Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 405/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego Poznań – Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu z dnia 29 stycznia 2024 r., sygn. akt VI K 541/23

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Zarzut podniesiony przez obrońcę oskarżonego M. K. (1): Obraza przepisów postępowania mająca wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art. 7 kpk poprzez dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny materiału dowodowego, w szczególności wyjaśnień oskarżonego, co doprowadziło Sąd I instancji do błędnego przekonania, że oskarżony dopuścił się zarzucanego mu przestępstwa.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Kontrola odwoławcza zaskarżonego orzeczenia nie potwierdziła żadnych wskazanych w apelacji obrońcy oskarżonego nieprawidłowości w przeprowadzonej przez Sąd I instancji weryfikacji wiarygodności materiału dowodowego. Zdaniem Sądu Okręgowego w zdecydowanej większości ocena ta była bezbłędna i przeprowadzona z poszanowaniem wszystkich dyrektyw wartościowania dowodów określonych w art. 7 kpk, a więc zasad wiedzy, doświadczenia życiowego oraz logicznego rozumowania. Sąd I instancji przeanalizował wszystkie zgromadzone dowody, zestawił ich treść ze sobą i przypisał przymiot wiarygodności tym z nich bądź ich częściom, które zasługiwały na przypisanie takiej cechy w świetle art. 7 kpk. Wyjątek stanowią zeznania świadka A. F. (1), którym Sąd I instancji dał wiarę w całości, nie dostrzegając sprzeczności swego stanowiska, wobec zakwestionowania faktu aby oskarżony M. K. (1) miałby pić wódkę żołądkową gorzką w kierowanym przez świadka samochodzie marki V. (...). Sąd Rejonowy nie mógł bowiem uznać za zgodne z prawdą twierdzenia świadka A. F. (1), jednocześnie ustalając, że oskarżony w trakcie kierowania pojazdem marki A. (...), co miało miejsce zanim wsiadł do V. (...), znajdował się w stanie nietrzeźwości w granicach 0,8 – 1,1 % alkoholu. To wskazane wyżej ustalenie faktyczne wynikało z niedania wiary wyjaśnieniom oskarżonego odnośnie spożywania wódki już po zakończeniu kierowania samochodem marki A. (...) w dniu 31 stycznia 2023 r. Dla Sądu Okręgowego było zaś ono w pełni zasadne, uwzględniwszy wewnętrzne sprzeczności w wyjaśnieniach M. K. (1) i brak potwierdzenia ewentualnej do przyjęcia wersji prospektywnej z opinii biegłego medyka sądowego lek. S. P.. Wyjaśnienia oskarżonego w kwestii spożywania alkoholu w dniach 30-31 stycznia 2023 r. nie pozwalały zaś na uczynienie ich podstawą ustaleń faktycznych. Jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, M. K. (1) składając wyjaśnienia dostosowywał ilość i czas picia alkoholu, tak aby korelowały z uzyskanymi wynikami badania stanu jego trzeźwości i aby potwierdzały, że spożycie tych napojów nastąpiło po tym jak przestał kierować samochodem marki A. (...). Znamiennym jest to, że podczas badania stanu trzeźwości, do protokołów użycia A. i A. A 2.0 oskarżony nie informował o spożywaniu alkoholu w postaci wódki, dopiero około godz. 8 rano w dniu 31 stycznia 2023 r. Podał jedynie, że przeddzień wypił 2 litry piwa w godzinach 23.00-24.00. O późniejszym spożywaniu alkoholu powiedział dopiero w czasie przesłuchania w dniu 7 lutego 2023 r. Miałaby to być wyjęta z kurtki podsądnego buteleczka cytrynówki o pojemności 100 ml i zostać wypita w A. (...). Z kolei po wydaniu opinii z zakresu toksykologii, oskarżony w swoich wyjaśnieniach na rozprawie podał, że pojemność butelki była większa, tj. 200 ml i miał mu ją kiedyś zostawić kolega. Cały czas przy tym twierdził, że ten alkohol nie był spożywany po przesiadce do pojazdu kierowanego przez jego zięcia A. F. (1). Co innego zaś wynikało z zeznań ww. świadka, przy czym wedle A. F. tym alkoholem miała być wódka żołądkowa gorzka i miał być przy tym jak oskarżony spożył pozostałą 1/3 część z butelki o pojemności 200 ml już w jego pojeździe V. (...).

W związku z powyższym słuszna była zwrócona przez apelującego uwaga, że Sąd Rejonowy uznał zeznania A. F. (1) za wiarygodne w całości, nie negując tego, iż oskarżony mógł też pić alkohol będąc już w pojeździe świadka. Jednak, wbrew stanowisku apelującego, nie było to wiążąca ocena dla Sądu II instancji. Wręcz należało uznać, iż był to wyraz niekonsekwencji w toku rozważań organu orzekającego, który jednak nie miał ostatecznie wpływu na dokonane przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku bowiem nie wynika aby odtwarzany był stan faktyczny na podstawie omówionych wyżej zeznań A. F. (1), który ewidentnie próbował przez to pomóc oskarżonemu. Przeciwnie, Sąd Rejonowy przyjął, że oskarżony M. K. (1) prowadził pojazd mechaniczny w ruchu lądowym będąc w stanie nietrzeźwości, a potem, do momentu interwencji Policji, żadnego alkoholu już nie spożywał. Znamienne w tym względzie były też zeznania funkcjonariusza Policji M. S. biorącego udział w obserwacji A. F. (1) i jego zatrzymaniu, z których wynikało, że nie widział aby oskarżony po przesiadce do V. (...) pił tam alkohol. Po zatrzymaniu zaś w tym pojeździe nie odnaleziono żadnych butelek, opakowań po czy też z takimi napojami. Wobec powyższego Sąd odwoławczy poza omówioną wyżej kwestią dotyczącą fragmentu zeznań świadka A. F. (1) zaaprobował ocenę dowodów w kształcie dokonanym przez Sąd Rejonowy.

Obrońca oskarżonego nie miał zatem racji negując trafność oceny wiarygodności wyjaśnień oskarżonego M. K. (1) twierdząc, że dowód ten zasługuje w całości na przymiot wiarygodności, ponieważ nie został skutecznie obalony dowodami przeciwnymi jakie zgromadzono w sprawie. Kontrolna analiza materiału dowodowego sprawy prowadzi do odmiennych wniosków – tożsamych ze stanowiskiem organu meriti co do braku wiarygodności tego dowodu osobowego w istotnej dla bytu zarzucanego mu przestępstwa zakresie. Bazując na wyjaśnieniach oskarżonego co do ilości, rodzaju i czasu picia alkoholu rzekomo dopiero po zakończeniu jazdy samochodem marki A. (...), zmienianych bez racjonalnego wytłumaczenia, nie sposób było dokonać spójnych i logicznych ustaleń faktycznych. Zgodzić się zatem należało z Sądem Rejonowym, że wpisywały się one w przyjętą linię obrony w celu uniknięcia odpowiedzialności karnej za zarzucone mu przestępstwo z art. 178a § 1 kk. Nie była przekonującym dla Sądu Okręgowego argumentem podniesiona w apelacji okoliczność, że relacja oskarżonego przedstawiona przed Sądem koreluje z zeznaniami świadka A. F. oraz uzupełniającą opinią z zakresu toksykologii. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało zaś ponad wszelką wątpliwość, że oskarżony musiał spożyć cały alkohol w nieznanej ilości ani rodzaju zanim w dniu 31 stycznia 2023 r. zaczął kierować A. (...). Było to wystarczające do uznania jego winy i sprawstwa, przy uwzględnieniu wyników badania stanu nietrzeźwości oraz opinii biegłej z zakresu toksykologii.

Warto z tego miejsca podkreślić, że odmówienie wiary niektórym zeznaniom lub wyjaśnieniom złożonym przez świadków lub oskarżonych, a w rezultacie ich pominięcie, jako podstawy dowodowej podczas dokonywanych ustaleń faktycznych, nie może być utożsamiane ani z brakiem okoliczności, których tego rodzaju dowód dotyczy w kontekście finalnego rozstrzygnięcia, ani też nie jest wyrazem złamania zasady bezstronności sądu, bowiem odmowa przyznania waloru wiarygodności niektórym z przeprowadzonych dowodów, przy jednoczesnej aprobacie i uwzględnieniu innych dowodów, jest niczym więcej niż realizacją przysługującego sądowi orzekającemu uprawnienia w ramach czynienia ustaleń faktycznych z pełnym uwzględnieniem zasady swobodnej oceny dowodów ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 11 kwietnia 2024 r., sygn. akt II AKa 46/24, Lex nr 3716556). Powyższe wskazanie było konieczne, gdyż znakomita większość twierdzeń apelującego obrońcy opiera się na błędnym założeniu, że samo dokonanie oceny dowodów niekorzystnej dla podsądnego oznacza naruszenie zasady obiektywizmu i czyni przyjęte ustalenia faktyczne błędnymi. Tymczasem, przeprowadzenie weryfikacji materiału dowodowego pod kątem jego wiarygodności przez Sąd Rejonowy w sposób niezadowalający dla sprawcy wcale nie świadczy o naruszeniu zasady obiektywizmu, czy swobodnej oceny dowodów, jeżeli ocena taka uwzględnia wszystkie dyrektywy z art. 7 kpk – tak jak to ma miejsce w kontrolowanej sprawie.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego M. K. (1) od zarzucanego mu czynu, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu Poznań – Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Przeprowadzone postępowanie odwoławcze nie potwierdziło żadnych takich nieprawidłowości w procesie oceny dowodów dokonanym przez Sąd Rejonowy, które rzutowałyby na zasadność wydanego rozstrzygnięcia. Ocena wszystkich dowodów była prawidłowa i zgodna z dyrektywami wymienionymi w art. 7 kpk, tj. zasadami logicznego rozumowania, wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego. Nie było więc podstaw dla wydania w instancji odwoławczej wyroku jakiego oczekiwał obrońca, tj. wyroku uniewinniającego oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu. Ponadto nie zaistniały przyczyny, o których mowa w art. 437 § 2 kpk uzasadniające uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, o co autor apelacji wnosił we wniosku ewentualnym.

Lp.

Zarzut

3.2.

Zarzut podniesiony przez oskarżyciela publicznego:

Obraza przepisu prawa materialnego innego niż kwalifikacja prawna czynu przypisanego oskarżonemu, tj. art. 4 § 1 kk, poprzez jego niezastosowanie i nieprzywołanie w podstawie wymiaru kary, i tym samym wydanie wyroku w oparciu o ustawę obowiązującą nie w dacie czynu, która była względniejsza dla niego, lecz w oparciu o ustawę obowiązującą w dacie orzekania, która nie przewiduje możliwości wymierzenia jedynie kary ograniczenia wolności za popełnienie przestępstwa z art. 178a § 1 kk, w wyniku czego orzeczenie nie odpowiada prawu.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Rację miał prokurator podnosząc, że w przedmiotowej sprawie należało zastosować art. 4 § 1 kk, zgodnie z którym jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy. Wobec tego, że po dacie popełnienia przestępstwa przez oskarżonego a przed wydaniem przez Sąd Rejonowy wyroku doszło do zmiany przepisów karnych zastosowanych w tej sprawie, a chodzi o zaostrzenie wymiaru kary za występek z art. 178a § 1 kk, konieczne było rozważenie czy zastosować ustawę nową, czy tą obowiązującą poprzednio jako względniejszą dla sprawcy. Sąd odwoławczy po przeanalizowaniu tego zagadnienia doszedł do wniosku, że względniejsza dla oskarżonego była ustawa obowiązująca w czasie popełnienia przez niego przypisanego mu czynu zabronionego, ponieważ wtedy przepisy Kodeksu karnego przewidywały łagodniejszą odpowiedzialność karną za prowadzenie pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym, powietrznym albo wodnym w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego. Groziła za to alternatywnie kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2, a obecnie od dnia 1 października 2023 r. sankcję stanowi kara pozbawienia wolności do lat 3. W konsekwencji powyższego zasadnym było zastosowanie na podstawie art. 4 § 1 kk przepisów ustawy karnej obowiązujących w dacie przypisanego oskarżonemu czynu i podanie art. 4 § 1 kk w postawie prawnej wyroku skazującego.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku przez orzeczenie, na podstawie art. 178a § 1 kk w zw. z art. 4 § 1 kk, wobec M. K. (1) kary ograniczenia wolności w wymiarze 8 miesięcy ograniczenia wolności polegającą na wykonywaniu nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wobec uwzględnienia ww. omówionego zarzutu odwoławczego, w pełni zasadny stał się wniosek o zmianę wyroku poprzez dodanie do podstawy skazania art. 4 § 1 kk.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Poza zmianą zaskarżonego wyroku co do wskazania porządku prawnego jaki był podstawą orzekania (omówienie poniżej w tabeli 5.2) zaskarżony wyrok został utrzymany w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Powodem utrzymania wyroku w pozostałej części było nieuwzględnienie zarzutów apelacji obrońcy oskarżonego, jak też brak podstaw wskazanych w art. 439, 440 i 455 kpk, uzasadniających zmianę lub uchylenie wyroku poza granicami zarzutów i wniosków apelacji.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

W pkt 1 zaskarżony wyrok został zmieniony w ten sposób, że na podstawie art. 4 § 1 kk wskazano, iż zastosowanie znajduje ustawa karna w brzmieniu obowiązującym w dacie popełnienia przez oskarżonego przypisanego mu przestępstwa.

Zwięźle o powodach zmiany

Powodem zmiany był skutecznie podniesiony przez prokuratora zarzut odwoławczy omówiony powyżej w rubryce 3.2. Sąd I instancji orzekając nie uwzględnił bowiem nowelizacji przepisu art. 178a § 1 kk, z którego wedle pkt 1 wyroku Sądu Rejonowego oskarżony ponosi odpowiedzialność w tej sprawie. Przepis ten został ostatnio znowelizowany ustawą z dnia 7 lipca 2022 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 2600, ze zm. w Dz.U. z 2023 r. poz. 403), która weszła w życie 1 października 2023 r. i już w czasie procedowania przez Sąd Rejonowy obowiązywało surowsze zagrożenie karą bo w miejsce alternatywnych kar w postaci kary grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 ustawodawca wprowadził karę pozbawienia wolności do lat 3. W związku z tym konieczne było porównanie przepisów w brzmieniu uprzednio obowiązującym (w chwili czynu, tj. w dniu 31 stycznia 2023 r.) z aktualnym kształtem regulacji art. 178a § 1 kk. W efekcie czego Sąd odwoławczy przyznał rację apelującemu prokuratorowi, że względniejsze dla M. K. (1) były przepisy w brzmieniu obowiązującym przed 1 października 2023 r., z uwagi na możliwość wymierzenia na podstawie tego przepisu kary ograniczenia wolności, którą orzeczono w zaskarżonym wyroku i nie była ona przedmiotem apelacji na niekorzyść. W związku z tym w treści zaskarżonego wyroku należało wyraźnie zaznaczyć, że podstawę prawną zawartych w nim rozstrzygnięć co do kary, zgodnie z art. 4 § 1 kk stanowią przepisy kodeksu karnego w brzmieniu obowiązującym na dzień popełnienia przestępstwa będącego przedmiotem kontrolowanej sprawy, czyli w dniu 31 stycznia 2023 r.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2.

Przepis art. 636 § 1 kpk stanowi, że w sprawach z oskarżenia publicznego, w razie nieuwzględnienia środka odwoławczego wniesionego przez oskarżonego lub oskarżyciela posiłkowego, koszty procesu za postępowanie odwoławcze ponosi na ogólnych zasadach ten, kto wniósł środek odwoławczy, a jeżeli środek ten pochodzi wyłącznie od oskarżyciela publicznego – koszty procesu za postępowanie odwoławcze ponosi Skarb Państwa.

Mając na względzie powyżej przytoczoną normę prawną, Sąd Okręgowy zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa zwrot kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze w kwocie 20 zł (ryczałt za doręczenie wezwań i innych pism, co wynika z § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym (Dz. U. z 2013, poz. 663 ze zm.)). Ponadto w oparciu o regulacje art. 8 w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych, Sąd odwoławczy wymierzył podsądnemu opłatę za II instancję w kwocie 180 zł. Sąd Okręgowy nie dostrzegł podstaw uzasadniających zwolnienie podsądnego od obowiązku zwrotu kosztów sądowych, wedle uwarunkowań określonych w art. 624 § 1 kpk.

7.  PODPIS

Hanna Bartkowiak