Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

POSTANOWIENIE

Dnia 20 września 2024 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Ryszard Małecki

po rozpoznaniu w dniu 20 września 2024 r. w Poznaniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku W. S.

przy udziale (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. oraz M. H.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawczyni i uczestniczki postępowania M. H.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Nowym Tomyślu

z dnia 17 maja 2023 r.

sygn. akt I Ns 368/20

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać Sądowi Rejonowemu w Nowym Tomyślu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Ryszard Małecki

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Nowym Tomyślu oddalił wniosek W. S. o ustanowienie służebności przesyłu (pkt 1), obciążając wnioskodawczynię kosztami postępowania (pkt 2).

Wnioskodawczyni oraz uczestniczka M. H. nie zgodziły się z postanowieniem i zaskarżyły je w całości apelacją.

Skarżące zarzuciły Sądowi I instancji:

a)  naruszenie przepisów postępowania mających wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art. 192 k.p.c. poprzez uznanie, że w toku toczącego się postępowania o ustanowenie służebności przesyłu nastąpiła utrata przez „zainteresowanego” interesu prawnego, podczas gdy M. H. będąca nabywcą nieruchomości wstąpiła do niniejszego postępowania i w piśmie z dnia 21.02.2023r. oświadczyła, że popiera dotychczasowe padania ustanowienia służebności przesyłu zgł° ^sZ9 ^ne P^Z wnioskodawczynię W. S. we wniosku o ustanowienie służebności przesyłu z dnia 26.08.2020r., jak i podtrzymuje wszystkie dotychczasowe żądania i wnioski wnioskodawczym wyrażone w pozostałych pismach procesowych, zatem w niniejszym postępowaniu nie nastąpiła utrata przez „zainteresowanego” interesu prawnego, gdyż posiada go uczestniczka M. H.,

b)  obrazę prawa materialnego tj. art. 3051 § 2 k.c. przez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy M. H. będąca na dzień wydania zaskarżonego postanowienia właścicielem nieruchomości położonej w Borni Kościelnej dla której Sąd Rejonowy w Nowym Tomyślu V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o nr kw (...) wniosła żądanie ustanowienia służebności przesyłu za wynagrodzeniem, w szczególności na wezwanie sądu z 10.02.2023r pismem z 21.02.2023r. oświadczyła, że popiera dotychczasowe żądania ustanowienia służebności przesyłu zgłoszone przez wnioskodawczynię W. S. we wniosku o ustanowienie służebności przesyłu z dnia 26.08.2020r., jak i podtrzymuje wszystkie dotychczasowe żądania i wnioski wnioskodawczym wyrażone w pozostałych pismach procesowych, zatem posiada legitymację czynną do udziału w niniejszym postępowaniu,

c)  powyższe naruszenia doprowadziły do nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy tj. do nierozpoznania merytorycznego kwestii ustanowienia służebności przesyłu za wynagrodzeniem.

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. skarżące wniosły o uchylenie zaskarżonego postanowienia Sądu I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania z uwzględnieniem kosztów procesu za obie instancje. Ewentualnie, gdyby Sąd nie uwzględnił tego stanowiska wniosły o ustanowienie na rzecz uczestnika (...) Sp. z o. o. służebności przesyłu obciążającej prawo własności nieruchomości położonej w miejscowości B., obejmującej działki (...) dla której Sąd Rejonowy w Nowym Tomyślu (...) prowadzi księgę wieczystą o nr (...) polegającej na:

a)  prowadzeniu przez nieruchomość działkę (...) odcinków linii elektroenergetycznej niskiego i średniego napięcia, w tym posadowieniu słupów i przesyle nimi energii elektrycznej, dostępie uczestnika postępowania do urządzeń przesyłowych, o których mowa w pkt a) w celu przeprowadzenia inspekcji ich stanu, usunięcia usterek i awarii, a także eksploatacji, konserwacji i remontów, w tym wymiany zniszczonych i zużytych elementów urządzeń, jak również ich odbudowy,

b)  prawie przejazdu i przejścia przez nieruchomość, wraz z niezbędnym sprzętem, celem dostępu do urządzeń,

c)  ograniczeniu uprawnień wnioskodawczym w pasie eksploatacyjnym dla linii niskiego napięcia o szerokości 3 m licząc od skrajnych przewodów sieci energetycznej po obu stronach linii, a dla linii elektroenergetycznej napowietrznej średniego napięcia o szerokości 5 m licząc od skrajnych przewodów sieci energetycznej po obu stronach linii, poprzez zakazanie wznoszenia w tym obszarze budynków i budowli, prowadzenia prac ziemnych,, istotnej zmiany ukształtowania oraz przeznaczenia terenu, jak też dokonywania nasadzeń - z zachowaniem obecnie istniejących budynków, budowli i nasadzeń, a to na czas nieokreślony, za jednorazowym wynagrodzeniem w kwocie po 9 000 zł (słownie: dziewięć tysięcy złotych 00/100).

d)  dostępie uczestnika postępowania do urządzeń przesyłowych, o których mowa w pkt a) w celu przeprowadzenia inspekcji ich stanu, usunięcia usterek i awarii, a także eksploatacji, konserwacji i remontów, w tym wymiany zniszczonych i zużytych elementów urządzeń, jak również ich odbudowy,

e)  prawie przejazdu i przejścia przez nieruchomość, wraz z niezbędnym sprzętem, celem dostępu do urządzeń,

f)  ograniczeniu uprawnień wnioskodawczym w pasie eksploatacyjnym dla linii niskiego napięcia o szerokości 3 m licząc od skrajnych przewodów sieci energetycznej po obu stronach linii, a dla linii elektroenergetycznej napowietrznej średniego napięcia o szerokości 5 m licząc od skrajnych przewodów sieci energetycznej po obu stronach linii, poprzez zakazanie wznoszenia w tym obszarze budynków i budowli, prowadzenia prac ziemnych,, istotnej zmiany ukształtowania oraz przeznaczenia terenu, jak też dokonywania nasadzeń - z zachowaniem obecnie istniejących budynków, budowli i nasadzeń, a to na czas nieokreślony, za jednorazowym wynagrodzeniem w kwocie po 9 000 zł (słownie: dziewięć tysięcy złotych 00/100).

Uczestnik(...) Spółka z o.o. wniósł o oddalenie apelacji i obciążenie wnioskodawczyni kosztami postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawczyni i uczestniczki M. H. zasługiwała na uwzględnienie.

Przepis art. 192 pkt 3 kpc. nie ma zastosowania w postępowaniu nieprocesowym o ustanowienie służebności. Służebność ustanawiana jest na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości władnącej i wywiera skutek wobec każdoczesnego właściciela nieruchomości obciążonej – orzeczenie wywiera skutek ex nunc wobec obecnego i każdego kolejnego właściciela nieruchomości. Orzeczenie w tym przedmiocie musi więc zapaść z udziałem aktualnych na dzień orzekania właścicieli obu nieruchomości (władnącej i obciążonej). (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2002 r., III CKN 411/00).

Właściciel, który wystąpił z wnioskiem o ustanowienie służebności, z chwilą zbycia nieruchomości traci legitymację do żądania ustanowienia służebności, niedopuszczalne byłoby bowiem ustanowienie służebności ze skutkiem dla każdoczesnego właściciela nieruchomości obciążonej, w tym nabywcy w toku postępowania, bez jego udziału w sprawie i popierania wniosku złożonego przez zbywcę (teoretycznie nabywca może nie podzielać woli zbywcy ustanowienia służebności). Nabywca nieruchomości może jednak zgłosić swój udział w sprawie i popierać wniosek zbywcy, ma bowiem aktualną legitymację do występowania o ustanowienie służebności.

Nabywczyni nieruchomości M. H. zgłosiła swój udział w sprawie i przez sam fakt zgłoszenia udziału w sprawie stała się uczestnikiem postępowania (art. 510 § 1 kpc.), chyba że Sąd odmówiłby jej udziału sprawie. Sąd I instancji nie tylko nie odmówił nabywczyni udziału w sprawie, ale sam wezwał ją do udziału w sprawie.

Ignorując udział w sprawie aktualnego właściciela nieruchomości (nabywcy nieruchomości) i jego stanowisko popierające wniosek, Sąd Rejonowy błędnie przyjął, że utrata legitymacji przez zbywcę, czyni wniosek niezasadnym.

U podstaw wydania zaskarżonego rozstrzygnięcia o oddaleniu wniosku o ustanowienie służebności legło wyłącznie owo błędne założenie, że zbycie nieruchomości objętej wnioskiem w toku sprawy, czyni wniosek bezzasadnym z uwagi na utratę legitymacji po stronie wnioskodawcy (dotychczasowego właściciela nieruchomości).

Uznać zatem należało, że Sąd Rejonowy nie rozpoznał istoty sprawy w zakresie żądania ustanowienia służebności przesyłu na przedmiotowej nieruchomości. Oddalając wniosek z uwagi jedynie na brak wniosku legitymowanego prawnie właściciela, Sąd Rejonowy (jak sam to Sąd przyznał w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia) nie rozważył pozostałych przesłanek ustanowienia służebności i nie ocenił zasadności wniosku. Rozpoznanie merytoryczne wniosku przez Sąd II instancji w tej sytuacji pozbawiałoby zarówno właściciela nieruchomości, jak i przedsiębiorstwo przesyłowe, prawa do dwuinstancyjnego rozpoznania sprawy.

Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. uchylił zaskarżone postanowienie i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego.

Ryszard Małecki

1