Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W I M I E N I U

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lutego 2015 roku

Sąd Okręgowy w Poznaniu w IV Wydziale Karnym - Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Ziołecka

Protokolant: asyst. sędz. M. Ś.

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej Jerzego Woźniaka

po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2015 roku

sprawy E. B. i T. B.

oskarżonych z art. 158 § 1 k.k. i 157 § 1 k.k. w zw. z art. 57a § 1 k.k. i w zw. z art. 11 § 2 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Środzie Wielkopolskiej VII Zamiejscowy Wydział Karny z siedzibą we W. z dnia 20 listopada 2014 roku, sygnatura akt VII K 515/14

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę niniejszą przekazuje Sądowi Rejonowemu we Wrześni do ponownego rozpoznania

/-/ M. Z.

UZASADNIENIE

T. B. i E. B. zostali oskarżeni o to, że w dniu 18 września 2014 roku, we W., na ulicy (...), województwa (...), działając wspólnie i w porozumieniu, publicznie, umyślnie i bez wyraźnego powodu, dokonali pobicia M. C., poprzez dwukrotne uderzenie pokrzywdzonego pięścią w głowę, w wyniku czego pokrzywdzony doznał obrażeń ciała w postaci stłuczenia okolicy policzka lewego oraz okolicy ciemieniowej, które to obrażenia spowodowały naruszenie czynności narządu ciała M. C. na czas nie dłuższy niż dni siedem, czym rażąco naruszyli obowiązujący porządek prawny, to jest o popełnienie przestępstwa z art.158 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w związku z art. 57a § 1 k.k. w związku z art. 11§ 2 k.k.

Wyrokiem z dnia 20 listopada 2014 roku Sąd Rejonowy w Środzie Wielkopolskiej uznał oskarżonych T. B. i E. B. za winnych popełnienia zarzucanego im czynu, to jest za winnych popełnienia przestępstwa z art.158 § l k.k. i art. 157 § 2 k.k. w związku z art. 57a § l k.k. w związku z art. 11 § 2 k.k. i za to, na podstawie art.158 § l k.k. w związku z art. 57a § l k.k. i w związku z art. 11 § 3 k.k., Sąd Rejonowy wymierzył: oskarżonemu T. B. karę l roku pozbawienia wolności, a oskarżonemu E. B. karę 9 miesięcy pozbawienia wolności.

Na podstawie natomiast art. art. 69 § l, 2 i 4 k.k. i art. 70 § l punkt l k.k. Sąd Rejonowy, wykonanie orzeczonych wobec oskarżonych kar pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres 3 lat tytułem próby, a na podstawie art. 73 § l k.k., oddał oskarżonego T. B. w tym okresie pod dozór kuratora sądowego.

Na podstawie zaś art. 71 § l k.k., Sąd Rejonowy wymierzył oskarżonemu T. B. także karę 110 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 10 złotych, a oskarżonemu E. B. także karę 80 stawek dziennych grzywny, przy ustaleniu wysokości stawki dziennej na kwotę 10 złotych na poczet wykonania której, na podstawie art. 63 § l k.k., zaliczył oskarżonemu okres zatrzymania w sprawie od dnia 18 września 2014 roku do 19 września 2014 roku przyjmując, że jeden dzień pozbawienia wolności równa się dwóm stawkom dziennym grzywny i uznał ją za wykonaną w wymiarze czterech stawek dziennych.

Orzekając natomiast o kosztach, Sąd Rejonowy, na podstawie art. 627 k.p.k. i art. 633 k.p.k. oraz art. 2 ustęp 1 punkt 3 i art. 3 ustęp 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych, zasądził od oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa zwrot kosztów postępowania w 1/2 części i wymierzył im opłaty odpowiednio, oskarżonemu T. B. w wysokości 290 złotych, a oskarżonemu E. B. w wysokości 260 złotych.

Wyrok powyższy w całości i na niekorzyść oskarżonych zaskarżył prokurator, zarzucając obrazę przepisów prawa materialnego, to jest art. 57a § 1 k.k., poprzez nie wskazanie prawidłowo jego znamion w opisie czynu w sentencji wyroku – odpowiednio w punkcie I i II – przesłanki, iż oskarżeni swoim zachowaniem wypełniając znamiona przypisanych im czynów, okazali rażące lekceważące porządku prawnego, a nie jak błędnie wskazano, rażąco naruszyli porządek prawny.

Wskazując na powyższe skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wskazanie, że oskarżeni wypełniając znamiona zarzucanych im czynów okazali rażące lekceważenie porządku prawnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja prokuratora zasługiwała na uwzględnienie, niemniej dokonanie korekty zaskarżonego orzeczenia w żądany przez skarżącego sposób nie była możliwe, a to z uwagi na konieczność jego uchylenia i przekazania niniejszej sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

I tak Sąd Okręgowy podnosi, że przepis art. 413 § 2 punkt 1 k.p.k. jednoznacznie wymaga, aby każdy wyrok skazujący zawierał między innymi dokładne określenie przypisanego oskarżonemu czynu oraz jego kwalifikację prawną. To dokładne określenie zarzucanego, a następnie przypisanego oskarżonemu przestępstwa, powinno zawierać, poza wskazaniem czasu i miejsca jego popełnienia, niezbędny z punktu widzenia ustawowych znamion danego przestępstwa opis czynu – tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 marca 1973 roku wydanym w sprawie o sygnaturze akt V KRN 23/73.

Mając powyższe na uwadze Sąd Odwoławczy zauważa, że oskarżonym E. B. i T. B. zarzucono, a następnie przypisano sprawstwo i winę w zakresie popełnienia przestępstwa z art. 158 § 1 k.k. i art. 157 § 1 k.k. w związku z art. 11 § 2 k.k. Zaznaczyć przy tym należy, iż tak oskarżyciel publiczny, jak i sąd rozstrzygający nadał czynowi oskarżonych cechę występku chuligańskiego, o którym mowa w art. 115 § 21 k.k. Znalazło to odzwierciedlenie w przyjętej także przez Sąd I instancji kwalifikacji prawnej zachowania oskarżonych poprzez wskazanie w podstawie prawnej przypisanego oskarżonym czynu przepisu art. 57a § 1 k.k.

W tym miejscu należy przypomnieć, iż o chuligańskim charakterze występku decyduje łączne wystąpienie następujących przesłanek wskazanych w ustawie: 1) umyślność zachowania realizującego znamiona występku; 2) zamach na choćby jedno z dóbr wymienionych w przepisie; 3) działanie publiczne; 4) brak powodu lub oczywista błahość powodu; 5 ) okazanie przez sprawcę rażącego lekceważenia porządku prawnego. Należy przy tym podkreślić, że każda z tych przesłanek ma charakter warunku koniecznego, co oznacza, że brak chociażby jednej z nich nie pozwala na uznanie występku za mającego charakter chuligański.

Odnosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy Sąd Okręgowy podnosi, iż aby można było uznać, że Sąd I instancji uczynił zadość treści art. 413 § 2 punkt 1 k.p.k., to opis przypisanego oskarżonym czynu powinien zawierać stwierdzenie, że T. B. i E. B., zachowując się tak, jak to zostało opisane w punkcie I i II części wstępnej zaskarżonego wyroku, okazali rażące lekceważenie porządku prawnego. Tymczasem lektura wydanego w dniu 20 listopada 2014 roku orzeczenia nie wskazuje, aby Sąd Rejonowy w części rozstrzygającej wyroku, w opisie przypisanego oskarżonym czynu, zawarł ten niezbędny przecież z punktu widzenia ustawowych znamion występku chuligańskiego element zachowania oskarżonych. W opisie przypisanych oskarżonym czynów zostało, co prawda, wskazane, że oskarżeni działali publicznie i bez wyraźnego powodu. Redagując jednak swe orzeczenie Sąd I instancji wskazał, że każdy z oskarżonych „rażąco naruszył obowiązujący porządek prawny”, gdy tymczasem powinien był zawrzeć w opisie czynu oskarżonych sformułowanie, że każdy z wyżej wymienionych „okazał rażące lekceważenie porządku prawnego”. Tymczasem zacytowane w ślad za Sądem I instancji sformułowanie żadną miarą nie może zostać uznane za tożsame ze sformułowaniem „okazał rażące lekceważenie porządku prawnego”.

Sąd Okręgowy dostrzega oczywiście, iż tak w postanowieniu o przedstawieniu oskarżonym zarzutów (k. 19 i k. 23 akt), jak i we wniesionym do Sądu Rejonowego w dniu 25 września 2014 roku akcie oskarżenia (k. 35 akt), oskarżyciel publiczny popełnił taki sam błąd, to jest również w sposób nieprawidłowy określił wskazane wyżej znamię pozwalające na zakwalifikowanie czynów oskarżonych jako występku chuligańskiego. Niemniej sąd rozstrzygający powinien był dostrzec ów błąd i dokonać jego konwalidacji poprzez zmianę opisu zarzucanego oskarżonym czynu i wskazanie, że podjętym w dniu 18 września 2014 roku zachowaniem T. B. i E. B., między innymi, okazali rażące lekceważenie porządku prawnego. Oczywiście Sąd II instancji dostrzega, że na odbywającym się w dniu 20 stycznia 2014 roku posiedzeniu nie byli obecni ani oskarżeni, ani także prokurator. Niemniej w takiej sytuacji obowiązkiem sądu meriti było zastosowanie się do dyspozycji § 7 art. 343 k.p.k. i skierowanie sprawy do rozpoznania na zasadach ogólnych. Zaniechanie tego spowodowało, że zaskarżony obecnie wyrok jest wadliwy i ostać się nie może.

Ponadto Sąd II instancji zauważa, iż Sąd Rejonowy w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, w tej jego części, która poświęcona jest poczynionym ustaleniom faktycznym, nie zwarł jakichkolwiek zapisów odnoszących się do przyjętego chuligańskiego charakteru czynu oskarżonych. Tymczasem przypomnieć należy, iż zgodnie z art. 115 § 21 k.k., występkiem o charakterze chuligańskim jest występek polegający na umyślnym zamachu na zdrowie, na wolność, na cześć lub nietykalność cielesną, na bezpieczeństwo powszechne, na działalność instytucji państwowych lub samorządu terytorialnego, na porządek publiczny, albo na umyślnym niszczeniu, uszkodzeniu lub czynieniu niezdatną do użytku cudzej rzeczy, jeżeli sprawca działa publicznie i bez powodu albo z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego. Zatem, jeżeli sąd rozstrzygający ustalił, że zachowanie oskarżonych było występkiem o charakterze chuligańskim, to powinien był w dokumencie sprawozdawczym zawrzeć stosowne na tę okoliczność wywody. Zaniechanie postąpienia w ten właśnie sposób w rzeczy samej oznacza, że Sąd Rejonowy w ogóle nie poczynił ustaleń faktycznych na wskazaną wyżej okoliczność. Powyższe także rodzi konieczność wydania orzeczenia kasatoryjnego.

Wreszcie Sąd II instancji podnosi, iż z urzędu dostrzegł także i kolejny błąd Sądu Rejonowego.

Jak wynika z treści zaskarżonego orzeczenia, Sąd Rejonowy uznał oskarżonych T. B. i E. B. między innymi za winnych popełnienia przestępstwa z art. 157 § 2 k.k. Tymczasem w orzecznictwie przyjmuje się, że przestępstwo z art. 157 § 2 k.k. można przypisać tylko tej osobie, która swoim działaniem lub zaniechaniem spowodowała konkretne obrażenia, powodujące naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni (wyrok SA w Krakowie z dnia 29 listopada 2010 r., II AKa 151/10, KZS 2011, z. 3, poz. 40).

W sytuacji dowodowej niniejszej sprawy, biorąc pod uwagę ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji (vide str. 1 uzasadnienia) jasnym jest, że w trakcie przedmiotowego zdarzenia jedynie oskarżony T. B. swym działaniem (dwukrotnym uderzaniem pokrzywdzonego pięścią z zaciśniętą wewnątrz zapalniczką w twarz i tył głowy) spowodował powstałe u pokrzywdzonego obrażenia. Skoro tak, to zdaje się, że przypisanie sprawstwa i winy w zakresie naruszenia określonej w art. 157 § 2 k.k. normy prawnej mogło mieć miejsce li tylko w stosunku do oskarżonego T. B.. Tymczasem sąd rozstrzygający, pomimo poczynienia ustaleń co do sprawcy uszkodzeń ciała pokrzywdzonego, przypisał także i oskarżonemu E. B. wyczerpanie, podjętym w dniu 18 września 2014 roku zachowaniem, normy prawnej o której mowa w art. 157 § 2 k.k. Skoro tak, to z przyczyn podanych wyżej, decyzję Sądu I instancji w omawianym zakresie także uznać należy za błędną.

Reasumując Sąd Okręgowy stwierdza, że Sąd Rejonowy, nie tylko nie poczynił kompletnych ustaleń faktycznych, dalej nie tylko zredagował opis przypisanego oskarżonym czynu w sposób błędny, ale również wadliwie uznał, że oskarżonemu E. B. można przypisać sprawstwo i winę w zakresie naruszenia określonej w art. 157 § 2 k.k. normy prawnej. Dlatego też Sąd II instancji uznał, że zaskarżony wyrok należy uchylić, zaś sprawę niniejszą przekazać Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Rozpoznając zaś ponownie sprawę, Sąd Rejonowy powinien przeprowadzić postępowanie dowodowe i w zależności od jego wyników rozstrzygnąć o prawdziwości, bądź nieprzedstawionego oskarżonym zarzutu.

Redagując natomiast swe orzeczenie, Sąd Rejonowy powinien uczynić to w sposób jasny i czyniący zadość dyspozycji wynikającej między innymi z art. 413 § 2 punkt 1 k.p.k. W szczególności Sąd ten winien pamiętać, aby opis przypisanego oskarżonym czynu zawierał wszystkie jego ustawowe znamiona, jego pełną kwalifikację prawną oraz podstawę prawną ewentualnie wymierzonych oskarżonym kar.

Sporządzając zaś pisemne uzasadnienie wydanego wyroku, Sąd Rejonowy winien dokładnie i szczegółowo przedstawić ustalony stan faktyczny sprawy, dokonaną przez siebie ocenę materiału dowodowego, jak też rodzaj i wysokość ewentualnie wymierzonych oskarżonym kar tak, aby rozpoznając ewentualne przyszłe apelacje Sąd Odwoławczy mógł dokonać oceny prawidłowości rozumowania Sądu I instancji.

/M. Z./