Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 września 2022 roku

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Alina Szymanowska

po rozpoznaniu w dniu 30 września 2022 roku w Poznaniu

w postępowaniu uproszczonym

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej z siedzibą w P.

przeciwko Bankowi (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego Poznań – Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu

z dnia 3 czerwca 2022 r.

sygn. akt I C 23/21

oddala apelację;

zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 450 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Alina Szymanowska

UZASADNIENIE

Powód (...) sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w P. domagała się zasądzenia od pozwanego Banku (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 2.187,38 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 18 czerwca 2016 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa według norm przepisanych.

W wyroku z dnia 3 czerwca 2022 r. Sąd Rejonowy: w punkcie 1. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.187,38 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 8 czerwca 2017 r. do dnia zapłaty; w punkcie 2. oddalił powództwo w pozostałym zakresie; w punkcie 3. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.117 zł z tytułu zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 900 zł z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, który zaskarżył wyrok Sądu Rejonowego Poznań - Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu z dnia 3 czerwca 2022 r., w części, tj. w zakresie punktów 1 i 3 wyroku, zarzucając:

1. naruszenie przepisów postępowania w postaci art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i pominięcie dowodu z zeznań świadka W. K. oraz wniosku o zobowiązanie powoda do przedłożenia oryginału umowy cesji jako nieistotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, oraz zmierzających jedynie do przedłużenia postępowania, podczas gdy dowody te zmierzały do wykazania faktów istotnych dla sprawy, tj. braku ekwiwalentności umowy cesji oraz zawarcia umowy na warunkach wyraźnie krzywdzących dla konsumentów i jako takie nie powinny być również uznane za prowadzące wyłącznie do przedłużenia postępowania,

- które to naruszenie miało wpływ na treść zapadłego rozstrzygnięcia przez brak poddania należytej ocenie Sądu wykazywanej nieważności umowy cesji z uwzględnieniem w/w dowodów;

2. naruszenie prawa materialnego w postaci art. 58 § 2 k.c. w zw. z art. 509 § 1 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że umowa cesji zawarta pomiędzy (...) sp. z o.o., sp.k., a kredytobiorcą, jest ważna, podczas gdy umowa cesji naruszała zasady współżycia społecznego a tym samym jest dotknięta sankcją nieważności bezwzględnej;

3. naruszenie prawa materialnego w postaci art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 49 u.k.k., poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że zawarta pomiędzy powodem a kredytobiorcą umowa cesji nie ma na celu obejścia ustawy, podczas gdy art. 49 u.k.k. ma na celu szczególną ochronę wyłącznie kredytobiorcy - konsumenta w relacji z przedsiębiorcą - bankiem, a nie ochronę profesjonalnego podmiotu nabywającego wierzytelności konsumentów poniżej ich wartości, a zatem umowa cesji miała na celu obejście przepisów ustawy o kredycie konsumenckim, w związku z czym umowę tę należy uznać za nieważną;

4. naruszenie prawa materialnego w postaci art. 49 ust. 1 u.k.k., poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że w przypadku przedterminowej spłaty kredytu, obniżeniu ulegają wszystkie koszty kredytu, bez względu na to, czy dotyczą one okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, podczas gdy zgodnie z powyższym przepisem, w przypadku przedterminowej spłaty kredytu, obniżeniu ulegają tylko te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy;

5. naruszenie prawa materialnego w postaci art. 49 ust. 1 u.k.k., poprzez jego błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że redukcja całkowitego kosztu kredytu ma charakter proporcjonalny, t.j. winna być dokonana proporcjonalnie do okresu, o który skrócono czas trwania umowy, podczas gdy zastosowanie takiej metody rozliczeń nie znajduje uzasadnienia w obowiązujących przepisach,

Wobec powyższego, apelujący wniósł o:

1. zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa w części, w której Sąd I instancji uwzględnił roszczenie powoda,

2. zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych,

3. rozpoznanie w trybie art. 380 k.p.c. postanowienia Sądu Rejonowego Poznań-Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu z dnia 03.06.2022 r. w przedmiocie pominięcia wniosku dowodowego dotyczącego dowodu z zeznań świadka W. K. oraz wniosku o zobowiązanie powoda do przedłożenia umowy cesji i przeprowadzenia dowodu z tejże umowy; 4. dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka - kredytobiorcy W. K. (wezwanie na adres wskazany w umowie cesji wierzytelności);

5. zobowiązanie powoda do złożenia niezanonimizowanej co do wysokości zapłaty umowy cesji oraz dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z tej umowy.

Apelujący wskazał, że powyższe d owody powołuj dla stwierdzenia faktu: sposobu informowania konsumenta o skutkach umowy cesji i potencjalnej wysokości zbywanej wierzytelności, wiedzy konsumenta na temat wysokości przysługującej mu wierzytelności, przebiegu rozmów przeprowadzonych na przedpolu zawarcia umowy cesji, wysokości zapłaty za zbycie wierzytelności.

Nadto, apelujący wskazał, że w sprawie występuje zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości i wniósł o przedstawienie Sądowi Najwyższemu następującego zagadnienia prawnego do rozstrzygnięcia: czy w przypadku przedterminowej spłaty kredytu konsumenckiego udzielonego na podstawie umowy zawartej w okresie pomiędzy wejściem w życie ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 r. (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1083), to jest dniem 18.12.2011 r., a wydaniem przez Trybunał Sprawiedliwości w dniu 11.09.2019 r. wyroku oraz o odroczenie rozpoznania sprawy do czasu rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy wyżej wskazanego zagadnienia prawnego.

Powód wniósł o oddalenie apelacji, pominięcie wniosków złożonych w apelacji oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania odwoławczego wraz z kosztami zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że Sad Okręgowy podziela ustalenia faktycznie poczynione przez Sąd I instancji i przyjmuje je za własne, ustalony stan faktyczny nie był sporny pomiędzy stronami. Na aprobatę zasługują również rozważania prawne poczynione przez Sąd I instancji.

Sąd Okręgowy nie dopatrzył się przesłanek do przedstawienia Sądowi Najwyższemu w trybie art. 390 § 1 k.p.c. zagadnienia prawnego sformułowanego apelacji i w związku z tym oddalił zawarty w apelacji wniosek w tym zakresie oraz oddalił wniosek o odroczenie rozpoznania sprawy. Nie zachodzą podstawy do stwierdzenia, że w sprawie występuje zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości

Trzeba podkreślić, że niniejsza sprawa podlegała rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym, a w myśl art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Odwołując się do zarzutów apelacji, w pierwszej kolejności należy rozważyć zarzuty dotyczące zawartej przez powoda umowy cesji wierzytelności, które prowadzą do kwestionowania legitymacji czynnej powoda. W ocenie Sądu Okręgowego nie budzi wątpliwości, że powód w drodze umowy przelewu wierzytelności z dnia 26 maja 2020 r. nabył dochodzoną pozwem wierzytelność. Apelujący kwestionuje ważność zawartej umowy cesji wskazując na naruszenie zasad współżycia społecznego oraz podnosząc, że umowa została zawarta w celu obejścia ustawy o kredycie konsumenckim w sytuacji gdy art. 49 u.k.k. ma na celu szczególną ochronę wyłącznie kredytobiorcy – konsumenta w relacji z przedsiębiorcą - bankiem a nie ochronę profesjonalnego podmiotu nabywającego wierzytelności konsumentów poniżej ich wartości. Apelujący ocenia ważność umowy cesji odwołując się do ekwiwalentności świadczeń stron i w związku z tym domaga się przeprowadzenia dowodu z zeznań świadka W. K. i oryginału umowy cesji. W ocenie Sądu Okręgowego postanowienie dowodowego Sądu I instancji z dnia 3 czerwca 2022 r., w przedmiocie pominięcia wniosków dowodowych zawartych w sprzeciwie od nakazu zapłaty tj. dowodu z zeznań świadka W. K. i załącznika nr 1 do umowy cesji z dnia 26 maja 2020 r. wraz z zobowiązaniem powoda do przedłożenia w/w dokumentu jest prawidłowe. Przytoczona przez Sąd I instancji argumentacja zasługuje na pełną aprobatę. Sąd Okręgowy, na tej samej podstawie, pominął w oparciu o art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. wnioski o przeprowadzenie wskazanych wyżej dowodów sformułowane w apelacji.

Trzeba również podkreślić, że w ramach wyrażonej w art. 353 ¹ k.c. zasady swobody umów mieści się również przyzwolenie na faktyczną nierówność stron, która może się wyrażać nieekwiwalentnością świadczeń. Ekwiwalentność świadczeń stron musi być analizowana przy uwzględnieniu okoliczności konkretnej czynności prawnej. W ocenie Sądu Okręgowego okoliczności towarzyszące zawarciu umowy przelewu wierzytelności z dnia 26 maja 2020 r., nie pozwalają na stwierdzenie, że powód wykorzystał silniejszą pozycję w stosunku do swojego kontrahenta. Z umowy wynika, że strony uzgodniły cenę, fakt braku znajomości jej wysokości pozostaje bez znaczenia dla oceny ważności umowy cesji. Na skutek zawarcia umowy pierwotny wierzyciel – konsument uzyskał w świadczenie, którego nie spełnia dłużnik i to bez konieczności inicjowania procesu sądowego. Nie można również pomijać tego, że nabywca wierzytelności musiał podjąć czynności w postępowaniu sądowym na swój koszt i ryzyko oraz poświęcić czas na zaangażowanie się w spór sądowy. Nie zachodzą zatem jakiekolwiek podstawy do uznania przedmiotowej umowy przelewu za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego w rozumieniu art. 58 § 2 k.c. Chybiony jest również argument, że umowa ma na celu obejście ustawy, zarzut naruszenia prawa materialnego art. 58 § 1 k.c. jest bezzasadny.

Pozwany podniósł również zarzut naruszenia prawa materialnego art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, który zmierzał do podważenia zasadności powództwa. W ocenie apelującego prowizja i opłata przygotowawcza nie są związane z czasem trwania umowy kredytu i mają charakter jednorazowy, zatem nie podlegają proporcjonalnemu zwrotowi w oparciu o dyspozycję z art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim.

Wykładni art. 16 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z 23.04.2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG ( Dz.U.UE.L.2008.133.66 ) dokonał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w przywołanym już przez Sąd Rejonowy wyroku z 11 września 2019 r. w sprawie C - 383/18. Przepis art. 16 ust. 1 Dyrektywy stanowi, że konsument ma prawo w każdym czasie spłacić w całości lub w części swoje zobowiązania wynikające z umowy o kredyt i w takich przypadkach jest on uprawniony do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu, na którą składają się odsetki i koszty przypadające na pozostały okres obowiązywania umowy. Trybunał w wyroku z 11 września 2019 r. stwierdził natomiast, że art. 16 ust. 1 Dyrektywy 2008/48 należy interpretować w ten sposób, że prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta.

Zgodnie ze stanowiskiem TSUE, redukcja całkowitego kosztu kredytu obejmuje także koszty o charakterze jednorazowym, których wysokość nie ma żadnego związku z okresem kredytowania.

Sąd Rejonowy odwołał się do wyroku z 11 września 2019 r. nadto w zakresie wykładni art. 49 ust. 1 u.k.k. przyjął pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uchwale z dnia 12 grudnia 2019 r., III CZP 45/19. Sąd Najwyższy wskazał, że przewidziane w art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (jedn. tekst: Dz.U. 2019 r., poz. 1083) uprawnienie konsumenta do obniżenia całkowitego kosztu kredytu w przypadku jego spłaty w całości przed terminem określonym w umowie obejmuje także prowizję za udzielenie kredytu. Art. 49 ust. 1 u.k.k. nie pozostawia wątpliwości, wbrew apelacji, że redukcja powinna mieć charakter proporcjonalny, odnosząc się do okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy na skutek spłaty całości kredytu przed terminem.

Podsumowując należy stwierdzić, Sąd Rejonowy prawidłowo zastosował art. 49 ust. 1 zarówno w zakresie ustalenia, że koszty w nim wymienione obejmują także prowizję, jak i mechanizmu jej obniżenia. Nie można się przy tym zgodzić się ze skarżącym, że poprzez zawarcie umowy cesji doszło do obejścia ustawy z uwagi na to, że szczególna ochrona – w świetle art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim – przysługuje wyłącznie kredytobiorcy – konsumentowi, a powód nie jest konsumentem jest podmiotem profesjonalnie nabywającym wierzytelności konsumentów

Wobec powyższego apelacja pozwanego podlegała oddaleniu jako bezzasadna na podstawie art. art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w art. 98 k.p.c. w zw. z art. 391 k.p.c., która w praktyce oznacza, że strona przegrywająca proces ponosi jego koszty i na żądanie obowiązana jest zwrócić stronie wygrywającej koszty niezbędne do celowej obrony jej praw, do których należą koszty ustanowienia, przez występujące po stronie wygrywającej podmioty, profesjonalnego pełnomocnika. W niniejszej sprawie wobec oddalenia apelacji, to pozwana jest stroną przegrywającą. Z uwagi na powyższe zasadne było zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego pozwanego na rzecz powódki. Wysokość kosztów należnych powodowi została ustalona na kwotę 450 zł na podstawie § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z 22 października 2015 r.

Alina Szymanowska