Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 lutego 2023 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodnicząca: sędzia Maria Antecka

po rozpoznaniu w dniu 23 lutego 2023 roku w Poznaniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) S.A. w W.

przeciwko M. W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Gostyniu

z dnia 24 października 2022 r.

sygn. akt I C 108/22

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej 900 zł z tytułu zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Maria Antecka

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z 23 lutego 2023 r.

W sprawie z powództwa (...) S.A. z siedzibą w W. przeciwko M. W. o zapłatę 7292,74 zł z umownymi odsetkami za opóźnienie równymi dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od 14 stycznia 2022 r. do dnia zapłaty, wyrokiem z 24 października 2022 r. ( I C 108/22) Sąd Rejonowy w Gostyniu powództwo oddalił, a nadto zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 1800 zł z tytułu zwrotu kosztów postępowania.

Z powyższym rozstrzygnięciem, nie zgodziła się powódka, wnosząc apelację
i zarzucając zaskarżonemu orzeczeniu naruszenie:

I. przepisów postępowania mające wpływ na rozstrzygniecie:

1. art. 485 § 2 k.p.c. poprzez niewydanie w niniejszej sprawie nakazu zapłaty, mimo, że powód dochodził od pozwanego zapłaty z weksla, należycie wypełnionego, którego prawdziwość i treść nie nasuwały wątpliwości;

2. art. 233 § 1 k.p.c., 232 k.p.c. i art. 339 § 2 k.p.c. poprzez uznanie za nienależne żądania pozwu, w sytuacji gdy strona pozwana nie wypowiedziała się co do stanu faktycznego przedstawionego w pozwie i nie podniosła zarzutów przeciwko dowodom przedstawionym przez powódkę;

3. art. 3 k.p.c., art. 232 k.p.c., art. 187 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c. polegające na przyjęciu, że strona powodowa miała obowiązek przedstawienia w toku postępowania faktów i dowodów mających znaczenie dla ewentualnych przyszłych zarzutów, które w sprawie mogła podnieść strona przeciwna, w szczególności mających znaczenie dla oceny ewentualnego zarzutu strony pozwanej nieistnienia czy niewymagalności roszczenia, w sytuacji, gdy to strona pozwana była zobowiązana do przedstawienia dowodów w tym zakresie;

4. art. 233 par 1 k.p.c. w zw. z art. 353 (1) k.c. poprzez ustalenie nowej wartości raty pożyczki przy ustaleniu braku indywidualnego wpływu pozwanego na umowę pożyczki podczas gdy wartość pożyczki, kwota i ilość rat zostały indywidualnie ustalone z klientem po wnikliwej analizie kwalifikacji finansowej pożyczkobiorcy,

II. przepisów prawa materialnego, w szczególności:

1. art. 10 ustawy z 28 kwietnia 1936 r. - Prawo wekslowe w zw. z art. 6 k.c. poprzez przyjęcie, iż ciężar dowodu w niniejszej sprawie spoczywał na stronie powodowej w sytuacji, gdy powództwo zostało oparte na podstawie weksla in blanco, a tym samym sprawa niniejsza zyskała charakter sprawy wekslowej powodując, iż obowiązek udowodnienia wad wypełnionego weksla, niezgodności z deklaracją wekslową czy też nieistnienia zobowiązania, bądź wykazana, iż zobowiązanie to nie opiewa na kwotę wskazaną w treści weksla zgodnie z zawartym przez strony porozumieniem obarcza stronę pozwaną a nie powodową;

2. art. 385 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 385 ² k.c. w zw. z art. 56 k.c. w zw. z art. 359 k.c. w zw. z art. 36a ust. 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim („u.k.k.”) poprzez nieuprawnione uznanie, że zapisy umowne w zakresie prowizji i wynagrodzenia za „(...)" były sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszały interesy konsumenta oraz obciążały pozwanego ponad dopuszczalne prawnie limity, przy jednoczesnym pominięciu przez Sąd I instancji w wykładni umowy przepisów o limicie pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego;

3. art. 5 pkt 6a w zw. z art. 36a ustawy z dnia 12 maja 2011 o kredycie konsumenckim poprzez jego niezastosowanie, podczas gdy ustawa dopuszcza możliwość umieszczania kosztów pozoodsetkowych w umowie pożyczki oraz ich egzekwowania zgodnie z zasadą swobody umów wynikającą z art. 353 1 k.c.

4. art. 353 (1) k.c. poprzez ingerencję przez Sąd I instancji w treść stosunku umownego pomiędzy stronami w ten sposób, że Sąd działając bez podstawy prawnej dokonał ustalenia nowej wartości raty z tytułu umowy pożyczki a w oparciu o to stwierdził, że brak było przesłanek do wypowiedzenia przez powoda umowy pożyczki,

5. art. 720 § 1 k.c. poprzez brak zasądzenia zwrotu pożyczki do wysokości kwoty nominalnej pomimo zobowiązania umownego pozwanego do zwrotu rzeczonej kwoty.

6. art. 359 § 1 k.c. w zw. z pkt 1.2 umowy pożyczki poprzez przyjęcie, że powódce nie należą się odsetki umowne w pełnej wysokości, podczas gdy odsetki umowne wynikają z czynności prawnej tj. zawartej umowy pożyczki, która została wypowiedziana z winy strony pozwanej.

Wobec powyższego powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości, nadto zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania, a w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych, za obie instancje, a ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji w innym składzie.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie i zasądzenie od powoda na rzecz strony pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za II instancję, uwzględniając odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w pełni podziela i uznaje za własne poczynione w niniejszej sprawie przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne oraz prawne, czyniąc je integralną częścią niniejszego uzasadnienia.

Odnosząc się do pierwszego z zarzutów apelacji podkreślić należy, że wbrew twierdzom powoda sąd I instancji miał i mógł mieć uzasadnione wątpliwości co do podstawy żądania,
a zatem niemożliwe okazało się wydanie nakazu zapłaty. Należy w tym miejscu wskazać, że
w świetle orzeczenia TSUE z 13.09.2018 roku w sprawie C 176/17 i późniejszego
C 483/18 nie budzi wątpliwości, że w przypadku roszczenia opartego na wekslu własnym, który stanowi gwarancję zabezpieczenia wierzytelności wynikającej z umowy kredytu konsumenckiego Sąd krajowy uprawniony jest do zbadania potencjalnie nieuczciwego charakteru warunków tej umowy. W związku z powyższym, należy podkreślić, że Sąd I instancji prawidłowo zbadał z urzędu zobowiązanie podstawowe wynikające z umowy pożyczki i wobec powzięcia wątpliwości co do jej prawidłowości nie wydał w sprawie nakazu zapłaty zgodnie z żądaniem zawartym w pozwie.

Co do kolejnego zarzutu apelacji, to wbrew twierdzeniom apelującego strona pozwana wypowiedziała się, co do stanu faktycznego przedstawionego w pozwie oraz podnosiła zarzuty co do dowodów przedkładanych przez powódkę, a zatem zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., 232 k.p.c. i art. 339 § 2 k.p.c. okazał się całkowicie chybiony.

Nie jest zrozumiały zarzut naruszenia prawa procesowego w postaci art. 3 k.p.c., art. 232 k.p.c., art. 187 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c., polegającego na przyjęciu, że strona powodowa miała obowiązek przedstawienia w toku postępowania faktów i dowodów mających znaczenie dla ewentualnych przyszłych zarzutów, które w sprawie mogła podnieść strona przeciwna, w szczególności mających znaczenie dla oceny ewentualnego zarzutu strony pozwanej nieistnienia czy niewymagalności roszczenia, w sytuacji, gdy to strona pozwana była zobowiązana do przedstawienia dowodów w tym zakresie, tym bardziej, że z uzasadnienia Sądu Rejonowego nie wynika taki pogląd.

Podstawą oddalania powództwa było to, że Sąd Rejonowy oceniwszy jako abuzywne te postanowienia umowy, które odnosiły się do prowizji i opłaty z tytułu (...) oraz w konsekwencji uznaniem za abuzywną kwoty 3972 zł, przyjął, że każda z rat pożyczki powinna zostać pomniejszona o kwotę, która stanowi klauzule abuzywne (3 972 zł : 36 rat), co oznacza na moment wypowiedzenia pozwana powinna zapłacić kwotę 2 012,04 zł., a dokonała spłaty 2 804 zł. Skoro bowiem pozwana w momencie skierowania do niej wypowiedzenia miała nadpłatę w wysokości 791,96 zł wypowiedzenie było przedwczesne, czyli bezskuteczne. Sąd Rejonowy przyjął, że skoro umowa nie została skutecznie wypowiedziana, to pożyczkodawca nie mógł dochodzić zwrotu całej kwoty pożyczki wraz z kosztami jej udzielenia, a tak zostało sformułowane żądanie pozwu ( co Sąd Okręgowy uzupełnia jeszcze stwierdzeniem, że wedle jej zapisów umowa kończy się w dniu 13 grudnia 2023 r.)..

Niezasadny jest ostatni z zarzutów naruszenia prawa procesowego, albowiem pomija całkowicie to, że ustalenie nowej wysokości rat pożyczki było konsekwencją przyjęcia przez Sąd Rejonowy abuzywności niektórych postanowień umowy, co szczegółowo Sąd Rejonowy uzasadnił i nie zachodzi potrzeba powtarzania tej argumentacji.

Pierwszy z zarzutów naruszenia prawa materialnego tj. zarzut naruszenia art. 10 ustawy z dnia 28.04.1936r. Prawo wekslowe (t.j. Dz.U. 2016/160) w zw. z art. 6 k.c. powód wiązał
z nieprawidłowym, jego zdaniem, rozłożeniem przez sąd rejonowy ciężaru dowodu w niniejszej sprawie. Powód opierał żądanie zasądzenia dochodzonej pozwem należności na wekslu własnym wystawionym przez pozwanego. Był to weksel in blanco, służący zabezpieczeniu roszczeń powoda wynikających z zawartej przez strony umowy pożyczki, który został uzupełniony przez powoda na kwotę 7292,74 zł.

Co do zasady ma rację apelujący wskazując, że jeżeli powód potwierdza swe prawo dokumentem o cechach określonych w art. 101 Prawa wekslowego, to na stronie pozwanej spoczywa ciężar udowodnienia zarzutów tamujących lub niweczących roszczenie, wynikających ze stosunku podstawowego, jak również zarzutów związanych z wypełnieniem weksla niezgodnie z porozumieniem wekslowym. Taki rozkład ciężaru dowodu wynika
z ogólnej reguły wyrażonej w art. 6 k.c., a także art. 10 i 17 Prawa wekslowego. Ponieważ powód wywodzi swe roszczenie z faktu wystawienia na jego rzecz weksla własnego, powinien ten fakt udowodnić. Natomiast pozwany może za pomocą podniesionych zarzutów doprowadzić do oddalenia powództwa, lecz powinien udowodnić te zarzuty, w tym, że roszczenie wierzyciela ze stosunku podstawowego w całości lub w części nie istnieje. Wydanie wierzycielowi weksla stwarza bowiem domniemanie istnienia, w chwili wydania, wierzytelności w wysokości sumy wekslowej i przerzuca w ten sposób ciężar dowodu przeciwnego na dłużnika, gdy tymczasem w braku weksla dowód istnienia i wysokości wierzytelności obciąża wierzyciela (tak: wyrok SN 18.11.1999r., I CKN 215/98, publ. OSN 2000/7-8/128; wyrok SN z 20.07.2008r., V CK 9/06; uchwała SN z 7.01.1967r., III CZP 19/66, publ. OSN 1968/5/79; I. Heropolitańska. Prawo wekslowe i czekowe. Praktyczny komentarz, LEX 2011, kom. do art. 17 t. 7).

Wspomniane wyżej zasady ugruntowane w orzecznictwie ulegają jednak modyfikacji w przypadku dochodzenia roszczenia opartego na wekslu własnym służącym zabezpieczeniu wierzytelności wynikającej z umowy kredytu konsumenckiego, podlegającej przepisom ustawy z dnia 12.05.2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz.U. 2019/1083), a przepisy tej ustawy miały zastosowanie do umowy pożyczki łączącej strony (por. art. 3 ust. 1 i ust. 3 pkt 2 u.k.k.). Wynika to z regulacji krajowych i unijnych dotyczących ochrony konsumentów oraz ich wykładni opartej zwłaszcza na dorobku orzecznictwa TSUE, która sprowadza się do konieczności zapewnienia efektywnej ochrony praw konsumenta.

W świetle poglądów TSUE sąd krajowy jest zobowiązany do zbadania z urzędu, czy dane warunki umowy wchodzące w zakres stosowania dyrektywy 93/13 mają nieuczciwy charakter. Przepisy kodeksu cywilnego dotyczące nieuczciwych postanowień umownych
(art. 385 ¹ i nast. k.c.) stanowią implementację do krajowego systemu prawnego dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5.04.1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Zatem niezależnie od tego, że roszczenie opierało się na wekslu, sąd I instancji prawidłowo uznał, że miał obowiązek zbadać z urzędu, czy suma wekslowa znajduje uzasadnienie w treści przedstawionej przez powoda umowy pożyczki z uwagi na potencjalne istnienie w tej umowie klauzul abuzywnych. W wyniku dokonania kontroli warunków umowy z punktu widzenia praw konsumenta sąd rejonowy uznał, że postanowienia umowy pożyczki, przewidujące obowiązek poniesienia przez pożyczkobiorcę kosztów pożyczki w postaci wynagrodzenia prowizyjnego w wysokości 3072 zł i wynagrodzenia w wysokości 900 zł
z tytułu przyznania pożyczkobiorcy na jego wniosek dodatkowych uprawnień określonych jako (...), stanowią klauzule niedozwolone w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c.

Dokonana przez sąd I instancji ocena abuzywności powyższych postanowień umowy pożyczki została zakwestionowana w apelacji powoda, w kolejnym zarzucie obrazy prawa materialnego, lecz nie zasługiwał on na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie pozostawało poza sporem, że powód zawarł umowę z pozwaną jako konsumentem oraz że przedmiotowe postanowienia mogły podlegać kontroli w oparciu o wskazane uregulowanie, gdyż nie są to postanowienia określające główne świadczenia stron umowy pożyczki. Wykładając pojęcie „świadczenia głównego” właściwym jest posiłkowe sięganie do wypracowanego w doktrynie rozróżnienia na świadczenia główne i uboczne. Za główne uznawane są więc świadczenia stron objęte postanowieniami przedmiotowo istotnymi danej umowy ( essentialia negotii), czyli świadczenia, które zmierzają do osiągnięcia celu umowy i pozwalają na identyfikację określonego typu stosunku prawnego (tak też np.: K. Zagrobelny [w:] E.Gniewek (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2004, s. 909, M. Skory, „Klauzule abuzywne w polskim prawie ochrony konsumenta”, Zakamycze 2005, s. 179-180). W rozpoznawanym przypadku pozwana została zobowiązana w umowie pożyczki do uiszczenia: opłaty przygotowawczej, wynagrodzenia prowizyjnego i wynagrodzenia z tytułu przyznania dodatkowych uprawnień określonych jako „(...)”. Obowiązek wniesienia takich opłat nie został przewidziany w art. 720 § 1 k.c., a zatem nie stanowił głównego świadczenia pozwanego. Analogiczne stanowisko Sąd Najwyższy zajął co do obowiązku uiszczenia przez posiadacza rachunku bankowego prowizji i opłat związanych z prowadzeniem rachunku bankowego (por. wyrok z 6.04.2004r., I CK 472/03, LEX nr 125052), czyli w sytuacji podobnej do niniejszej sprawy.

Trzeba nadto podkreślić, że to na powodzie, z mocy art. 385 ^{( 1)} § 4 k.c., spoczywał ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie (wykluczałoby to możliwość oceny jego abuzywności). Pod tym pojęciem rozumie się rzeczywistą możliwość wpływu konsumenta na treść klauzuli (art. 385 ^{( 1)} § 3 zd. 1 k.c.), a zatem nie mogą za takie uchodzić klauzule sporządzone z wyprzedzeniem, bez negocjacji między stronami (tak również:
M. Jagielska w: „Europejskie prawo konsumenckie a prawo polskie” pod red. E. Nowińskiej i P. Cybuli, Zakamycze Kraków 2005, s. 83-84). Ustawodawca przewidział przy tym w art. 385 ^{( 1)} § 3 zdanie 2 k.c. domniemanie, w myśl którego nie są indywidualnie uzgodnione te postanowienia, które zostały przejęte z wzorca zaproponowanego przez kontrahenta.
W niniejszej sprawie umowę zawarto właśnie według wzorca zaproponowanego przez powoda, na co wyraźnie wskazuje posłużenie się gotowym formularzem używanym przy zawieraniu tego rodzaju umów w ramach działalności powoda. Formularz został jedynie uzupełniony kwotami pożyczki i opłat dodatkowych. Przyjąć należy w tej sytuacji, że pozwana miała wpływ jedynie na skorzystanie z takiej usługi, a nie na treść związanych z nią postanowień umownych.

Dla uznania klauzuli umowy za niedozwoloną w rozumieniu art. 385 ^{( 1)} k.c. konieczne jest kumulatywne spełnienie przesłanek: kształtowania praw i obowiązków konsumenta
w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz rażącego naruszenia interesów konsumenta. „Rażące naruszenie interesów konsumenta” oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw
i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym. Chodzi zatem
o zachwianie równowagi kontraktowej wyrażające się w tym, że kontrahent konsumenta zastrzega dla siebie nadmierne korzyści lub uprzywilejowaną pozycję, wyraźnie i w znacznym stopniu przewyższające korzyści uzyskane przez konsumenta lub pod innym względem znacznie pogarszające sytuację konsumenta (tak również: wyrok Sądu Najwyższego
z 13.07.2005 r., I CK 832/04, LEX nr 159111; J. Rajski, „Prawo o kontraktach w obrocie gospodarczym”, Warszawa 2002, s. 194). Określenie „rażąco” należy przy tym interpretować jako znaczne odbieganie przyjętego uregulowania od zasad uczciwego wyważenia praw i obowiązków, a oceny tej nie należy ograniczać do kwestii czysto ekonomicznych, lecz uwzględniać również i inne okoliczności, jak np. niewygodę, na jaką konsument został narażony, mitręgę, stratę czasu. Przy ocenie dysproporcji świadczeń w zobowiązaniach wzajemnych należy brać zaś pod uwagę nie tylko formalną równość praw i obowiązków stron, ale i równość materialną (tak również: M. Jagielska, op.cit. s.88-89; K. Zagrobelny, Kodeks…, s.910; E. Rutkowska, „Niedozwolone klauzule umowne w bankowym obrocie konsumenckim”, Pr. Bankowe 2002/7-8/66; M. Skory, „Klauzule…”, s.171). Z kolei „działanie wbrew dobrym obyczajom” w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które zmierzają do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania u klienta czy wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Za istotę dobrego obyczaju uznaje się szeroko rozumiany szacunek dla drugiego człowieka, a zatem sprzeczne z dobrymi obyczajami jest naruszanie usprawiedliwionego zaufania drugiej strony umowy (tak: M. Jagielska, op.cit. s.87; J. Haberko, „Nieuczciwe klauzule umowne w umowach konsumenckich zawieranych przy użyciu wzorca”, Przegląd Sądowy 2005/11-12/s.101; K. Zagrobelny, Kodeks…, s.910). Także naruszenie dobrych obyczajów w kontekście art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c. zazwyczaj jest wiązane z tworzeniem takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową stron (por. Sąd Najwyższy w: wyroku z 27.10.2006 r., I CSK 173/06, LEX nr 395247; cyt. wyroku z 13.07.2005r., I CK 832/04).

Kwestionując ocenę sądu I instancji dotyczącą abuzywności prowizji powód nie przytoczył w apelacji żadnych argumentów na poparcie swego stanowiska.

Jest faktem powszechnie znanym, że instytucje parabankowe zajmują się udzielaniem pożyczek osobom, które nie mają zdolności kredytowej w bankach, co skutkuje ponoszeniem przez tego rodzaju instytucje rynku finansowego znacznie wyższego ryzyka, niż w przypadku banków. Już tylko z tej przyczyny koszty udzielania pożyczek przez tego rodzaju instytucje są wyższe, niż w przypadku pożyczek bankowych. W tym przypadku prowizja nie stanowi zatem wynagrodzenia za korzystanie z kapitału (takim wynagrodzeniem są odsetki), ale przede wszystkim za ryzyko udzielenia pożyczki. Nie może jednak być ukształtowana w sposób naruszający prawa konsumenta W takiej sytuacji sąd II instancji podziela stanowisko sądu I instancji w kwestii braku ekwiwalentności wskazanych obciążeń i oferowanych za nie usług.

Odnosząc się natomiast do wynagrodzenia z tytułu (...) należy zauważyć, że zgodnie z punktem 15. umowy, w ramach tego pakietu pożyczkobiorca był uprawniony do: 1) domagania się – według swego wyboru – jednorazowego „bezpłatnego” odroczenia płatności dwóch kolejnych rat (maksymalnie o dwa miesiące) albo „bezpłatnego” obniżenia o 50% maksymalnie czterech kolejnych rat; 2) skrócenia postawienia pożyczki do swojej dyspozycji do 10 dni roboczych; 3) otrzymywania powiadomień SMS: o przelewie pożyczki na jego konto, o terminie płatności rat 5 dni przed jego nadejściem oraz o zaksięgowaniu płatności raty.

Abuzywność tego postanowienia wiąże się z całkowitym brakiem ekwiwalentności świadczeń, a mianowicie wynagrodzenie za usługę dodatkową jest nieadekwatne do kosztów jej zrealizowania, gdy tymczasem opłata powinna odpowiadać kosztom czynności, za które ją pobrano. Zapewnienie pozwanemu dodatkowych uprawnień nie powodowało powstania dla pożyczkodawcy kosztów, które swoim rozmiarem choćby zbliżyły się do kwoty 900 zł. Stosunek zobowiązaniowy ukształtowano zatem w sposób nierównorzędny, rażąco niekorzystny dla konsumenta, naruszając jego interes ekonomiczny. Powód nie wskazał, czym kierował się obliczając przedmiotową opłatę, a jej wysokość - w zestawieniu z zaoferowanymi w zamian uprawnieniami - jest rażąco wygórowana. Poza tym, sprzecznością samą w sobie jest przyznanie pożyczkobiorcy uprawnienia do „bezpłatnego” odroczenia czy obniżenia raty
i jednoczesne pobranie za to opłaty – skorzystanie z tego uprawnienia nie daje pożyczkobiorcy żadnych korzyści finansowych, tylko wywołuje kolejne koszty.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art.5 pkt 6a w zw. z art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim należy zauważyć, że obecnie ukształtowała się wykładnia tego przepisu art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim, która wykracza poza ramy wskazane w uzasadnieniu projektu nowelizacji tej ustawy. Uznaje się bowiem, że nawet zgodność wyliczenia z wzorem matematycznym określonym w art.36a u.k.k. i określenie w ten sposób maksymalnej kwoty kosztów kredytu dopuszczalnej normatywnie dla danego kredytu nie wyklucza abuzywności konkretnych postanowień umownych, które muszą być oceniane ad casu. Okoliczność, że obowiązuje ustawowy limit kosztów pozaodsetkowych nie wyłącza kontroli konkretnych postanowień wzorca umowy, które odnoszą się do takich kosztów, pod kątem skuteczności ich wprowadzenia do stosunku prawnego oraz pod względem ich abuzywności (por. T. Czech, „Limit pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego”, M. Pr. Bank., 2016, nr 2). Takie stanowisko w tożsamych z niniejszą sprawach wyraził Sąd Najwyższy w uchwałach z dnia 26 października 2021 r., III CZP 42/20, i z dnia 27 października 2021 r., III CZP 43/20, a Sąd Okręgowy stanowisko to podziela i zgadza się z argumentacją przedstawioną w ich uzasadnieniach.

Podsumowując, w sprawie nie wykazano, że analizowane postanowienia stosowanego przez powoda wzorca umownego dotyczące pozaodsetkowych kosztów kredytu w postaci prowizji i opłaty (...) pozostawały w związku z rzeczywistymi kosztami ponoszonymi przez przedsiębiorcę na czynności związane z zawarciem umowy. Skoro przedmiotowe postanowienia umowy pożyczki stanowią niedozwolone postanowienia umowne, to zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. nie wiążą pozwanej i nie jest ona zobowiązana do zapłaty wynikających z tych postanowień opłat i kosztów.
Niezasadny okazał się też zarzut naruszenia art. 720 § 1 k.c. poprzez brak zasądzenia zwrotu pożyczki do wysokości kwoty nominalnej pomimo zobowiązania umownego pozwanego do zwrotu rzeczonej kwoty. Powód, na co wskazał Sąd Rejonowy, mógłby dochodzić zapłaty zaległych rat z odsetkami, ale opierał swoje żądanie na okolicznościach faktycznych związanych z wystawieniem i wypełnieniem weksla.

Ostatni zarzut naruszenia prawa materialnego, a mianowicie naruszenia art. 359 § 1 k.c. w zw. z pkt 1.2 umowy pożyczki poprzez przyjęcie, że powodowi nie należą się odsetki umowne w pełnej wysokości, podczas gdy odsetki umowne wynikają z czynności prawnej tj. zawartej umowy pożyczki, która została wypowiedziana z winy strony pozwanej jest o tyle bezpodstawny, że Sąd Okręgowy podziela pogląd Sądu Rejonowego co do tego, że nie doszło do wypowiedzenia umowy pożyczki.

W tym stanie rzeczy i na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił apelację powoda jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 §1 k.p.c. oraz 99 k.p.c. zgodnie z jego wynikiem. Na koszty złożyło się wyłącznie wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej ustalone w oparciu o przepis § 2 ust. 4 w zw. z §10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Maria Antecka