tomu Borysiak 2023 – System Informacji Prawnej Legalis.

Trzeba przypomnieć, że z niekwestionowanych ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że w dniu 19 września 1978 r. pomiędzy Spółdzielnią Mieszkaniową (...) „(...)” w P. a L. Z. i M. Z. została zawarta umowa dzierżawy, w której Spółdzielnia jako wieczysty użytkownik wyraziła zgodę na budowę na wydzierżawionym gruncie obiektu handlowo – usługowego. Zgodnie z § 2 wskazanej umowy przedmiotowy obiekt miał zostać wybudowany przez dzierżawcę ze środków własnych, lecz jako obiekt wzniesiony na gruncie, do którego tytuł prawny posiada Spółdzielnia stanie się z momentem jego wzniesienia własnością Spółdzielni powiększając jej majątek trwały. Jednocześnie strony w § 7 wskazanej umowy zgodnie postanowiły, że po upływie okresu 10-letniego wygasają wszelkie roszczenia dzierżawcy w stosunku do Spółdzielni z tytułu poniesionych nakładów na budowę obiektu, a dzierżawcy przysługuje prawo pierwszeństwa do zawarcia ze spółdzielnią umowy najmu lokali znajdujących się w przedmiotowym obiekcie.

Przedmiotowy pawilon handlowy zlokalizowany w rejonie ul. (...) w P. został wybudowany na podstawie decyzji wydanej na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) „(...)” w P. o nr (...) z dnia 5 września 1978 roku o pozwoleniu na budowę pawilonów handlowych.

Powód 4 grudnia 1998 r. zawarł z L. i M. Z. umowę dzierżawy nr (...), obejmującą część działki nr (...) o powierzchni 286 m ², gdzie powierzchnia 125 m ² została przeznaczona na pawilon handlowy położony na os. (...), a pozostały obszar wydzierżawionej nieruchomości położony przy ul. (...) (tj. 162 m ²) na teren przyległy.

Pismem z 17 sierpnia 2001 r. M. Z. poinformowała powoda o śmierci L. Z. i poprosiła o zmianę stron umowy dzierżawy poprzez wykreślenie zmarłego męża i dopisanie dwóch nowych współdzierżawców w osobach P. Z. (1) i pozwanego K. Z.. K. Z. i P. Z. (1) wyrazili zgodę na wstąpienie w przedmiotowy stosunek dzierżawy i wobec powyższego w dniu 14 września 2001 r. zawarty został aneks do umowy dzierżawy nr (...).

W dniu 26 czerwca 2017 r. do siedziby powoda wpłynęło wypowiedzenie umowy dzierżawy nr (...) z dniem 30 czerwca 2017 r. podpisane przez pozwanego, M. Z. i P. Z. (1), a powodem złożonego wypowiedzenia było zawieszenie prowadzonej przez dzierżawców działalności gospodarczej oraz bardzo wysoka kwota czynszu dzierżawnego.

Pismem z 21 sierpnia 2017 r. strona powodowa poinformowała byłych dzierżawców, że rozwiązanie łączącej strony umowy dzierżawy nastąpiło z dniem 26 lipca 2017 r. zgodnie z § 10 pkt 2 umowy dzierżawy. Jednocześnie K., M. i P. Z. (2) zostali wezwani przez powoda do usunięcia z gruntu komunalnego nakładów w postaci pawilonu handlowego zgodnie z § 11 umowy dzierżawy ze wskazaniem, że od 27 lipca 2017 r. miastu P. będzie należeć się wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntu, którego wysokość będzie ustalona w oparciu o stawki czynszu jakie powód stosuje w zawartych umowach najmu/dzierżawy.

Nadto Sąd Rejonowy ustalił, że od dnia rozwiązania umowy dzierżawy M. Z., P. Z. (1) i K. Z. nie korzystają w żaden sposób z nieruchomości położonej przy ul. (...) w P., jak i posadowionego na nim pawilonu handlowego, w tym nie prowadzą na niej działalności handlowej i nie korzystają w z niego w żaden inny sposób (w pawilonie handlowym zdjęte zostały liczniki gazu i prądu), jak również nie wchodzą na działkę i nie przejeżdżają przez grunt. K. Z. po rozwiązaniu umowy dzierżawy zawiózł klucze od pawilonu handlowego do Urzędu Miasta P. gdzie odmówiono ich przyjęcia wskazując, że byli dzierżawcy są właścicielami tego budynku.

Z treści apelacji wynika, że w ocenie powoda pozwany, po wypowiedzeniu umowy, korzystał z nieruchomości powoda. Zdaniem skarżącego przy ocenie przesłanki korzystania z nieruchomości bierze się pod uwagę nie tylko faktyczne korzystanie, ale również potencjalną możliwość korzystania z niej (brak odbioru kluczy przez powoda – usprawiedliwiona odmowa), a w tym wypadku dostęp pozwanego do nieruchomości powoda i obecność na niej nakładów.

Sąd Rejonowy podkreślił, że żądanie powoda oparte jest właśnie na twierdzeniu, że pozwany nadal, mimo wygaśnięcia stosunku dzierżawy, zajmuje nieruchomość powoda i w związku z tym winien uiszczać wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Powód wyraźnie wskazywał jako podstawę prawną zgłoszonego roszczenia art. 224 k.c. i art. 225 k.c.

Słusznie Sąd Rejonowy uznał, że materiał dowodowy sprawy oraz twierdzenia pozwanego, które nie zostały w żaden sposób zakwestionowane przez powoda wskazują, że po stronie pozwanego w okresie objętym pozwem nie było ani faktycznego władztwa ani woli posiadania nieruchomości należącej do powoda.

Umowa dzierżawy z 4 grudnia 1998 r. uległa rozwiązaniu, na skutek złożenia przez dzierżawców oświadczenia o wypowiedzeniu umowy w piśmie z 26 czerwca 2017 r. Składając oświadczenie o wypowiedzeniu umowy, opróżniając budynek pawilonu, a także udając się do powoda celem oddania kluczy do budynku, zarówno pozwany, jak i jego matka oraz brat, w sposób wyraźny uzewnętrznili wobec powoda brak zamiaru władania nieruchomością. Należy podzielić argumentację, że o zamiarze posiadania nieruchomości nie przesądza sam fakt posiadania przez pozwanego kluczy do budynku, albowiem powód winien odebrać od pozwanego klucze w sytuacji, gdy ten wyraźnie zwrócił się do powoda z zamiarem ich wydania.

Powód twierdzi, iż o posiadaniu nieruchomości przez pozwanego (i jego rodzinę) przesądza fakt istnienia na nieruchomości budynku wybudowanego przez jego rodziców w czasie obowiązywania umowy dzierżawy z 1978 r. łączącej ich ze spółdzielnią mieszkaniową. Z tej przyczyny powód nie odebrał kluczy, twierdząc, że wydanie nieruchomości nastąpi dopiero po usunięciu budynku.

Argumentacji tej Sąd Okręgowy nie podziela. Nie zachodzą podstawy do stwierdzenia, że przedmiotowy budynek nie był częścią składową nieruchomości, na której został posadowiony. Budynek ten jest ściśle związany z gruntem (powierzchnią ziemi), a tym samym jest częścią składową nieruchomości. Powód nie wykazał, że na podstawie umowy łączącej strony może domagać się od pozwanego usunięcia budynku stanowiącego część składową nieruchomości. Oczekiwanego przez powoda wniosku nie można wyprowadzić opierając się na poczynionych przez Sąd Rejonowy ustaleniach faktycznych. Podstawy do zgłoszenia takiego żądania nie może w ocenie Sądu Odwoławczego stanowić § 11 pkt 1 umowy dzierżawy z 4 grudnia 1998 r., który wprawdzie dotyczy nakładów poczynionych na dzierżawionym gruncie, jednak nie sposób stwierdzić, analizując treść tego postanowienia umowy, że dotyczy on nakładów poczynionych przed zawarciem wskazanej umowy dzierżawy.

W świetle powyższego Sąd Okręgowy podziela argumentację, że materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie wskazuje, że pozwany - ani w chwili obecnej, ani w okresie objętym pozwem - nie jest i nie był posiadaczem nieruchomości stanowiącej własność powoda, nie zajmuje jej w żaden sposób i nie korzysta z niej.

Należy zauważyć, że rozważania Sądu Rejonowego co do ewentualnej możliwej podstawy prawnej roszczeń powoda były czysto teoretyczne, a zatem odniesienie się do nich przez Sąd odwoławczy nie jest koniecznie.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy nie dopatrzył się naruszenia wskazanych w apelacji przepisów prawa procesowego oraz przepisów prawa materialnego, orzeczenie odpowiada prawu. Powództwo była bezzasadne, a zatem i apelacja wniesiona przez powoda, podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. jako bezzasadna, o czym orzeczono w punkcie I wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł w punkcie II. wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. oraz art. 98 § 1 ¹ k.p.c. obciążając powoda kosztami postępowania w całości jako stronę przegrywającą. Koszty te wyniosły 1800 zł i objęły wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego ustalone w stawce minimalnej na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tj. z dnia 24 sierpnia 2023 r., Dz.U. z 2023 r. poz. 1935).

Alina Szymanowska