Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 maja 2015 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący SSO Hanna Bartkowiak

Sędziowie SSO Ewa Taberska ( spr.)

SSO Małgorzata Winkler - Galicka

Protokolant st. prot. M. K.

przy udziale Prokuratora Prokuratury Wojskowej del. do Prokuratury Okręgowej A. H.

po rozpoznaniu w dniu 30 kwietnia 2015 r.

sprawy B. H.

oskarżonej o przestępstwo z art. 157 § 2 kk

z powodu apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonej

od wyroku Sądu Rejonowego w Gnieźnie

z dnia 29 grudnia 2014 r. sygn. akt II K 641/14

1.  Zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

- na podstawie art. 66 § 1 i 2 kk w zw. z art. 67 § 1 kk warunkowo umarza postępowanie karne w stosunku do B. H. o czyn z art. 217 § 1 kk na okres 2 (dwóch) lat tytułem próby

- na podstawie art. 67 § 3 kk orzeka wobec B. H. na rzecz małoletniego M. P. nawiązkę w kwocie 5000 (pięć tysięcy) złotych

- uchyla punkt 3 i 4

- zasądza od B. H. na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe za I instancję w kwocie nie przekraczającej kwoty 500 złotych

2. W pozostałym zakresie odnośnie opisu czynu przypisanego w punkcie 1 z art. 217 § 1 kk zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy.

3. Zwalnia oskarżoną od zwrotu Skarbowi Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze oraz od uiszczenia opłaty za obie instancje.

M. G. H. E. T.

UZASADNIENIE

B. H. została oskarżona o to, że:

w dniu 18 listopada 2013 roku w miejscowości S.na terenie (...), uderzyła dłonią w twarz małoletniego M. P., w wyniku czego pokrzywdzony zachwiał się i uderzył prawą stroną głowy o stojącą szafkę przez co doznał obrażeń ciała, które naruszyły prawidłowe czynności narządów ciała na okres poniżej siedmiu dni

tj. o przestępstwo z art. 157 § 2 k.k.

Wyrokiem z dnia 29 grudnia 2014 r. Sąd Rejonowy w Gnieźnie (sygn. akt II K 641/14):

–

oskarżoną B. H.uznał za winną tego, że w dniu 18 listopada 2013 roku w miejscowości S.na terenie (...)uderzyła dłonią w twarz małoletniego M. P.naruszając jego nietykalność cielesną, tj. przestępstwa z art. 217 § 1 k.k. i za to, na podstawie art. 217 § 1 k.k. w zw. z art. 33 § 1 i 3 k.k. wymierzył jej karę grzywny w wysokości 50 stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 10 złotych;

–

na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. oraz art. 70 § 1 pkt 2 k.k. warunkowo zawiesił wykonanie wymierzonej oskarżonej w punkcie 1 wyroku kary grzywny na okres 1 roku próby;

–

na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonej środek karny w postaci obowiązku zadośćuczynienia za doznaną krzywdę poprzez zapłatę na rzecz małoletniego M. P., reprezentowanego przez matkę K. P. kwoty 400 złotych;

–

na podstawie art. 627 k.p.k. i art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23.06.1973 r. o opłatach w sprawach karnych zasądził od oskarżonej na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe w części w kwocie 500 zł zwalniając ją od ich uiszczenia w pozostałej części.

Powyższy wyrok został zaskarżony w całości przez obrońcę oskarżonej, który zarzucił rozstrzygnięciu naruszenie prawa materialnego – art. 66 k.k. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy spełnione zostały wszystkie ustawowe przesłanki do warunkowego umorzenia postępowania w niniejszej sprawie.

Obrońca oskarżonej wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i warunkowe umorzenie postępowania karnego wobec oskarżonej B. H..

Ponadto, na podstawie art. 452 § 2 k.p.k. obrońca oskarżonej wniósł o uzupełnienie przewodu sądowego i przeprowadzenie dowodu z orzeczenia dyscyplinarnego z dnia 29 października 2014 r. wydanego wobec B. H..

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonej zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności Sąd Odwoławczy podnosi, iż skarżący nie kwestionował poczynionych przez Sąd Rejonowy ustaleń faktycznych oraz zastosowanej do przypisanego oskarżonej czynu kwalifikacji prawnej. Zauważyć należy, iż orzeczenie co do winy i sprawstwa oskarżonej wydane w przedmiotowej sprawie jest oparte na całokształcie materiału dowodowego zebranego w sprawie, który został poddany wnikliwej analizie bez przekroczenia zasady swobodnej oceny dowodów. Analiza ustaleń poczynionych przez Sąd Rejonowy znajduje pełne odzwierciedlenie we wnioskach zawartych w uzasadnieniu wyroku, które czyni zadość wymogom art. 424 § 1 i 2 k.p.k., co w pełni pozwala na przeprowadzenie kontroli instancyjnej.

Także Sąd Okręgowy nie dostrzegł podstaw do ingerencji w powyższym zakresie w zaskarżony wyrok (brak przesłanek z art. 439 k.p.k.) i dlatego też rozważania swoje ograniczył tylko do zarzutu apelacji, to jest naruszenia prawa materialnego – art. 66 k.k. poprzez jego niezastosowanie.

W dalszej kolejności stwierdzić należy, iż wbrew twierdzeniom obrońcy oskarżonej Sąd Rejonowy nie dopuścił się obrazy prawa materialnego – art. 66 k.k. poprzez jego niezastosowanie.

Zarzut obrazy prawa materialnego może być zasadny tylko wówczas, gdy dotyczy zastosowania lub niezastosowania przepisu zobowiązującego sąd do jego bezwzględnego respektowania. Jeżeli zaś ustawa stwarza tylko fakultatywną możliwość zastosowania określonego przepisu prawa materialnego – jak w przypadku art. 66 § 1 k.k. - to przez niezastosowanie tego przepisu sąd nie dopuszcza się jakiegokolwiek, nie mówiąc już o rażącym, naruszenia prawa. Warunkowe umorzenie ma charakter fakultatywny, co oznacza, że nawet mimo ziszczenia się wszystkich przesłanek jego stosowania sąd nie musi go zastosować. Owo ziszczenie się przesłanek warunkowego umorzenia ma charakter warunku progowego, koniecznego, ale niewystarczającego, istotna jest bowiem wola Sądu.

Niemniej, zdaniem Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie zaistniały warunki do zastosowania wobec oskarżonej B. H. instytucji warunkowego umorzenia postępowania.

Zgodnie z art. art. 66 § 1 i 2 k.k. sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy nie karanego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa. Warunkowego umorzenia nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 3 lata pozbawienia wolności. Instytucja warunkowego umorzenia powinna, zgodnie z założeniami ustawodawcy, przyczynić się w większym stopniu do likwidacji konfliktu wywołanego przestępstwem i znajdować szersze zastosowanie tam, gdzie nie ma potrzeby, ze względu na cele kary, jej wymierzania, a nawet kontynuowania postępowania karnego i doprowadzania do wyroku skazującego

W ocenie Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie brak jest wątpliwości co do popełniania przez oskarżoną B. H. czynu zabronionego, sam obrońca oskarżonej tego faktu nie negował. Podkreślić przy tym należy, iż warunkiem zastosowania instytucji warunkowego umorzenia postępowania nie jest przyznanie się do winy oskarżonego. Jedną z przesłanek warunkowego umorzenia postępowania karnego - zgodnie z art. 66 § 1 k.k. - jest wymóg, aby okoliczności popełnienia czynu nie budziły wątpliwości. Nie może być zatem wątpliwości ani co do tego, że oskarżony wypełnił wszystkie znamiona zarzucanego mu czynu wymienione w konkretnym przepisie, zawierającym opis danego przestępstwa, jak i że spełnione zostały warunki odpowiedzialności konieczne do uznania kogoś za sprawcę przestępstwa ujęte w części ogólnej Kodeksu karnego.

W realiach konkretnej sprawy, stojąc na gruncie zgromadzonego materiału dowodowego, Sąd Okręgowy, podobnie jak Sąd Rejonowy, nie miał wątpliwości, iż oskarżona B. H.swoim zachowaniem wyczerpała znamiona czynu z art. 217 § 1 k.k., bowiem w dniu 18 listopada 2013 roku w miejscowości S.na terenie (...)uderzyła dłonią w twarz małoletniego M. P.naruszając jego nietykalność cielesną.

Sąd Odwoławczy uznał, że dotychczasowy sposób życia B. H., jej uprzednia niekaralność, prowadzenie ustabilizowanego trybu życia, przestrzeganie jak dotąd porządku prawnego uzasadnia przypuszczenie, że pomimo nie wymierzenia oskarżonej kary i warunkowego umorzenia postępowania karnego w stosunku do tej oskarżonej, będzie ona przestrzegała porządku prawnego, zaś w szczególności nie dopuści się popełnienia nowego przestępstwa. W ocenie Sądu Okręgowego popełnienie przez oskarżoną zarzucanego jej czynu miało charakter epizodyczny, na co wskazują właściwości i warunki osobiste oskarżonej, jak również jej dotychczasowy sposób życia. Oskarżona od ponad 30 lat jest nauczycielem i w tym czasie w sposób właściwy wywiązywała się z powierzonych jej obowiązków pedagogicznych, o czym świadczą liczne dyplomy i podziękowania za współpracę wystawione przez rozmaite instytucje.

W ocenie Sądu Odwoławczego pamiętać należy, iż orzekanie o karze ma charakter indywidualny i jest procesem do pewnego stopnia subiektywnym, obejmującym dokonanie wyboru i zastosowanie odpowiedniej represji karnej właściwej dla konkretnej sytuacji i konkretnego sprawcy. W okolicznościach niniejszej sprawy, z pozoru niezwykle łagodna kara wymierzona przez Sąd I instancji, a mianowicie kara grzywny, której wykonanie zostało warunkowo zawieszone na okres 1 roku próby oraz środek karny w postaci obowiązku zadośćuczynienia za doznaną krzywdę poprzez zapłatę kwoty 400 złotych, niesie za sobą niezwykle uciążliwe konsekwencje dla oskarżonej. Mianowicie, zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz.U.2014.191 j.t. ze zm.) z uwagi na prawomocne skazanie za przestępstwo popełnione umyślnie, stosunek pracy oskarżonej wygasłby z mocy prawa. Oznacza to, że decyzja Sądu I instancji oznaczałaby dla oskarżonej B. H.utratę pracy w (...) w S..

Sąd Odwoławczy zwraca uwagę, iż w związku z zaistniałym zdarzeniem, wobec oskarżonej B. H.prowadzone było postępowanie dyscyplinarne przed Komisją Dyscyplinarną dla Nauczycieli przy Wojewodzie (...), które to postępowania zakończyło się orzeczeniem dyscyplinarnym z dnia 29 października 2014 r. Na mocy tego orzeczenia oskarżonej B. H.została wymierzona kara nagany z ostrzeżeniem. Sąd ad quem podnosi, iż zgodnie z treścią art. 76 ust. 1 Karty Nauczyciela, karami dyscyplinarnymi dla nauczycieli są nagana z ostrzeżeniem, zwolnienie z pracy, zwolnienie z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczycielskim w okresie 3 lat od ukarania i wydalenie z zawodu nauczycielskiego. Jak słusznie zauważył autor apelacji, wszystkie kary, poza tą wymierzoną oskarżonej, wiążą się ze zwolnieniem z pracy. Tymczasem w niniejszej sprawie Komisja Dyscyplinarna dla Nauczycieli, składająca się z pedagogów mających doświadczenie w pracy z dziećmi uznała, że zachowanie oskarżonej nie zasługuje na wydalenie jej z zawodu, zakazanie pracy w charakterze nauczyciela czy nawet zwolnienie z aktualnie wykonywanej pracy, a jedynie na wymierzenie jej kary nagany z ostrzeżeniem. Oskarżona została ukazana przez Komicję Dyscyplinarną karą rodzajowo najłagodniejszą, uznano zatem, iż nie zachodzi konieczność wymierzenia oskarżonej kary skutkującej wydaleniem z pracy.

Z uwagi na powyższe Sąd II instancji zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, iż postępowanie karne wobec oskarżonej B. H. warunkowo umorzył na okres jednego roku tytułem próby.

Sąd Odwoławczy stoi na stanowisku, że w uzasadnionych przypadkach, można osiągnąć cel postępowania karnego i nauczyć sprawcę poszanowania i respektowania ustalonego porządku prawnego pomimo braku ukarania sprawcy zwłaszcza w sytuacjach, gdy już samo postępowanie karne prowadzone w stosunku do sprawcy, mogło być dla niego dostateczną karą, co w ocenie Sądu Odwoławczego miało miejsce w niniejszej sprawie.

Zdaniem Sądu Odwoławczego, okres próby w tak ukształtowanym wymiarze będzie czasem wystarczającym dla uznania, że oskarżona pomimo umorzenia wobec niej postępowania karnego, będzie przestrzegała porządku prawnego, a zwłaszcza, że nie dopuści się ponownie jego naruszenia.

W pozostałym zakresie, a więc zarówno co do przyjętej kwalifikacji prawnej czynu popełnionego przez oskarżoną jak też co do ustalonego stanu faktycznego, Sąd Odwoławczy w pełni podzielił argumenty Sądu Rejonowego i nie znajdując w tym zakresie podstaw do ingerencji w zaskarżone orzeczenie utrzymał je w mocy.

Na podstawie art. 67 § 3 k.k. Sąd Okręgowy orzekł wobec B. H. nawiązkę w kwocie 5 00o złotych na rzecz małoletniego M. P.. Nawiązka stanowi samodzielny środek karny o złożonym charakterze: penalnym (represyjnym), kompensacyjnym, zadośćuczynienia za krzywdę. Orzeczenie nawiązki jest w takich sytuacjach zewnętrznym wyrazem tego, że sprawca popełnił czyn zabroniony, który powinien się spotkać z napiętnowaniem przejawiającym się chociażby w orzeczeniu stosunkowo łagodnego środka karnego, jakim jest nawiązka. Nawiązkę orzeka się w wysokości do 100 000 złotych (art. 48 k.k.).

Mając zatem na uwadze sytuację osobistą i majątkową oskarżonej Sąd Okręgowy uznał, że kwota nawiązki w wysokości 5 000 zł jest adekwatna do stopnia zawinienia oskarżonej, charakteru czynu oraz sytuacji osobistej i finansowej oskarżonej. Pomimo zawieszenie oskarżonej w wykonaniu zawodu nauczyciela, oskarżona otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 2 000 złotych netto. Uiszczenie zatem tej kwoty nawiązki nie powinno wiązać się dla oskarżonej ze zbytnią dolegliwością, zwłaszcza w świetle korzystnego dla oskarżonej rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego i warunkowego umorzenia postępowania wobec niej.

Na podstawie art. 437 § 2 k.p.k., wobec warunkowego umorzenia postępowania karnego w stosunku do oskarżonej, Sąd Okręgowy uchylił punkt 3 i 4 zaskarżanego wyroku tj. w zakresie środka karnego w postaci obowiązku zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz kosztów postępowania.

Na podstawie art. 627 k.p.k. w zw. z art. 629 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. Sąd Okręgowy zasądził od B. H. na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe za I instancję w kwocie nie przekraczającej 500 złotych.

Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. i art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (dz. U. z 1983 , Nr 49, poz. 223 ze zm.) Sąd Odwoławczy zwolnił oskarżoną od zwrotu Skarbowi Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze oraz od uiszczenia opłaty za obie instancje z uwagi na konieczność uiszczenia przez oskarżoną nawiązki w kwocie 5 000 zł oraz kosztów postępowania za I instancję.

M. G. H. E. T.