Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 października 2023 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w następującym składzie:

Przewodnicząca: sędzia Agnieszka Śliwa

po rozpoznaniu 13 października 2023 r. w Poznaniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa J. U.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej (...)
z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez powódkę

od wyroku Sądu Rejonowego w Trzciance

z 19 czerwca 2023 r.

sygn. akt I C 341/21

oddala apelację,

z tytułu zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego zasądza od powódki na rzecz pozwanego 1.800 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego rozstrzygnięcia o kosztach do dnia zapłaty.

Agnieszka Śliwa

UZASADNIENIE

Powodowie J. U. i D. M. wytoczyli powództwo przeciwko (...) Spółce Akcyjnej (...)z siedzibą w W., domagając się zasądzenia na rzecz J. U. 33.600 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 3 lipca 2020 r. do dnia zapłaty oraz na rzecz D. M. 24.840 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 5 lipca 2020 r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną w związku ze śmiercią ich siostry N. U.. Nadto powodowie wnieśli o zasądzenie od pozwanego na rzecz każdego z nich kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwotach po 7.200 zł.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pismem z 22 grudnia 2022 r. powodowie rozszerzyli swe powództwa w ten sposób, że zamiast pierwotnie żądanych kwot wnieśli o zasądzenie na rzecz J. U. 51.600 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 33.600 zł od 3 lipca 2020 r. do dnia zapłaty i od 18.000 zł od dnia następnego po dniu rozszerzenia powództwa do dnia zapłaty oraz zasądzenie na rzecz D. M. 38.340 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 24.840 zł od 5 lipca 2020 r. do dnia zapłaty i od 13.500 zł od dnia następnego po dniu rozszerzenia powództwa do dnia zapłaty.

W odpowiedzi na powyższe pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości.

Wyrokiem z 19 czerwca 2023 roku Sąd Rejonowy w Trzciance w sprawie I C 341/21:

zasądził od pozwanego na rzecz powódki J. U. 31.600 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 3 lipca 2020 r. do dnia zapłaty;

oddalił powództwo J. U. w pozostałym zakresie;

koszty procesu w zakresie powództwa J. U. rozdzielił stosunkowo, obciążając nimi powódkę w 38,76% i pozwanego w 61,24%, w związku z czym zasądził od pozwanego na rzecz powódki 2.635,90 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

zasądził od pozwanego na rzecz powoda D. M. 23.340 zł
z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 5 lipca 2020 r. do dnia zapłaty;

oddalił powództwo D. M. w pozostałym zakresie;

koszty procesu w zakresie powództwa D. M. rozdzielił stosunkowo, obciążając nimi powoda w 39,12% i pozwanego w 60,88%, w związku z czym zasądził od pozwanego na rzecz powoda 2.190,37 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniosła powódka J. U. zaskarżając go
w części oddalającej powództwo J. U. co do 20.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty oraz w części rozstrzygającej o kosztach postępowania.

Skarżąca zarzuciła:

naruszenie przepisu prawa materialnego, a mianowicie art. 446 § 4 k.c. poprzez:

- jego błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że łączna kwota zadośćuczynienia w wysokości 40.000 zł na rzecz powódki J. U. stanowi adekwatne zadośćuczynienie za krzywdy związane z cierpieniem spowodowanym śmiercią siostry, podczas gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy prowadzi do odmiennego wniosku, a zasądzona kwota jest rażąco zaniżona,

- jego błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że jednym z kryteriów oceny wysokości należnego powódce zadośćuczynienia jest doznanie trwałego uszczerbku na zdrowiu psychicznym, podczas gdy powyższy przepis nie łączy wystąpienia krzywdy ze szkodą ujętą w kategoriach medycznych;

naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wyprowadzenie z zebranego w sprawie materiału dowodowego wniosków z niego niewynikających, a nadto sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego i w konsekwencji uznanie, że kwotą adekwatną, rekompensującą ujemne doznania powódki związane ze śmiercią siostry będzie kwota 40.000 zł oraz że suma ta ma stanowić odpowiednie wynagrodzenie za doznaną krzywdę, podczas gdy z zebranego materiału dowodowego wynika, że w wyniku wypadku powódka w sposób nagły, niespodziewany i nieodwracalny straciła najbliższą osobę, z którą dzieliła życie i po śmierci której pozbawiona została codziennego wsparcia, wobec czego ww. kwota jako łączna kwota zadośćuczynienia za doznaną krzywdę jest rażąco zaniżona, co w konsekwencji doprowadziło do błędnych ustaleń faktycznych w zakresie rozmiarów krzywdy powódki związanych ze śmiercią N. U..

Mając na uwadze powyższe zarzuty apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki J. U. dalszej kwoty 20.000 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi:

- od 2.600 zł od 3 lipca 2020 r. do dnia zapłaty;

- od 18.000 zł od dnia następnego po dniu rozszerzenia powództwa pismem z 22 grudnia 2022 r. do dnia zapłaty.

Nadto skarżąca wniosła o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych, za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne oraz rozważania prawne poczynione przez Sąd I instancji, czyniąc je integralną częścią niniejszego uzasadnienia. Wyraźnie w tym miejscu podkreślić należy, że Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił stan faktyczny i dokonał prawidłowej jego oceny prawnej.

Sąd Okręgowy podziela utrwalony w judykaturze pogląd, że wykazanie, iż sąd pierwszej instancji naruszył art. 233 § 1 k.p.c., co mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, nie może być ograniczone do odmiennej interpretacji przez apelującego dowodów zebranych w sprawie, przy jednoczesnym zaniechaniu wykazania, iż ocena przyjęta za podstawę rozstrzygnięcia przekracza granicę swobodnej oceny dowodów, którą wyznaczają czynniki logiczny i ustawowy, zasady doświadczenia życiowego, aktualny stan wiedzy, stan świadomości prawnej i dominujących poglądów na sądowe stosowanie prawa. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (por. m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 29 lipca 2015 r., III AUa 216/15).

Swobodna ocena dowodów, rozumiana jak wyżej, jest prawem sądu orzekającego, stąd kontrola prawidłowości tej oceny dokonywana przez sąd odwoławczy musi być ostrożna; pamiętać bowiem należy o tym, iż sąd odwoławczy w tym zakresie dokonuje prawidłowości oceny dowodów, których sam nie przeprowadził (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 9 czerwca 2015 r., VI ACa 1160/14). Zdarza się często w praktyce sądowej, że dowody przedstawione przez strony na poparcie ich twierdzeń są ze sobą sprzeczne i że na podstawie zebranego materiału można zbudować dwa lub więcej stanów faktycznych wzajemnie się wykluczających, które znajdą potwierdzenie w części dowodów. Jednak w ramach swobodnej oceny dowodów to sąd orzekający jest uprawniony do wyboru jednej z nich na warunkach określonych w przepisie art. 233 § 1 k.p.c. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 28 maja 2015 r., I ACa 65/15).

Podkreślić też trzeba, że sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału zachodzi jedynie wtedy, gdy powstaje dysharmonia pomiędzy materiałem zgromadzonym w sprawie a konkluzją, do jakiej dochodzi sąd na jego podstawie (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 23 czerwca 2015 r., I ACa 221/15). Istota sądzenia (rozsądzania sporów) często sprowadza się do wyboru jednej z dwóch konkurencyjnych wersji stanu faktycznego przedstawianych sądowi przez strony będące w sporze – jeżeli tego wyboru sąd dokonuje po przeprowadzeniu oceny zebranego materiału z zachowaniem zasad określonych w art. 233 § 1 k.p.c., to jest to ocena spełniająca ustawowe kryteria, która nie może być podważona w kontroli instancyjnej.

Dokonanej przez Sąd Rejonowy ocenie dowodów nie można zarzucić żadnych z wyżej wymienionych uchybień. Podnoszone w tym zakresie przez skarżącą zarzuty stanowią jedynie polemikę z prawidłowymi rozważaniami Sądu Rejonowego. Apelująca nie wskazała żadnych merytorycznych uwag, które pozwoliłyby stwierdzić, że Sąd I instancji dokonał błędnej oceny materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania, a tym bardziej, że zawiera błędy logiczne, wewnętrzne sprzeczności, bądź jest niepełna, doprowadzając Sąd Rejonowy do niewłaściwych ustaleń w zakresie stanu faktycznego sprawy. Przy tym kwestie podnoszone przez skarżącą w ramach zarzutu naruszenia art. 233§1 k.p.c. w rzeczywistości nie odnoszą się do dokonanej przez Sąd Rejonowemu oceny dowodów (uznania ich za wiarygodne czy odmowy dania im wiary), a dotykają zagadnień materialnoprawnych, co do których zresztą apelująca ponosi zarzut naruszenia art. 446§4 k.c. Zarzut ten jest natomiast nietrafny.

Odnosząc się do tego zarzutu na wstępie koniecznym jest przywołania utrwalonego w orzecznictwie zapatrywania, że korygowanie przez sąd odwoławczy wysokości zasądzonej kwoty zadośćuczynienia możliwe jest wówczas, gdy stwierdza się oczywiste i rażące naruszenia ogólnych kryteriów ustalania wysokości zadośćuczynienia (por. wyroki Sądu Najwyższego z z 5 grudnia 2006 r., II PK 102/06, z 18 listopada 2004 r., I CK 219/04, z 30 października 2003 r., IV CK 151/02, z 7 listopada 2003 r., V CK 110/03, z 9 lipca 1970 r., III PRN 39/70). W ramach kontroli instancyjnej nie jest natomiast możliwe wkraczanie w sferę swobodnego uznania sędziowskiego. O oczywistym i rażącym naruszeniu zasad ustalania "odpowiedniego" zadośćuczynienia mogłoby świadczyć przyznanie zadośćuczynienia wręcz symbolicznego zamiast stanowiącego rekompensatę doznanej krzywdy, bądź też kwoty wygórowanej, prowadzącej do niestosownego wzbogacenia się tą drogą. Sytuacja tego rodzaju nie miała jednak miejsca w rozpoznawanej sprawie. Kwota zasądzona przez Sąd I instancji jest odpowiednia i znajduje odzwierciedlenie w kwotach zasądzanych w sprawach podobnego typu, nie charakteryzuje się przy tym rażącym zaniżeniem.

Przyznawane na podstawie art. 446§4 k.c. świadczenie, nie może być określane w sposób dowolny, lecz winno być adekwatne do rozmiaru krzywdy doznanej przez najbliższych członków rodziny zmarłego, który to rozmiar powinien być udowodniony. Nie ulega wątpliwości, że śmierć osoby bliskiej jest trudnym przeżyciem dla najbliższych. Jednak rozmiar doznanej w związku z tym zdarzeniem krzywdy powinien być przez sąd za każdym razem brany pod rozwagę i miarkowany należnym zadośćuczynieniem. Zadośćuczynienie powinno bowiem stanowić „sumę odpowiednią”, a jego wysokość nie może być nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy, ale musi być odpowiednia w tym znaczeniu, że powinna być – przy uwzględnieniu krzywdy poszkodowanego – utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 22 kwietnia 1985 r. II CR 94/85).

Kwota zadośćuczynienia nie może stanowić źródła wzbogacenia poszkodowanego i winna być na tyle odpowiednia, ażby poszkodowany mógł za jej pomocą zatrzeć lub co najmniej załagodzić krzywdy i odzyskać równowagę psychiczną (zob. uchwała Sądu Najwyższego z 8 grudnia 1973 r. III CZP 37/73). Należy podkreślić za stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z 7 marca 2014 r. (IV CSK 374/13), że zadośćuczynienie nie ma na celu wyrównania straty poniesionej przez najbliższa rodzinę, lecz złagodzenie cierpienia wywołanego utratą bliskiej osoby. Okolicznościami zaś wpływającymi na wysokość tego świadczenia pozostają m.in. zakres doznań osób bliskich, poczucie osamotnienia, wstrząs psychiczny, charakter i nasilenia zaburzeń w funkcjonowaniu członków rodziny, stopień w jakim odnaleźli się w nowej, trudnej rzeczywistości, korzystanie z fachowej pomocy, proces leczenia traumy, a także rola jaką w rodzinie pełniła osoba zmarłego.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że Sąd Rejonowy uwzględnił wszystkie okoliczności mające wpływ na rozmiar doznanej przez powódkę krzywdy. Nie pominął bowiem ani stopnia cierpienia powódki po stracie siostry w wyniku tragicznego zdarzenia, ani też nieodwracalności jego skutków. W stanie faktycznym sprawy wzięto również pod uwagę bliskie więzi sióstr, jak również stan psychiczny powódki. Sąd Rejonowy w sposób szczegółowy i obszerny nakreślił sytuację rodzinną powódki, w tym relacje łączące ją z tragicznie zmarłą siostrą, uwzględniając przy tym kondycję psychiczną powódki zarówno w okresie bezpośrednio po tragicznym zdarzeniu, jak również w czasie późniejszym, z uwzględnieniem jej aktualnego stanu zdrowia oraz sposobu funkcjonowania. Sąd Rejonowy, uzasadniając swoje stanowisko co do wysokości przyznanego zadośćuczynienia jako sumy odpowiedniej w rozumieniu art. 446§4 k.c. przedstawił wszystkie okoliczności faktyczne, które miały wpływ na jego wysokość. Zdaniem Sądu Okręgowego, ocena ta spełnia przedstawione wyżej kryteria ustalania odpowiedniego zadośćuczynienia.

Podkreślenia wymaga, że niekwestionowane są silne przeżycia powódki, które wywołała u niej śmierć siostry bliźniaczki, z którą niewątpliwie łączyła ją głęboka więź, niemniej jednak w toku postępowania ustalono, że istnieją takie okoliczności które skutkowały zasądzeniem na jej rzecz kwoty niższej niż się tego domagała. Niewątpliwie utrata przez powódkę siostry w sposób nagły i niespodziewany, a dodatkowo w tak młodym wieku, mając na uwadze okoliczności uzyskania informacji o jej śmierci miała istotny wpływ na jej dalsze życie, szczególnie w okresie następującym bezpośrednio po wypadku. Oczywiście istnienie trwałego uszczerbku na zdrowiu psychicznym nie ma decydującego znaczenia dla zasadności zadośćuczynienia z art. 446§4 k.c. Nie można jednak zapominać, na co trafnie wskazał Sąd Rejonowy, że aktualnie powódka funkcjonuje poprawnie w sferze psychicznej, fizycznej, społecznej i towarzyskiej. Nie korzystała ani bezpośrednio po śmierci siostry ani później z pomocy psychologicznej, przechodząc żałobę w sposób naturalny i odpowiedni do wieku. Adaptacja powódki do nowych okoliczności przebiegła prawidłowo, adekwatnie do okoliczności. W związku z powyższym Sąd Rejonowy słusznie stwierdził, że z upływem czasu od śmierci siostry stan psychiczny powódki poprawił się, a negatywne dla powódki konsekwencje związane z jej stratą osłabły, w związku z czym zadośćuczynienie jej należne należało stosownie miarkować.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i § 1 ¹ k.p.c. zgodnie z jego wynikiem, zasądzając od powódki na rzecz pozwanego 1.800 zł z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym (§ 2 ust. 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych).

Agnieszka Śliwa