Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 lipca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Ryszard Małecki

Protokolant: p.o. stażysty Dorota Dreliszak

po rozpoznaniu w dniu 9 lipca 2024 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowo-akcyjnej z siedzibą w P.

przeciwko (...) SA w W.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Gostyniu

z dnia 29 maja 2023 r.

sygn. akt I C 165/22

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 450 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się postanowienia o kosztach procesu do dnia zapłaty.

Ryszard Małecki

UZASADNIENIE

Apelacja powoda okazała się bezzasadna.

W przypadku obowiązkowego ubezpieczenia komunikacyjnego znajduje zastosowanie zasada pełnego odszkodowania wyrażona w art. 361 § 2 kc , a ubezpieczyciel z tytułu odpowiedzialności gwarancyjnej wypłaca poszkodowanemu świadczenie pieniężne w granicach odpowiedzialności sprawczej posiadacza lub kierowcy pojazdu mechanicznego ( art. 822 § 1 kc ). Przy czym suma pieniężna wypłacona przez zakład ubezpieczeń nie może być wyższa od poniesionej szkody ( art. 824 § 1 kc ).

Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że szkoda powstaje już w momencie zdarzenia – tu: wypadku będącego jej źródłem, i jest niezależna od dalszych losów jej likwidacji przez poszkodowanego.

Wysokość odszkodowania określa się hipotetycznie, nawet jeżeli rzecz ta została zbyta i nie zostanie naprawiona przez poszkodowanego – metodę dyferencyjną można zastosować wyłącznie, gdy hipotetyczne koszty naprawy przewyższają wartość pojazdu przed wypadkiem. Również w sytuacji, gdy poszkodowany dokonał naprawy pojazdu we własnym zakresie, odszkodowanie winno być wyliczone według hipotetycznych kosztów naprawy. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy z okoliczności sprawy wynika, że dokonana w ten sposób naprawa przywróciła pojazd do stanu poprzedniego (sprzed wypadku), co nie jest tożsame z naprawą doprowadzającą do stanu sprawności. Wysokość odszkodowania określa się hipotetycznie przy uwzględnieniu części zamiennych typu „O”, nawet jeżeli uszkodzony pojazd jest eksploatowany przez znaczny okres czasu, chyba że zostanie wykazane, że uszkodzone w pojeździe części były już naprawiane i zastępowane częściami nieoryginalnymi lub używanymi. Sąd Okręgowy nie podziela w związku z tym stanowiska wyrażonego przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 grudnia 2022 r. (II CSKP 726/22). Abstrahując od faktu, że wyrok ten został wydany w składzie budzącym zastrzeżenia zgodnie ze stanowiskiem wynikającym z Uchwały składu połączonych Izb: Cywilnej, Karnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2020 r. (sygn. akt BSA I-4110-1/20), nie zawiera on żadnych argumentów mogących stanowić przeciwwagę dla utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego w tym zakresie (por. wyroki z 8 marca 2018 r., II CNP 32/17; z 12 kwietnia 2018 r., II CNP 41/17; z 3 kwietnia 2019 r., II CSK 100/18; oraz postanowienia z 7 grudnia 2018 r., III CZP 73/18; z 11 kwietnia 2019 r., III CZP 102/18; z 16 maja 2019 r., III CZP 86/18, a nadto wyroki z 12 kwietnia 2018 r., II CNP 43/17; postanowienia z 7 grudnia 2018 r., III CZP 51/18, OSNC 2019, nr 9, poz. 94, III CZP 72/18, III CZP 64/18, III CZP 74/18; z 20 lutego 2019 r., III CZP 91/18).

Z uwagi na wskazane zastrzeżenia co do składu Sądu Najwyższego wydającego uchwałę składu 7 sędziów z dnia 8 maja 2024 r. (III CZP 142/22) Sąd Okręgowy ignoruje także tę uchwałę.

Zgodnie z art. 362 kc i art. 826 § 1 kc oraz art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych obowiązek minimalizacji szkody przez poszkodowanego rozumiany jest jako zapobieżenie, w miarę możliwości, zwiększeniu się szkody. Brak działania minimalizującego szkodę nie może zwiększać zakresu obowiązku odszkodowawczego. W konsekwencji na zobowiązanym do naprawienia szkody ciąży obowiązek zwrotu wyłącznie wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji pomiędzy korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika (por. uchwałę Sądu Najwyższego z 17.11.2011 r., III CZP 5/11, niepubl. a także uchwałę 7 sędziów Sądu Najwyższego z 13.03.2012 r., III CZP 75/11, publ. OSN 2012/7-8/81).

Obowiązek współdziałania nie sięga jednak tak daleko, by poszkodowany miał obowiązek skorzystać z usług warsztatu naprawczego sugerowanego przez ubezpieczyciela (jednego z sieci warsztatów współpracujących z pozwanym i oferujących niższe stawki za robociznę). Poszkodowanemu przysługuje wybór odpowiedniego warsztatu naprawczego, któremu powierzy dokonanie naprawy uszkodzonego pojazdu. Wybierając taki warsztat, poszkodowany może się kierować m.in. ich fachowością, rzetelnością technicznej obsługi i poziomem prac naprawczych oraz określonymi niekiedy profitami połączonymi ze stałą obsługą serwisową, a przede wszystkim swoim zaufaniem opartym o własne doświadczenia lub opinie klientów warsztatu. Poszkodowany nie ma zatem obowiązku współdziałać z zakładem ubezpieczeń w taki sposób, że będzie zobowiązany do zlecenia naprawy warsztatowi współpracującemu z ubezpieczycielem i w związku z tym, w razie odmowy takiego współdziałania, zakład ubezpieczeń nie może wyciągać wobec poszkodowanego negatywnych konsekwencji w postaci akceptacji odszkodowania wyłącznie do wysokości odpowiadającej kosztom naprawy w warsztacie współpracującym.

Istota niniejszej sprawy sprowadzała się jednak do innych kwestii niż opisane wyżej.

Jeżeli uszkodzony pojazd został naprawiony przez poszkodowanego przy użyciu środków uzyskanych od ubezpieczyciela sprawcy szkody, to należy ustalić, czy naprawa przywróciła pojazd do stanu poprzedniego – jak wspomniano, przywrócenie do stanu sprawności nie jest tożsame z przywróceniem do stanu poprzedniego. Jeżeli sam poszkodowany uznaje, że pojazd został przywrócony do stanu poprzedniego w oparciu o środki uzyskane z odszkodowania, oznacza to, że przyjął świadczenie w sposób skutkujący wygaśnięciem zobowiązania. W takiej sytuacji wierzytelność poszkodowanego zostaje zaspokojona i jako nieistniejąca nie może być przedmiotem cesji. Można wyobrazić sobie sytuację, w której poszkodowany pozostaje w błędzie co do faktu przywrócenia pojazdu do stanu poprzedniego, wówczas może wykazywać, że dokonana naprawa jednak nie osiągnęła pożądanego skutku.

W niniejszym wypadku z zeznań poszkodowanej A. W. wyraźnie wynika, że dokonana naprawa przywróciła pojazd do stanu poprzedniego. Zeznania poszkodowanej zostały oparte zeznaniami świadka K. W., syna poszkodowanej, z zawodu mechanika, który dokonaną przez innego mechanika naprawę ocenił jako prawidłową, a pojazd jako w pełni naprawiony. Trudno wyobrazić sobie bardziej ewidentny przykład przywrócenia pojazdu do stanu poprzedniego. Powód w żaden sposób nie podważył zeznań świadków.

Powód w apelacji podjął próbę wykazania, że w oparciu o środki z odszkodowania pojazd nie mógł zostać przywrócony do stanu poprzedniego rozumianego jako naprawę dokonaną w oparciu o kosztorys hipotetycznych kosztów naprawy. Należy jednak podkreślić, że o tym, że wierzytelność z tytułu szkody została zaspokojona decyduje przede wszystkim wierzyciel – to wierzyciel ocenia, czy świadczenie zostało spełnione. Jeżeli wierzyciel uznaje świadczenie za spełnione, zobowiązanie wygasa. Powód nie wykazał, by poszkodowana była w błędzie co do faktu przywrócenia pojazdu do stanu poprzedniego. Jej przekonanie o prawidłowości naprawy świadczy o wygaśnięciu zobowiązania. Nadto, wbrew stanowisku powoda nie zawsze jest tak, że tylko odszkodowanie oszacowane według hipotetycznych kosztów naprawy opierających się na częściach oryginalnych oraz kosztach robocizny w standardzie ASO prowadzi do przywrócenia pojazdu do stanu poprzedniego. Jest tak w sytuacji, gdy w uszkodzonym pojeździe uszkodzone zostały części oryginalne i gdy uprzednio pojazd był naprawiany w autoryzowanych warsztatach. Jeżeli natomiast pojazd nie jest pojazdem nowym, jest wyeksploatowany i dotychczas były w n im stosowane części nieoryginalne lub nawet używane, możliwe jest doprowadzenie do stanu poprzedniego w oparciu o odszkodowanie wyliczone w sposób wskazany przez ubezpieczyciela.

W niniejszej sprawie nie było zatem istotne, jakie byłyby hipotetyczne koszty naprawy pojazdu zgodnie z tezą dowodową powoda, lecz wykazanie przez powoda, że ta konkretna dokonana naprawa pojazdu nie doprowadziła do przywrócenia do stanu poprzedniego np. poprzez fakt, że została wykonana nieprofesjonalnie albo przy użyciu niewłaściwych części lub materiałów (o niższej jakości, niż uszkodzone). Powód takiej tezy nie starał się udowodnić. Jego wniosek dowodowy był nieadekwatny do zaistniałego w niniejszej sprawie zagadnienia.

Mając na uwadze powyższe, z uwagi na fakt, że poszkodowana uznała, iż w oparciu o środki uzyskane z odszkodowania doszło do przywrócenia pojazdu do stanu poprzedniego, doszło do wygaśnięcia zobowiązania i nie istniała wierzytelność będąca przedmiotem przelewu.

W tej sytuacji na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił apelację.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 kpc., obciążając nimi powoda. Wysokość wynagrodzenia § 2 pkt. 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Ryszard Małecki