Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

​  W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 grudnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodnicząca: sędzia Maria Antecka

po rozpoznaniu 9 grudnia 2024 r. w Poznaniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko W. D.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w Gnieźnie

z 2 października 2023 r.

sygn. akt I C 309/23

I.oddala apelację.

II. Maria Antecka

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z 9 grudnia 2024 r.

Zaskarżonym wyrokiem zaocznym, wydanym w sprawie z powództwa (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. przeciwko W. D. o zapłatę 18 840 zł z umownymi odsetkami za opóźnienie równymi wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w wysokości odsetek maksymalnych (liczonymi od kwot podanych w pozwie w wysokości - pierwsza kwota 480 zł, kolejne po 540 zł, począwszy od 13 czerwca 2016 do 13 czerwca 2019, miesięcznie, zapadalność poszczególnych kwot od których liczone maja być odsetki-każdego 13–tego dnia miesiąca), Sąd Rejonowy w Gnieźnie oddalił powództwo w całości, z uwagi na przedawnienie dochodzonego roszczenia.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, zaskarżając orzeczenie w całości. Zaskarżonemu wyrokowi powód zarzucił:

1.  Obrazę prawa materialnego tj.:

- art. 117 ¹ k.c., art. 5 k.c. oraz art. 65 k.c. w zw. z pkt. 5.1 umowy – poprzez jego niezastosowanie i oddalenie powództwa podczas gdy względy słuszności przemawiają za nieuwzględnieniem upływu terminu przedawnienia z uwagi na niepoinformowanie przed wystosowaniem poprzedniego powództwa pożyczkodawcy przez pożyczkobiorcę o zmianie adresu zamieszkania wbrew postanowieniom umowy; a także nieuznanie wytoczenia powództwa w sprawie V Nc 2441/20 Sądu Rejonowego Poznań-Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu jako okoliczności istotnej dla zastosowania art. 117 ¹ k.c., w efekcie czego pozwany jest bezpodstawnie wzbogacony kosztem powódki;

- art. 123 § 1 pkt. 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie, że poprzedni proces pod sygn. V Nc 2441/20 Sądu Rejonowego Poznań-Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu nie spowodował przerwy przedawnienia;

- art. 118 k.c. poprzez przyjęcie, że całość roszczenia uległa przedawnieniu, podczas gdy wedle kalendarza spłat, część rat stała się wymagalna dopiero w latach 2019-2020, a zmiana adresu pozwanego spowodowała nieskuteczność doręczenia mu wypowiedzenia umowy.

Mając na uwadze powyższe, apelujący wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie 18 840 zł z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi w sposób wskazany w pozwie;

2.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych;

3.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie zgodnie z treścią art. 98 § 1 ¹ k.p.c.,

4.  ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda okazała się bezzasadna i podlegała oddaleniu.

Niniejsza sprawa podlegała rozpoznaniu w trybie uproszonym, w związku z czym, na podstawie art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy ograniczył uzasadnienie wyroku do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Z uwagi na treść art. 505 ⁹ § 2 i 3 k.p.c. apelacja w postępowaniu uproszczonym ma charakter ograniczony i jej funkcją nie jest ponowne rozpoznanie sprawy przez Sąd II instancji w granicach apelacji, jak wynika to z art. 378 § 1 k.p.c., lecz wyłącznie kontrola wyroku wydanego przez Sąd I instancji i to pod kątem tego, co w apelacji zarzuci skarżący. Rozpoznając apelację w postępowaniu uproszczonym, Sąd II instancji jest więc związany podniesionymi w niej zarzutami naruszenia zarówno prawa procesowego, jak i prawa materialnego. W tym zakresie Sąd Okręgowy odwołuje się do poglądu zaprezentowanego
w uzasadnieniu uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 31 stycznia 2008 r. (III CZP 49/07).

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu Rejonowego
i przyjmuje je za własne.

W pierwszej kolejności należało odnosząc się do podniesionego przez apelującego zarzutu naruszenia art. 118 k.c. oraz art. 123 § 1 pkt 1 k.c., Sąd Okręgowy stwierdza, że Sąd Rejonowy słusznie uznał, że roszczenie powoda uległo przedawnieniu.

Sąd Rejonowy przyjął, że zastosowanie w niniejszej sprawie ma art. 117 § 2 ¹ k.c., zgodnie z którym po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi. Roszczenie powoda podlegało 3-letniemu terminowi przedawnienia. Z kolei art. 118 k.c. przewiduje, że jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata (po. też wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 26 maja 2021 r. IX Ca 742/20, wyrok Sądu Okręgowego w Płocku z dnia 28 października 2020r. IV Ca 1031/19, wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 16 kwietnia 2021 r. II Ca 1625/20).

Skoro termin płatności ostatniej raty przypadał na 12 czerwca 2019 r., to tym samym na gruncie przedmiotowej sprawy, do biegu terminu przedawnienia zastosowanie znajdą przepisy zgodnie z którymi bieg terminu przedawnienia przesuwa się na koniec roku kalendarzowego. Najpóźniej wymagalna rata pożyczki powoda uległa przedawnieniu z dniem 31 grudnia 2022r. ( czyli raty pożyczki wcześniej wymagalne uległy przedawnieniu, jeśli chodzi o raty wymagalne w 2019r. – w tej samej dacie, a raty wymagalne od 13 sierpnia 2016 r. do 13 grudnia 2018 r. – jeszcze wcześniej, bo jak trafnie zauważył powód w uzasadnieniu pozwu przedawnienie dla każdej z rat należy liczyć oddzielnie.)

Powód natomiast złożył pozew 17 kwietnia 2023 r.

Natomiast ,według twierdzeń powoda, doszło do przerwania biegu terminu przedawnienia w oparciu o art. 123 § 1 pkt 1 k.p.c., poprzez wytoczenie pozwu o zapłatę w sprawie V Nc 2441/20 przed Sądem Rejonowym Poznań-Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu, które to jednak postępowanie postanowieniem z dnia 14 lutego 2022 r. zostało umorzone.

W ocenie Sądu Okręgowego skutki wniesienia pozwu w sprawie V Nc 2441/20 Sądu Rejonowego Poznań-Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu w postaci przerwania biegu przedawnienia zostały zniweczone. Podstawę umorzenia postępowania w sprawie
V Nc 2441/20 stanowił art. 182 § 1 pkt. 1 k.p.c., bowiem jak wynika z art. 182 § 2 k.p.c. umorzenie postępowania zawieszonego w pierwszej instancji nie pozbawia powoda prawa ponownego wytoczenia powództwa, jednakże poprzedni pozew nie wywołuje żadnych skutków, które ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa. Należy zwrócić uwagę, że ustawodawca wyraźnie wskazał, że wniesiony pozew nie wywołuje skutków, które ustawa wiąże z jego wniesieniem, w tym zatem nie prowadzi do przerwania biegu przedawnienia roszczenia.

W konsekwencji należało uznać, że nie doszło do przerwania biegu przedawnienia.

W ocenie Sądu Okręgowego nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut naruszenia art. 117 ¹ k.c. W ocenie powoda w niniejszej sprawie miały miejsce wyjątkowe przypadki, które uzasadniają nieuwzględnienie przez Sąd terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi – pozwanemu. Nie sposób jednak zgodzić się w tym zakresie z powodem.

W myśl art. 117 ¹ § 1 k.c. głównymi dyrektywami oceny, czy nie uwzględnić upływu okresu przedawnienia są interes stron oraz zasady słuszności. Dyrektywa interesów stron ma na celu udzielenie ochrony każdej ze stron, jednak z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji. W tym celu sąd powinien ustalić sytuację osobistą i majątkową stron, a także wykształcenie, zawód i rodzaj wykonywanej działalności. Ponadto interesy obu stron należy wyważyć w granicach zasługujących na ochronę przy utrzymaniu właściwego stosunku między nimi; słuszny interes powoda może i powinien być uwzględniony, ale tylko do granic kolizji z zasługującym na ochronę interesem strony pozwanej. Z kolei przy stosowaniu przesłanki "względów słuszności" uprawnione jest odwołanie się do poglądów, jakie w doktrynie i orzecznictwie ukształtowały się przy stosowaniu przesłanki zasad współżycia społecznego ( zob. Uzasadnienie Rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, s. 5, http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/druk.xsp?nr=2216). Wobec powyższego winno się brać pod uwagę powszechnie akceptowane normy moralne oraz etyczne, które obowiązują wszystkich uczestników życia społecznego, przy czym wskazuje się, że samo rozważenie interesów obu stron tudzież wzgląd na zasady słuszności mogłyby prowadzić do nieuzasadnionego nieuwzględniania przedawnienia roszczenia. Z tego powodu możliwość skorzystania przez sąd z instytucji przewidzianej w treści art. 117 ¹ k.c. winna być każdorazowo skorelowana z wyjątkowością (nadzwyczajnością, nietypowością) konkretnego przypadku ( zob.: M. Załucki (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 3, Warszawa 2023). § 2 z kolei wskazuje przykładowe okoliczności, które winien uwzględnić Sąd orzekając w przedmiocie roszczenia przedawnionego - długość terminu przedawnienia, długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia, charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania zobowiązanego na opóźnienie uprawnionego w dochodzeniu roszczenia.

Przenosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy wskazać należy, że strona powodowa szczególnych okoliczności upatrywała się w tym, że wytoczyła przeciwko pożyczkobiorcy powództwo, jednak sprawa ta została umorzona z uwagi na to, że zdołano ustalić adresu pozwanego, a W. D. nie przekazał powodowi informacji o nowym adresie, co uniemożliwiło procedowanie w sprawie V Nc 2441/20.

Powyżej opisanego przypadku nie sposób uznać za wyjątkowy. Brak aktualnego adresu strony pozwanej jest częstą sytuacją mającą miejsce w sprawach podobnych do niniejszej – dotyczących roszczeń o zapłatę z tytułu umowy pożyczek. Przy zaoferowanym przez powoda materiale dowodowym nie sposób uznać, że pozwany nie poinformował go o zmianie swojego adresu w celu uchylenia się od wykonania umowy i miał on taką intencję, by nie zostać odnalezionym przez pożyczkodawcę. Brak więc podstaw do tego, by uznać za udowodnione, iż kredytobiorca kierował się chęcią uniknięcia odpowiedzialności za zobowiązanie.

Z procesowego punktu widzenia nie jest szczególną sytuacją niedoręczenie stronie pozwanej korespondencji z uwagi na brak jej adresu. Na okoliczność niemożliwości ustalenia adresu pozwanego ustawodawca przewidział normę wyrażoną w art. 143 k.p.c. oraz art. 144 k.p.c. W myśl art. 143 k.c. jeżeli stronie, której miejsce pobytu nie jest znane, ma być doręczony pozew lub inne pismo procesowe wywołujące potrzebę podjęcia obrony jej praw, doręczenie może do chwili zgłoszenia się strony albo jej przedstawiciela lub pełnomocnika nastąpić tylko do rąk kuratora ustanowionego na wniosek osoby zainteresowanej przez sąd orzekający. Z kolei zgodnie z art. 144 § 1 zd. 1 k.c. przewodniczący ustanowi kuratora, jeżeli wnioskodawca uprawdopodobni, że miejsce pobytu strony nie jest znane. Ustanowienie kuratora wymagałoby jednak inicjatywy wyrażonej przez stroną powodową. Powód natomiast nie wykazał, aby w sprawie V Nc 2441/20 taka inicjatywa została podjęta. Wbrew twierdzeniom pożyczkodawcy, powód nie podjął wszelkich niezbędnych kroków celem ustalenia adresu zamieszkania pozwanego, albo przynajmniej nie wynika to z zaoferowanych przez pozwanego dowodów. Ostatecznie więc uznać należało, że skoro powód w toku zainicjowanego w 2020 r. nie podjął żadnych kroków celem ustalenia aktualnego, innego niż wskazanym w umowie pożyczki czy wniosku o udzielenie pożyczki, adresu pozwanego oraz nie zawnioskował o ustanowienie kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu, to umorzenie postępowania nastąpiło wyłącznie z uwagi na bezczynność samego powoda. Takie zachowanie, a raczej zaniechanie ze strony powoda powoduje, iż nie sposób uznać, że nieuwzględnienie upływu terminu przedawnienia byłoby zgodne ze względami słuszności.

Pozostałe podniesione przez stronę powodową zarzuty tj. naruszenia art. 5 k.c., 65 k.c. w zw. z pkt. 5.1 umowy, Sąd uznał za bezzasadne.

Wskazać należy, że powód w toku postępowania przed Sądem I instancji nie podnosił okoliczności, że oprócz ww. postępowania, również pozwem złożonym w 2020 r.
w sprawie V Nc 2441/20 dochodził tego samego roszczenia wobec pozwanego. Wobec powyższego podanie przez powoda tej informacji dopiero na etapie postępowania apelacyjnego mogłoby być dodatkowo rozważane w kontekście arart.381 k.p.c.

Mając zatem na względzie wszystkie wskazane wyżej okoliczności, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację powoda jako bezzasadną, o czym orzeczono
w sentencji wyroku.

Mając na uwadze, iż pozwany, który wygrał postępowanie apelacyjne, nie poniósł żadnych kosztów, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98 § 1 k.p.c.), nie było potrzeby zamieszczania rozstrzygnięcia o kosztach instancji odwoławczej.

Maria Antecka