Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 marca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Taberska ( spr.)

Sędziowie SSO Piotr Gerke

SSO Małgorzata Winkler - Galicka

Protokolant p.o. staż K. P.

przy udziale K. G. Prokuratora Prokuratury Rejonowej P. w P.

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2019r.

sprawy R. F.

z powodu apelacji wniesionej przez obrońcę skazanego

od wyroku łącznego Sądu Rejonowego Poznań - Stare Miasto w P.

z dnia 18 grudnia 2018r. sygn. akt III K 741/18

1.  Utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok.

2.  Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. B. K. kwotę 147,60 złotych brutto z tytułu zwrotu kosztów obrony z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

3.  Zwalnia skazanego od zwrotu Skarbowi Państwa kosztów procesu za postępowanie odwoławcze.

M. G. E. P. G.

UZASADNIENIE

R. F. został skazany prawomocnymi wyrokami:

I.  wyrokiem Sądu Rejonowego Poznań - Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu z dnia 21 listopada 2017 r. w sprawie sygn. Akt VI K 1110/17 za przestępstwa z art. 190 §1 k.k. i art. 226 §1 k.k. na karę łączną 8 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem pracy po 20 godzin miesięcznie,

II.  wyrokiem Sądu Rejonowego Poznań-Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu z dnia 17 stycznia 2018 r. w sprawie sygn. akt VI K 13/18 za przestępstwo z art. 278 §1 k.k. na karę 1 roku i 6 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem pracy po 30 godzin miesięcznie,

III.  wyrokiem Sądu Rejonowego Poznań-Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu z dnia 1 marca 2018 r. w sprawie sygn. akt VI K 19/18 za przestępstwo z art. 278 §1 k.k. na karę 1 roku pozbawienia wolności,

IV.  wyrokiem Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w P. z dnia 7 marca 2018 r. w sprawie sygn. akt III K 16/18 za ciąg przestępstw z art. 278 §1 k.k. na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności,

V.  wyrokiem Sądu Rejonowego Grunwald i J. w P. z dnia 19 kwietnia 2018 r. w sprawie sygn. akt VI K 78/18 za przestępstwo z art. 278 §1 k.k. na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności i karę grzywny w wysokości 100 stawek po 10 zł,

VI.  wyrokiem Sądu Rejonowego Poznań – Stare Miasto w P. z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie sygn. akt III K 179/18 za przestępstwo z art. 278 §1 k.k. na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności,

VII.  wyrokiem Sądu Rejonowego Poznań-Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu z dnia 6 czerwca 2018 r. w sprawie sygn. akt VI K 147/18 za przestępstwo z art. 278 §1 k.k. na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności,

VIII.  wyrokiem Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w P. z dnia 12 czerwca 2018 r. sygn. akt III K 55/17 za przestępstwo z art. 281 k.k. i art. 286 §1 k.k. na karę łączną 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności,

IX.  wyrokiem Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w P. z dnia 13 sierpnia 2018 r. z dnia 13 sierpnia 2018 r. w sprawie sygn. akt III K 331/18 za przestępstwo z art. 278 §1 k.k. na karę 7 miesięcy pozbawienia wolności.

Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P. wyrokiem z dnia 18 grudnia 2018 r. w sprawie III K 741/18 :

1.  na podstawie art. 85 § 1, 2 k.k. i art. 86 § 1 i 4 k.k. i art. 87 §1 k.k. i art. 91 §2 k.k. połączył wymierzone wyrokami opisanymi powyżej w punktach I - IX kary ograniczenia wolności, pozbawienia wolności i kary łącznie orzeczone i wymierzył skazanemu R. F. karę łączną 7 (siedmiu) lat pozbawienia wolności;

2.  na podstawie art. 577 k.p.k. na poczet kary łącznej zaliczył skazanemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie Sądu Rejonowego Poznań S. w P. sygn. akt III K 16/18 w dniu 22 listopada 2017 r., w dniu 3 grudnia 2017 r. godz. 23:45 do 4 grudnia 2017 r. godz. 00:20 i od dnia 22 czerwca 2018 r. do nadal, III K55/17 w okresie od 17 listopada 2016 r. do 29 marca 2017 r, III K 331/18 w dniu 28 marca 2018 r. godz. 15:05 do godz. 17:47.

3.  Na podstawie art. 572 k.p.k. umorzył postępowanie w pozostałym zakresie.

Apelację od tego wyroku w części dotyczącej orzeczenia o karze złożył obrońca skazanego – k. 97-100.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy skazanego jest niezasadna.

Przed przystąpieniem do merytorycznej oceny zarzutów apelacji, z uwagi na fakt, iż wniesienie środka odwoławczego, niezależnie od jego granic i zakresu, każdorazowo obliguje również Sąd Odwoławczy do zbadania ewentualności wystąpienia uchybień, o jakich mowa w art. 439 k.p.k. i 440 k.p.k. stwierdzić należy, że nie dostrzeżono w niniejszej sprawie wskazanych tam uchybień.

Poprzedzając zasadniczą część rozważań stwierdzić należy, iż Sąd Rejonowy w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy dokonał prawidłowej oceny w zakresie warunków formalnych koniecznych do wydania wyroku łącznego w oparciu o art. 85 § 1 i 2 kk, art. 86 § 1 kk i art. 569 § 1 kpk. Na mocy art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r., w odniesieniu do osoby skazanego winny być stosowane przepisy w brzmieniu po nowelizacji Kodeksu Karnego i Kodeksu Postępowania Karnego, jaka nastąpiła z dniem 01 lipca 2015 r., co nie budziło wątpliwości Sądu pierwszej instancji. Tym samym, prawidłowo orzekł o połączeniu kar za przestępstwa, za które R. F. został skazany prawomocnymi wyrokami Sądu Rejonowego Poznań- Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu w sprawach o sygnaturach VI K 1110/17, VI K 13/18, VI K 19/18, VI K 147/18, Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w P. o sygnaturach III K 16/18, III K 179/18, III K 55/17, III K 331/18, Sądu Rejonowego Poznań-Grunwald i Jeżyce w Poznaniu w sprawie o sygnaturze III K 78/18. Kwestia ta jednak nie była podważana przez apelującego, a Sąd Rejonowy w tej materii nie dopuścił się jakichkolwiek błędów, a zatem nie ma potrzeby jej szerszego omawiania, w tej sytuacji odesłać wypada skarżącego w tym zakresie do pisemnych motywów zaskarżonego wyroku.

Problematycznym rozstrzygnięciem, kwestionowanym przez obrońcę skazanego jest sam wymiar kary łącznej, która w ocenie skarżącego poprzez swoją surowość charakteryzuje się rażącą niewspółmiernością (art. 438 pkt. 4 k.p.k.). W ocenie Sądu Okręgowego, w tym układzie procesowym zarzut apelującego wskazujący na rażącą surowość kary łącznej w wymiarze 7 lat pozbawienia wolności jest całkowicie nietrafny. Rażąca niewspółmierność kary, o jakiej stanowi art. 438 pkt. 4 k.p.k., zachodzi bowiem jedynie wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, w rozważanym przypadku kary łącznej, można przyjąć, iż zachodzi wyraźna dysproporcja pomiędzy sumą kar zasadniczych, wymierzonych w poszczególnych wyrokach podlegających łączeniu, a dolegliwością jaką należałoby skazanemu wymierzyć w następstwie prawidłowego zastosowania sądowych reguł kształtowania kary łącznej. Zmiana wysokości orzeczonej kary może w postępowaniu odwoławczym nastąpić jedynie wówczas, gdy kara jawi się jako „rażąco niesprawiedliwa”. Owa niewspółmierność poprzedzona została w ustawie określeniem „rażąca”, co wyraźnie zaostrza kryterium zmiany wyroku w orzeczeniu reformatoryjnym z powodu czwartej względnej przyczyny odwoławczej. Określenie „rażąca” należy bowiem odczytywać dosłownie i jednoznacznie jako cechę kary, która istotnie bije w oczy, oślepia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 02 czerwca 2016 r., sygn. II AKa 70/16, LEX nr 2079199). Kryterium tego nie spełnia kara łączna orzeczona w zaskarżonym wyroku.

Wysokość kary łącznej orzeczonej wobec skazanego R. F. zaskarżonym wyrokiem łącznym nie może być skutecznie kwestionowana. Nie tylko bowiem mieści się ona w granicach określonych art. 86 k.k., lecz także w sposób należyty uwzględnia dyrektywy szczególne wymiaru kary łącznej. Wymierzając karę łączną należy przede wszystkim oznaczyć granice, w których kara ta może być wymierzona (art. 86 k.k.).

W przypadku kar pozbawienia wolności składających się na orzekaną przez Sąd meriti w niniejszej sprawie karę łączną granica kary łącznej możliwej do wymierzenia wynosiła od 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności (najwyższa z kar podlegających łączeniu – kara łączna orzeczona w sprawie III K 55/17) do 9 lat pozbawienia wolności (suma zbiegających się i podlegających połączeniu kar).

Sąd Rejonowy bowiem błędnie wskazał, iż suma zbiegających się i podlegających połączeniu ( w tym kar ograniczenia wolności) to kara 7 lat i 8 miesięcy.

W związku z powyższym nawet przy błędnym założeniu Sądu Rejonowego w zakresie sumy kar, wymierzona skazanemu kara łączna 7 lat pozbawienia wolności nie może razić swoją surowością.

Sąd Okręgowy po przeanalizowaniu podniesionych w apelacji argumentów, jak również wszystkich tych okoliczności, które z urzędu uwzględnić trzeba przy wymiarze kary nie uznał podniesionych w apelacji argumentów za trafne i posiadające na tyle wpływ na wymiar kary, by pozwalały one potraktować orzeczoną wobec skazanego karę łączną za rażąco niewspółmiernie surową. Wydając wyrok łączny, sąd orzekający powinien przede wszystkim rozważyć, czy pomiędzy poszczególnymi czynami, za które wymierzono kary, istnieje ścisły związek podmiotowy lub przedmiotowy, czy też związek ten jest dość odległy lub w ogóle go brak, a ponadto powinien rozważyć, czy okoliczności, które zaistniały już po wydaniu poprzednich wyroków, przemawiają za korzystnym lub niekorzystnym ukształtowaniem kary łącznej (Wyrok SN z dnia 1983.10.25, IV KR 213/83, OSNKW 1984/5-6/65). Decydujące znaczenie przy wymiarze kary łącznej ma nadto wzgląd na prewencyjne oddziaływanie kary, w znaczeniu prewencji indywidualnej i ogólnej, co expressis verbis odzwierciedlenie znalazło w brzmieniu art. 85a kodeksu karnego.

Zasadnie zatem analizując te okoliczności, Sąd Rejonowy Poznań- Stare Miasto w P. nie zastosował wobec skazanego postulowanej w apelacji obrońcy skazanego zasady absorpcji uznając, że w przedmiotowym wypadku zastosowanie znaleźć powinna zasada asperacji. Podkreślić trzeba, że zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie zauważa się, iż niezależnie od możliwości zastosowania przy wymiarze kary łącznej zasady pełnej absorpcji, asperacji, jak i zasady pełnej kumulacji, oparcie wymiaru kary na zasadzie absorpcji lub kumulacji traktować należy jako rozwiązanie skrajne, stosowane wyjątkowo i wymagające szczególnego uzasadnienia. Natomiast priorytetową zasadą wymiaru kary łącznej powinna być zasada asperacji (por. A. Marek: Komentarz, Kodeks karny, Warszawa 2004 rok s. 293; wyrok SN z 2 grudnia 1975 roku Rw 628/75, OSNKW 1976/2/33, wyrok SA w Katowicach z dnia 13 listopada 2003 roku, II AKa 339/03, LEX nr 183336) zastosowana w niniejszej sprawie. Zasadę całkowitej absorpcji stosować należy wyjątkowo albo wtedy, gdy wszystkie czyny wykazują bardzo bliską więź podmiotową i przedmiotową, albo orzeczone za niektóre czyny kary są tak minimalne, że w żadnym stopniu nie mogłyby rzutować na karę łączną, albo też istnieją jakieś szczególne okoliczności dotyczące osoby skazanego (wyrok SA w Katowicach z dnia 20 maja 2008 roku, sygn. akt II AKa 129/08, Biul. SAKa 2008/3/8, podobnie wyrok SA w Łodzi z dnia 28 lutego 2008 roku, sygn. akt II AKa 246/07 Prok.i Pr.-wkł. 2009/10/34) zwłaszcza odnoszące się do jego postawy po wydaniu poszczególnych wyroków skazujących. Związki przedmiotowe i podmiotowe pomiędzy czynami za które orzeczono kary podlegające łączeniu w niniejszej sprawie nie mogą uzasadniać zastosowania wobec skazanego zasady absorpcji. Nie uprawniają one również na tle całokształtu okoliczności sprawy decydujących o wymiarze kary łącznej, w szczególności względów prewencji, do jej orzeczenia w oparciu o zasadę absorpcji. Skazany był bowiem popełnił wiele przestępstw, był uprzednio wielokrotnie karany, w tym za przestępstwa podobne. Poszczególne przestępstwa za które R. F. został skazany prawomocnymi wyrokami objętymi wyrokiem łącznym były społecznie szkodliwe, co znalazło wyraz w wymiarze poszczególnych kar wymierzonych skazanemu wyrokami cząstkowymi.

Dyrektywami mającymi istotny wpływ na wymiar kary łącznej, w tym także na zastosowanie jednej z zasad wymiaru tej kary pozostają względy prewencji indywidualnej oraz ogólnej (art. 85a k.k.).

Oceniając te względy wziąć trzeba pod uwagę dotychczasową karalność skazanego. Nie uszło, słusznie zresztą uwadze Sądu pierwszej instancji, że R. F. począwszy od 2005 r. był skazany wielokrotnie, w tym za przestępstwa podobne, co jak dotąd nie wpłynęło na zmianę jego postawy. Kilkakrotne skazywanie R. F. stanowi istotny czynnik prognostyczny przemawiający przeciwko ukształtowaniu kary łącznej w oparciu o zasadę absorpcji, bądź też zasadę asperacji z wymiarem kary znacznie bardziej zbliżonym do zasady absorpcji zupełnej. Skoro kara łączna stanowi syntetyczną, całościową ocenę zachowań skazanego, to winna być także adekwatną i racjonalną, z prewencyjnego punktu widzenia, reakcją organów wymiaru sprawiedliwości za popełnione przez niego przestępstwa, nie zaś przejawem bliżej nieuzasadnionej i wręcz niezrozumiałej, z punktu widzenia całego społeczeństwa, pobłażliwości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 05 marca 2015 r., sygn. akt II AKa 285/14, OSASz 2015/4/5-15, Prok. Pr.-wkł. 2016/4/23, KZS 2016/3/55). Kara łączna ma zlikwidować swoistą konkurencję kar w postępowaniu wykonawczym, wynikłą z kilku skazań wprowadzonych jednocześnie do wykonania. Nie jest to jednak sposób na premiowanie sprawcy większej ilości przestępstw i w ten sposób instytucja kary łącznej nie powinna być postrzegana przez samych skazanych i społeczeństwo. Z tych też względów, stwierdzenia wymaga, iż w tej sprawie, zarówno cele prewencji indywidulanej, jak i generalnej, zostały przez Sąd Rejonowy zważone wzorcowo.

Także pozostałe z podniesionych w wywiedzionych środkach odwoławczych okoliczności nie są tego rodzaju, by uzasadniały nie tylko orzeczenie kary łącznej w oparciu o zasadę absorpcji, lecz także i uznanie wymierzonej wobec skazanego zaskarżonym wyrokiem kary łącznej za rażąco niewspółmiernie surową. Obrońca skazanego nie ma racji podnosząc, iż w zaskarżonym wyroku Sąd Rejonowy nie uwzględnił w dostatecznym stopniu jego postępującego procesu resocjalizacyjnego, jaki następuje obecnie w izolacyjnych warunkach jednostki penitencjarnej. Jak wskazuje się w orzecznictwie, zachowanie skazanego w czasie wymierzania kary łącznej może mieć znaczenie dla wymiaru kary, ale okoliczności tej nie można nadawać nadmiernego znaczenia, bo ma ono jedynie funkcję subsydiarną (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 12 września 2013 r., sygn. II AKa 142/13, LEX nr 1366142).

W kontekście powyższego to, że R. F. zachowuje się w zakładzie karnym przeciętnie nie może być okolicznością, która w decydującej mierze, jak tego żąda skarżący, miałaby wpłynąć na wymiar orzeczonej kary łącznej, albowiem taka postawa jest obowiązkiem każdej osoby przebywającej w warunkach izolacyjnych. Poza tym skazany jest bezkrytyczny wobec popełnionych czynów, nie uczestniczy w nauczaniu, więc nie jest nakierowany na podniesienie swoich kwalifikacji, tym samym zwiększenia swoich szans na rynku pracy.

W ocenie Sądu drugiej instancji wskazanym okolicznościom łagodzącym nadano właściwą rangę i znaczenie, w konfrontacji z innymi kryteriami wymiaru kary łącznej, co znajduje swoje odzwierciedlenie w jej wymiarze.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy nie stwierdza zatem rażącej surowości kary łącznej wymi erzonej wobec tego skazanego w pkt 1 wyroku, w konsekwencji czyniąc apelację obrońcy skazanego bezzasadną.

W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy, podzielając zasadność wyroku Sądu Rejonowego i nie znajdując podstaw do uwzględnienia wywiedzionej apelacji, działając na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.

O kosztach obrony z urzędu za postępowanie odwoławcze orzeczono na podstawie § 2, § 4 ust.1 i 3, § 17 ust. 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. 2016, poz.1714 ze zm.).

O kosztach sądowych związanych z postępowaniem odwoławczym Sąd odwoławczy orzekł na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. uznając, że poniesienie kosztów sądowych byłoby dla skazanego zbyt uciążliwe ze względu na jego obecną sytuację osobistą i majątkową.

M. G. E. P. G.