Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 345/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Szamotułach z dnia 10 grudnia 2019 roku, sygnatura akt II K 1157/18

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ pełnomocnik oskarżyciela subsydiarnego

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

Zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

XXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

XXXXXX

XXXXXX

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

XXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

XXXXXX

XXXXXX

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

XXXXXXXXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

XXXXXXXXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1

Obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia, to jest art. 7 i 410 k.p.k. oraz art. 193 §1 k.p.k.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

W. W. oskarżono o popełnienie przestępstwa z art. 177 § 2 k.k.

(akt oskarżenia- karta 1 - 6 akt II K 117/18)

Wyrokiem z dnia 10 grudnia 2019 roku Sąd Rejonowy w Szamotułach uniewinnił W. W. od zarzutu popełnienia przestępstwa z art. 177 § 2 k.k., a z pisemnego uzasadnienia wyroku wynika, że Sąd I instancji oparł się na opinii biegłego P. Z., sporządzonej w toku umorzonego postępowania przygotowawczego, nie podzielił wniosków opinii biegłego R. Ł., sporządzonej w toku postępowania sądowego, a w konsekwencji uznał, że W. W. nie wyczerpał swoim zachowaniem znamion przestępstwa z art. 177 § 2 k.k. i dlatego oskarżonego uniewinniono.

(wyrok – karta 120 akt; pisemne uzasadnienie – karty 125 – 133 akt II K 1157/18)

Z wyrokiem tym nie zgodził się pełnomocnik oskarżyciela subsydiarnego, zarzucając obrazę przepisów postępowania, to jest art. 7 i 410 k.p.k. oraz art. 193 §1 k.p.k., która miała wpływ na treść orzeczenia, a także błąd w ustaleniach faktycznych, wnosząc w konsekwencji o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Szamotułach do ponownego rozpoznania.

(apelacja pełnomocnika oskarżyciela subsydiarnego – karty 141 – 153 akt II K 117/18)

Sąd Odwoławczy, niestety, podziela zarzuty wywiedzionej w niniejszej sprawie apelacji, gdyż w sprawie zabrakło prawidłowej racjonalnej oceny zebranego materiału dowodowego, co skutkowało błędem w ustaleniach faktycznych, iż działanie oskarżonego nie wyczerpało znamion zarzucanego mu przestępstwa z art. 177 § 2 k.k.

Przechodząc zaś do realiów niniejszej sprawy, to Sąd Rejonowy przeprowadził w niniejszej sprawie wyczerpujące postępowanie dowodowe, na co wskazuje nie tylko zawartość akt niniejszej sprawy, ale przede wszystkim dowody przeanalizowane przez ten Sąd w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Sąd Okręgowy z kolei, przeprowadzając kontrolę instancyjną zaskarżonego orzeczenia, nie dostrzegł, aby istniała konieczność przeprowadzenia jeszcze jakiegoś innego dowodu, który pomógłby w ustaleniu przebiegu przedmiotowego zdarzenia, gdyż jego zdaniem zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje na to, iż oskarżony popełnił zarzucane mu przestępstwo.

Następnie Sąd Rejonowy dokonał oceny zebranego w sprawie i w całości ujawnionego materiału dowodowego, ale – przynajmniej w zakresie opinii biegłego R. Ł. – nie uczynił tego w sposób czyniący zadość obowiązującym w tym względzie zasadom (art. 7 k.p.k.). Każdy z ujawnionych w toku przewodu sądowego dowodów poddany został ocenie. Potwierdza to analiza akt sprawy i uzasadnienie wyroku, w którym wskazano, jakie fakty zostały uznane za udowodnione i jakie dowody były podstawą ich przyjęcia. Jednak ocena materiału dowodowego budzi zastrzeżenia, albowiem wykracza poza ramy swobodnej ich oceny, nie jest dokładna i wykazuje błędy logiczne.

Podkreślić przy tym należy, że żadna ze stron nie kwestionowała materiału dowodowego, ujawnionego w toku postępowania sądowego.

Niestety przeprowadzenie wyczerpującego postępowania dowodowego nie ustrzegło Sądu I instancji przed błędną, nielogiczną i nieprzekonywującą oceną dowodów, a w konsekwencji wadliwą oceną zachowania oskarżonego W. W., jako niewyczerpującego znamion zarzucanego mu przestępstwa.

Przypomnieć w tym miejscu należy, że polska procedura karna wyłącza możliwość odczytywania zeznań złożonych w charakterze świadka przez osobę, która następnie uzyskała status oskarżonego. Wprawdzie sąd może za zgodą stron odczytać na rozprawie głównej wszelkie protokoły przesłuchania świadków i oskarżonych, sporządzone w postępowaniu przygotowawczym, albo w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę, jednakże nie dotyczy to sytuacji, w której nastąpiła zmiana roli procesowej ze świadka na oskarżonego, o czym stanowi art. 389 § 1 k.p.k. zezwalając w takiej sytuacji jedynie na odczytywanie i to w odpowiednim zakresie, protokołów, ale wyjaśnień, złożonych przez oskarżonego.

Z powyższego wprost zatem wynika, że wypowiedzi oskarżonego, których udzielił on będąc przesłuchiwany w charakterze świadka, nie posiadając jeszcze statusu podejrzanego, czy oskarżonego, nie mogą w żaden sposób zostać następnie wykorzystane, jako materiał dowodowy w danej sprawy.

Na etapie postępowania przygotowawczego, prowadzonego w tej sprawie przed wniesieniem subsydiarnego aktu oskarżenia, wydane zostało postanowienie o powołaniu biegłego P. Ż., celem wydania opinii na okoliczność, jaki był przebieg wypadku, co było jego przyczyną i czy istniała możliwość uniknięcia wypadku drogowego, a jeżeli tak, to w jaki sposób. I w następstwie wykonania powyższego postanowienia, biegły sporządził w dniu 2 października 2017 roku opinię (karty 131 – 139 v akt PR 2 Ds. 1906.2018), która następnie została uznana przez Sąd I instancji za w pełni wiarygodny materiał dowodowy i dalej, która stała się dla tegoż Sądu podstawą do czynienia ustaleń faktycznych sprawy. I nie byłoby w tego typu postępowaniu Sądu I instancji nic nieprawidłowego, gdyby nie to, że biegły opierał się przy sporządzaniu tej opinii, między innymi, na zeznaniach złożonych w dniu 27 sierpnia 2016 roku przez W. W. (karty 18v, 19 akt PR 2 Ds. 1906.2018), przesłuchiwanego wówczas - jeszcze na etapie postępowania przygotowawczego - w charakterze świadka - strona 7 opinii.

Skoro zatem tak, to oczywistym jest, że biegły sporządził na zakreślone mu tezy dowodowe opinię, uwzględniając przy jej wydawaniu to, co na temat okoliczności zdarzenia mówił w charakterze świadka W. W., nie posiadający jeszcze wówczas statusu oskarżonego, czy nawet podejrzanego. Jeżeli zatem tak, to oczywistym jest, że Sąd Rejonowy ominął wynikający z art. 389 § 1 k.p.k. zakaz. Wydając bowiem zaskarżony obecnie wyrok, Sąd Rejonowy uczynił to właśnie w oparciu o rzeczoną opinię, która została sporządzona, jak zostało powyżej niniejszego uzasadnienia wskazane, w oparciu o objęty zakazem dowodowym materiał dowodowy.

Na okoliczność powyższą zwrócił już uwagę Sąd Rejonowy, rozpoznający zażalenie pokrzywdzonego K. W. na postanowienie o umorzeniu śledztwa, wskazując, że po odebraniu wyjaśnień od W. W. niezbędne będzie powołanie innego biegłego z dziedziny rekonstrukcji wypadków, nie będącego pod wpływem uprzednich zeznań tej osoby złożonych w charakterze świadka (postanowienie z dnia 15 czerwca 2018 roku – karta 157 akt PR 2 Ds. 1906.2018)

Reasumując Sąd II instancji stwierdza, że Sąd Rejonowy dopuścił się naruszenia obowiązującego, a powołanego powyżej przepisu postępowania karnego.

W myśl art. 193 § 1 k.p.k., jeżeli stwierdzenie okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy wymaga wiadomości specjalnych, zasięga się opinii biegłego albo biegłych. Owe wiadomości specjalne muszą pozostawać w związku z realiami faktycznymi sprawy, co oznacza, że opinia musi mieć zakotwiczenie w zgromadzonym materiale dowodowym.

W toku postępowania sądowego, zainicjowanego subsydiarnym aktem oskarżenia, w dniu 17 czerwca 2019 roku, Sąd Rejonowy dopuścił dowód z opinii biegłego z dziedziny rekonstrukcji wypadków R. Ł. (postanowienie – karta 52 – 53 akt II K 1157/18).

W opinii z dnia 28 sierpnia 2019 roku (karty 61 – 92 akt II K 1157/18) oraz w trakcie przesłuchania w dniu 3 października 2019 roku (karty 105v – 107 akt II K 1157/18), biegły – bazując na poczynionych przez siebie obliczeniach na podstawie śladów na miejscu zdarzenia, pozostawionych przez motocykl pokrzywdzonego i samochód oskarżonego – wskazał, że sytuację zagrożenia swoim zachowaniem i postępowaniem na drodze stworzył kierujący samochodem S. (...), który w trakcie podejmowania i wykonywania manewru skrętu w lewo nie zachował szczególnej ostrożności, co skutkowało wjechaniem na tor jazdy wykonującego już manewr wyprzedzania motocyklisty. Takie zachowanie i postępowanie oskarżonego stanowiło wyłączną przyczynę zaistnienia przedmiotowego wypadku.

Zdaniem Sądu Okręgowego, zarówno opinia pisemna, jak i zeznania biegłego, są wyczerpujące i przekonywujące, potwierdzone poczynionymi, i w żaden sposób nie podważonymi, obliczeniami, a zatem dowody te są wiarygodne.

Jednak Sąd Rejonowy nie podzielił opinii biegłego R. Ł. i jej wniosków, gdyż zdaniem Sądu Rejonowego oskarżony prawidłowo wykonywał manewr skrętu w lewo, ponieważ zwolnił do prędkości umożliwiającej wykonanie skrętu, a także odpowiednio wcześniej sygnalizował kierunkowskazem zamiar skrętu w lewo.

Sąd Okręgowy powyższych ustaleń Sądu I instancji nie kwestionuje, ale zauważa, że dla bezpiecznego wykonania manewru skrętu w lewo nie wystarczy zwolnienie i włączenie kierunkowskazu. W tym bowiem momencie konieczne, niezbędne przed rozpoczęciem skrętu, jest upewnienie się, czy na przeciwległym pasie ruchu nie ma pojazdów i to zarówno jadących z przeciwnego kierunku na pasie przez który należy przejechać, jak i jadących z tyłu i wykonywujących już manewr wyprzedzania samochodu, który zamierza skręcić.

Jak wynika z opinii i obliczeń biegłego, na podstawie śladów na miejscu zdarzenia, pozostawionych przez motocykl pokrzywdzonego i samochód oskarżonego, oskarżony nie zachował tej szczególnej ostrożności, nie upewnił się czy nikt go nie wyprzedza, dlatego to on, skręcając, zajechał drogę już wyprzedzającemu go motocyklowi.

Zdaniem Sądu Okręgowego, dyskwalifikując opinię biegłego R. Ł.odnośnie przyczyny zaistnienia przedmiotowego wypadku, Sąd Rejonowy dopuścił się dowolnej, niczym nie popartej, oceny tego dowodu, zwłaszcza w zakresie poczynionych przez biegłego obliczeń, co bez wątpienia miało wpływ na treść zaskarżonego wyroku.

Podsumowując, skarżąca we wniesionej apelacji wykazała konkretne uchybienia w zakresie zasad logicznego rozumowania, których dopuścił się Sąd Rejonowy w wyciąganiu wniosków z prawidłowo zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego, co więcej, skarżąca wykazała merytoryczną niesłuszność wniosku Sądu I instancji co do tego, że oskarżony prawidłowo wykonywał manewr skrętu w lewo.

Mankamenty rozumowania Sądu Rejonowego musiały skutkować uchyleniem zaskarżonego orzeczenia i przekazaniem sprawy w zakresie czynu zarzucanego oskarżonemu, do ponownego rozpoznania w pierwszej instancji.

I tu dochodzimy do istoty tej sprawy, a więc popełnienia przez Sąd I instancji błędu w ustaleniach faktycznych.

Błąd istotnych ustaleń faktycznych zachodzi wówczas, gdy treść dokonanych ocen i wniosków wyprowadzonych przez sąd nie odpowiada zasadom rozumowania, a błąd mógł mieć wpływ na treść orzeczenia. Uchybienie to może mieć postać „błędu braku” albo „błędu dowolności", czyli nieprzestrzegania dyrektyw obowiązujących przy ocenie dowodów (art. 7 k.p.k.) np. błąd logiczny, zlekceważenie niektórych dowodów, danie wiary dowodom nieprzekonywającym, bezpodstawne pominięcie określonych twierdzeń dowodowych, czy oparcie się na faktach w istocie nieudowodnionych. W obu wypadkach, uchybienie dotyczy sytuacji, w której dowody stanowiące podstawę orzeczenia zostały prawidłowo ujawnione i ocenione.

Zgodnie z przepisem art. 177 § 1 k.k., kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3, a w myśl § 2 tegoż artykułu, jeżeli następstwem wypadku jest śmierć innej osoby albo ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

W kontekście powyższego, a przede wszystkim wadliwie ocenionej opinii biegłego R. Ł., nie może budzić wątpliwości, iż Sąd Rejonowy popełnił błąd przyjmując, iż oskarżony nie naruszył zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym wykonując w dniu zdarzenia manewr skrętu w lewo, gdyż oskarżony nie zachował niezbędnej w tym momencie ostrożności, nie upewnił się czy nikt go nie wyprzedza, dlatego to on, skręcając, zajechał drogę już wyprzedzającemu go motocyklowi.

Wadliwe ustalenie stanu faktycznego niniejszej sprawy musiało skutkować uchyleniem zaskarżonego orzeczenia i przekazaniem sprawy w zakresie czynu zarzucanego oskarżonemu, do ponownego rozpoznania w pierwszej instancji.

Wniosek

uchylenie zaskarżonego wyroku

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zważywszy na ewidentny błąd w ustaleniach faktycznych Sądu Rejonowego, konieczne było uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Sąd I instancji.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

0.1XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

Zwięźle o powodach zmiany

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

Bezwzględna przyczyna odwoławcza

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☒ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

4.1.

Sąd odwoławczy nie może skazać oskarżonego, który został uniewinniony

☒ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Na skutek oczywistej obrazy przepisów postępowania i oczywistego błędu w ustaleniach faktycznych Sąd I instancji uniewinnił oskarżonego, a zarzut postawiony W. W. w akcie oskarżenia jest zasadny.

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Rozpoznając ponownie sprawę, Sąd I instancji winien, mając na uwadze powyższe uwagi, przeprowadzić ponownie postępowanie sądowe, a następnie ocenić, i to zgodnie z obowiązującymi w tym przedmiocie regułami, zgromadzony materiał dowodowy i rozważyć, czy materiał ten rzeczywiście nie potwierdza zarzutu aktu oskarżenia w opisanym przez pełnomocnika oskarżyciela subsydiarnego kształcie, czy jednak zarzut ten jest zasadny.

Sporządzając zaś pisemne uzasadnienie wydanego wyroku, Sąd Rejonowy winien, pamiętając o treści art. 424 k.p.k., dokładnie i szczegółowo przedstawić dokonaną przez siebie ocenę materiału dowodowego i wnioski z niego wynikające, zastosowaną kwalifikację oraz ewentualnie wymierzoną oskarżonemu karę, tak, aby rozpoznając ewentualne przyszłe apelacje, Sąd Odwoławczy mógł dokonać oceny prawidłowości rozumowania Sądu I instancji.

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

XXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

XXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

7.  PODPIS

/Małgorzata Ziołecka/