Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W I M I E N I U

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 kwietnia 2019 roku

Sąd Okręgowy w Poznaniu w IV Wydziale Karnym - Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Ziołecka

Protokolant: apl. adw. Joanna Górka

przy udziale A. D., Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Poznaniu

po rozpoznaniu w dniu 17 kwietnia 2019 roku

sprawy J. R., oskarżonego o przestępstwa z art. 286§1 k.k.

na skutek apelacji wniesionych przez obrońcę oskarżonego i pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej

od wyroku Sądu Rejonowego w Złotowie z dnia 4 grudnia 2019 roku, sygnatura akt II K 121/18

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok,

II.  zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa zwrot kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, w tym opłatę za II instancję, w łącznej kwocie 770 złotych.

/-/M. Z.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 4 grudnia 2018 roku, Sąd Rejonowy w Złotowie uznał oskarżonego J. R. za winnego popełnienia ciągu trzech przestępstw z art. 286 § 1 k.k., za co wymierzył oskarżonemu karę 250 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 30 złotych, a także obciążył go kosztami sądowymi i opłatą za I instancję.

( wyrok - karta 502 akt, pisemne uzasadnienie karty 508 - 520 akt).

Wyrok powyższy w całości i na korzyść J. R. zaskarżył obrońca tego oskarżonego, zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych, obrazę art. 2 § 2 k.p.k., art. 17 § 1 pkt 2 względnie 3 k.p.k. oraz art. 7 k.p.k.

Wskazując na powyższe skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego, ewentualnie o uchylenie orzeczenia i umorzenie postępowania, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

(apelacja obrońcy oskarżonego – karty 539 – 547 akt)

Wyrok powyższy, ale jedynie w zakresie braku rozstrzygnięcia o obowiązku naprawienia przez oskarżonego szkody wyrządzonej przestępstwem, zaskarżył pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego, wnosząc o zmianę zaskarżonego wyroku w tym zakresie poprzez orzeczenie wobec oskarżonego J. R. obowiązku naprawienia szkody na rzecz oskarżycielki posiłkowej.

Ponadto pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej wniósł odpowiedź na apelację obrońcy oskarżonego, kwestionując jej zarzuty, wnosząc o jej nieuwzględnienie i o utrzymanie wyroku w zaskarżonej przez obrońcę oskarżonego części.

(apelacja pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej – karty 524 – 527 akt; odpowiedź na apelację obrońcy – karty 562 – 565 akt)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Obie wniesione w niniejszej sprawie apelacje nie zasługiwały na uwzględnienie.

Na wstępie Sąd Okręgowy uważa za stosowne przypomnieć, że wniesienie środka odwoławczego, niezależnie od jego granic i zakresu, każdorazowo obliguje sąd odwoławczy do zbadania ewentualności wystąpienia uchybień, o jakich mowa w art. 439 k.p.k. i 440 k.p.k. W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy nie stwierdził wskazanych tam uchybień, a zarzutów co do ich występowania nie formułowali również skarżący.

Ponadto stwierdzić należy, iż kontrola odwoławcza zaskarżonego wyroku prowadzi do wniosku, że Sąd I instancji dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, a orzekając wziął pod uwagę wszystkie przeprowadzone dowody. Sąd I instancji w jasny i przekonywujący sposób w pisemnym uzasadnieniu swojego wyroku przedstawił tok swojego rozumowania.

Powyższe stanowisko potwierdza analiza akt sprawy i uzasadnienie wyroku, w którym prawidłowo wskazano, jakie fakty zostały uznane za udowodnione i jakie dowody były podstawą ich przyjęcia. Ocena materiału dowodowego nie budzi zastrzeżeń, albowiem nie wykracza poza ramy swobodnej ich oceny, jest dokładna i nie wykazuje błędów logicznych.

Zgodnie z zasadami trafnej reakcji karnej (art. 2 § 1 pkt 1 k.p.k.), prawdy materialnej (art. 2 § 2 k.p.k.), obiektywizmu (art. 4 k.p.k.) i swobodnej oceny dowodów (art. 7 k.p.k.), Sąd meriti był zobowiązany do poddania w toku procesu, w tym w szczególności w fazie wyrokowania, szczegółowej analizie wszelkie okoliczności sprawy istotne z punktu widzenia prawidłowego rozstrzygnięcia o przedmiocie procesu. Z taką samą uwagą i według tożsamych reguł Sąd ten powinien rozważyć i ocenić dowody obciążające jak i odciążające. Następnie zaś niezbędnym jest, w odniesieniu do powyższych kwestii, zajęcie kompleksowego, logicznego i wyczerpującego stanowiska w części motywacyjnej wyroku – wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 6 grudnia 2011 roku, sygn. akt II AKa 369/11.

Zdaniem Sąd Okręgowy, Sąd Rejonowy dokonał oceny zebranego w sprawie i w całości ujawnionego materiału dowodowego
w sposób czyniący zadość wyżej wskazanym standardom. Stanowisko to potwierdza analiza akt sprawy i uzasadnienie wyroku, w którym prawidłowo wskazano, jakie fakty zostały uznane za udowodnione i jakie dowody były podstawą ich przyjęcia. Ocena materiału dowodowego nie budzi zastrzeżeń, albowiem nie wykracza poza ramy swobodnej ich oceny, jest dokładna i nie wykazuje błędów logicznych.

Podkreślić przy tym także należy, że uzasadnienie zaskarżonego wyroku odpowiada wymogom z art. 424 § 1 i 2 k.p.k. i w pełni pozwala na kontrolę prawidłowości zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Sąd Odwoławczy podnosi, iż pisemne uzasadnienie wyroku jest przedstawieniem motywów rozstrzygnięć zawartych w części dyspozytywnej wyroku i składa się z trzech zasadniczych części, zawierających uzasadnienie strony faktycznej (art. 424 § 1 punkt 1 k.p.k.), prawnej (art. 424 § 1 punkt 2 k.p.k.) oraz kary, środków karnych i innych rozstrzygnięć (art. 424 § 2 k.p.k.). Taka budowa uzasadnienia odpowiada prawidłom logiki i potrzebom procesowym, a więc najpierw fakty, potem dowody, a w końcu subsumowanie faktów pod ustawę karną i wymiar kary.

Przeprowadzając więc kontrolę instancyjną w powyższym zakresie, Sąd Odwoławczy podnosi, iż lektura uzasadnienia zaskarżonego wyroku pozwala na stwierdzenie, że zostało ono sporządzone w sposób odpowiadający przypomnianym powyżej regułom. I tak w szczególności, Sąd Rejonowy w części faktycznej uzasadnienia precyzyjnie ustalił przebieg zdarzeń i to w sposób pozwalający na zakwalifikowanie ich pod określony przepis ustawy karnej. Dalej Sąd Rejonowy, na co wskazuje treść uzasadnienia, jasno wskazał na podstawie których dowodów ustalił ów stan faktyczny i wreszcie dokonał kompleksowej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie arbitralnie, lecz szczegółowo wyjaśniając, dlaczego jednym dowodom odmawia wiary, a innym nie.

Nadto Sąd Okręgowy podnosi, iż uzasadnienie zaskarżonego wyroku w pozostałych częściach, to jest w części prawnej i części dotyczącej rodzaju i wymiaru wymierzonej oskarżonemu kary również odpowiada wymogom art. 424 k.p.k. W szczególności Sąd Rejonowy w sposób zwięzły wskazał tak kwalifikację prawną czynów oskarżonego J. R., jak i podstawę prawną rozstrzygnięcia, i wreszcie przytoczył wszystkie okoliczności, które miał na uwadze przy wymiarze kary.

W niniejszej sprawie jedynie pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego złożył w terminie wniosek o sporządzenie na piśmie uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 17 kwietnia 2019 roku, dlatego też, w myśl art. 423 § 1a k.p.k., Sąd Okręgowy ograniczy dalszą cześć swojego uzasadnienia jedynie do zarzutu podniesionego w apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego.

Przypomnieć zatem należy, że pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej nie kwestionował ustaleń faktycznych, zastosowanej do przypisanych oskarżonemu czynów kwalifikacji prawnej, jak i wymierzonej oskarżonemu kary zasadniczej. Pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej zaskarżył wyrok Sądu I instancji jedynie w zakresie braku rozstrzygnięcia o obowiązku naprawienia przez oskarżonego szkody wyrządzonej przestępstwem, czyli zarzucił obrazę art. 415 § 1 k.p.k.

Odnosząc się zatem do tak sformułowanego zarzutu apelacji pełnomocnika oskarżycielki posiłkowej, Sąd Okręgowy wskazuje, że w pełni podzielił stanowisko Sądu I instancji o braku podstaw do orzeczenia obowiązku naprawienia szkody.

W myśl art. 415 § 1 k.p.k., w razie skazania oskarżonego sąd orzeka obowiązek naprawienia, w całości lub w części, szkody. Jednak zgodnie z treścią zdania drugiego tego przepisu, obowiązku naprawienia szkody nie orzeka się, jeżeli o roszczeniu tym prawomocnie już orzeczono. Celem zakazu orzekania o obowiązku naprawienia szkody, skoro o roszczeniu tym prawomocnie już orzeczono, było niedopuszczenie do podwójnej egzekucji tej samej kwoty.

W niniejszej sprawie roszczenia wynikające z popełnienia przestępstw przypisanych oskarżonemu są objęte prawomocnym nakazem zapłaty z dnia 11 lutego 2016 roku, wydanym przez Sąd Rejonowy w Pile w postępowaniu upominawczym o sygnaturze V GNc 125/16.

Sąd Okręgowy w pełni podziela, zacytowane zresztą przez Sąd I instancji, poglądy Sądu Najwyższego, że w sprawach, w których oskarżonymi są członkowie zarządu spółek kapitałowych, zachodzi szczególna łączność podmiotowa roszczenia, gdyż art. 299 § 1 k.s.h. kształtuje tożsamość podmiotową wymaganą przez art. 415 § 1 zd. 2 k.p.k. Według Sądu Najwyższego łączność podmiotów zobowiązanych do zapłaty zasądzonego roszczenia wynika bowiem z samej struktury organizacyjnej spółki. Brak jest bowiem różnicy pomiędzy wierzytelnością przysługującą pokrzywdzonemu od spółki jako osoby prawnej i od oskarżonego jako prezesa zarządu tej spółki, osoby fizycznej reprezentującej ten podmiot. Oznacza to, że choć występują odmiennie określone podmioty, to art. 299 § 1 k.s.h. tworzy pomiędzy nimi nierozerwalną łączność pozwalającą na uznanie istnienia ich tożsamości wobec istniejącej wierzytelności. Członek zarządu spółki jest bowiem subsydiarnie odpowiedzialny za zobowiązanie spółki wynikające z tego samego roszczenia. W doktrynie podnosi się także argument odwołujący się do wykładni funkcjonalnej art. 415 § 1 zd.2 k.p.k., wskazując, że ratio legis tego przepisu sprowadza się do zapobieżenia funkcjonowaniu w obrocie prawnym tytułów egzekucyjnych wynikających z dochodzenia tego samego roszczenia w postępowaniu karnym i innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę.

W pełni zasadnie zatem Sąd I instancji uznał, w kontekście powyższego, że nie jest także celowe nakładanie obowiązku naprawienia szkody na podstawie art. 46 § 1 k.k. wobec możliwości wyegzekwowania zasądzonego roszczenia z majątku oskarżonego w oparciu o podstawę z art. 299 § 1 k.s.h. (vide: wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 26 lutego 2014 r., III KK 429/13, LEX nr 1446451, z dnia 26 stycznia 2016 r., V KK 323/15, LEX nr 1970396, z dnia 18 stycznia 2013 r., V KK 378/12, LEX nr 1277805).

Wreszcie wskazać należy, że nałożenie obowiązku naprawienia szkody w wypadku zaistnienia przeszkody określonej w art.415§1 zd.2 k.p.k. nie jest możliwe nawet wtedy, gdyby w świetle przepisów prawa karnego materialnego jego nałożenie byłoby obligatoryjne, ratio legis bowiem tego przepisu, jak już wcześniej wspominano, sprowadza się do wyeliminowania sytuacji, w której w związku z tą samą szkodą dochodzi do dwóch tytułów egzekucyjnych (wyrok Sądu Najwyższego z 5 listopada 2008 roku V KK 150/08 KZS 2099 nr 7-8 poz. 44; wyrok sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 1 sierpnia 20012 roku II Aka 198/12 Legalis). Zaś zakaz w przepisie tym normowany, stanowiący tzw. klauzulę antykumulacyjną, odnosi się do każdego określonego w ustawie przypadku orzekania karnoprawnego obowiązku naprawienia szkody i obowiązuje niezależnie od tego, czy zasądzone w postepowaniu cywilnym roszczenie zostało wyegzekwowane.

Reasumując w pełni zasadnie Sąd I instancji nie orzekł w zaskarżonym wyroku o obowiązku naprawienia szkody.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy, nie znajdując podstaw do ingerencji w zaskarżone orzeczenie, zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł w punkcie II wyroku z dnia 17 kwietnia 2019 roku.

/M. Z./