Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lipca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu IV Wydział Karny–Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Hanna Bartkowiak

Protokolant: prot. sąd. Katarzyna Szymczak

przy udziale starszej posterunkowej Justyny Parafińskiej z Komisariatu Policji Poznań-Stare Miasto w Poznaniu

po rozpoznaniu w dniu 4 lipca 2024 r.

sprawy R. K.

obwinionego o wykroczenie z art. 119 § 1 kw

na skutek apelacji wniesionej przez obwinionego

od wyroku Sądu Rejonowego Poznań – Stare Miasto w Poznaniu

z dnia 23 stycznia 2024 r., sygn. akt VIII K 1204/22

1.  Zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  w punkcie 1 uznaje obwinionego R. K. za winnego tego, że w dniu 15 lipca 2022 r. około godz. 21:48 w P. na ul. (...) AB/C. R. 1, 1A dokonał zniszczenia tablicy zawieszonej na wiacie śmietnikowej dotyczącej zakazu składowania śmieci i odpadów poza terminem wywozu gabarytów określonego harmonogramem, powodując straty wartości 226,30 zł na szkodę Wspólnoty Mieszkaniowej ul. (...) AB/C. R. 1, 1A, to jest wykroczenia z art. 124 § 1kw i za to na podstawie art. 124 § 1kw wymierza mu karę grzywny w wysokości 200 (dwustu) zł;

b)  w miejsce orzeczenia w punkcie 2 na podstawie art. 124 § 4kw orzeka wobec obwinionego R. K. obowiązek zapłaty równowartości wyrządzonej szkody, to jest kwoty 226,30 zł na rzecz Wspólnoty Mieszkaniowej ul. (...) AB/C. R. 1, 1A.

2.  W pozostałym zakresie, tj. w punkcie 3 zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

3.  Zasądza od obwinionego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 50 zł tytułem zwrotu zryczałtowanych kosztów postępowania w sprawach o wykroczenia za instancję odwoławczą oraz wymierza mu opłatę za obie instancje w kwocie 30 zł.

Hanna Bartkowiak

UZASADNIENIE

R. K. został obwiniony o to, że w dniu 15 lipca 2022 r. około godz. 21:48 w P. na ul. (...) AB/C. R. 1,1A dokonał kradzieży tablicy zawieszonej na wiacie śmietnikowej dotyczącej zakazu wystawiania gabarytów poza terminem ustalonym harmonogramem, powodując straty wartości 226,30 zł na szkodę Wspólnoty Mieszkaniowej ul. (...) AB/C. R. 1,1A, to jest o wykroczenie z art. 119 § 1 kw.

Wyrokiem nakazowym z dnia 10 października 2022 r. Sąd Rejonowy Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu uznał obwinionego winnym wyżej wskazanego wykroczenia i za to na podstawie art. 119 § 1 kw w zw. z art. 20 § 1 kw i art. 21 § 1 kw wymierzył mu karę 1 miesiąca ograniczenia wolności, zobowiązując go do wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 godzin w stosunku miesięcznym. Na podstawie art. 119 § 4 kw i art. 22 pkt 1 kw obwiniony został zobowiązany do naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz ww. Wspólnoty Mieszkaniowej, kwoty 226,30 zł (k. 29).

Od powyższego wyroku R. K. wniósł skutecznie sprzeciw, co skutkowało skierowaniem sprawy do rozpoznania na zasadach ogólnych (k. 33).

Po przeprowadzeniu rozprawy Sąd Rejonowy Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu wyrokiem z dnia 23 stycznia 2024 r. uznał obwinionego R. K. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu, tj. wykroczenia z art. 119 § 1 kw i za to na podstawie ww. przepisu wymierzył mu karę 200 zł grzywny. Na podstawie art. 119 § 4 kw orzekł wobec obwinionego obowiązek zapłaty równowartości ukradzionego mienia tj. kwoty 226,30 zł na rzecz Wspólnoty Mieszkaniowej ul. (...) AB/C. R. 1,1A. Sąd zwolnił obwinionego z obowiązku zapłaty kosztów sądowych i nie wymierzył mu opłaty (k. 138).

Apelację od powyższego wyroku złożył obwiniony, zaskarżając to orzeczenie w całości. Skarżący wskazał, że w związku z samowolnym zamontowaniem przedmiotowej plakietki na wiacie śmietnikowej, stanowiącej również jego współwłasność, w niniejszej sprawie powinien znaleźć zastosowanie przepis art. 343 § 2 kc, uprawniający właściciela (współwłaściciela) nieruchomości do przywrócenia jej do stanu pierwotnego. Oznacza to, że czyn jego nie stanowi wykroczenia, gdyż nie jest on bezprawny. Obwiniony zarzucił Sądowi I instancji, że powyższej okoliczności nie wziął pod uwagę przy wyrokowaniu. Ponadto apelujący podkreślał, że wbrew wyrokowi Sądu Rejonowego, plakietka nie została wyniesiona z miejsca jej zniszczenia, ani też nie była powtórnie wytwarzana. Podał też jako motyw jej usunięcia brak zgodności z przepisami obowiązującymi na terenie miasta P., odwołując się w tym zakresie do swoich wyjaśnień złożonych na rozprawie przed Sądem I instancji.

W konkluzji apelujący wniósł o skontrolowanie wyroku Sądu Rejonowego z dnia 23 stycznia 2024 r., a w efekcie jego anulowanie w całości, co należało odczytać jako wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie go od zarzucanego mu wykroczenia (k. 153-155).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obwinionego R. K. okazała się bezzasadna. Kontrola odwoławcza ujawniła jedynie nieprawidłowość zaskarżonego wyroku w zakresie kwalifikacji prawnej czynu, co wymagało jej zmiany na art. 124 § 1 kw, przy jednoczesnym przyjęciu, że obwiniony zniszczył tabliczkę zamontowaną na wiacie śmietnikowej dotyczącą składowania śmieci i odpadów. W konsekwencji, za to przypisane obwinionemu wykroczenie zniszczenia rzeczy została mu wymierzona na nowo kara oraz obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody.

Odpowiadając w pierwszym rzędzie na zarzuty zgłoszone w apelacji obwinionego, Sąd Okręgowy chce wskazać, iż wbrew podniesionym uwagom, Sąd Rejonowy wnikliwie przeprowadził ocenę zgromadzonego w postępowaniu materiału dowodowego i na tej podstawie przyjął prawidłowe wnioski, co z kolei posłużyło do właściwego odtworzenia przebiegu zdarzenia objętego wnioskiem o ukaranie. Nie zmieniając ustaleń faktycznych przyjętych przez Sąd I instancji, a mianowicie tego, że obwiniony zdemontował tabliczkę zawieszoną na wiacie śmietnikowej, przecinając ją, odrywając, a następnie wyrzucił do kosza, przy czym jej fragment zabrał ze sobą, Sąd Okręgowy uznał, że tym zachowaniem doszło do zniszczenia przedmiotowej tabliczki. Zniszczenie rzeczy polega bowiem na jej fizycznym unicestwieniu, w efekcie czego przestaje ona istnieć. W doktrynie wskazuje się, że zniszczenie rzeczy może polegać również na takim na nią oddziaływaniu, w wyniku którego tak zmieniają się jej właściwości, że nie nadaje się ona do użytku zgodnego z jej pierwotnym przeznaczeniem ( por. M. Szwarczyk, w: T. Bojarski, Kodeks wykroczeń. Komentarz, 2015, s. 491). Z powyższego wynika, że działanie obwinionego spowodowało, iż rzeczona tabliczka przestała istnieć, a jej część, którą zostawił sobie sprawca nie przedstawiała żadnej wartości materialnej, posłużyła mu zaś jako dowód w sprawie o wykroczenie ( vide: rozprawa w dniu 10 stycznia 2024 r., k. 132). Warto przy tym podkreślić, iż z wyjaśnień samego obwinionego, których Sąd Rejonowy nie zakwestionował wynikało, że jego celem była likwidacja tabliczki bowiem uważał, że znalazła się tam bezprawnie, a napis na plakietce był niedorzeczny. Natomiast skoro doszło do fizycznego unicestwienia tejże tabliczki już przy jej demontowaniu, to nie można było mówić o jej zaborze, gdyż nie był on objętym zamiarem sprawcy. Natomiast zabranie fragmentu tabliczki nie wypełniało znamion wykroczenia z art. 119 § 1 kw z tej także przyczyny, że za zabór rzeczy ruchomej nie można uznać przedmiotów nieprzedstawiających wartości majątkowej. Wobec powyższego czyn obwinionego był dalej analizowany przez Sąd odwoławczy pod kątem wykroczenia z art. 124 § 1 kw. Notabene, to wyjaśnienia obwinionego R. K. składane przed Sądem I instancji pozwoliły na pełne rozeznanie co do jego zachowania, gdyż dowodowe nagranie wykonane telefonem ani zeznania świadka A. W. nie dostarczały informacji na temat sposobu w jaki obwiniony usunął tabliczkę z wiaty śmietnikowej ani co z nią dalej zrobił.

Odnośnie zarzutu braku bezprawności w czynie obwinionego Sąd Okręgowy zaś w pełni podzielił stanowisko Sądu Rejonowego, który nie potwierdził by działanie obwinionego było prawnie dopuszczalne, a rozważania w tym zakresie przedstawione na stronie 4 uzasadnienia zaskarżonego wyroku, zasługiwały na pełną aprobatę. Czysto polemiczny charakter miało zatem przeciwne stanowisko apelującego w tym względzie. Sąd II instancji uznał bowiem za w pełni uprawnione twierdzenia Sądu Rejonowego, że wewnętrzne przekonanie obwinionego o bezprawnym charakterze tabliczki zawieszonej kilka dni wcześniej na wiacie śmietnikowej, nie uprawniało go do samodzielnego jej usunięcia. Poza przedmiotem niniejszej sprawy pozostawała ocena zasadności umieszczenia tabliczki dotyczącej składowania śmieci i odpadów oraz prześledzenia trybu decyzyjnego wspólnoty w tym temacie.

Ponadto, Sąd odwoławczy przyjął w ślad za organem orzekającym w pierwszej instancji, że obwiniony jako członek wspólnoty mieszkaniowej, której własnością była przedmiotowa tabliczka działał wbrew woli tego podmiotu, który zlecił jej zamontowanie, z funduszy wspólnoty. A dla każdego ze współwłaścicieli rzecz stanowiąca ich współwłasność jest cudzą ( por. analogiczny wyrok Sądu Najwyższego dot. zaboru cudzej rzeczy z dnia 9 kwietnia 1997 r., III KKN 241/96, Legalis, dot. zaboru cudzej rzeczy). Nie ulega zatem wątpliwości, że obwiniony, w którego posiadaniu nie znajdowała się owa tabliczka, niszcząc ją działał na szkodę wspólnoty mieszkaniowej i pośrednio pozostałych jej współwłaścicieli.

Kontrola instancyjna zaskarżonego wyroku wykazała jednocześnie, że w tym przypadku, po stronie sprawcy zniszczenia rzeczy nie zachodziły żadne okoliczności ekskulpujące go. Apelujący bezpodstawnie powoływał się na działanie w ramach dozwolonej samopomocy z art. 343 § 2 kc. Już tylko z samej treści tego przepisu wynika, że obwiniony nie spełniał warunków podmiotowo-przedmiotowych aby być zwolnionym z odpowiedzialności wykroczeniowej za swoje zachowanie. Zgodnie z tym przepisem: „Posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni; nie wolno mu jednak stosować przy tym przemocy względem osób. Posiadacz rzeczy ruchomej, jeżeli grozi mu niebezpieczeństwo niepowetowanej szkody, może natychmiast po samowolnym pozbawieniu go posiadania zastosować niezbędną samopomoc w celu przywrócenia stanu poprzedniego.” Nie ulega zaś żadnej wątpliwości, że R. K. nie był posiadaczem nieruchomości ani żadnej rzeczy ruchomej, a poza tym ochronie posiadania z zastosowaniem dozwolonej samopomocy podlega wyłącznie posiadanie zgodne z prawem, nie zaś posiadanie bezprawne. Ponadto, nie zaistniała sytuacja, aby osobie, która zniszczyła tabliczkę groziło niebezpieczeństwo poważnej szkody. Odmienne poglądy apelującego w omawianym zakresie okazały się zatem całkowicie bezzasadne.

Z urzędu też Sąd Okręgowy nie stwierdził aby zachodził tu przypadek działania w stanie wyższej konieczności z art. 16 § 1 kw, który stanowi, że nie popełnia wykroczenia, kto działa w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego dobru chronionemu prawem, jeżeli niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, a dobro poświęcone nie przedstawia wartości oczywiście większej niż dobro ratowane.

Ponadto, za prawidłowe uznać należało ustalenia Sądu I instancji dotyczące wysokości szkody spowodowanej czynem obwinionego. Przedłożony kosztorys określający koszt zakupu tabliczki z wykonanym napisem, opiewający na sumę 226,30 zł nie budził zastrzeżeń. Skarżący nie przedstawił żadnych przekonujących argumentów aby zakwestionować wiarygodność dokumentów w tym zakresie (k. 16).

W tym stanie rzeczy, Sąd odwoławczy uznając apelację za bezzasadną, nie znalazł podstaw do uwolnienia R. K. od odpowiedzialności za popełniony czyn, wyczerpujący znamiona wykroczenia z art. 124 § 1 kw. Dlatego też w pkt 1 lit. a) wyroku doszło do zmiany zaskarżonego orzeczenia poprzez uznanie obwinionego za winnego, tego że w dniu 15 lipca 2022 r. około godz. 21:48 w P. na ul. (...) AB/C. R. 1, 1A dokonał zniszczenia tablicy zawieszonej na wiacie śmietnikowej dotyczącej zakazu składowania śmieci i odpadów poza terminem wywozu gabarytów określonego harmonogramem, powodując straty wartości 226,30 zł na szkodę Wspólnoty Mieszkaniowej ul. (...) AB/C. R. 1, 1A w P., to jest wykroczenia z art. 124 § 1 kw i za to na podstawie tegoż przepisu Sąd Okręgowy wymierzył mu karę grzywny w wysokości 200 zł, czyli taką samą rodzajowo i co do wysokości jak w zaskarżonym wyroku.

Apelacja obwinionego nie podnosiła zarzutów odnośnie wymierzonej kary. Jednakże stwierdzić należy z urzędu, że już Sąd Rejonowy orzekając o karze wobec obwinionego właściwie uwzględnił wszystkie dyrektywy wymiaru kary wskazane w art. 33 § 1-3 kw. Przypisane obwinionemu ostatecznie wykroczenie cechuje analogiczny poziom społecznej szkodliwości czynu. Wymierzając karę należało wziąć pod uwagę w szczególności rodzaj i rozmiar szkody wyrządzonej wykroczeniem, stopień winy, pobudki, sposób działania, jak również właściwości, warunki osobiste i majątkowe sprawcy, jego sposób życia przed popełnieniem i zachowanie się po popełnieniu wykroczenia. Wszystko to spowodowało, że została wobec obwinionego orzeczona kara grzywny w wysokości 200 zł, która zresztą nie mogłaby zostać podwyższona z racji kierunku wniesionej apelacji na korzyść i zakazowi pogarszania sytuacji obwinionego w instancji odwoławczej (zakaz reformationis in peius).

Uznanie przez Sąd odwoławczy za prawidłowe ustaleń dotyczących wysokości szkody implikuje stwierdzenie, że również zobowiązanie obwinionego na podstawie art. 124 § 4 kw, do zapłaty kwoty 226,30 zł, jako równowartości wyrządzonej szkody, jest rozstrzygnięciem celowym, zwłaszcza wobec złożonego w imieniu pokrzywdzonego wniosku w tym zakresie. Podkreślić należy, że orzeczenie to spełnia cele kompensacyjne postępowania i uwzględnia słuszny interes pokrzywdzonego. Skutkowało to zmianą zaskarżonego wyroku w sposób wskazany w pkt 1 lit. b).

Jednocześnie Sąd Okręgowy z pozytywnym wynikiem zbadał uprawnienia osoby, która z ramienia pokrzywdzonego złożyła wniosek o ściganie sprawcy wykroczenia, stosownie do wymogu z art. 124 § 3 kw (k. 10). A. W., bo o niej tu mowa, była członkiem zarządu wspólnoty mieszkaniowej, na szkodę której zostało popełnione przedmiotowe wykroczenie, co wykazano za pomocą uchwały Wspólnoty Mieszkaniowej nieruchomości położonej w P. przy ul 3 maja 49a,b/Pl. (...) z dnia 13 listopada 2021 r., nadesłanej przez zarządcę nieruchomości - Miejskie Przedsiębiorstwo (...) ul. (...) P. (k.12) oraz oświadczeniem samej A. W. przed Sądem Rejonowym, o udzielonym jej ustnie upoważnieniu do takiego działania od pozostałych członków zarządu (k. 73). Jak wynika z akt sprawy, faktycznie zajmowała się ona wówczas bieżącymi sprawami dotyczącymi zarządzania nieruchomością wspólną. Mając to wszystko na uwadze oraz treść zeznań A. W., Sąd Okręgowy przyjął, że ww. jako umocowany członek zarządu wspólnoty mieszkaniowej, była uprawniona do występowania w imieniu pokrzywdzonego, a złożenie zawiadomienia o popełnieniu wykroczenia wraz z żądaniem ścigania i ukarania sprawcy oraz zadośćuczynienia było czynnością zwykłego zarządu nieruchomością wspólną, w myśl art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali.

Sąd Okręgowy w pkt 2 utrzymał zaskarżony wyrok w mocy w pozostałej części, tj. co do rozstrzygnięcia o kosztach sądowych - pkt 3 wyroku Sądu Rejonowego.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł w punkcie 3 wyroku i na podstawie art. 119 § 1 kpw w zw. z art. 636 § 1 kpk i § 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 grudnia 2017 r. w sprawie wysokości zryczałtowanych wydatków postępowania oraz wysokości opłaty sądowej od wniosku o wznowienie postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. z 2017 r. poz. 2467) zasądził od obwinionego R. K. na rzecz Skarbu Państwa zryczałtowane wydatki w sprawach o wykroczenia za postępowanie przed sądem drugiej instancji w kwocie 50 zł. Ponadto, na podstawie art. 21 pkt 2 w zw. z art. 10 ust. 1 oraz art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 123 z późn. zm.) wymierzył mu opłatę za obie instancje w wysokości 30 zł.

Zasadą jest, że przegrywający apelację ponosi koszty sądowe postępowania odwoławczego, a nie stwierdzono aby w tym wypadku zachodziły wyjątkowe okoliczności określone w art. 624 § 1 kpk w zw. z art. 121 § 1 kpw, uzasadniające zwolnienie obwinionego od uiszczenia tych należności. Koszty te są relatywnie niewysokie (łącznie 80 zł), stąd ich uiszczenie nie będzie zbyt uciążliwe biorąc pod uwagę sytuację materialną ukaranego.

Hanna Bartkowiak