Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 maja 2018 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu IV Wydział Karny – Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Ziołecka

Sędziowie: SSO Aleksander Brzozowski

SSO Hanna Bartkowiak (spr.)

Protokolant: st. prot. sąd. Barbara Janiszewska-Górka

przy udziale M. F. Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Poznaniu

po rozpoznaniu w dniu 19 kwietnia 2018 r.

sprawy P. B. (1) oskarżonego z art. 286 § 1 kk i art. 297 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i inne

na skutek apelacji wniesionych przez oskarżonego, jego obrońcę oraz prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Pile

z dnia 17 listopada 2017 r., sygn. akt II K 654/16

I.  Zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1. w miejsce punktu 2 części rozstrzygającej uznaje oskarżonego P. B. (1) za winnego tego, że:

- w dniu 17 maja 2010 roku w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, tj. uzyskania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych, złożył wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych na 2010 rok z tytułu Jednolitej Płatności Obszarowej, Uzupełniającej Płatności Obszarowej oraz z tytułu wspierania gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania ( (...)), w którym zawarł nierzetelne pisemne oświadczenie dotyczące faktu utrzymania użytkowanych gruntów rolnych na działkach nr (...) położonych w gminie W. w dobrej kulturze rolnej na dzień 30 czerwca 2003 roku oraz powierzchni użytkowanych przez siebie gruntów rolnych podając, iż użytkuje działkę nr (...) położoną w Ż., co miało istotne znaczenie dla przyznania mu wsparcia finansowego, wprowadzając przedstawicieli Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w błąd co do użytkowania w/w działki jak i faktu utrzymania użytkowanych gruntów rolnych w dobrej kulturze rolnej, czym usiłował doprowadzić Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie 3 392,26 zł, tj. popełnienia przestępstwa z art. 13 § 1 kk w związku z art. 286 § 1 kk w zbiegu z art. 297 § 1 kk w związku z art. 11 § 2 kk;

- w dniu 16 maja 2011 roku w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, tj. uzyskania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych, złożył wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych na 2011 rok z tytułu Jednolitej Płatności Obszarowej oraz wspierania gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania ( (...)), w którym zawarł nierzetelne pisemne oświadczenie dotyczące faktu utrzymania użytkowanych gruntów rolnych na działkach nr (...) położonych w gminie W. w dobrej kulturze rolnej na dzień 30 czerwca 2003 roku oraz powierzchni użytkowanych przez siebie gruntów rolnych, podając, iż użytkuje działkę nr (...) położoną w Ż., co miało istotne znaczenie dla przyznania mu wsparcia finansowego, wprowadzając przedstawicieli Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w błąd, co do użytkowania w/w działki jak i faktu utrzymania użytkowanych gruntów rolnych w dobrej kulturze rolnej, czym usiłował doprowadzić Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie 4 230,68 zł, tj. popełnienia przestępstwa z art. 13 § 1 kk w związku z art. 286 § 1 kk w zbiegu z art. 297 § 1 kk w związku z art. 11 § 2 kk.

2. Przyjmuje, że czyny przypisane oskarżonemu w punkcie 1 zaskarżonego wyroku oraz dwa czyny opisane w powyższym punkcie stanowią ciąg przestępstw z art. 286 § 1 kk w zbiegu z art. 297 § 1 kk w związku z art. 11 § 2 kk oraz z art. 13 § 1 kk w związku z art. 286 § 1 kk w zbiegu z art. 297 § 1 kk w związku z art. 11 § 2 kk i za to na podstawie art. 286 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk w zw. z art. 91 § 1 kk wymierza oskarżonemu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności.

3. Na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 1 pkt 1 kk warunkowo zawiesza wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności na okres 2 (dwóch) lat tytułem próby.

4. Uchyla punkt 3 zaskarżonego wyroku (dotyczący kary łącznej).

5. Ustala, że orzeczenia probacyjne zawarte w punktach od 5 do 6 zaskarżonego wyroku odnoszą się do wymierzonej oskarżonemu powyżej kary 1 roku pozbawienia wolności.

II.  W pozostałym zakresie utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok.

III.  Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. P. M. kwotę 516,60 zł (w tym VAT) tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej obrony udzielonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

IV.  Zwalnia oskarżonego z obowiązku zwrotu Skarbowi Państwa kosztów procesu za postępowanie odwoławcze, w tym nie wymierza mu opłaty za obie instancje.

Hanna Bartkowiak M. A. (...)

UZASADNIENIE

P. B. (1) został oskarżony o to, że:

I.  w dniu 23 marca 2007 r. w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i w celu uzyskania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych, złożył wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych na 2007 r. z tytułu Jednolitej Płatności Obszarowej, w którym zawarł nierzetelne pisemne oświadczenie dotyczące faktu utrzymania użytkowanych gruntów rolnych na działkach nr (...) położonych w gminie W. w dobrej kulturze rolnej na dzień 30 czerwca 2003 r., co miało istotne znaczenie dla uzyskania w/w wsparcia finansowego, wprowadzając przedstawicieli (...) w błąd, co do spełnienia wymagań do przyznania tych płatności, a mianowicie utrzymania gruntów rolnych w dobrej kulturze rolnej, czym doprowadził Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 1 417,24 zł, tj. o przestępstwo z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk,

II.  w dniu 25 marca 2008 r. w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i w celu uzyskania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych, złożył wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych na 2008 r. z tytułu Jednolitej Płatności Obszarowej, w którym zawarł nierzetelne pisemne oświadczenie dotyczące faktu utrzymania użytkowanych gruntów rolnych na działkach nr (...) położonych w gminie W. w dobrej kulturze rolnej na dzień 30 czerwca 2003 r., co miało istotne znaczenie dla uzyskania w/w wsparcia finansowego, wprowadzając przedstawicieli (...) w błąd co do spełniania wymagań do przyznania tych płatności, a mianowicie utrzymania gruntów rolnych w dobrej kulturze rolnej, usiłując w ten sposób doprowadzić Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 1 594,76 zł, tj. o przestępstwo z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk,

III.  w dniu 21 kwietnia 2009 r. w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i w celu uzyskania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych, złożył wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych na 2009 r., w którym zawarł nierzetelne pisemne oświadczenie dotyczące faktu utrzymania użytkowanych gruntów rolnych na działkach nr (...) położonych w gminie W. w dobrej kulturze rolnej na dzień 30 czerwca 2003 r. oraz powierzchni użytkowanych przez siebie gruntów rolnych podając, iż użytkuje działkę nr (...) położoną w Ż., co miało istotne znaczenie dla uzyskania w/w wsparcia finansowego, wprowadzając przedstawicieli (...) w błąd, co do użytkowania w/w działki jak i faktu utrzymania użytkowanych gruntów rolnych w dobrej kulturze rolnej, usiłując w ten sposób doprowadzić Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie 3 764,16 zł w postaci płatności bezpośrednich należnych z tytułu Jednolitej Płatności Obszarowej, Uzupełniającej Płatności Obszarowej oraz z tytułu wspierania gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania ( (...)), tj. o przestępstwo z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk,

IV.  w dniu 17 maja 2010 r. w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i w celu uzyskania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych, złożył wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych na 2010 r., w którym zawarł nierzetelne pisemne oświadczenie dotyczące faktu utrzymania użytkowanych gruntów rolnych na działkach nr (...) położonych w gminie W. w dobrej kulturze rolnej na dzień 30 czerwca 2003 r. oraz powierzchni użytkowanych przez siebie gruntów rolnych podając, iż użytkuje działkę nr (...) położoną w Ż., co miało istotne znaczenie dla uzyskania w/w wsparcia finansowego, wprowadzając przedstawicieli (...) w błąd co do użytkowania w/w działki jak i faktu utrzymania użytkowanych gruntów rolnych w dobrej kulturze rolnej, usiłując w ten sposób doprowadzić Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie 3 392,26 zł w postaci płatności bezpośrednich należnych z tytułu Jednolitej Płatności Obszarowej, Uzupełniającej Płatności Obszarowej oraz z tytułu wspierania gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania ( (...)), tj. przestępstwo z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk,

V.  w dniu 16 maja 2011 r. w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i w celu uzyskania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych, złożył wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych na 2011 r., w którym zawarł nierzetelne pisemne oświadczenie dotyczące faktu utrzymania użytkowanych gruntów rolnych na działkach nr (...) położonych w gminie W. w dobrej kulturze rolnej na dzień 30 czerwca 2003 r. oraz powierzchni użytkowanych przez siebie gruntów rolnych, podając, iż użytkuje działkę nr (...) położoną w Ż., co miało istotne znaczenie dla uzyskania w/w wsparcia finansowego, wprowadzając przedstawicieli (...) w błąd, co do użytkowania w/w działki i faktu utrzymania użytkowanych gruntów rolnych w dobrej kulturze rolnej, usiłując w ten sposób doprowadzić Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie 4 230,68 zł w postaci płatności bezpośrednich należnych z tytułu Jednolitej Płatności Obszarowej, Uzupełniającej Płatności Obszarowej oraz z tytułu wspierania gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania ( (...)), tj. o przestępstwo z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk.

Sąd Rejonowy w Pile, wyrokiem z dnia 17 listopada 2017 r. wydanym w sprawie o sygn. akt II K 654/16, działając na podstawie przepisów kodeksu karnego w brzmieniu obowiązującym przed 1 lipca 2015 r. w zw. z art. 4 § 1 kk, uznał oskarżonego P. B. (1) za winnego:

1.  zarzucanych mu czynów, popełnionych w sposób opisany w pkt I, II i III, przy czym przyjął, iż czyny te stanowiły ciąg przestępstw opisany w art. 91 § 1 kk, ponadto przyjął, co do czynu opisanego w pkt I, iż przedmiotem przestępstwa była jednolita płatność obszarowa w wysokości 458,34 zł, a co do czynu opisanego w pkt II przyjął, iż oskarżony usiłował wyłudzić jednolitą płatność obszarową w wysokości 515,75 zł, tj. występku z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i w zw. z art. 91 § 1 kk i za to na podstawie art. 286 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk i w zw. z art. 14 § 1 kk w zw. z art. 91 § 1 kk wymierzył mu karę 10 miesięcy pozbawienia wolności;

2.  tego, że działając w podobny sposób, w krótkich odstępach czasu:

- w dniu 17 maja 2010 r. w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P., działając w celu uzyskania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych, złożył wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich z tytułu wspierania gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania ( (...)) do gruntów rolnych na 2010 r., w którym zawarł nierzetelne pisemne oświadczenie dotyczące faktu utrzymania użytkowanych gruntów rolnych na działkach nr (...) położonych w gminie W. w dobrej kulturze rolnej na dzień 30 czerwca 2003 r. oraz powierzchni użytkowanych przez siebie gruntów rolnych podając, iż użytkuje działkę nr (...) położoną w Ż., co miało istotne znaczenie dla uzyskania w/w wsparcia finansowego,

- w dniu 16 maja 2011 r. w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P., działając w celu uzyskania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych, złożył wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich z tytułu jednolitej płatności obszarowej, z tytułu wspierania gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania ( (...)) do gruntów rolnych na 2011 r., w którym zawarł nierzetelne pisemne oświadczenie dotyczące faktu utrzymania użytkowanych gruntów rolnych na działkach nr (...) położonych w gminie W. w dobrej kulturze rolnej na dzień 30 czerwca 2003 r. oraz powierzchni użytkowanych przez siebie gruntów rolnych podając, iż użytkuje działkę nr (...) położoną w Ż., co miało istotne znaczenie dla uzyskania w/w wsparcia finansowego,

tj. występku z art. 297 § 1 kk w zw. z art. 91 § 1 kk i za to na podstawie przywołanych przepisów wymierzył mu karę 4 miesięcy pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 85 kk i art. 86 § 1 kk Sąd połączył kary pozbawienia wolności wymierzone oskarżonemu w pkt 1 oraz 2 i wymierzył mu karę łączną 1 roku pozbawienia wolności.

W oparciu o art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 1 pkt 1 kk wykonanie wymierzonej oskarżonemu kary łącznej pozbawienia wolności Sąd warunkowo zawiesił na okres 3 lat tytułem próby.

Zgodnie z art. 73 § 1 kk i art. 72 § 1 pkt 1 kk Sąd oddał oskarżonego pod dozór kuratora sądowego w okresie próby i zobowiązał go do informowania kuratora sądowego o przebiegu okresu próby.

Stosownie do art. 72 § 2 kk Sąd zobowiązał oskarżonego do naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem, poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego kwoty 458,34 zł w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku.

W pkt 7 wyroku Sąd zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. P. M. zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Natomiast w pkt 8 Sąd orzekł o kosztach sądowych w ten sposób, że zwolnił oskarżonego od obowiązku ich ponoszenia (k.1014-1017).

Powyższy wyrok zaskarżyli: oskarżony P. B. (1) i jego obrońca w całości oraz oskarżyciel publiczny w części, tj. w zakresie orzeczenia o winie (odnośnie zarzuconych w akcie oskarżenia przestępstw w pkt IV i V) oraz w zakresie orzeczenia o karze na niekorzyść oskarżonego.

P. B. (1) w swojej opisowej apelacji wyraził niezadowolenie z treści wydanego rozstrzygnięcia, jednak nie skategoryzował zarzutów zgodnie z katalogiem wynikającym z art. 438 kpk. Oskarżony nie zawarł w środku zaskarżenia żadnych wniosków (k.1066-1066v). Apelacja P. B. w znaczącej części odnosiła się do okoliczności niezwiązanych z przedmiotowym procesem i nie mających żadnego wpływu na treść wydanego wyroku. Sąd Okręgowy wskazuje zatem już w tym momencie, iż nie rozpatrywał tych zarzutów jako bezużytecznych dla niniejszej sprawy.

Obrońca podsądnego podniósł zarzuty obrazy przepisów postępowania oraz błędu w ustaleniach faktycznych, które miały wpływ na treść wydanego orzeczenia. Apelujący wniósł o zmianę wyroku Sądu I instancji poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanych mu czynów, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, a także o zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz obrońcy z urzędu kosztów udzielonej pomocy prawnej za postępowanie odwoławcze, według norm przepisanych, które nie zostały uiszczone nawet w części (k. 1059-1063).

Apelacja obrońcy została również poparta przez oskarżonego na rozprawie apelacyjnej w dniu 19 kwietnia 2018 r.

Prokurator z kolei wskazał na zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, który miał wpływ na treść wydanego orzeczenia oraz naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 91 § 1 kk poprzez jego błędne zastosowanie oraz art. 921 § 2 kk, który to przepis powinien być podstawą wymierzonej oskarżonemu kary łącznej za dwa ciągi przestępstw. Oskarżyciel publiczny wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez uznanie, iż P. B. (1) swoim zachowaniem wypełnił znamiona zarzuconych mu w akcie oskarżenia występków (z uwzględnieniem dokonanej przez Sąd modyfikacji wysokości szkody. I uznając, iż wszystkie czyny przypisane oskarżonemu stanowią ciąg przestępstw opisany w art. 91 § 1 kk, oskarżyciel publiczny z powołaniem na tenże przepis wniósł o wymierzenie podsądnemu kary łącznej 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania kary na okres próby 3 lat, oddanie oskarżonego w okresie próby pod dozór kuratora i zobowiązanie oskarżonego do informowania kuratora sądowego o przebiegu okresu próby oraz zobowiązanie oskarżonego do naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku (k. 1052-1056).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje oskarżonego oraz jego obrońcy nie były zasadne i nie zasługiwały na uwzględnienie. Natomiast apelacja prokuratora okazała się trafna i doprowadziła do wnioskowanej zmiany zaskarżonego orzeczenia.

Przed odniesieniem się do konkretnych zarzutów apelacyjnych Sąd Okręgowy będąc do tego ustawowo zobligowany, zbadał, czy w sprawie nie wystąpiły uchybienia, o których mowa w art. 439 kpk i art. 440 kpk, powodujące konieczność ingerencji w zaskarżony wyrok niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów, po czym stwierdził, że w sprawie nie ujawniły się żadne bezwzględne przyczyny odwoławcze ani nie wystąpiła rażąca niesprawiedliwość wyroku.

W pierwszej kolejności rozpatrzeniu podlegały apelacje oskarżonego oraz jego obrońcy, gdyż zaskarżały one wyrok w całości, w przeciwieństwie do apelacji oskarżyciela publicznego, która jak wyżej zaznaczono, odnosiła się jedynie do części wydanego rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy za chybiony uznał, zawarty w środku zaskarżenia zarówno oskarżonego, jak i jego obrońcy, zarzut obrazy prawa procesowego - art. 7 kpk. Przeprowadzona przez Sąd Rejonowy ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego była szczegółowa, rzetelna i uwzględniała zasady prawidłowego rozumowania oraz wskazania wiedzy i doświadczenia życiowego. Sąd I instancji poddał weryfikacji wszystkie zgromadzone w sprawie dowody, wyraźnie zaznaczył, którym dowodom przyznał przymiot wiarygodności, a którym cechy tej odmówił, a także podał racjonalne powody przemawiające za takim właśnie ukształtowaniem zapatrywania Sądu na znajdujące się w aktach sprawy dowody. Przeprowadzona w sposób wyżej opisany weryfikacja dowodów czyniła zadość przepisowi art. 7 kpk i spotkała się z aprobatą Sądu odwoławczego. Należy w tym miejscu przypomnieć, że ustanowiony w tym przepisie obowiązek dokonywania oceny wiarygodności materiału dowodowego w oparciu o wszechstronną, zgodną z zasadami logicznego rozumowania, wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego analizę dotyczy także skarżącego zmierzającego do podważenia prawidłowości rozstrzygnięcia poprzez zakwestionowanie oceny dowodów stanowiących jego podstawę. Owego zarzutu apelujący nie może ograniczyć wyłącznie do prostego zanegowania i arbitralnego stwierdzenia, że przymiotem wiarygodności winny być obdarzone tylko dowody korzystne dla oskarżonego. Obowiązkiem skarżącego jest wykazanie, jakich konkretnych uchybień dopuścił się sąd w kontekście zasad wiedzy (w szczególności logicznego rozumowania) oraz doświadczenia życiowego, oceniając zebrany materiał dowodowy ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 2017 r., II KK 180/17, Legalis nr 1668825). Natomiast oskarżony oraz jego obrońca wbrew temu obowiązkowi, ograniczyli swoje zarzuty do czystej negacji dokonanej przez Sąd Rejonowy oceny dowodów i nie wskazali żadnych konkretnych zasad prawidłowego rozumowania, wskazań wiedzy czy też doświadczenia życiowego, które miałyby zostać naruszone przy ocenie materiału dowodowego. Apelujący przedstawili swoją subiektywną ocenę dowodów, która została uznana przez Sąd odwoławczy za gołosłowną i niczym nie popartą polemikę.

Należało także stwierdzić, że kontrola instancyjna nie wykazała zasadności zarzutów naruszenia art. 4 kpk oraz art. 410 kpk, ponieważ, wbrew twierdzeniom obrońcy, podstawę wyroku Sądu Rejonowego stanowił całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej i uwzględnione zostały zarówno okoliczności przemawiające na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego.

W związku z powyżej zaprezentowanymi wywodami Sąd II instancji nie widział też podstaw do uznania trafności zarzutu naruszenia art. 5 § 2 kpk podniesionego przez obrońcę oskarżonego. Warto w tym miejscu wskazać, iż zasada in dubio pro reo wyrażona w tym właśnie przepisie ma zastosowanie tylko wtedy, gdy pomimo przeprowadzenia wszystkich dostępnych dowodów, w dalszym ciągu pozostają w sprawie niewyjaśnione okoliczności. Wszelkie przy tym wątpliwości w zakresie ustaleń faktycznych powinny być wyjaśnione i usunięte przez wszechstronną i gruntowną analizę całego dostępnego materiału dowodowego i dopiero wtedy, gdy po wykorzystaniu wszelkich istniejących możliwości wątpliwości nie zostaną usunięte, należy je wytłumaczyć w sposób korzystny dla oskarżonego (vide: wyrok SN z 25 czerwca 1991r., WR 107/91, OSNKW 1992/1-2/14). W przedmiotowej sprawie, wobec jednoznaczności prawidłowo ustalonego przez Sąd I instancji stanu faktycznego, nie ujawniły się przesłanki zastosowania zasady in dubio pro reo. Sąd Rejonowy dysponował dość szerokim spektrum źródeł dowodowych, które bez wyjątku podlegały ocenie organu orzekającego. Sąd niższej instancji nie miał zatem powodów by przyjmować, że zachodziła wielość równie prawdopodobnych stanów faktycznych, czego konsekwencją byłaby konieczność rozstrzygania nieusuwalnych wątpliwości na korzyść P. B. (1).

W ramach zarzutu naruszenia art. 5 § 2 kpk obrońca podniósł, że na podstawie przeprowadzonych dowodów nie można jednoznacznie ustalić aby oskarżony składając wnioski o dopłaty miał świadomość, że nie są mu należne płatności bezpośrednie do gruntów rolnych za lata 2007 - 2009. Sąd Okręgowy nie widział podstaw by zgodzić się ze skarżącym, gdyż wbrew jego stanowisku, zebrane w sprawie dowody potwierdzały, że P. B. (1) miał świadomość, że za lata 2007-2009 nie należą mu się płatności bezpośrednie do gruntów rolnych. Apelujący zarzut ten oparł, co sam przyznał w apelacji, jedynie o treść wyjaśnień oskarżonego. Natomiast dokładna analiza całokształtu zgromadzonych w sprawie dowodów nakazywała przyjąć, jak to słusznie uczynił Sąd Rejonowy, że nie są wiarygodne przeciwne twierdzenia podsądnego, wedle których był on przekonany, że takie płatności się mu należą, ponieważ otrzymywał do wypełnienia z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wnioski o przyznanie takich należności. Przesyłane do rolników, niejako z automatu, wspomniane wyżej druki wniosków nie miały bowiem znaczenia dla odtworzenia strony podmiotowej zachowań oskarżonego. Istotne zaś znaczenie dla oceny zasadności tego zarzutu miało ustalenie, że oskarżony jest z wykształcenia magistrem inżynierem rolnikiem i trudni się rolnictwem od dłuższego czasu. Ponadto składając jako beneficjent wnioski do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa P. B. (1) miał obowiązek zapoznania się z aktami prawnymi regulującymi zasady przyznawania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych. Jeżeli podsądny nie był w stanie samodzielnie temu obowiązkowi zadośćuczynić mógł udać się do punktu informacyjnego prowadzonego przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa i tam uzyskać odpowiednie informacje, niezbędne dla oceny czy spełnia on podstawowe warunki niezbędne dla uzyskania płatności bezpośrednich. Warto również dodać, że samo przesłanie przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa danemu rolnikowi wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich nie zobowiązuje tego rolnika do złożenia takiego wniosku, a tym bardziej wniosku zawierającego nierzetelne oświadczenia dotyczące okoliczności mających istotne znaczenie dla przyznania płatności bezpośrednich. Agencja przesyłając wnioski do wypełnienia nie bada przedtem czy dany rolnik będzie uprawniony do uzyskania płatności bezpośrednich. Instytucja ta jedynie przesyła wnioski wszystkim rolnikom, którzy kiedykolwiek je składali. Należy również podkreślić, iż podsądny wypełniając wnioski o przyznanie tych płatności, otrzymane uprzednio z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, podpisywał je będąc w ich treści pouczonym o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Powyższych ustaleń nie zmieniał również fakt, że w 2007 r. oskarżonemu zostały przyznanie płatności bezpośrednie (które po kontroli zostały cofnięte), a rozpatrzenie wniosków za 2008 i 2009 r. przedłużało się w czasie. Nadto, przeprowadzone postępowanie wykazało, że P. B. (1) będąc z wykształcenia rolnikiem zdawał sobie sprawę co oznacza konieczność utrzymywania gruntu „w dobrej kulturze rolnej” i wiedział jak powinna wyglądać plantacja orzecha włoskiego. Pomimo braku tych wymogów przy uprawie gruntów rolnych oskarżony składał we wnioskach oświadczenia, że kryteria te spełnia. Ponadto oskarżony był w pełni świadomy, że działka nr (...) położona w Ż. została nabyta przez Z. R. i w lutym 2008 r. stracił do niej prawo własności. Mimo tego we wnioskach o przyznanie płatności bezpośrednich w dalszym ciągu wskazywał, że jest to działka przez niego użytkowana. Jak słusznie dostrzegł Sąd I instancji, podsądny pomimo świadomości pewnych faktów nie dopuszczał ich do siebie i uparcie twierdził, że działania Agencji (...) wobec niego są nieuprawnione. Takie subiektywne zapatrywanie P. B. (1) nie pozwalało aby przyjąć jego nieświadomość co do braku uprawnień do uzyskania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych.

Sąd odwoławczy nie zgodził się również z obrońcą, że w świetle przeprowadzonych dowodów nie można było jednoznacznie ustalić, iż działki nr (...) położone w gminie W. nie były użytkowane przez oskarżonego w dobrej kulturze rolnej. Wbrew stanowisku apelującego z treści uzasadnienia wyroku wynika wprost, że owe ustalenie Sąd I instancji oparł na wynikach kontroli przeprowadzonej przez pracowników Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na gruntach oskarżonego w dniu 3 listopada 2009 r. Owszem wyniki tej kontroli są sprzeczne z wyjaśnieniami oskarżonego, co wymagało odpowiedniego wartościowania tych dowodów. Należy podkreślić, że kontrola została przeprowadzona przez pracowników Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa posiadających odpowiednią wiedzę i doświadczenie w zakresie oceny, czy grunt jest uprawiany w „dobrej kulturze rolnej” w rozumieniu ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz. U. z 2012 r., poz. 1164 z późn. zm.) oraz rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 marca 2010 r. w sprawie minimalnych norm (Dz. U. z 2010r. Nr 39, poz. 211 z późn. zm.). Do określenia czy grunt jest uprawiany „w dobrej kulturze rolnej” na dzień 30 czerwca 2003 r. nie jest wiążące zdanie rolnika, a spełnienie przez użytkowany grunt i prowadzoną na nim uprawę ściśle określonych norm uregulowanych w przepisach wymienionych powyżej aktów prawnych. Wspomniana kontrola wykazała natomiast, że na działkach, gdzie zgłoszona była plantacja orzecha włoskiego, od wielu lat, w tym w okresie obejmującym graniczną datę 30 czerwca 2003 r., nie była prowadzona żadna działalność rolnicza. Na spornym terenie rosły drzewa orzecha włoskiego ale nie stanowiły one żadnej zwartej uprawy i były posadzone pomiędzy innymi, różnymi roślinami wieloletnimi, w tym leśnymi. Niemożliwe okazało się wyodrębnienie takiego obszaru tych działek, na którym rósłby wyłącznie orzech włoski.

Natomiast dysponowanie przez oskarżonego świadectwami produkcji ekologicznej wydanymi przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji S.A. Oddział (...) w P. nie zmieniało faktu, że użytkowane przez niego grunty – działki nr (...) nie były prowadzone „w dobrej kulturze rolnej”. Koniecznym jest wyjaśnienie, że Polskie Centrum Badań i Certyfikacji S.A. Oddział (...) w P. jako organ upoważniony do wydawania certyfikatów rolnictwa ekologicznego nie zajmuje się badaniem przesłanek niezbędnych dla przyznania płatności bezpośrednich i przeprowadzając kontrole na gruntach oskarżonego nie sprawdzał, czy jego grunty uprawiane są „w dobrej kulturze rolnej”, gdyż przesłanki te weryfikowane są wyłącznie przez organy zajmujące się rozpatrywaniem wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich. Z powyższego wynika, że obszary kompetencyjne obu organów nie zazębiają się ze sobą. W konsekwencji wydanie przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji S.A. Oddział (...) w P. świadectwo produkcji ekologicznej nie stoi w sprzeczności z ustaleniami wynikającymi z przeprowadzonych przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa kontroli, że użytkowane przez P. B. (1) grunty nie były utrzymane „w dobrej kulturze rolnej”. Nawiasem ujmując, wspomniany certyfikat zgodności został oskarżonemu cofnięty w związku z utrudnianiem wykonania czynności kontrolnych (k. 969).

Zgodzić się należało z obrońcą, że ustalenia faktyczne Sądu I instancji opierają się głównie na dokumentach pochodzących od pokrzywdzonej Agencji, zeznaniach jej pracownika – E. H. (1) oraz świadka Z. R.. Wynika to bowiem z tego, że dowody te zostały słusznie uznane za wiarygodne, w przeciwieństwie do znacznej części wyjaśnień oskarżonego. W konsekwencji czynienie przez Sąd I instancji ustaleń faktycznych w oparciu o wymienione wyżej dowody było działaniem w pełni słusznym i uprawnionym. Na marginesie jedynie Sąd II instancji zaznacza, że z dowodów zgromadzonych w aktach sprawy nie wynika by przedstawiciele Agencji (...) pozostawali z oskarżonym w konflikcie, czy też świadek aby Z. R. kierował się niskimi pobudkami zawiadamiając o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez oskarżonego, co sugerował obrońca.

Konsekwencją odrzucenia zarzutów obrazy prawa procesowego było stwierdzenie przez Sąd Okręgowy bezzasadności zgłoszonego przez obronę zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych. Niezbędnym w tym miejscu jest wskazanie, że „zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku jest trafny tylko wówczas, gdy zasadność ocen i wniosków, wyprowadzonych przez sąd orzekający z okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego, nie odpowiada prawidłowości logicznego rozumowania, przy czym zarzut ten nie może polegać na polemice z ustaleniami sądu wyrażonymi w uzasadnieniu wyroku” ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2017 r., (...) 52/17, Legalis nr 1713890). Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, że podniesiony zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, oparty został de facto na subiektywnej ocenie dowodów przedstawionej przez obrońcę. Skarżący bazował przy tym na tej części wyjaśnień oskarżonego, którym Sąd Rejonowy słusznie odmówił przymiotu wiarygodności.

Wobec rozpoznania wszystkich zarzutów zawartych w apelacji oskarżonego oraz jego obrońcy Sąd Okręgowy przeszedł do rozstrzygnięcia zasadności zarzutów prokuratorskich.

Sąd odwoławczy zaaprobował zarzut oskarżyciela publicznego i zgodził się z nim, że Sąd niższej instancji dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych mającego wpływ na treść wydanego orzeczenia. Za nieprawidłowe uznano bowiem wyeliminowanie z opisu czynów zarzuconych oskarżonemu w pkt IV i V aktu oskarżenia działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej oraz usiłowania doprowadzenia (...) w P. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci dopłat bezpośrednich poprzez wprowadzenie w błąd przedstawicieli (...) co do użytkowania działki nr (...) oraz faktu utrzymywania działek nr (...) w dobrej kulturze rolnej. W efekcie Sąd Okręgowy nie zgodził się z Sądem I instancji aby przy powyższych ustaleniach czyn przypisany oskarżonemu w pkt 2 wyroku, wypełniał znamiona tylko występku z art. 297 § 1 kk.

Zdaniem Sądu Okręgowego konieczne w tym miejscu jest przybliżenie pojęcia usiłowania z art. 13 kk, gdzie „znamię bezpośredniości należy uznać za spełnione, gdy zagrożenie dla dobra prawnego, będącego znamieniem czynu zabronionego objętego zamiarem sprawcy, przekształca się z zagrożenia abstrakcyjnego w realne. Usiłowanie nie może być przy tym utożsamiane wyłącznie z ostatnim aktem zachowania poprzedzającego dokonanie. W określonych warunkach, może przybrać postać oddalonych w czasie od dokonania, ale zmierzających do niego bezpośrednio, ciągu różnych zachowań. Co więcej, bezpośrednie zmierzanie do dokonania, jako znamię usiłowania popełnienia czynu zabronionego, odnosi się do działania samego sprawcy i jego zachowania również wówczas, gdy uzyskanie zamierzonego skutku uzależnione jest od postępowania jeszcze innych osób” ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2017 r., IV KK 438/16, Lex nr 2224613). Warto jeszcze wskazać na różnice pomiędzy usiłowaniem udolnym i nieudolnym, które dobrze objaśnia inne orzeczenie: „Nie można mówić o usiłowaniu nieudolnym wówczas, gdy w momencie wszczęcia działania sprawcy dokonanie przestępstwa było obiektywnie możliwe (choćby nawet szanse realizacji zamiaru sprawcy były niewielkie), a dopiero później - w wyniku włączenia się niesprzyjających okoliczności - realizacja zamiaru sprawcy okazała się niemożliwa ze względu na brak przedmiotu nadającego się do dokonania przestępstwa lub ze względu na to, że okazało się, iż sprawca użył środka nie nadającego się do wywołania zamierzonego skutku. W takim bowiem wypadku usiłowanie jest "udolne", a jedynie z przyczyn obiektywnych sprawcy nie udało się zrealizować swego zamiaru" ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 8 lipca 2014 r., II AKa 108/14, LEX nr 1483775).

Przenosząc powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy, dla uznania usiłowania udolnego przestępstwa oszustwa z art. 286 § 1 kk niezbędnym było stwierdzenie, czy istniało chociażby małe prawdopodobieństwo pozytywnego rozpatrzenia wniosków P. B. (1) z dnia 17 maja 2010 r. i 16 maja 2011 r. o przyznanie mu płatności bezpośrednich do gruntów rolnych, które spowodowałoby przekształcenie się zagrożenia dla dobra prawnego z abstrakcyjnego w realne. Sąd Rejonowy udzielił w tym zakresie negatywnej odpowiedzi, a uzasadniając swoje stanowisko wskazał, że odnośnie tych dwóch wniosków (...) posiadała pełną wiedzę o stanie prawnym i faktycznym działek (...) i w takim razie oskarżony nie mógł wprowadzić w błąd Agencji co do stanu działek (...) oraz co do faktu użytkowania działki (...). Sąd I instancji dodał, że każdorazowo wniosek złożony przez oskarżonego podlegał badaniu „przez trzy pary oczu” (cyt. zeznania E. H.), a pracownicy Agencji mieli pełny wgląd w dokumentację dotyczącą danego rolnika. W ocenie Sądu Rejonowego pozytywne rozpatrzenie wniosku oskarżonego mogłoby mieć miejsce tylko w wypadku celowego, niewłaściwego wykonywania obowiązków służbowych przez pracowników Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Sąd II instancji nie uznał zasadności powyżej zaprezentowanego stanowiska, zgadzając się z oceną prawną apelującego prokuratora. Rację miał bowiem skarżący wskazując, że wnioski o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych składane były odrębnie na dany rok, czyli przykładowo w 2008 r. wniosek dotyczył płatności bezpośrednich na rok 2008. W konsekwencji każdorazowo wniosek składany przez tego samego rolnika podlegał weryfikacji niezależnie od tego w jaki sposób został rozpatrzony wniosek w roku poprzednim i autonomicznie od okoliczności ustalonych rok wcześniej. Stwierdzić także należało, że oskarżony podjął wszystkie czynności sprawcze zmierzające do uzyskania nienależnych mu dopłat dla rolników, mając przy tym świadomość, że złożone we wnioskach oświadczenia są nierzetelne. Jego zachowania sprawcze w związku z czynami zarzucanymi mu w pkt IV i V aktu oskarżenia były zaś takie same. Skutek w postaci rozporządzenia mieniem przez pokrzywdzonego nie nastąpił z przyczyn od podsądnego niezależnych. Mając na uwadze rozważania z początku tego akapitu, nie można w sposób niewątpliwy wykluczyć, że wnioski oskarżonego złożone w 2010 oraz 2011 roku mogły zostać rozpatrzone pozytywnie. Jak słusznie dostrzegł prokurator możliwa była sytuacja kiedy Z. R. z jakiś powodów zrezygnowałby w tych latach ze składania wniosków o przyznanie płatności bezpośrednich, a wtedy oświadczenia P. B. (1) o tym, że użytkuje działkę nr (...) położoną w Ż. zostałyby uprawdopodobnione. Jest to o tyle istotne, że kontrole nie były przeprowadzane przy rozpatrywaniu każdego wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych, a jedynie w wypadku wykrycia jakichś nieprawidłowości. Pomimo więc, że Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa miała wiedzę o tym kto jest faktycznym właścicielem działki nr (...) mogłaby uznać, że działka jest użytkowana przez P. B. (1), gdyby stosowny wniosek ze strony Z. R. o przyznanie płatności bezpośrednich w tych latach nie wpłynął. Należało tu jeszcze uwzględnić wynikającą z zeznań świadka E. H. (1) niepewność co do treści decyzji gdyby to tylko oskarżony (a Z. R. już nie) złożył wniosek o dopłaty do działki nr (...) w Ż., którą świadek tłumaczyła dużą liczbą składanych przez rolników wniosków oraz tym, że P. B. (1) był dla Agencji jednym z wielu petentów (3 tysiące rolników). Nie można również wykluczyć, że rozpatrywaniem wniosków oskarżonego z 2010 r. lub 2011 r. zajmowaliby się inni pracownicy Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, który nie znaliby sprawy P. B. (1). W takiej sytuacji możliwe byłoby, że wnioski oskarżonego o dopłaty zostałyby rozpatrzone pozytywnie, pomimo tego że zawarte w nich oświadczenia były nierzetelne, a płatności bezpośrednie P. B. się nie należały.

Podsumowując powyższe, w ocenie Sądu odwoławczego w przedmiotowej sprawie nie sposób całkowicie wykluczyć możliwości doprowadzenia Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa przez oskarżonego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem i wypłacenia mu nienależnych płatności poprzez wprowadzenie w błąd co do rzetelności oświadczeń zawartych we wnioskach o przyznanie płatności bezpośrednich za lata 2010 i 2011. W konsekwencji Sąd Okręgowy uznał, że zachowanie oskarżonego również w przypadku wniosków złożonych w latach 2010, 2011 było udolnym usiłowaniem dokonania oszustwa, tj. wyczerpywało znamiona przestępstwa z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk.

Następstwem powyższych ustaleń było dokonanie przez Sąd II instancji zmiany zaskarżonego wyroku w ten sposób, że w miejsce pkt 2 części rozstrzygającej Sąd Okręgowy uznał oskarżonego P. B. (1) za winnego tego, że:

- w dniu 17 maja 2010 r. w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, tj. uzyskania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych, złożył wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych na 2010 rok z tytułu Jednolitej Płatności Obszarowej, Uzupełniającej Płatności Obszarowej oraz z tytułu wspierania gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania ( (...)), w którym zawarł nierzetelne pisemne oświadczenie dotyczące faktu utrzymania użytkowanych gruntów rolnych na działkach nr (...) położonych w gminie W. w dobrej kulturze rolnej na dzień 30 czerwca 2003 r. oraz powierzchni użytkowanych przez siebie gruntów rolnych podając, iż użytkuje działkę nr (...) położoną w Ż., co miało istotne znaczenie dla przyznania mu wsparcia finansowego wprowadzając przedstawicieli Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w błąd co do użytkowania w/w działki jak i faktu utrzymania użytkowanych gruntów rolnych w dobrej kulturze rolnej, czym usiłował doprowadzić Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie 3 392,26 zł, tj. popełnienia przestępstwa z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk,

- w dniu 16 maja 2011 r. w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, tj. uzyskania płatności bezpośrednich do gruntów rolnych, złożył wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich do gruntów rolnych na 2011 r. z tytułu Jednolitej Płatności Obszarowej oraz wspierania gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania ( (...)), w którym zawarł nierzetelne pisemne oświadczenie dotyczące faktu utrzymania użytkowanych gruntów rolnych na działkach nr (...) położonych w gminie W. w dobrej kulturze rolnej na dzień 30 czerwca 2003 r. oraz powierzchni użytkowanych przez siebie gruntów rolnych, podając, iż użytkuje działkę nr (...) położoną w Ż., co miało istotne znaczenie dla przyznania mu wsparcia finansowego, wprowadzając przedstawicieli Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w błąd, co do użytkowania w/w działki jak i faktu utrzymania użytkowanych gruntów rolnych w dobrej kulturze rolnej, czym usiłował doprowadzić Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w P. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie 4 230,68 zł, tj. popełnienia przestępstwa z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk (pkt I pdpkt 1 wyroku).

Jednocześnie uznać należało, iż oba przypisane oskarżonemu w wyniku zmiany zaskarżonego wyroku czyny stanowiące przestępstwa z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk zostały popełnione w krótkich odstępach czasu i z wykorzystaniem takiej samej sposobności w stosunku do czynów przypisanych P. B. w pkt 1 wyroku Sądu Rejonowego. Następstwem tego ustalenia było przyjęcie przez Sąd II instancji, że czyny przypisane oskarżonemu w pkt 1 zaskarżonego wyroku oraz dwa czyny opisane w pkt I pdpkt 1 wyroku Sądu Okręgowego stanowią ciąg przestępstw z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk oraz z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i za to na podstawie art. 286 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk w zw. z art. 91 § 1 kk Sąd Okręgowy wymierzył oskarżonemu karę 1 roku pozbawienia wolności (pkt I pdpkt 2 wyroku).

Rozważając kwestię wymiaru kary adekwatnego do popełnionego przez oskarżonego ciągu przestępstw Sąd Okręgowy kierował się dyrektywami określonymi przez ustawodawcę w art. 53 § 1 i 2 kk, bacząc aby była ona dostosowana do stopnia społecznej szkodliwości czynów oraz jego zawinienia przez sprawcę.

W ocenie Sądu II instancji karą adekwatną do ciągu pięciu przestępstw jakich dopuścił się P. B. (1) i uwzględniającą całokształt okoliczności przedmiotowych i podmiotowych niniejszej sprawy będzie kara 1 roku pozbawienia wolności. Określając wymiar kary Sąd II instancji wziął pod uwagę, że oskarżony nie był uprzednio karany sądownie, a wysokość wyłudzonej korzyści majątkowej była stosunkowo niewielka. Na niekorzyść P. B. przemawiała zaś ilość czynów jakich się dopuścił oraz wysokość spodziewanych korzyści majątkowych jakie chciał bezprawnie uzyskać. Sąd odwoławczy uznał zatem za prokuratorem, że społeczna szkodliwość czynów popełnionych przez oskarżonego była na tyle duża, że odpowiednią karą będzie rok pozbawienia wolności. Jest to kara, która i tak kształtuje się w dolnych ustawowych granicach kary za ciąg przypisanych podsądnemu przestępstw (za czyn z art. 286 § 1 kk grozi kara od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności, a za ciąg przestępstw na mocy art. 91 § 1 kk wymierza się karę w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę, czyli w tym wypadku groziła kara do 12 lat pozbawienia wolności). Jednocześnie Sąd Okręgowy z urzędu uznał, że orzeczenie na podstawie art. 37a kk jednej z kar wolnościowych nie zrealizowałoby podstawowych celów kary i nie uświadomiłoby oskarżonemu w odpowiednim stopniu naganności jego zachowania.

W konsekwencji dokonanych przez Sąd Okręgowy zmian zaskarżonego wyroku i określenia na nowo wymiaru kary bezprzedmiotowe stały się zarzuty prokuratora dotyczące obrazy prawa materialnego, tj. art. 91 § 1 i 2 kk. Z uwagi na treść art. 436 kpk Sąd II instancji odstąpił od rozstrzygania tych zarzutów.

Z uwagi na fakt, że wymiar orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności umożliwiał zastosowanie środka probacyjnego w postaci warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności (art. 69 § 1 kk w brzmieniu sprzed 1 lipca 2015 r.) Sąd wyższej instancji rozważył zasadność zastosowania wspomnianej instytucji. Zdaniem Sądu odwoławczego, rację ma Sąd I instancji, że w stosunku do P. B. (1) można postawić pozytywną prognozę kryminologiczną i uznać, że pomimo warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności cele kary zostaną wobec niego osiągnięte i nie dopuści się on w przyszłości popełnienia kolejnych przestępstw. Zastrzec również należy, że za zastosowaniem w tym przypadku warunkowego zawieszenia wykonania kary był również apelujący prokurator, który nie domagał się zaostrzenia kary poprzez orzeczenie kary bezwzględnego pozbawienia wolności. Wobec spełnienia wszystkich przesłanek warunkujących możliwość zastosowania omawianego środka probacyjnego Sąd Okręgowy na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 1 pkt 1 kk warunkowo zawiesił wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności na okres 2 lat próby (pkt I pdpkt 3 wyroku).

Sąd Okręgowy zdecydował o krótszym o rok okresie próby w stosunku do orzeczonego w zaskarżonym wyroku i tego, o jaki wnioskował prokurator w apelacji. Określając jego wymiar zważyć bowiem należało na upływ aż 7 lat od ostatniego z bezprawnych działań oskarżonego i brak informacji aby w tym czasie dopuszczał się on innych czynów karalnych. Toczące się zaś przeciwko oskarżonemu postępowanie karne, w tym stosowany wobec niego środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania, stanowiły dodatkowe bodźce dla kształtowania prawidłowej postawy oskarżonego.

Z uwagi na dokonaną modyfikację zaskarżonego wyroku koniecznym okazało się uchylenie pkt 3 zaskarżonego orzeczenia, a dotyczącego kary łącznej, co nastąpiło w pkt I pdpkt 4 wyroku.

Ponadto Sąd Okręgowy ustalił, że orzeczenia probacyjne zawarte w punktach od 5 do 6 zaskarżonego wyroku odnoszą się do wymierzonej oskarżonemu przez Sąd Okręgowy kary 1 roku pozbawienia wolności (pkt I pdpkt 5 wyroku). Środki te będą zaś pomocne w monitorowaniu zachowania oskarżonego w okresie próby, w tym w wywiązaniu się oskarżonego z obowiązku naprawienia wyrządzonej szkody.

Sąd odwoławczy nie dostrzegając zaś konieczności dalszej ingerencji w zaskarżone rozstrzygnięcie, w pozostałym zakresie utrzymał w mocy zaskarżony wyrok (pkt II wyroku).

W pkt III na podstawie § 17 ust. 2 pkt 4 oraz § 4 ust. 3 w zw. z § 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 03 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2016 r. poz. 1714) Sąd zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. P. M. kwotę 516,60 złotych (w tym VAT) tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej obrony udzielonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

W pkt IV wyroku Sąd Okręgowy orzekł o kosztach postępowania odwoławczego. Na podstawie art. 624 § 1 kpk w zw. z art. 636 § 1 kpk zwolnił oskarżonego od obowiązku zwrotu Skarbowi Państwa kosztów procesu za postępowanie odwoławcze, w tym nie wymierzył mu opłaty za obie instancje. Sąd II instancji uznał, że w sytuacji, gdy oskarżony uzyskuje bardzo niewielkie dochody z prowadzonego gospodarstwa rolnego, nie stać go na uiszczenie kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, w tym opłaty. W ocenie Sądu Okręgowego oskarżony P. B. nie ma także odpowiednich środków aby zwrócić koszty wyłożone przez Skarb Państwa na zapłatę wynagrodzenia dla obrońcy z urzędu. Dlatego też zwolniono oskarżonego w całości z obowiązku zwrotu Skarbowi Państwa kosztów procesu za postępowanie odwoławcze.

Hanna Bartkowiak M. A. (...)