Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

Formularz UWO

Sygnatura akt

III Ko 363/23

4. WNIOSKODAWCA

T. L.

4.ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

320.000 zł

3.

Inne

4.3. Ustalenie faktów

0.1.3.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

Wnioskodawca T. L. w sprawie PO.I.Ds.41.2017 Prokuratury Okręgowej w Poznaniu był tymczasowo aresztowany przez okres 8 miesięcy. Postępowanie karne przeciwko wnioskodawcy zostało umorzone postanowieniem z dnia 29. 09. 2021 r., które zostało mu doręczone w dniu 11. 11. 2021 r. W trakcie stosowania tymczasowego aresztowania wnioskodawca odbywał karę 25 lat pozbawienia wolności.

Wniosek o zadośćuczynienie w imieniu wnioskodawcy złożył jego pełnomocnik w dniu 19. 05. 2023 r.

Na rozprawie prokurator podniósł zarzut przedawnienia. Pełnomocnik wnioskodawcy wskazał, że jest on sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, ponieważ wnioskodawca przebywając w zakładzie karnym nie miał dostępu do informacji odnośnie biegu terminu przedawnienia.

Zeznania wnioskodawcy

Akta sprawy PO.I.Ds.41.2017 Prokuratury Okręgowej w Poznaniu

k. 115-117

0.1.3.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

4.  ocena DOWODów

0.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1

Zeznania wnioskodawcy, zebrane w aktach sprawy dokumenty oraz akta sprawy PO.I.Ds.41.2017 Prokuratury Okręgowej w Poznaniu

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom wnioskodawcy, albowiem były szczegółowe, zgodne z zebranymi w sprawie dokumentami, a także z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego.

Za wiarygodne Sąd uznał również zgromadzone w sprawie dokumenty oraz dokumenty w aktach sprawy PO.I.Ds.41.2017 Prokuratury Okręgowej w Poznaniu, albowiem ich treść i autentyczność nie budziły wątpliwości.

Strony nie kwestionowały ww. dowodów, Sąd również nie miał ku temu żadnych podstaw.

0.1.4.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów

0.2.(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

4.PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Inne

3.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

4.ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

Inne

3.

4.Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Roszczenie wnioskodawcy nie zasługiwało na uwzględnienie, wobec czego Sąd na podstawie art. 552 § 4 k.p.k. w zw. z art. 555 k.p.k. oddalił jego wniosek.

Podstawą prawną żądania przez T. L. zadośćuczynienia był art. 552 § 4 k.p.k. Zgodnie z treścią tego przepisu, przesłankami koniecznymi do uznania zasadności tego roszczenia było wykazanie niewątpliwej niesłuszności tymczasowego aresztowania wnioskodawcy, poniesienia przez niego szkody niemajątkowej (krzywdy) i jej wysokości oraz związku przyczynowego pomiędzy odniesioną szkodą, a tymczasowym aresztowaniem.

Z kolei zgodnie z art. 555 k.p.k. roszczenie o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie przedawnia się po upływie roku od daty uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie. Przewidziany w tym przepisie termin do zgłoszenia żądania jest cywilnoprawnym terminem przedawnienia i mają do niego zastosowanie rozwiązania przewidziane w art. 117 § 2 k.c. i art. 5 k.c. Tak więc, zgłoszenie żądania po upływie tego terminu prowadzi do jego oddalenia tylko w razie podniesienia przez prokuratora zarzutu przedawnienia i to pod warunkiem, że podniesienie tego zarzutu nie zostanie uznane za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2004 r., sygn. akt III KK 207/03, LEX nr 84454).

Zgłaszający zarzut przedawnienia roszczenia pieniężnego z art. 552 k.p.k. nie ma obowiązku wykazywać, że zarzut ten jest zgodny z zasadami współżycia społecznego. Jeśli bowiem roszczenie jest spóźnione, zgłoszenie tego jest korzystaniem z przysługującego prawa. Dopiero oponowanie zarzutowi, a więc wzajemne zarzucenie, że korzystanie z tego prawa jest nadużywaniem prawa (art. 5 k.c.), wymaga wskazania jakie konkretne zasady współżycia społecznego zostały przez to naruszone. Obciąża to wnioskodawcę, jeśli zarzutowi przedawnienia oponuje (wyroki Sądu Apelacyjnego w Krakowie: z dnia 4 marca 2003 r., sygn. akt II AKa 33/03, Prok.i Pr. 2003/10/29 oraz z dnia 11 października 2001 r., sygn. akt II AKa 245/01, KZS 2001/11/36).

Nietrafny jest natomiast pogląd, że to sąd powinien poszukiwać powodów wskazujących na istnienie okoliczności przemawiających przeciwko zarzutowi przedawnienia. To wnioskodawca powinien sprecyzować jaką zasadę współżycia społecznego naruszył prokurator zgłaszający ten zarzut i przytoczyć fakty tę tezę uzasadniające oraz dowody, z których fakty te wynikają (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 10 sierpnia 2005 r., sygn. akt II AKa 158/05, KZS 2005/7-8/90).

Z kolei zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w postanowieniu z dnia 3. 01. 2019 r. sygn. akt III KK 213/18 „Obowiązujące przepisy nie przewidują obowiązku sądów rozpoznających sprawę karną poinformowania wnioskodawcy o terminie przedawnienia, co oznacza, że brak udzielenia takiej informacji na zakończenie postępowania karnego nie stanowi przeszkody w złożeniu wniosku o odszkodowanie i zadośćuczynienie”. W tym samym orzeczeniu Sąd Najwyższy stwierdził również „W orzecznictwie sądowym od lat już wskazuje się, że do okoliczności usprawiedliwiających uchybienie terminowi wskazanemu w art. 555 KPK zalicza się takie, które są całkowicie niezależne od woli wnioskodawcy: długotrwałą obłożną chorobę, całkowity upadek sił powodujący konieczność zapewnienia opieki osoby trzeciej w sprawach codziennej egzystencji, chorobę psychiczną, ubezwłasnowolnienie, długotrwały pobyt za granicą połączony z niemożnością nawiązania kontaktu z krajem”.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że roszczenie T. L. należało oddalić, albowiem uległo ono przedawnieniu.

Postanowienie o umorzeniu postępowania w sprawie wnioskodawcy uprawomocniło się w dniu 19. 11. 2021 r. Od tego czasu zaczął biec roczny termin do wniesienia wniosku o zadośćuczynienie określony w art. 555 k.p.k. Tak więc z dniem 19. 11. 2022 r. roszczenie wnioskodawcy o zadośćuczynienie uległo przedawnieniu. Tymczasem wniosek w tym zakresie został złożony do Sądu Okręgowego w Poznaniu dopiero w dniu 19. 05. 2023 r., a zatem po upływie pół roku od końca przewidzianego w art. 555 k.p.k. terminu. W tym miejscu należy odnieść się do stanowiska pełnomocnika wnioskodawcy, że termin przedawnienia zaczął biec od dnia doręczenia postanowienia o umorzeniu postepowania ostatniemu podejrzanemu ze sprawy PO.I.Ds.41.2017 Prokuratury Okręgowej w Poznaniu, które miało miejsce w dniu 1. 08. 2022 r. Sąd nie podzielił jednak tego poglądu powołując się na orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 29. 04. 2013 r. sygn. akt II Aka 68/13, zgodnie z którym bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia uprawomocnienia się postanowienia w stosunku do konkretnego podejrzanego.

Prokurator w niniejszej sprawie zgłosił zarzut przedawnienia. Natomiast ani wnioskodawca, ani jego pełnomocnik nie wykazali, aby zgłoszenie tego zarzutu naruszało konkretną zasadę współżycia społecznego. Należy dodać, że wnioskodawca przez cały okres stosowania wobec niego tymczasowe aresztowania był równolegle pozbawiony wolności na mocy wyroku skazującego. Przebywając w zakładzie karnym miał możliwość nawiązania kontaktu z prawnikiem, czy dostępu do kodeksu postępowania karnego, a zatem nie był pozbawiony szansy na uzyskanie informacji o terminie przedawnienia roszczenia o zadośćuczynienie.

W tym miejscu należy dodać, że jeżeli prokurator podniósł zarzut przedawnienia, ustalenie przez sąd, iż niedotrzymanie przez żądającego odszkodowania terminu określonego w art. 555 k.p.k. nie usprawiedliwiają żadne wyjątkowe okoliczności powoduje oddalenie żądania. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2000 r., sygn. akt WA 7/00, OSNKW 2000/7-8/73).

Mając powyższe na uwadze Sąd oddalił wniosek T. L..

4.KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Sąd obciążył kosztami postępowania Skarb Państwa, albowiem zgodnie z art. 554 § 4 k.p.k. postępowanie w przedmiotowej sprawie jest wolne od kosztów.

4.PODPIS

sędzia Karolina Siwierska