Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 maja 2024 roku

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział II Cywilny Odwoławczy

Przewodniczący sędzia Marcin Miczke

po rozpoznaniu 14 maja 2024 roku w Poznaniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Ł. K.

przeciwko (...) S. A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego Poznań – Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu

z 19 maja 2023 roku

sygn. akt V C 92/23

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

a.  w pkt 1. w ten sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz powoda 1.291,50 zł (jeden tysiąc dwieście dziewięćdziesiąt jeden złotych i pięćdziesiąt groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 19.12.2019 r. do dnia zapłaty, pozostawiając rozstrzygnięcie o oddaleniu powództwa w pozostałym zakresie,

b.  w pkt 2. w ten sposób, że koszty procesu rozdziela stosunkowo, obciążając nimi powoda w 63% i pozwanego w 37% i w związku z tym zasądza od powoda na rzecz pozwanego 162,42 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie po upływie tygodnia od doręczenia powodowi odpisu niniejszego wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu,

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie,

III.  koszty procesu w postępowaniu apelacyjnym rozdziela stosunkowo, obciążając nimi powoda w 63% i pozwanego w 37% i w związku z tym zasądza od powoda na rzecz pozwanego 43 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego rozstrzygnięcia o kosztach do dnia zapłaty.

Marcin Miczke

UZASADNIENIE

Zgodnie z art.505 ¹³ § 2 k.p.c. uzasadnienie wyroku zawiera jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa, gdyż sąd drugiej instancji rozpoznając sprawę w postępowaniu uproszczonym nie przeprowadził postępowania dowodowego.

Apelacja jest częściowo uzasadniona z uwagi na trafny zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art.361 § 1 k.c. w zakresie, w jakim dotyczy najmu pojazdu w okresie od 15.10.2019 do 28.10.2019 r. pozostającego w normalnym związku przyczynowym ze szkodą. W pozostałej części okresu najmu oraz co do stawki za najem apelacja nie jest zasadna.

Rację ma pozwany, że brak ustaleń co do tego, kiedy poszkodowany przystąpił do naprawy auta i kiedy naprawa została zakończona. Sąd Rejonowy ustalił, jednakże, że poszkodowany miał świadomość rozliczenia szkody jako całkowitej i mimo to przystąpił do naprawy auta. Odszkodowanie za szkodę całkowitą zostało przyznane decyzją z 11.10.2019 r. doręczoną poszkodowanemu 14.10.2019 r. i w tym dniu wypłacone zostało odszkodowanie. To oznacza, że poszkodowany przystąpił do naprawy auta po uzyskaniu odszkodowania.

Rację ma powód, że ocena przez pozwanego szkody jako całkowitej nie determinuje decyzji poszkodowanego o tym, co zrobi z pojazdem uszkodzonym. Może go naprawić, może go sprzedać i za uzyskaną cenę wraz z odszkodowaniem zakupić inny pojazd, może wreszcie nic z wrakiem nie robić. W kontekście art.361 § 1 k.c. i normalnego związku przyczynowego ze szkodą decyzja poszkodowanego ma jednak znaczenie dla okresu uzasadnionego najmu pojazdu zastępczego. Poszkodowany ma prawo czekać na decyzję zakładu ubezpieczeń o przyjęciu odpowiedzialności za zdarzenie. Do daty doręczenia mu decyzji ubezpieczyciela o przyjęciu odpowiedzialności za zdarzenie nie musi podejmować decyzji, czy auto naprawi, czy je sprzeda bądź czy wrak pozostawi dla siebie. Z chwilą jednak uzyskania decyzji o przyjęciu odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń za zdarzenie (co w tej sprawie zbiegło się z decyzją o przyznaniu odszkodowania i uznaniu szkody jako całkowitej) poszkodowany powinien zdecydować, czy auto naprawi, czy pojazd sprzeda i kupi inny pojazd, czy zainkasuje odszkodowanie i nic w wrakiem nie będzie czynił. W tym ostatnim wypadku najem pojazdu zastępczego jest uzasadniony do daty decyzji zakładu ubezpieczeń o wzięciu odpowiedzialności za wypadek. Skoro bowiem poszkodowany nie zamierza nic z wrakiem robić, to tym samym rezygnuje z przywrócenia możliwości korzystania z pojazdu bądź pojazdu zakupionego w miejsce uszkodzonego, a tym samym nie ma uzasadnienia do korzystania z pojazdu zastępczego. Może być też tak, że poszkodowany już w dniu uszkodzenia pojazdu zdecyduje, że pozostawi wrak dla siebie i nie będzie kupował innego pojazdu. W takim wypadku w ogóle nie powstaje szkoda w postaci najmu pojazdu zastępczego. To jednak jest kwestia ustaleń faktycznych w konkretnej sprawie, w niniejszej taka sytuacja nie występuje.

Jeśli poszkodowany zdecyduje o sprzedaży wraku, to najem pojazdu zastępczego jest uzasadniony przez okres konieczny do tego zbycia i nabycia nowego pojazdu, przy czym bez znaczenia jest to, czy poszkodowany posiada środki pieniężne na jego zakup oraz data wypłaty odszkodowania, znaczenie ma natomiast data powzięcia przez poszkodowanego informacji i wzięciu na siebie przez ubezpieczyciela odpowiedzialności za zdarzenie. Sąd Najwyższy wskazał, że ustalenie czasu niezbędnego na nabycie nowego pojazdu ma charakter obiektywny i jest niezależne od posiadania przez poszkodowanego środków pieniężnych - w tym pochodzących z wypłaty odszkodowania poszkodowanemu obejmującego różnicę wartości pojazdu sprzed i po zdarzeniu szkodzącym - na zakup nowego pojazdu. Na ustalenie czasu niezbędnego na nabycie pojazdu istotne znaczenie ma data zawiadomienia poszkodowanego o sposobie likwidacji szkody poprzez zapłatę różnicy pomiędzy wartością pojazdu sprzed i po zdarzeniu szkodzącym. Z tych względów nie zrywa adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem szkodzącym a kosztami poniesionymi na najem pojazdu zastępczego przy tzw. szkodzie całkowitej wypłata odszkodowania przez ubezpieczyciela obejmującego różnicę w wartości uszkodzonego pojazdu sprzed i po wypadku, jeżeli nastąpiła ona zanim nastąpił upływ czasu niezbędnego do nabycia przez poszkodowanego nowego pojazdu. ( uzasadnienie uchwały Izby Cywilnej z dnia 22 listopada 2013 r. III CZP 76/13, wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 20 lutego 2002r., V CKN 1273/00 , z dnia 16 maja 2002 r., V CKN 1273/00 oraz z dnia 8 września 2004 r., IV CK 672/03).

Poszkodowany mimo zakwalifikowania przez ubezpieczyciela szkody jako całkowitej ma prawo podjąć decyzję o naprawie pojazdu. Obowiązek zakładu ubezpieczeń do spełnienia świadczenia odszkodowawczego w pieniądzu nie wpływa bowiem na decyzję poszkodowanego odnośnie pojazdu uszkodzonego. Tyle tylko, że skoro naprawa jest nieuzasadniona z punktu widzenia art.363 § 1 zdanie drugie k.c., to nie można uznać, że najem pojazdu na czas naprawy pozostaje w normalnym związku przyczynowym ze szkodą. Odpowiedzialność ubezpieczyciela polegająca na odszkodowaniu w pieniądzu (art.822 § 1 k.c.) oraz nieopłacalność naprawy auta (art.363 § 1 zdanie drugie k.c.) wyznaczają zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela za sprawcę szkody, a odpowiedzialność jest ograniczona do szkody pozostającej w normalnym związku przyczynowym ze zdarzeniem szkodzącym (art.361 § 1 k.c.). Przy tzw. szkodzie całkowitej poszkodowany nie mógłby zasadnie domagać się od sprawcy szkody restytucji naturalnej (doprowadzenia pojazdu do stanu sprzed szkody), zatem i w tym wypadku okres naprawy auta byłby obojętny dla czasu celowego i uzasadnionego najmu pojazdu zastępczego. W przypadku tzw. szkody całkowitej uzasadniony i pozostający w normalnym związku przyczynowym ze szkodą koszt najmu pojazdu zastępczego jest więc uzasadniony za czas niezbędny do nabycia innego pojazdu mimo, że poszkodowany nie decyduje się na zbycie wraku i zakup nowego pojazdu, ale na naprawę auta. Tak wyliczony czas najmu pojazdu zastępczego pozostaje bowiem w związku przyczynowym normalnym ze szkodą na zasadzie art.361 § 1 k.c. Poszkodowany w czasie naprawy auta uszkodzonego nie ma możliwości korzystania z niego, podobnie, jak nie ma możliwości korzystania z wraku, który zamierza sprzedać, a pieniądze ze sprzedaży wraz z kwotą odszkodowania przeznaczyć na nabycie innego pojazdu. Poszkodowany jest więc w takiej samej sytuacji przymusowej, w której nie ma możliwości korzystania z auta mimo celowej i ekonomicznie uzasadnionej potrzeby. Tyle tylko, że okres tego najmu pozostający w normalnym związku przyczynowym ze szkodą ogranicza się do czasu niezbędnego do nabycia innego pojazdu, a nie do czasu naprawy pojazdu.

Pozostaje więc ocenić, jaki czas był niezbędny do nabycia innego pojazdu oraz jaki był czas niezbędny do naprawy pojazdu, jeśli bowiem ten drugi byłby krótszy od pierwszego, najem pojazdu zastępczego byłby uzasadniony w tym krótszym czasie. W tym zakresie sąd musi posiłkować się zasadami doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania, znając jak każdy przeciętny dorosły człowiek realia rynku sprzedaży pojazdów samochodowych. Przyjęcie okresu 14 dni na nabycie innego pojazdu wydaje się odpowiednie. Czas najmu pojazdu zastępczego nie może jednak przekraczać czasu niezbędnego do naprawy auta, skoro poszkodowany się na to zdecydował, a po naprawie miał możliwość korzystania z auta. Czas naprawy auta nie został określony, powód wskazał w uzasadnieniu apelacji, że wyniósł on 14 dni. Skoro poszkodowany przystąpił do naprawy auta po dacie doręczenia decyzji o przyjęciu przez pozwanego odpowiedzialności za zdarzenie, co zbiegło się z wypłatą odszkodowania (14.1.2019 r.), a okres naprawy trwający 14 dni należy uznać na podstawie samych zasad doświadczenia życiowego jako wiarygodny bez opinii biegłego, to pokrywa się on w tym zakresie z czasem niezbędnym do nabycia innego pojazdu. Zatem najmowanie pojazdu zastępczego w tym czasie było uzasadnione. Czas niezbędny do nabycia innego pojazdu należy liczyć od dowiedzenia się poszkodowanego o decyzji zakładu ubezpieczeń o przyjęciu odpowiedzialności za zdarzenie. To nastąpiło 14.10.2019 r. Zatem najem pojazdu zastępczego był uzasadniony do 28.10.2019 r.

Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił stawkę najmu pojazdu zastępczego. W tym względzie rozważania prawne Sądu Rejonowego z odwołaniem do poglądów Sądu Najwyższego są trafne. Skoro poszkodowanemu wystarczył najem pojazdu segmentu C, podjął decyzję o najmie tego pojazdu, bo to zaspokoiło jego potrzeby, to w normalnym związku przyczynowym ze szkodą pozostają koszty celowe i ekonomicznie uzasadnione najmu pojazdu z tego segmentu. Gdyby poszkodowany skorzystał z propozycji pozwanego, nająłby pojazd z tego właśnie segmentu. Stąd stawka przyjęta do rozliczenia w kwocie 75 zł netto jest prawidłowa. Pozwany wypłacił odszkodowanie za 8 dób od 7 do 14.10.2019 r. Zatem powodowi jako cesjonariuszowi należy się odszkodowanie za kolejne 14 dób po 75 zł netto, a więc 1.291,50 zł brutto.

Powód nie udowodnił, kiedy poinformował pozwanego o najmie pojazdu zastępczego oraz kiedy doręczył mu wezwanie do zapłaty wraz z fakturą wystawioną 3.11.2019 r. Zasada z art.14 ust.1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych wyznacza termin 30 dni na zapłatę odszkodowania od dnia zawiadomienia o szkodzie. Zakład ubezpieczeń ma obowiązek ustalić odszkodowanie w granicach tego zawiadomienia, a więc w tym wypadku dotyczyło to szkody bezpośrednio związanej ze zdarzeniem, czyli uszkodzenia pojazdu. Co do szkód pośrednio wynikających ze zdarzenia szkodzącego, to w dniu zawiadomienia o szkodzie nie była znana ubezpieczycielowi decyzja poszkodowanego o najmie pojazdu zastępczego. Informację o tym pozwany uzyskał zapewne po doręczeniu mu faktury Vat wystawionej dopiero 3.11.2019 r. Powód nie udowodnił, w jakiej dacie doręczył pozwanemu tę fakturę z wezwaniem do zapłaty. Pozwany decyzją z 18.12.2019 r. przyznał odszkodowanie z tytułu najmu pojazdu zastępczego w kwocie 738 zł. W odpowiedzi na pozew pozwany utożsamia datę decyzji (18.12.2019 r.) z datą wymagalności roszczenia. To oznacza, że otrzymać musiał fakturę z wezwaniem do zapłaty miesiąc wcześniej (a więc nie dalej, niż 18.11.2019 r.). Powód twierdził, że nastąpiło to po dwóch dniach od daty widniejącej na fakturze, a więc 5.11.2019 r. Z braku dowodu doręczenia pozwanemu faktury i wezwania do zapłaty należało przyjąć datę przyznaną przez pozwanego. Zatem odsetki ustawowe za opóźnienie należą się od 19.12.2019 r. do dnia zapłaty.

Apelacja okazała się częściowo uzasadniona i w związku z tym wyrok Sadu Rejonowego podlegał zmianie na podstawie art.386 § 1 k.p.c. W pozostałym zakresie apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu na podstawie art.385 k.p.c.

Koszty procesu Sąd Okręgowy stosunkowo rozdzielił za I instancję na podstawie art.100 k.p.c. i za II instancję na podstawia art.100 w zw. z art.391 § 1 k.p.c. Powód w I i II instancji wygrał w 37%, pozwany w 63%. Zatem za I instancję należy się pozwanemu 162,42 zł (koszty powoda: 200 zł opłata od pozwu i 917 zł zastępstwo procesowe, razem 1.117 zł, z tego należy mu się od pozwanego 37%, czyli 413,29 zł, koszty pozwanego to 917 zł wynagrodzenia procesowego, z tego 63% od powoda to kwota 577,71 zł.) Koszty w II instancji: powoda to 200 zł opłaty od apelacji i 450 zł zastępstwa procesowego, pozwanego to 450 zł zastępstwa procesowego. Powodowi należy się 37% poniesionych kosztów, czyli 240,50 zł, a pozwanemu 63% poniesionych kosztów, czyli 283,50 zł. Po kompensacji pozwanemu należy się od powoda 43 zł.

Marcin Miczke