Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lutego 2025 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Małgorzata Radomska-Stęplewska

po rozpoznaniu w dniu 11 lutego 2025 r. w Poznaniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa J. K.

przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Aresztu Śledczego w P.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez powoda

od wyroku Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w Poznaniu

z dnia 27 czerwca 2023 r.

sygn. akt VII C 2056/20

1.  oddala apelację;

2.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w Poznaniu na rzecz adw. A. N. kwotę 2.214 zł brutto tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu powodowi w postępowaniu odwoławczym.

Małgorzata Radomska - Stęplewska

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 27 czerwca 2023 r. Sąd Rejonowy Poznań-Stare Miasto w Poznaniu w sprawie z powództwa J. K. przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Aresztu Śledczego w P., o zapłatę:

I.  oddalił powództwo;

II.  przyznał adw. A. N. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Poznań – Stare Miasto w Poznaniu kwotę 4.428,00 zł (w tym 23 % VAT) tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu,

III.  nie obciążył powoda kosztami postępowania poniesionymi przez pozwanego,

IV.  odstąpił od obciążania powoda nieuiszczonymi kosztami sądowymi.

Apelację od powyższego wyroku, złożył powód, zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

I. Naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

1. przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, tj. dowodu z zeznań świadka M. B. (rozprawa z dnia 14 marca 2023 r.) poprzez uznanie ich w całości za wiarygodne i przyjęcie, że zeznania ww. świadka były spójne, logiczne i konsekwentne, a ponadto korelowały z pozostałym materiałem dowodowym, podczas gdy:

- świadek ten nie miał osobistej styczności z powodem;

- świadek nie kojarzył osoby powoda;

- zeznał co do zasad dotyczących rozmieszczania osadzonych w celach (cele dla palących i niepalących) bez konkretnego odniesienia do osoby powoda;

- zeznał na okoliczność przebiegu procedury rozpatrywania i rejestrowania skarg, bez konkretnego odniesienia do osoby powoda;

- ocena dowodu z zeznań ww. świadka powinna być wnikliwa oraz powinna nastąpić z uwzględnieniem faktu, że przyznanie przez świadka, że powód zgłaszał, że jako osoba niepaląca to, że przebywa w celi z osobami palącymi i w tym zakresie domagał się zmiany celi, a prośba ta nie została uwzględniona, mogłoby narazić świadka albo jego współpracowników na określone konsekwencje służbowe;

- ocena dowodu z zeznań ww. świadka powinna być wnikliwa oraz powinna nastąpić z uwzględnieniem faktu, że przyznanie przez świadka, że skarga złożona przez powoda wpłynęła i nie została zarejestrowana w systemie mogłoby rodzić dla świadka określone konsekwencje służbowe;

- świadek został przesłuchany na rozprawie w dniu 14 marca 2023 r., podczas gdy zdarzenia objęte pozwem miały miejsce od czerwca 2020 r. do września 2020 r., a więc niemalże 3 lata przed złożeniem zeznań przez świadka;

i w konsekwencji błędne ustalenie przez Sąd I instancji niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, następujących faktów, to jest, że:

- osadzeni podczas pobytu w Areszcie Śledczym w P. byli rozmieszczani zgodnie z deklaracją dotyczącą używania bądź nie, wyrobów tytoniowych;

- powód został osadzony w celi, która co do zasady była przeznaczona dla osób niepalących;

- wszystkie skargi osadzonych odnotowywane są w systemie (z wyjątkiem skarg, które obejmują sprawy, które mogą być rozwiązane niezwłocznie) i istnieje możliwość bieżącego reagowania na nie;

- nie jest możliwe, aby ktoś zgłaszał chęć przeniesienia do innej celi z uwagi na palących osadzonych i nie było możliwości zmiany celi;

- w trakcie pobytu w Areszcie Śledczym w P. powód nie zgłaszał skarg na osadzenie go w jednej celi z osobami palącymi wyroby tytoniowe;

- powód przebywając w celi z osobami palącymi przez okres 3 miesięcy nie zgłaszał wniosku o przeniesienie;

- osadzeni w trakcie pobytu w Areszcie Śledczym w P. zmieniają swoje deklaracje co do wyrobów tytoniowych i jest to uwzględniane,

- gdyby powód konsekwentnie domagał się zmiany celi i byłoby to lekceważone, wówczas zapewne skierowałby formalną pisemną skargę, a ta zostałaby odnotowana;

- dyskomfort spowodowany przebywaniem z osobami palącymi nie był dla powoda na tyle dotkliwy, aby skutecznie domagać się przeniesienia do innej sali;

- w trakcie pobytu w Areszcie Śledczym w P. powód nie zgłaszał skarg na nieodpowiednie leczenie/brak leczenia;

2. przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego tj. dowodu z zeznań świadka I. F. (rozprawa z dnia 11 maja 2023 r.) poprzez uznanie ich w całości za wiarygodne i przyjęcie, że zeznania ww. świadka były spójne, logiczne i konsekwentne, a ponadto korelowały z pozostałym materiałem dowodowym, podczas gdy:

- świadek ten dopiero po zapoznaniu się z dokumentacją skojarzył powoda, albowiem przy tak dużej rotacji osób w Areszcie Śledczym nie byłby w stanie skojarzyć o co chodzi;

- świadek zeznał co do zasad dotyczących rozmieszczania osadzonych w celach (cele dla palących i niepalących) bez konkretnego odniesienia do osoby powoda;

- świadek zeznał na okoliczność przebiegu procedury rozpatrywania i rejestrowania skarg;

- ocena dowodu z zeznań ww. świadka powinna być wnikliwa oraz powinna nastąpić z uwzględnieniem faktu, że przyznanie przez świadka, że skarga złożona przez powoda wpłynęła i nie została zarejestrowana w systemie mogłoby rodzić dla świadka określone konsekwencje służbowe;

- ocena dowodu z zeznań ww. świadka powinna być wnikliwa oraz powinna nastąpić z uwzględnieniem faktu, że przyznanie przez świadka, że powód zgłaszał, że jako osoba niepaląca to, że przebywa w celi z osobami palącymi i w tym zakresie domagał się zmiany celi, a prośba ta nie została uwzględniona, mogłoby narazić świadka na określone konsekwencje służbowe;

- świadek został przesłuchany na rozprawie w dniu 11 maja 2023 r., podczas gdy zdarzenia objęte pozwem miały miejsce od czerwca 2020 r. do września 2020 r., a więc niemalże 3 lata przed złożeniem zeznań przez świadka;

- świadek zeznał, że „nie ma takiej możliwości, aby osoba niepaląca przez 3 miesiące przebywała w celi z osobami palącymi, zgłaszał to, sygnalizował, a to było ignorowane” podczas gdy z zeznań świadka G. P. (którego to zeznania w ww. części przez Sąd I instancji zostały uznane za wiarygodne) oraz z zeznań powoda (którego również zeznania w ww. części przez Sąd I instancji zostały uznane za wiarygodne) wynika wprost, że J. K. w okresie od 7 czerwca 2020 r. do 4 września 2020 r. przebywał w celi 302 razem z osobami, które paliły wyroby tytoniowe, w tym papierosy i skręty, w dużych ilościach;

i w konsekwencji błędne ustalenie przez Sąd I instancji niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, następujących faktów, to jest, że:

- osadzeni podczas pobytu w Areszcie Śledczym w P. byli rozmieszczani zgodnie z deklaracją dotyczącą używania bądź nie wyrobów tytoniowych;

- powód został osadzony w celi, która co do zasady była przeznaczona dla osób niepalących;

- wszystkie skargi osadzonych odnotowywane są w systemie (z wyjątkiem skarg, które obejmują sprawy, które mogą być rozwiązane niezwłocznie) i istnieje możliwość bieżącego reagowania na nie;

- nie jest możliwe, aby ktoś zgłaszał chęć przeniesienia do innej celi z uwagi na palących osadzonych i nie było możliwości zmiany celi;

- w trakcie pobytu w Areszcie Śledczym w P. powód nie zgłaszał skarg na osadzenie go w jednej celi z osobami palącymi wyroby tytoniowe;

- powód przebywając w celi z osobami palącymi przez okres 3 miesięcy nie zgłaszał wniosku o przeniesienie;

- osadzeni w trakcie pobytu w Areszcie Śledczym w P. zmieniają swoje deklaracje co do wyrobów tytoniowych i jest to uwzględniane;

- gdyby powód konsekwentnie domagał się zmiany celi i byłoby to lekceważone, wówczas zapewne skierowałby formalną pisemną skargę, a ta zostałaby odnotowana;

- dyskomfort spowodowany przebywaniem z osobami palącymi nie był dla powoda na tyle dotkliwy, aby skutecznie domagać się przeniesienia do innej sali;

- w trakcie pobytu w Areszcie Śledczym w P. powód nie zgłaszał skarg na nieodpowiednie leczenie/brak leczenia;

3. przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego tj. dowodu z zeznań świadka G. P. (rozprawa z dnia 13 czerwca 2023 r.) poprzez uznanie ich za niewiarygodne w tym zakresie, w którym świadek twierdził, że powód zgłaszał wychowawcy, iż przebywa z osobami palącymi wyroby tytoniowe, choć jest osobą niepalącą, podczas gdy:

- zeznania tego świadka były spójne, konsekwentne i logiczne;

- świadek zeznał, że powód zgłaszał w formie ustnej wychowawcy skargi na osadzenie go w jednej celi z osobami palącymi wyroby tytoniowe, a z kolei świadek I. F. (której to zeznania zostały w całości uznane przez Sąd za wiarygodne) przyznała, że osadzeni także w firmie ustnej zgłaszali skargi związane z osadzeniem w nieodpowiedniej celi;

- były spójne z zeznaniami powoda;

i w konsekwencji błędne ustalenie przez Sąd I instancji niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, następujących faktów, to jest, że:

- powód nie zgłaszał wychowawcy skarg na to, że przebywa w jednej celi z osobami palącymi wyroby tytoniowe, choć jest osobą niepalącą, a także że powód nie domagał się zmiany celi na celę dla osób niepalących;

podczas gdy prawidłowa ocena zeznań ww. świadka powinna prowadzić do uznania ich za wiarygodne i prowadzić do ustalenia, że powód J. K. w formie ustnej zgłaszał wychowawcy skargi na osadzenie go, jako osoby niepalącej, w jednej celi z osobami palącymi i domagał się zmiany celi,

4. przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego tj. dowodu z przesłuchania powoda J. K. (rozprawa z dnia 14 marca 2023 r. oraz 13 czerwca 2023 r.) poprzez uznanie go za niewiarygodny w tym zakresie, w którym powód twierdził, że zgłaszał skargi do wychowawcy w odniesieniu do kwestii przebywania przez niego w celi z osobami palącymi, choć jest osobą niepalącą, w sytuacji, gdy:

- zeznania powoda były spontaniczne, spójne, rzeczowe i konkretne,

i w konsekwencji błędne ustalenie przez Sąd I instancji niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, następujących faktów, to jest, że:

- że powód nie zgłaszał wychowawcy skarg na to, że jako osoba niepaląca jest osadzona w jednej celi z osobami, które faktycznie palą wyroby tytoniowe;

podczas gdy, prawidłowa ocena zeznań powoda przez Sąd, powinna skutkować uznaniem ich za wiarygodne w całości i w konsekwencji powinna ona prowadzić do ustalenia przez Sąd także, że powód zgłaszał skargi na osadzenie w jednej celi z osobami palącymi wyroby tytoniowe, a także że zgłaszał, że jako osoba niepaląca przebywa z osobami palącymi wyroby tytoniowe,

5. przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie i pominięcie w ustaleniach faktycznych sprawy części zeznań powoda oraz zeznań świadka G. P., z których do dowodów wynika jednoznacznie, że:

- powód niezwłocznie po przybyciu do Aresztu Śledczego w P. zgłaszał funkcjonariuszom dolegliwości bólowe i konieczność odbycia konsultacji lekarskiej;

- powód w okresie pobytu u pozwanego miał poważne dolegliwości zdrowotne, które uniemożliwiały mu normalne funkcjonowanie oraz że cierpiał;

- powód permanentnie zgłaszał zapotrzebowanie na konsultację lekarską i środki przeciwbólowe;

- powodowi nie wykonano wszystkich zaleconych badań;

- powód nie otrzymał odpowiedniej pomocy medycznej ze strony pozwanego;

- powód doznał cierpienia i krzywdy z powodu nieudzielania pomocy medycznej ze strony pozwanego;

- powód przebywał w jednej celi z osobami palącymi wyroby tytoniowe w dużych ilościach;

- powód został osadzony w celi przeznaczonej dla osób palących, z osobami, które zgłosiły w deklaracjach, że są osobami palącymi wyroby tytoniowe;

- osadzenie powoda w jednej celi z osobami palącymi miało negatywny wpływ na jego zdrowie i wywołała u powoda krzywdę i cierpienie;

- istniała możliwość przewietrzenia celi

i w konsekwencji błędne ustalenie przez Sąd I instancji niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, następujących faktów, to jest, że:

- powód do dnia 24 lipca 2023 r. nie zapisał się do ambulatorium i nie zgłaszał skarg;

- powód u pozwanego otrzymał stosowną pomoc medyczną i zostały wykonane wszystkie zlecone badanie;

- stan zdrowia powoda w okresie pobytu u pozwanego nie uległ pogorszeniu;

- powód został osadzony w celi co do zasady przeznaczonej dla osób niepalących;

- powód został osadzony w celi zgodnie ze złożoną deklaracją co do wyrobów tytoniowych;

- powód na skutek osadzenia w celi z osobami, które paliły wyroby tytoniowe, przez okres 3 miesięcy, nie doznał krzywdy uzasadniającej zasądzenie zadośćuczynienia,

6. przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie i pominięcie w ustaleniach faktycznych sprawy części zeznań świadka A. K. oraz dokumentu w postaci książeczki zdrowia powoda oraz dokumentacji medycznej, a z których to dowodów wynika jednoznacznie, że:

- powód miał zlecone wykonanie badania RTG szyi, które to badanie w rzeczywistości nie zostało przeprowadzone,

i w konsekwencji błędne ustalenie przez Sąd I instancji niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, następujących faktów, to jest, że:

- powodowi wykonano wszystkie zlecone badania,

7. przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie i pominięcie w ustaleniach faktycznych sprawy, w szczególności części zeznań powoda oraz zeznań świadka G. P., A. K. oraz dokumentacji medycznej powoda, a z których to dowodów wynika jednoznacznie, że:

- w trakcie pobytu powoda w Areszcie Śledczym w P. doszło do zawinionego i bezprawnego niedopełnienia obowiązków przez funkcjonariuszy Służby Więziennej pełniących służbę u pozwanego,

i w konsekwencji błędne ustalenie przez Sąd I instancji niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, następujących faktów, to jest, że:

- działania funkcjonariuszy Służby Więziennej pełniących służbę u pozwanego nie były zawinione i bezprawne,

8. przepisu art. 235 (2) § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 205 ¹² § 2 k.p.c. poprzez niezasadne pominięcie przez Sąd I instancji dowodu z opinii biegłych lekarzy z zakresu psychologii, neurologii, reumatologii, pulmonologii i stomatologii i w konsekwencji nieustalenie przez Sąd, jaki wpływ na stan zdrowia powoda miało jego osadzenie w celi z osobami, które faktycznie paliły wyroby tytoniowe; nieustalenie rozmiaru realnej krzywdy doznanej przez powoda na skutek osadzenia powoda, który był osobą niepalącą w jednej celi z osobami palącymi wyroby tytoniowe; a nadto błędne ustalenie przez Sąd, że rozmiar wskazanej przez powoda krzywdy polegającej na konieczności przebywania przez niego w celi z osobami palącymi przez 3 miesiące, nie uzasadnia przyznania zadośćuczynienia oraz błędne ustalenie przez Sąd, że w trakcie pobytu powoda w Areszcie Śledczym w P. nie doszło do istotnego pogorszenia stanu zdrowia powoda oraz błędne ustalenie, że powód w trakcie pobytu w Areszcie Śledczym w P. miał zapewnioną właściwą opiekę medyczną, podczas gdy przeprowadzenie ww. dowodów miało istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, w tym dla ustalenia stopnia krzywdy wyrządzonej powodowi na skutek bezprawnych działań pozwanego, w tym ustalenia wpływu na stan zdrowia powoda faktu umieszczenia go (jako osoby niepalącej) w jednej celi z osobami palącymi wyroby tytoniowe, a także dla ustalenia tego, że stan zdrowia powoda uległ pogorszeniu, w trakcie jego pobytu w pozwanej jednostce - w okresie od 7.06.2020 r. do 4.09.2020 r., a także dla ustalenia tego, że powód w trakcie pobytu w pozwanej jednostce nie miał zapewnionej właściwej opieki medycznej;

9. przepisu art. 233 § 2 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i nieobarczenie strony pozwanej niekorzystnymi konsekwencjami nieprzedstawienia dokumentów, do przedłożenia których została ona zobowiązana w wezwaniu z dnia 28 września 2022 r. (będącym wykonaniem pkt. 3 b. zarządzenia Sądu I instancji z dnia 28.09.2022 r.) — dokumenty wyszczególnione w piśmie pełnomocnika powoda z dnia 2 czerwca 2022 r. i 24 czerwca 2022 r. (dokumentacji dotyczącej pobytu powoda w jednostce penitencjarnej, w tym dokumentacji leczenia) i w konsekwencji błędne ustalenie przez Sąd I instancji, że powód nie składał skarg na leczenie i osadzenie w jednej celi z osobami, które faktycznie paliły wyroby tytoniowe; cela 302 w okresie od 7.06.2020 r. do 4.09.2020 r. byłą celą przeznaczoną dla osób niepalących; powód został osadzony w celi zgodnie z ze złożoną deklaracją; powód miał zapewnioną właściwą opiekę medyczną podczas pobytu w Areszcie Śledczym w P.;

10. przepisu art. 231 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie podczas gdy jako fakt znany powszechnie należy przyjąć, że przebywanie osoby niepalącej w zamkniętym pomieszczeniu z osobami faktycznie palącymi przez okres 3 miesięcy może narazić ją na ryzyko utraty zdrowia, tym samym naruszać jej dobro osobiste podlegające ochronie prawnej z mocy art. 24 k.c.

II. Naruszenie przepisów prawa materialnego:

1. przepisu art. 23 k c w zw. z art. 24 § 1 k.c. poprzez ich niezastosowanie w sytuacji, gdy zostały spełnione przesłanki ustawowe ich zastosowania,

2. przepisu art. 448 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że odpowiedzialność Skarbu Państwa uzależniona jest od winy, podczas gdy odpowiedzialność Skarbu Państwa na podstawie art. 448 KC za krzywdę wyrządzoną tym naruszeniem nie zależy od winy.

Mając na uwadze powyższe zarzuty, apelujący wniósł o:

1. zmianę zaskarżonego orzeczenia w całości i uwzględnienia powództwa w całości;

2. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania w I instancji, w tym kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu przez adw. A. N. przed sądem I instancji, które to koszty nie zostały pokryte nawet w części;

3. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania w II instancji, w tym kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu przez adw. A. N. w postępowaniu przed sądem II instancji, a które to koszty nie zostały pokryte nawet w części

ewentualnie wniósł o:

uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Nadto apelujący wniósł na podstawie przepisu art. 380 k.p.c. o rozpoznanie przez Sąd II instancji wydanego w dniu 13 czerwca 2023r postanowienia Sądu I instancji, które nie podlegało zaskarżeniu w drodze zażalenia, a miało wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, tj. postanowienia w przedmiocie pominięcia wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych z zakresu psychologii, ortopedii, neurologii, reumatologii, pulmonologii i stomatologii i w konsekwencji wniósł również o dopuszczenie i przeprowadzenie ww. dowodów.

Pismem procesowym złożonym 21 lutego 2024 r. powód uzupełnił apelację poprzez zgłoszenie nowych zarzutów i dodatkowo zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1. ustalenie przez Sąd I instancji w sposób niezgodny z rzeczywistym stanem rzeczy tego, że:

- powód J. K. nie zgłaszał wychowawcy skarg na osadzenie go, jako osoby niepalącej wyroby tytoniowe w jeden celi z osobami palącymi wyroby tytoniowe;

- gdyby powód faktycznie zgłaszał skargi na osadzenie go w jednej celi z osobami palącymi wyroby tytoniowe, to nie ma możliwości by wychowawca powoda w Areszcie Śledczym w P. skargi te ignorował;

- gdyby powód konsekwentnie domagał się zmiany celi i byłoby to lekceważone, wówczas zapewne skierowałby formalną skargę, a ta zostałaby odnotowana;

- dyskomfort spowodowany przebywaniem z osobami palącymi nie był dla powoda na tyle dotkliwy, aby skutecznie domagać się przeniesienia do innej celi; podczas gdy z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, w szczególności z zeznań I. F. wynika, że w Areszcie Śledczym w P. rejestracja skarg, wniosków i próśb osadzonych odbywa się w sposób sprzeczny z przepisami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 sierpnia 2003 r. w sprawie sposobu załatwiania wniosków, skarg i próśb osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych i nie wszystkie skargi, wnioski i prośby osadzonych podlegają rejestracji, a w konsekwencji czego, nie można przyjąć, że skoro skarga powoda czy też jego wniosek nie został zarejestrowany w systemie, to nie znaczy, że tych skarg czy wniosków nie było, a nadto że wychowawca ignorował skargi i wnioski zgłaszane przez powoda dotyczące jego osadzenia w jednej celi z osobami palącymi wyroby tytoniowe; powód domagał się zmiany celi, lecz jego wnioski były ignorowane; powód odczuwał ogromny dyskomfort spowodowany przebywaniem w jednej celi z osobami palącymi wyroby tytoniowe; powód nie dysponował żadnymi środkami prawnymi, na podstawie których mógłby wyegzekwować od pozwanego zmianę celi;

2. ustalenie przez Sąd I instancji w sposób niezgodny z rzeczywistym stanem rzeczy tego, że w stanie faktycznym niniejszej sprawy nie doszło do bezprawnego niedopełnienia obowiązków przez funkcjonariuszy Służby Więziennej pełniących służbę u pozwanego, podczas gdy z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynikało, iż powód przez okres 3 miesięcy przebywał w jednej celi, z osobami które paliły wyroby tytoniowe, mimo tego, że był osobą niepaląca, a nadto, że pozwany rozmieszczał osadzonych w celi w sposób niezgodny z obowiązującymi regulacjami prawnymi; działania pozwanego były bezprawne; pozwany nie obalił domniemania bezprawności wynikającego z przepisu art. 24 k.c.,

3. ustalenie przez Sąd I instancji w sposób niezgodny z rzeczywistym stanem rzeczy tego, że bezprawne działania pozwanego nie doprowadziły do naruszenia dóbr osobistych powoda podczas gdy, z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że bezprawne działania pozwanego naruszyły dobra osobiste powoda;

4. ustalenie przez Sąd I instancji w sposób niezgodny z rzeczywistym stanem rzeczy, że powód nie doznał krzywdy na skutek bezprawnego naruszenia jego dóbr osobistych przez funkcjonariuszy Służby Więziennej pełniących służbę u pozwanego w rozmiarze uzasadniającym przyznanie mu zadośćuczynienia, podczas gdy z materiału dowodowego wynika, że powód jako osoba niepaląca musiał przebywać przez okres 3 miesięcy w jednej celi z osobami, które faktycznie paliły wyroby tytoniowe, stanowiło to dla niego dużą uciążliwość, duży dyskomfort, a rozmiar doznanej przez niego z tego tytułu krzywdy jest duży i uzasadnia przyznanie zadośćuczynienia;

5. naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie błędnej, dowolnej, sprzecznej z zasadami logiki oceny dowodu w postaci wydruku z Centralnej Bazy Danych Osób Pozbawionych Wolności, w części dotyczącej skarg składanych przez osadzonych i uznanie jej za wiarygodną, podczas gdy z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że w Areszcie Śledczym w P. występują luki w rejestracji skarg, pracownicy Aresztu Śledczego w P. posiadają w zasadzie dowolność w rejestracji skarg, a co za tym idzie, wskazany rejestr nie stanowi rzetelnego dowodu co do liczby skarg i wniosków składanych przez osadzonych;

6. naruszenie przepisu art. 24 k.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez błędne przyjęcie, iż pozwany obalił domniemanie bezprawności wynikające z art. 24 k.c. podczas gdy z materiału dowodowego nie wynika, by pozwany wykazał, że jego działanie nie było bezprawne;

7. naruszenie przepisów art. 24 k.c. w zw. z art. 23 k.c. oraz w zw. z art. 448 k.c. poprzez ich niezastosowanie w stanie faktycznym niniejszej sprawy, podczas gdy istniały ku temu przesłanki; podczas gdy na skutek bezprawnych działań pozwanego zostały naruszone dobra osobiste powoda, co uzasadniało przyznanie na rzecz powoda zadośćuczynienia.

Dodatkowo z daleko posuniętej ostrożności, na wypadek oddalenia apelacji powoda, wniósł o odstąpienie od obciążanie powoda kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego strony przeciwnej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja była bezzasadna.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji. Sąd Rejonowy poczynił w sprawie ustalenia faktyczne, które miały oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym, nie budziły zastrzeżeń i nie zostały przez apelującego skutecznie zakwestionowane. Dlatego Sąd Okręgowy zaakceptował je i na podstawie art. 382 k.p.c. przyjął za własne.

Zasadniczy zarzut apelacji odnosił się do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem, sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Przepis art. 233 § 1 k.p.c. przyznaje sądowi swobodę w ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego, a zarzut naruszenia tego uprawnienia tylko wtedy może być uznany za usprawiedliwiony, jeżeli sąd zaprezentuje rozumowanie sprzeczne z regułami logiki bądź z doświadczeniem życiowym. Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujących się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przypisując.

W apelacji powoda złożonej w niniejszym postępowaniu nie wykazano błędów w ocenie dowodów przeprowadzonej przez Sąd pierwszej instancji, które dyskwalifikowałyby tę ocenę i podważały ustalenia faktyczne poczynione na jej podstawie.

Odnosząc się do poszczególnych kwestii poruszonych w apelacji Sąd Okręgowy zauważa, że niezasadnie apelujący zarzucił błędne ustalenie przez Sąd Rejonowy, że powodowi zapewniono należytą opiekę medyczną. Złożona do akt sprawy dokumentacja z pobytu powoda w Areszcie Śledczym w P. (k.72-79), dokumentacja medyczna (k. 80-91), jak i zeznania świadka A. K. (k. 197-197v, 203-208) – zastępcy ordynatora Oddziału Chorób Wewnętrznych Szpitala w A. ŚL. w P. - dowodzą, że udzielono pozwanemu opieki medycznej w sposób prawidłowy. Powoda traktowano z uwzględnieniem jego chorób i schorzeń. Podczas pobytu powoda w Areszcie Śledczym wykonano mu badania RTG kręgosłupa, obu bioder oraz zapewniono mu konsultacje lekarskie – m.in. z lekarzem chorób wewnętrznych oraz niezbędne leki. Nadto otrzymał on skierowanie do lekarza z zakresu ortopedii i traumatologii, u którego odbył wizytę 31 sierpnia 2020 r. Stan zdrowia powoda był na bieżąco monitorowany. Z analizy zapisów w dokumentacji z Aresztu Śledczego oraz książeczki zdrowia powoda wynika, że reakcje pozwanego w zakresie problemów medycznych J. K. były niezwłoczne. Zgodnie ze zgłaszanymi dolegliwościami wykonano powodowi RTG kręgosłupa i obu bioder, natomiast nie było konieczności wykonania RTG szyi – biorąc pod uwagę zgłaszane dolegliwości przez powoda oraz jego stan obecny ( problemy z kręgosłupem, rwą kulszową i kolanami).

Twierdzenia apelacji, że powód wbrew swojej woli przebywał we wspólnej celi wraz z osobami palącymi wyroby tytoniowe, podczas gdy on sam jest osobą niepalącą, również nie zasługiwały na uwzględnienie. Powód deklarował się jako osoba niepaląca, jednak z uwagi na częste zmiany deklaracji osadzonych, również i przeznaczenie cel (dla palących/niepalących) było zmienne. Jednakże w trakcie pobytu w Areszcie Śledczym w P. powód nie zgłaszał nikomu żadnych uwag oraz skarg odnośnie jego przebywania w celi z osobami palącymi. Zarówno z dokumentacji pobytu J. K. w zakładzie penitencjarnym (k. 78-78v), jak i z zeznań świadków M. B. (k. 168-169), I. F. (k. 193-195) wynika, że powód nigdy nie zgłaszał uwag osobom palącym, ani nie składał skarg wychowawcy. Nie ma zaś żadnego potwierdzenia dla słów powoda, że zgłaszał on skargi ustnie, leczy były one zbywane. W dokumentach jest jedynie potwierdzenie, że w sierpniu 2020 r. złożył skargę odnośnie utrudnień w realizacji widzeń w okresie pandemii covid-19 oraz połączeń skype (k. 78). Powyższe świadczy o niewiarygodności zeznań powoda w omawianej kwestii, które pozostały gołosłowne i pozostają dodatkowo w sprzeczności z pozostałym materiałem dowodowym. Powód wiedział o możliwości składania oficjalnych skarg, nie tylko ustnych, bowiem sam z tego środka w przeszłości skorzystał. Skoro zatem, jak twierdzi, skargi ustne nie przyniosły skutku, nie było przeszkód do wniesienia przez niego skargi pisemnej, czego jednak nie czynił. Brak zatem podstaw do przyjęcia, że przez niemal 3 miesiące wbrew swojej woli przebywał w celi z osobami palącymi. Podkreślić w tym miejscu należy, że zeznania powyższych świadków oraz dokumenty były materiałem wzajemnie korespondującym, spójnym i nie zaistniały żadne podstawy, by tym dowodom odmówić przymiotu wiarygodności.

Apelujący zarzucił Sądowi Rejonowemu marginalizację jego zeznań oraz świadka G. P. (k. 224-225), współosadzonego. Wskazać należy, że świadek zeznał, iż w okresie, kiedy przebywał w tej samej celi co powód, zarówno on, jak i inni osadzeni palili wyroby tytoniowe, jednak J. K. pomimo, że mu to przeszkadzało, to nigdy na ten temat nie czynił im uwag. Rację miał Sąd Rejonowy wskazując, że zeznania świadka były niewiarygodne w zakresie twierdzeń co do składanych przez powoda ustnych skarg. Sąd Okręgowy nie podzielił zarzutu apelującego, że w Areszcie Śledczym w P. występują luki w rejestracji skarg, a pracownicy Aresztu Śledczego w P. posiadają w zasadzie dowolność w rejestracji skarg, a co za tym idzie, wskazany rejestr nie stanowi rzetelnego dowodu co do liczby skarg i wniosków składanych przez osadzonych. Jeśli zaś powód miał jakiekolwiek zastrzeżenia do działania tego systemu, tym bardziej mógł skorzystać ze złożenia skargi pisemnej.

Odnosząc się do zeznań samego powoda, to nie sposób jednak pominąć faktu, że jego zeznania jako osoby bezpośrednio zainteresowanej wynikiem sprawy, są w największym stopniu niepewnym środkiem dowodowym. Przede wszystkim jednak, dla stwierdzenia określonych skutków dla zdrowia powoda, doznanych uszczerbków bądź zagrożeń, zeznania powoda nie mogą być przekonujące, gdyż co najwyżej są przedstawieniem jego subiektywnych ocen, które w okolicznościach sprawy nie znalazły potwierdzenia w dokumentacji jednostki penitencjarnej, dokumentacji medycznej oraz zeznaniach świadków.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy stwierdził, że pogląd apelacji, że na skutek bezprawnego zachowania pozwanego doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda, nie znalazł oparcia w materiale dowodowym. Dowody uznane przez Sąd za wiarygodne nie dały podstaw do przypisania zachowaniu pozwanego przymiotu bezprawności, ani do ustalenia, że w adekwatnym związku przyczynowym z zachowaniem pozwanego pozostawało wywołanie rozstroju zdrowia u powoda.

Brak znamion bezprawności zachowania pozwanego wykluczał możliwość skutecznego domagania się przez powoda zasądzenia na jego rzecz od pozwanego zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych w oparciu o art. 448 k.c. w zw. z art. 23 i 24 § 1 k.c. i w zw. z art. 417 § 1 k.c.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c. jako bezzasadną.

O kosztach pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu odwoławczym Sąd Okręgowy orzekł w oparciu o § 8 pkt 5 w zw. z §16 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 maja 2024 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. poz. 763 z późn. zm.).

Małgorzata Radomska-Stęplewska