Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 kwietnia 2024 roku

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział II Cywilny Odwoławczy

Przewodniczący sędzia Marcin Miczke

po rozpoznaniu 9 kwietnia 2024 roku w Poznaniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa K. P.

przeciwko (...) Towarzystwo (...) S. A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego Poznań-Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu

z 31 maja 2023 roku

V C 1285/22

1. oddala apelację,

2. zasądza od powoda na rzecz pozwanego 450 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego rozstrzygnięcia o kosztach do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie apelacyjne.

Marcin Miczke

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art.505 ¹³ § 2 k.p.c. uzasadnienie wyroku zawiera jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa, gdyż sąd drugiej instancji rozpoznając sprawę w postępowaniu uproszczonym nie przeprowadził postępowania dowodowego.

Apelacja nie jest uzasadniona. Jednakże uzasadnienie Sądu Rejonowego oparte jedynie na ocenie kryterium ilościowego (że nie jest abuzywne postanowienie aneksu określające 9% potracenie ze świadczenia wykupu, gdy byłoby, gdyby było to 75%) nie jest prawidłowe. Tym niemniej rację ma Sad Rejonowy, ze powód nie udowodnił abuzywności postanowienia umownego, czyli wystąpienia przesłanek z art.385 ¹ § 1 k.c. Zarzuty apelacji są w tym względzie bardzo ogólne, w ogólne nie odnoszą się do art.385 ¹ § 1 k.c., co w kontekście równie ubogiego uzasadnienia pozwu musiało doprowadzić do oddalenia powództwa.

Powód oparł uzasadnienie pozwu w istocie na wniosku, że postanowienie umowy ustalające prawo przedsiębiorcy do potrącenia jakiejkolwiek kwoty ze świadczenia wkupu jest abuzywne. Tak nie jest, bo abuzywność postanowienia umownego wynika z konkretnych okoliczności świadczących o spełnieniu przesłanek braku równowagi kontraktowej i istotnego naruszenia interesów konsumenta. Brak przeprowadzenia przez powoda analizy umowy w świetle okoliczności, o których mowa w art.385 ¹ § 1 i art.385 ² k.c. Zamiast tego powód formułuje proste twierdzenie, że postanowienie umowy dotyczące potrącenia jakichkolwiek kwot ze świadczenia wykupu są abuzywne. To zdecydowanie za mało, aby ocenę powoda podzielić.

Jeszcze bardziej ramowo została sformułowana apelacja. Nie zawiera ona jakiejkolwiek analizy odnośnie przesłanek abuzywności, w kontekście całej umowy i wszystkich okoliczności jej zawarcia. Argument o badaniu abuzywności z daty zawarcia umowy jest trafny, ale aneks ma znaczenie (patrz: wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 29 kwietnia 2021 r. C-19/20, że z art. 6 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG nie wynika, że stwierdzenie nieuczciwego charakteru pierwotnego warunku umownego miałoby co do zasady skutek w postaci unieważnienia umowy, jeśli zmiana tego warunku pozwala na przywrócenie równowagi między obowiązkami i prawami tych stron wynikającymi z umowy i na usunięcie wady obciążającej ten warunek).

Zarzut naruszenia art.65 k.c. jest zasadny, ale bez wpływu na rozstrzygnięcie. Nie chodzi bowiem o wolę konsumenta sanowania pierwotnego i zdaniem powoda abuzywnego postanowienia, ale o wprowadzenie do umowy na kolejnym wzorcu sporządzonym przez pozwanego nowej treści zastępującej poprzednią. Aneks taki podlega takiemu samemu badaniu pod kątem abuzywności, co umowa w kształcie z daty jej zawarcia. Z kolei zarzut naruszenia art.4-7 dyrektywy 93/13 EWG z odwołaniem do niezapewnienia efektywnego skutku dyrektywy i braku wyeliminowania postanowienia abuzywnego sam w sobie, bez odniesienia do przesłanek abuzywności i ich należytego uzasadnienia i udowodnienia, nie może wywrzeć żadnego skutku. Zapewnienie efektywnego skutku dyrektywy jest bowiem możliwe w razie udowodnienia, że postanowienie jest abuzywne, a nie wtedy, gdy konsument tak po prostu twierdzi.

Aneks nie był indywidualnie uzgodniony, bo był sporządzony na wzorcu przedsiębiorcy. Pozwany nie udowodnił, aby powód miał rzeczywisty wpływ na jego treść, czyli, aby treść aneksu była negocjowana, a powód miał wpływ na treść aneksu. Nie ma więc racji Sad Rejonowy, że aneks był indywidualnie negocjowany. Trudno wyjaśnić, dlaczego apelujący nie kwestionuje tej oceny. Nie ma przy tym racji Sąd Rejonowy, że postanowienie umowne w pierwotnym brzmieniu jest abuzywne. Sąd Rejonowy tego w ogóle nie uzasadnił ani treścią umowy, ani okolicznościami jej zawarcia. W istocie wniosek Sądu Rejonowego opiera się na kryterium ekonomicznym: potrącenie 25% wartości wykupu jest abuzywne, ale 9% już nie. Czyli różnica 14% „robi różnicę” skutkująca oceną, że postanowienie w pierwotnym brzmieniu jest abuzywne, a w aneksowanym nie. Nie na tym polega jednak ocena przesłanek abuzywności. Sąd Rejonowy w ogóle nie odniósł się do argumentów pozwu o tym, że postanowienia umowne dotyczące wartości wykupu i potrącenia nie zostały sformułowane prostym i zrozumiałym językiem.

Uzasadnienie pozwu jest jednak nieprzekonujące. Powód przywołuje postanowienia dyrektywy 93/13 EWG i wskazuje, że wobec niewłaściwej implementacji należy stosować dyrektywę. Nie wskazuje jednak, na czym polega owa nieprawidłowa implementacja i dlaczego należy stosować zamiast art.385 ^{( 1)} § 1 k.c. przepisy dyrektywy. Następnie poświęca uwagę na analizę, czy postanowienia umowy dotyczące wartości wykupu dotyczą głównego przedmiotu umowy, czy nie. Te dywagacje trzeba uciąć stwierdzeniem, że nie chodzi o główny przedmiot umowy, bo nie charakteryzuje on umowy ubezpieczenia z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. W orzecznictwie TSUE podkreśla się bowiem, że za postanowienia umowne mieszczące się w pojęciu „głównego przedmiotu umowy” w rozumieniu art. 4 ust. 2 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.Urz. UE L nr 95, s. 29; dalej: dyrektywa 93/13) należy uważać te, które określają podstawowe świadczenia w ramach danej umowy i które z tego względu charakteryzują tę umowę (por. wyroki TSUE z dnia: 30 kwietnia 2014 r. w sprawie C-26/13, K. i K. R., pkt 49-50; 26 lutego 2015 r. w sprawie C-143/13, M., pkt 54; 23 kwietnia 2015 r. w sprawie C-96/14, V. H., pkt 33; 20 września 2017 r. w sprawie C-186/16, A. i in., pkt 35). Postanowienia dotyczące świadczenia wykupu nie określa podstawowych świadczeń umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym i umowy z tego względu nie charakteryzuje.

Dalej apelujący w uzasadnieniu pozwu wskazuje na możliwość pobrania przez ubezpieczyciela nawet 80% świadczenia wykupu i stwierdza, że w takim razie SN oceniał takie postanowienie jako abuzywne. Odwołał się do CSK 149/13. Ma rację, bo abuzywne jest postanowienie umowy tego typu pozwalające pozwanemu na potrącenie przynajmniej w pierwszych czterech latach od 100% do 60% wartości wykupu. Tyle tylko, że istnieje aneks, którym postanowienie umowy stron tej sprawy zostało zmodyfikowane. Jako takie już wskazuje na znacznie mniejsze potrącenia i to od oczątku trwania umowy (25% w pierwszych dwóch latach, 20% w trzecim roku, 15% w czwartym, 12% w piątym, 10% w szóstym roku, 9% w siódmym, od 11 roku bez potrąceń). Zatem uzasadnienie abuzywności przez proste porównanie z tezą wyroku w sprawie CSK 149/13 nie wytrzymuje krytyki, bo nie mamy do czynienia z potrąceniem całości bądź znacznej części świadczenia wykupu.

Wreszcie powód uzasadnia, że sytuacja, w której jedna ze stron miałaby być znacznie wzbogacona kosztem drugiej, nie oferując nic w zamian, jest znaczną nierównowagą kontraktową. Tyle tylko, że nie uzasadnia tego wniosku, to znaczy, czy rzeczywiście nie uzyskuje nic w zamian. Z czego wynika, że nie uzyskuje nic w zamian? Czy z treści umowy? Tej nie analizuje. Z § 20 OWU wynika, że w wysokości wskaźnika wykupu są uwzględnione koszty zawarcia i wykonania umowy oraz marża pozwanego. Zatem powód wiedział, za co płaci kwotę potrącenia. Powód ani w pozwie, ani w apelacji nie analizuje tych udzielonych mu informacji i nie naprowadza żadnej argumentacji świadczącej o nieuczciwości powoda w tym względzie czy o naruszeniu interesów powoda w istotnym stopniu.

Wreszcie w uzasadnieniu pozwu pojawiają się argumenty o braku sformułowania umowy prostym i zrozumiałym językiem w zakresie odnoszących się do wyliczenia świadczenia wykupu. To argument chybiony. W tym zakresie wszystko w umowie jest wytłumaczone. To, że przeczytanie wymaga pewnego wysiłku, nie oznacza, że ustalenie sposobu i mechanizmu wyliczenia wartości wykupu oraz ustalenia wielkości potrącenia było trudne. Nie było, szczególnie po zawarciu aneksu do umowy, z którego wprost wynikają procenty potrącenia ze świadczenia wykupu.

Apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu na podstawie art.385 k.p.c.

O kosztach procesu w instancji odwoławczej Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art.98 § 1, 1 ¹ i 3 w zw. z art.391 § 1 k.p.c., obciążając nimi powoda zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Sąd Okręgowy zasądził od powoda na rzecz pozwanego 450 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za II instancję wyliczone na podstawie § 2 pkt 3) i § 10 ust.1 pkt 1) rozporządzenia MS w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Marcin Miczke