Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 lipca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Ryszard Małecki

po rozpoznaniu w dniu 9 lipca 2024 r. w Poznaniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko B. Z.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez powoda

od wyroku Sądu Rejonowego Poznań – Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu

z dnia 13 czerwca 2023 r.

sygn. akt I C 808/23

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.400,16 zł (jeden tysiąc czterysta złotych i szesnaście groszy) z umownymi odsetkami za opóźnienie w wysokości dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie:

a.  od kwoty 127,68 zł od dnia 20 lipca 2023 r.,

b.  od kwoty 159,06 zł od dnia 20 sierpnia 2023 r.,

c.  od kwoty 159,06 zł od dnia 20 września 2023 r.,

d.  od kwoty 159,06 zł od dnia 20 października 2023 r.,

e.  od kwoty 159,06 zł od dnia 20 listopada 2023 r.,

f.  od kwoty 159,06 zł od dnia 20 grudnia 2023 r.,

g.  od kwoty 159,06 zł od dnia 20 stycznia 2024 r.,

h.  od kwoty 159,06 zł od dnia 20 lutego 2024 r.,

i.  od kwoty 159,06 zł od dnia 20 marca 2024 r.,

do dnia zapłaty,

2.  oddala powództwo w pozostałej części,

3.  koszty procesu rozdziela stosunkowo między stronami, obciążając nimi powoda w 80%, pozwaną w 20%, szczegółowe ich rozliczenie pozostawiając referendarzowi sądowemu, przy uwzględnieniu minimalnej stawik wynagrodzenia pełnomocników stron;

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

III.  koszty procesu w instancji odwoławczej rozdziela stosunkowo między stronami, obciążając nimi powoda w 80%, pozwaną w 20% i z tego tytułu zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 460 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia o kosztach procesu do dnia zapłaty.

Ryszard Małecki

UZASADNIENIE

Apelacja powoda zasługiwała na częściowe uwzględnienie.

Z umowy łączącej strony wynika, że przedmiotem pożyczki były obie kwoty: kwota pożyczki wypłacanej konsumentowi oraz kwota kredytowanych kosztów kredytu i obie kwoty są oprocentowane, wynika z niej też całkowita kwota do zapłaty; na dzień zawarcia umowy prawidłowo zostało określone RRSO.

Kwestia dopuszczalności naliczania przez kredytodawcę odsetek od kredytowanych kosztów kredytu budzi w orzecznictwie sądów wątpliwości interpretacyjne w świetle treści art. 3 lit. j) Dyrektywy 2008/48/WE, z którego wynika, że stopa oprocentowania kredytu oznacza stałe lub zmienne oprocentowanie stosowane w stosunku rocznym do wypłaconej kwoty kredytu. Identyczna reguła została wprowadzona do polskiego systemu prawnego w przepisach ustawy o kredycie konsumenckim: w art. 5 ustawodawca zawarł regułę, że stopa oprocentowania kredytu to stopa oprocentowania wyrażona jako stałe lub zmienne oprocentowanie stosowane do wypłaconej kwoty na podstawie umowy o kredyt w stosunku rocznym.

Wątpliwości te sprowadzają się do zagadnienia, czy w świetle celów Dyrektywy 2008/48/WE niedopuszczalna jest praktyka zawierania w umowach kredytu konsumenckiego postanowień przewidujących obowiązek zapłaty przez konsumenta odsetek kapitałowych obliczonych nie tylko od faktycznie wypłaconej konsumentowi kwoty kredytu, ale również od pozaodsetkowych kosztów kredytu, które są kredytowane przez przedsiębiorcę (kredytodawcę).

Liczne orzeczenia opowiadają się za dopuszczalnością takiej operacji (np. wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z 27.05.2022 r., XIV C 210/22, LEX nr 3440970; wyrok Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy z 27.06.2022 r., I C 284/22, LEX nr 3501043; wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach z 25.10.2022 r., I C 257/22, LEX nr 3550333; wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie z 27.12.2022 r., II C 3085/22, LEX nr 3505069; wyrok Sądu Rejonowego w Ciechanowie z 25.01.2023 r., I C 185/22, LEX nr 3504213; wyrok Sąd Okręgowy w Warszawie z 31.03.2023 r., V Ca 3217/22, LEX nr 3553822), lecz w wielu wyrokach zakwestionowano ten sposób ich naliczania (np. wyrok Sądu Rejonowego w Bartoszycach z 4.11.2021 r., I C 983/20, LEX nr 3280686; wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu z 25.05.2022 r., VIII Ca 169/22, LEX nr 3369969; wyrok Sądu Rejonowego w Słupcy z 27.06.2022 r., I C 146/22, LEX nr 3561755; wyrok Sądu Rejonowego w Gdyni z 6.07.2022 r., I1 C 64/2022, LEX nr 3580501; wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu z 11.01.2023 r., I Ca 478/22, LEX nr 3550701; wyrok Sądu Okręgowego w Kielcach z 1.02.2023 r., II Ca 1858/22, LEX nr 3511122; wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu z 3.02.2023 r., I Ca 601/22, LEX nr 3550176). Sąd Najwyższy w jednym z orzeczeń odmawiając przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania pośrednio dopuścił możliwość naliczania odsetek od części kapitału przeznaczonego na pokrycie kredytowanej prowizji (zob. postanowienie SN z 15.06.2023 r., I CSK 4175/22, LEX nr 3569756; orzecznictwo przytaczane za: T. Czech Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. III, Warszawa 2023).

Wskazuje się również, że odwołując się do brzmienia art. 10 ust. 2 lit. f) w zw. z art. 3 lit. j) Dyrektywy 2008/48/WE, a także ogólnej zasady prawa cywilnego swobody kontraktowej, przytoczone przepisy nie stoją expressis verbis na przeszkodzie takiemu ukształtowaniu stosunku umownego, by odsetki kapitałowe były naliczone również od pozaodsetkowych kosztów kredytu, które zostaną spłacone przez kredytobiorcę w chwili spłaty kredytu, a na etapie udzielenia kredytu są kredytowane przez kredytodawcę. Jeżeli bowiem kredytobiorca (konsument) godzi się na takie rozwiązanie - chociażby milcząco, zawierając umowę zredagowaną przez kredytodawcę (przedsiębiorcę) - a literalne brzmienie przepisów Dyrektywy 2008/48/WE oraz polskiej ustawy o kredycie konsumenckim wprost tego nie zakazuje, to takie postanowienie umowne należałoby uznawać za niezabronione prawem. (por. postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 29 stycznia 2024 r. w sprawie XV Ca 303/23).

W polskiej doktrynie wyrażono w tym zakresie pogląd, zgodnie z którym w przepisach ustawy o kredycie konsumenckim brak jest podstaw do przyjmowania odmiennych zasad pobierania odsetek od kredytu w szczególności w zależności od celu, na który kredyt jest ten został przeznaczony (J. Gil, M. Szlaszyński, Problematyka odsetek od kredytowanych kosztów bankowego kredytu konsumenckiego. Monitor Prawa Bankowego, 2022 r., nr. 6, s. 59-74, LEX).

W przedmiotowej kwestii dwukrotnie polskie sądy kierowały pytanie prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, jednak pytania te zostały wycofane przed udzieleniem odpowiedzi przez TSUE z uwagi na umorzenie postępowań w sprawach, w których je zadano (por. postanowienie Sądu Rejonowego dla Krakowa - Podgórza w Krakowie z dnia 28 października 2022 r. – sprawa C-678/22 oraz powołane wyżej postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 29 stycznia 2024 r. w sprawie XV Ca 303/23 – sprawa C-180/24).

Sąd Okręgowy dostrzega kontrowersje, jakie w orzecznictwie budzi kwestia dopuszczalności pobierania odsetek kapitałowych od kredytowanych kosztów kredytu, jednak stoi na stanowisku, że oprocentowanie w umowie zadłużenia z tytułu kredytowanych kosztów kredytu jest dopuszczalne, zwłaszcza, że użyty w polskim tłumaczeniu Dyrektywy zwrot „ wypłaconej kwoty kredytu” w języku angielskim brzmi: „the amount of credit drawn down”, który można tłumaczyć również jako „kwota zaciągniętego kredytu” lub „kwota wykorzystanego kredytu”, co nie wyklucza traktowania jako kredyt podlegający oprocentowaniu kwot przeznaczonych na koszty kredytu.

Mając na uwadze powyższe oprocentowanie w przedmiotowej umowie kosztów kredytu nie mogło stanowić podstawy do sankcji kredytu darmowego.

Sąd Okręgowy stoi także na stanowisku, że stwierdzenie ex post w ramach kontroli incydentalnej abuzywności postanowień umowy, zmniejszające wysokość pożyczki, nie może stanowić podstawy do uznania, że pożyczkodawca wprowadzał konsumenta w błąd i że zachodzi tego rodzaju wadliwość umowy, która skutkuje możliwością zastosowania sankcji kredytu darmowego. Abuzywność poszczególnych postanowień umowy podlega każdorazowo ocenie sądu i stanowi przejaw nielojalności wobec kontrahenta,. Który nie jest tożsamy z uchybieniem obowiązkom informacyjnym, z naruszeniem których ustawa o kredycie konsumenckim wiąże sankcję kredytu darmowego.

Pozostałe rozważania Sądu Rejonowego należało podzielić w całości, w tym co do abuzywności postanowień regulujących kwestię prowizji i Twojego pakietu – kwestia ta jest jednolicie przesądzona w orzecznictwie.

W związku z powyższym stanowiskiem o brak podstaw do stosowania sankcji kredytu darmowego roszczenie powoda podlegało ocenie pod względem wymagalności.

Prawidłowo Sąd I instancji uznał, że w związku z abuzywnością postanowień umowy, brak było podstaw do wypowiedzenia umowy kredytu i postawienia go w stan natychmiastowej wymagalności. W konsekwencji umowa w dalszym ciągu wiązała strony w pierwotnym kształcie (z obowiązkiem pozwanej spłacania rat kredytu) z pominięciem tej części rat, która obejmowała abuzywne koszty umowy. Na dzień orzekania przez Sąd Rejonowy nie upłynął okres jej obowiązywania, natomiast na moment orzekania przez Sąd Okręgowy umowa zakończyła się, wszystkie raty były wymagalne, stąd zachodziły podstawy do uwzględnienia roszczenia w oparciu o postanowienia umowy – w zakresie rat niespłaconych.

Prawidłowo Sąd Rejonowy wykonał symulację zadłużenia przy uwzględnieniu abuzywności postanowień (tabela na stronach 6-7 uzasadnienia), z tą korektą, że suma zadłużenia z odsetkami winna wynieść 5.276,16 zł. Pozwana spłaciła 4.326 zł, zatem 27 rat pełnych rat i 31,38 zł z 28. Raty – do zapłaty pozostało 1.400,16 zł. z umownymi odsetkami od dnia następnego po dniu wymagalności 28 i następnych rat.

W pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu.

W tym stanie rzeczy należało na podstawie art. 381 § 1 kpc. zmienić zaskarżony wyrok w sposób opisany w punkcie I, a pozostałej części oddalić apelację na podstawie art. 385 kpc.

Koszty procesu w obu instancjach podlegały stosunkowemu rozdzielaniu na podstawie art. 100 kpc. w proporcjach 20% pozwana, 80% powód – stosownie do wyniku sprawy. Rozstrzygnięcie o kosztach w I instancji pozostawiono referendarzowi sądowemu, natomiast w II instancji Sąd Okręgowy dokonał tak rozliczenia, uwzględniając fakt, że powód poniósł koszt w postaci opłaty od apelacji w kwocie 400 zł i wynagrodzenia pełnomocnika w kwocie 900 zł, a pozwana wyłącznie koszty obejmujące wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 900 zł. Wysokość wynagrodzenia pełnomocników stron została ustalona na podstawie § 2 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych

Ryszard Małecki