Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu w IV Wydziale Karnym – Odwoławczym

w składzie:

Przewodniczący: SSO Leszek Matuszewski

Sędziowie: SSO Piotr Gerke (spr.)

(...) P. S. (del.)

Protokolant : p. o. staż. E. C.

przy udziale Prokuratora Prok. Okręg. Arkadiusza Dzikowskiego

po rozpoznaniu w dniu 9 września 2016 r.

sprawy M. M. (1) ,

oskarżonego z art. 54§1 k.k.s. w zw. z art. 9§1 k.k.s.

oraz J. W. ,

oskarżonego z art. 54§1 k.k.s. w zw. z art. 9§1 k.k.s. w zw. z art. 9§3 k.k.s.,

na skutek apelacji wniesionych przez prokuratora, oskarżonego M. M. (1) oraz jego obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego w Pile z dnia 4 maja 2016 r., sygn. akt II K 733/14,

uchyla zaskarżony wyrok w całości i:

1)  stwierdzając co do oskarżonego M. M. (1) występowanie bezwzględnej przyczyny odwoławczej określonej w art. 439§1 pkt 8 k.p.k. w zw. z art. 113§1 k.k.s., umarza postępowanie w stosunku do tego oskarżonego, kosztami procesu w tym zakresie obciążając Skarb Państwa,

2)  sprawę oskarżonego J. W. przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Pile.

P. S. L. P. G.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 4 maja 2016 r., Sąd Rejonowy w Pile uznał M. M. (1) za winnego tego, że w dniu 25 lutego 2008 r. w P. działając samodzielnie nie wykonał czynności przewidzianych w przepisach prawnych i uchylił się od opodatkowania podatkiem akcyzowym, przez nieujawnienie Naczelnikowi Urzędu Celnego w P. w wymienionym dniu, przedmiotu i podstawy opodatkowania z tytułu oczyszczenia skażonego alkoholu etylowego 93 %, w ilości 6.948 litrów w okresie od listopada 2007 r. do 30 stycznia 2008 r. w P., nabytego: 1/ od nieustalonego sprzedawcy z Ł., w ilości 2.000 litrów, przed dniem 22.12.2007 r., 2/ od firmy (...) J. W. w P., ul. (...), w ilości 10.000 litrów, którego zakup udokumentowano 4 paragonami fiskalnymi o numerach od 200 do 203 z dnia 21 i 22.12.2007 r., w celu zmiany przeznaczenia alkoholu przemysłowego na alkohol spożywczy, z zamiarem wprowadzenia tak oczyszczonego alkoholu etylowego do obrotu handlowego, a także nie złożył deklaracji na podatek akcyzowy na druku (...), przez co uszczuplił podatek akcyzowy za miesiąc styczeń 2008 r. w wysokości 294.021 zł, co jest wbrew: art. 2 pkt 1, pkt 12, art. 4 ust.1 pkt 1, pkt 2, art. 6 ust.1, ust 2, ust 3, art.8 pkt 2, art.10 ust. 2, art. 11 ust.1, art. 14 ust 1, art. 18 ust. 1, art. 19 ust.1, ust.2, art. 26 ust.1, art. 30 ust.1, ust.2, ust.3, art. 67, art. 72 ust.1, ust. 2.,ust. 3, ust.4 ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym /Dz. U. Nr 29, poz. 257 z późn. zm./ oraz § 2 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2004 r. w sprawie obniżenia stawek podatku akcyzowego /Dz. U. Nr 87, poz.825 z późn.zm./ - tj. przestępstwa (skarbowego – dopisek SO) z art. 54§1 k.k.s. i za to na podstawie art. 54§1 k.k.s. wymierzył mu karę grzywny w wysokości 100 stawek dziennych po 150,- zł.

Tym samym wyrokiem J. W. został uniewinniony od zarzucanego mu czynu zabronionego, którym miał według oskarżyciela publicznego wyczerpać znamiona przestępstwa skarbowego z art. 54§1 k.k.s. w zw. z art. 9§1 k.k.s. w zw. z art. 93§3 k.k.s. poprzez to, że będąc właścicielem firmy pod nazwą (...) J. W. w P., ul. (...), zajmującej się m. in. produkcją i sprzedażą wyrobów chemicznych, w dniu 25.02.2008 r. w P. działając wspólnie i w porozumieniu z M. M. (1) w celu dokonania uszczupleń podatkowych, namówił M. M. (1) do tego aby ten nie wykonywał czynności przewidzianych w przepisach prawnych i uchylił się od opodatkowania podatkiem akcyzowym, przez nieujawnieni Naczelnikowi Urzędu Celnego w P. w wymienionym dniu, przedmiotu i podstawy opodatkowania z tytułu oczyszczenia skażonego alkoholu etylowego 93%, w ilości 6.948 litrów w okresie od listopada 2007 r. do 30 stycznia 2008 r. w P. nabytego: 1/ od nieustalonego sprzedawcy z Ł., w ilości 2.000 litrów, przed dniem 22.12.2007 r., 2/ od firmy (...) J. W. w P., ul. (...), w ilości 10.000 litrów, którego zakup udokumentowano 4 paragonami fiskalnymi o numerach od 200 do 203 z dnia 21 i 22.12.2007 r.,

w celu zmiany przeznaczenia alkoholu przemysłowego na alkohol spożywczy, z zamiarem wprowadzenia tak oczyszczonego alkoholu etylowego do obrotu handlowego, a także nie złożył deklaracji na podatek akcyzowy na druku (...), przez co uszczuplił podatek akcyzowy za miesiąc styczeń 2008 r. w wysokości 294.021 zł., co jest wbrew: art. 2 pkt 1, pkt 12, art. 4 ust. 1 pkt 1, pkt 2, art.6 ust. 1, ust. 2, ust. 3, art. 8 pkt 2, art. 10 ust. 2, art. 11 ust. 1, art. 14 ust. 1, art. 18 ust. 1, art. 19 ust. 1, ust. 2, art. 26 ust. 1, art. 30 ust. 1, ust. 2, ust. 3, art. 67, art.: 72 ust. 1, ust. 2, ust. 3, ust. 4 ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym /Dz. U. Nr 29, poz. 257 z późn. zm./ oraz § 2 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2004 r. w sprawie obniżenia stawek podatku akcyzowego /Dz. U. Nr 87, poz. 825 z późn. zm./.

Oskarżony M. został też obciążony kosztami sądowymi, natomiast kosztami „ postępowania” w zakresie czynu zarzucanego oskarżonemu W. obciążony został Skarb Państwa (k. 775-776).

Apelacje od tego wyroku wywiedli: prokurator, oskarżony M. M. (1) i jego obrońca.

Prokurator Rejonowy w Pile zaskarżył orzeczenie w całości na niekorzyść oskarżonego J. W., zaś co do oskarżonego M. – w części dotyczącej orzeczenia o karze na niekorzyść tego oskarżonego. Zarzucił:

- obrazę prawa procesowego art. 167 k.p.k. poprzez nieprzeprowadzenie przez sąd dowodu, zgodnie z wydanym w sprawie postanowieniem z dnia 21.03.2016 r. polegającego na sporządzeniu stenogramu z nagrań rozmów dokonanych przez D. M. z oskarżonymi, a które to nagrania miały potwierdzić fakt wspólnego działania oskarżonych w zarzucanym im czynie, przez co dowód ten ma istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia odpowiedzialności karnej oskarżonego J. W., a jego nieprzeprowadzenie doprowadziło do jego uniewinnienia,

- rażącą niewspółmierność kary wymierzonej oskarżonemu M. M. (1) za zarzucany mu czyn poprzez wymierzenie mu kary grzywny w wysokości 100 stawek przy przyjęciu wysokości jednej stawki dziennej na kwotę 150,- zł, podczas gdy okoliczności zarzucanemu czynu, ilość oczyszczonego alkoholu, przeznaczenie tego alkoholu do wprowadzenia go do obrotu oraz dotychczasowy tryb jego życia przemawiają przeciwko wymiarowi takiej kary.

Podnosząc te zarzuty, prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w części dotyczącej oskarżonego W. i przekazanie sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, zaś w stosunku do oskarżonego M. – o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie wobec oskarżonego kary 8 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 3 lat, kary grzywny w wysokości 50 stawek dziennych po 100,- zł i nałożenia obowiązku naprawienia szkody poprzez zapłatę zaległego podatku (k. 805-809).

Oskarżony M. M. (1) zaskarżył orzeczenie w całości, zarzucając:

- obrazę przepisów postępowania, tj. art. 17§1 pkt 7 k.p.k. poprzez wydanie przez Sąd Rejonowy w Pile wobec niego wyroku skazującego w sytuacji, gdy postępowanie karne przeciwko oskarżonemu o ten czyn powinno zostać umorzone z powodu powagi rzeczy osądzonej,

- błąd w ustaleniach faktycznych polegający na dowolnym przyjęciu przez Sąd Rejonowy w Pile, że oskarżony dokonał skutecznego oczyszczenia 6.948 litrów skażonego alkoholu etylowego 93%.

W związku z pierwszym zarzutem oskarżony domagał się uchylenia wydanego co do niego wyroku i umorzenia postępowania, natomiast w związku z drugim zarzutem wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez jego uniewinnienie (k. 810-813).

Z kolei obrońca oskarżonego M. sformułował zarzut obrazy art. 17§1 pkt 7 k.p.k. poprzez wydanie wyroku skazującego jego mandanta w sytuacji, gdy postępowanie powinno być umorzone z uwagi na powagę rzeczy osądzonej.

Podnosząc taki zarzut, apelujący domagał się uchylenia zaskarżonego orzeczenia co do M. M. (1) i umorzenia wobec niego postępowania karnego (k. 815-817).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zasadny okazał się podniesiony w apelacjach oskarżonego M. i jego obrońcy zarzut zaistnienia w sprawie bezwzględnej przyczyny odwoławczej w postaci powagi rzeczy osądzonej. Na uwzględnienie zasługiwała także apelacja oskarżyciela publicznego w części dotyczącej J. W., choć z przyczyn nieco innych, niż wyrażone wprost w zarzucie apelacji.

W sytuacji, gdy materiały postępowania przygotowawczego w niniejszej sprawie to w istotnej części kopie z materiałów postępowania w sprawie o sygn. II K 32/09 Sądu Rejonowego w Pile, zakończonej prawomocnym wyrokiem skazującym M. M. (1) z dnia 7 lipca 2009 r., a opisy czynu zarzucanego w niniejszej sprawie i przypisanego w sprawie II K 32/09 SR w Pile wykazują daleko idące zbieżności, kwestia tożsamości zakresu przedmiotowego niniejszego postępowania i postępowania prawomocnie zakończonego już na pierwszy ogląd wydaje się istotna. Na kwestię tę oskarżony M. bezskutecznie zwracał uwagę już w 2013 r., domagając się od organów postępowania przygotowawczego umorzenia postępowania z uwagi na powagę rzeczy osądzonej (k. 376-378). Zarzut występowania w sprawie ujemnej przesłanki procesowej podniósł także obrońca oskarżonego w piśmie z dnia 5 stycznia 2015 r. (k. 681-683) – postanowieniem z dnia 25 sierpnia 2015 r. Sąd Rejonowy wypowiedział się negatywnie w kwestii umorzenia postępowania na tej podstawie, wyrażając pogląd, iż czyn w niniejszej sprawie i w sprawie prawomocnie zakończonej są zachowaniami podobnymi, ale nie identycznymi (k. 739-740). Także w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd meriti pokrótce nawiązał do tej kwestii, wyrażając pogląd, iż w sprawie II K 32/09 badany był „ inny aspekt tej sprawy. Jeśli chodzi o zakres przedmiotowy tej sprawy, to dotyczył on tej ilości odkażonego alkoholu, jaką zabezpieczono w momencie ujawnienia procederu odkażania alkoholu w dniu 30.01.2008 r. na terenie nieruchomości przy ul. (...) i alkoholu wydanego E. K. (1). W niniejszej sprawie chodzi o pozostały odkażony alkohol z ogólnej ilości dostarczonego surowca. Chodzi więc o odmienne przestępstwo, jakiego miał się dopuścić oskarżony M. M. (1), choć oczywiście obie te sprawy wynikają z identycznego zdarzenia, jakim było odkażanie skażonego alkoholu” (str. 10-11 uzasadnienia – k. 795-796).

Już tym fragmentem uzasadnienia Sąd Rejonowy tak naprawdę sam wskazał, iż obie sprawy są ze sobą ściśle związane, jednak wystarczy tylko spojrzeć na ogólną konstrukcję uzasadnienia tego organu, by dostrzec, iż zakresy obydwu postępowań były nie tylko podobne, ale identyczne – wystarczy porównać ustalenie stanu faktycznego w niniejszej sprawie (str. 1-3 uzasadnienia – k. 786-788) i ustalenie stanu faktycznego w sprawie II K 32/09 SR w Pile (kopia k. 32-33), by stwierdzić, iż Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie nie tyle powielił, co po prostu skopiował w całości ustalenia Sądu z poprzedniego postępowania (wraz z błędami językowymi), a ustalenia dotyczące konkretnego zarzutu z aktu oskarżenia zajmują jeden akapit na str. 3 – jest to przepisanie zarzutu z aktu oskarżenia.

Dla dokładniejszego zorientowania się w zakresie obydwu postępowań należy sięgnąć do sprawy II K 32/09 oraz ustalić, na jakiej podstawie wszczęto postępowanie w niniejszej sprawie.

Prawomocnym wyrokiem w sprawie II K 32/09 Sąd Rejonowy w Pile uznał okarżonego M. M. (1) za winnego tego, że w okresie od listopada 2007 r. do 30 stycznia 2008 r. w P. oraz w m. C. działając wspólnie i w porozumieniu z D. M., w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru oraz czyniąc sobie z tego stałe źródło dochodu, bez wymaganego wpisu do rejestru podmiotów wykonujących działalność w zakresie wyrobu i przetwarzania alkoholu etylowego, o którym mowa w art. 3 ust. 1 ustawy o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzania wyrobów tytoniowych:

- po uprzednim dokonaniu oczyszczenia wyrobów akcyzowych, głównie w postaci rozcieńczalników do lakierów oraz płynów przeciwoblodzeniowych zawierających skażony alkohol etylowy w ilości co najmniej 5052 litrów za pomocą opisanej w zarzucie instalacji, a następnie po rozlaniu tak oczyszczonego alkoholu etylowego do pojemników bez oznaczania ich znakami akcyzy, zmieniali ich przeznaczenie na cel spożywczy, narażając w ten sposób na uszczuplenie należność publicznoprawną z tytułu nie odprowadzonego wobec Skarbu Państwa podatku akcyzowego w kwocie co najmniej 213.634 zł, a w dniu 30 stycznia 2008 r. wbrew przepisom ustawy o podatku akcyzowym wydali 300 litrów tak oczyszczonego alkoholu E. K. (2),

- ponadto usiłowali oczyszczać za pomocą posiadanej instalacji wyroby akcyzowe, głównie w postaci rozcieńczalników do lakierów i płynów przeciwoblodzeniowych zawierających skażony alkohol etylowy w ilości około 3500 litrów, a następnie zmienić ich przeznaczenie na cel spożywczy, narażając w ten sposób na uszczuplenie należność publiczną Skarbu Państwa z tytułu podatku akcyzowego w kwocie co najmniej 148.103 zł.

Ponadto oskarżony został uznany za winnego tego, że w tym samym miejscu i czasie oraz konfiguracji osobowej bez wymaganego wpisu do rejestru podmiotów wykonujących działalność w zakresie wyrobu i przetwarzania alkoholu etylowego wyrabiał napoje spirytusowe niezgodnie ze sposobem produkcji, warunkami technologicznymi i parametrami jakościowymi, a ponadto poprzez gromadzenie opakowań szklanych z nadrukowanymi etykietami i kapsli oraz skażonego alkoholu czynił dalsze przygotowania do wytworzenia co najmniej 977 sztuk takiego wyrobu.

Zachowania oskarżonego zakwalifikowano zarówno jako wyczerpujące znamiona przestępstw, jak i przestępstw skarbowych.

Z kolei postępowanie w niniejszej sprawie wszczęto wskutek analizy materiałów postępowania kontrolnego (...) (k. 1). W toku tego postępowania wydana została decyzja z dnia 24 marca 2011 r., określająca dla M. M. (1) zobowiązanie podatkowe z tytułu podatku akcyzowego w wysokości 294.021,- zł (k. 308-319).

W uzasadnieniu tej decyzji poddano obszernej i szczegółowej analizie wyrok w sprawie II K 32/09, stwierdzając, iż „ prawomocny wyrok sądu opiera się w całości na ustaleniu, że J. W. dokonał jednej dostawy skażonego alkoholu etylowego na rzecz M. M. (1) przeprowadzonej w dniach od 21.01.2008 r. do 26.01.2008 r. (…) Przyjęcie, że styczniowa dostawa J. W. stanowiła jedyny zakup skażonego alkoholu M. M. (1), oznaczałoby, że od listopada 2007 r. do 30 stycznia 2008 r. kontrolowany i D. M. nie mieliby surowca, który mogliby oczyszczać. To jest jednak sprzeczne z ustaleniami sądu, który stwierdził, że proceder oczyszczania miał miejsce już w listopadzie 2007 r.” (k. 310). Dalej stwierdzono, że „ M. M. (1) oczyścił co najmniej 12.000 litrów skażonego alkoholu etylowego ” (k. 310) i przedstawiono dowody na poparcie tej tezy.

Dalej Dyrektor (...) stwierdził, że „ w uzasadnieniu wyroku Sądu Rejonowego w Pile w sprawie karnej II K 32/9 użyto sformułowania cyt. ‘po uprzednim oczyszczeniu (…) co najmniej 5.052 litrów’. Świadczy to o tym, że ponad wszelką wątpliwość M. M. (1) udowodniono oczyszczenie 5.052 litrów alkoholu etylowego oraz, że z uwagi na charakter prowadzonego przez niego procederu, ta ilość mogła być większa” (k. 310v) i dalej „stwierdza się, że oczyszczony alkohol w ilości 5.052 l, o którym mowa w wyroku sądu, zawiera się w 12.000 litrów ogółem oczyszczonego alkoholu etylowego” (k. 311).

W oparciu o te ustalenia dokonano rozliczenia podatku akcyzowego w decyzji w sposób następujący:

- łączna ilość oczyszczonego skażonego alkoholu – 12.000 l,

- łączna ilość alkoholu objętego wyrokiem sądu – 5.052 l,

- łączna ilość alkoholu, co do którego sąd nie orzekł przepadku 6.948 l,

- należny podatek akcyzowy 294.021,- zł.

Taką ilość alkoholu i wartość podatku akcyzowego przyjęto w akcie oskarżenia i w zarzucie przypisanym przez Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie.

Dokonując badania, czy w niniejszej sprawie wystąpiła powaga rzeczy osądzonej opisana w art. 17§1 pkt 7 k.p.k., przypomnieć należało, iż z powagą rzeczy osądzonej mamy do czynienia, gdy w obydwu postępowaniach zachodzi tożsamość podmiotowo-przedmiotowa – występuje „ ten sam czyn, tej samej osoby”, a więc to samo zdarzenie faktyczne, które było już przedmiotem orzekania.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 lutego 1975 r., I KR 226/74, LEX nr 21663, „ jeżeli istniała prawna możliwość osądzenia czynu w całości, a sąd ograniczył swój wyrok jedynie do fragmentu tego czynu, to niedopuszczalne jest ponowne postępowanie o ten sam czyn z uwagi na tzw. materialną prawomocność (res iudicata)”. To samo dotyczy sytuacji ujawnienia w późniejszym okresie zachowań wchodzących w skład osądzonego już czynu ciągłego (a w sprawie II K 32/09 taką konstrukcję przyjęto) - istota czynu ciągłego i powaga rzeczy osądzonej powodują, że nie jest możliwe prowadzenie postępowania wtedy, gdy miałoby ono dotyczyć zachowania będącego elementem i mieszczącego się w ramach czasowych czynu ciągłego, za który sprawca został już prawomocnie skazany (zob. wyrok SN z dnia 5 stycznia 2011 r., V KK 64/10, OSNKW 2011/2/14).

Odnosząc te uwagi ogólne do wskazanych wyżej okoliczności stwierdzić trzeba, iż w niniejszej sprawie niewątpliwie mamy do czynienia z przesłanką w postaci powagi rzeczy osądzonej w stosunku do M. M. (1). Postępowanie karne w sprawie II K 32/09 dotyczyło zachowania polegającego na tym, że oskarżony w okresie od listopada 2007 r. do 30 stycznia 2008 r. zgromadził skażony alkohol etylowy w ilości „ co najmniej 5052 litrów” i przystąpił do jego oczyszczania, popełniając tym samym zarówno przestępstwa powszechne, jak i skarbowe w tym narażając na uszczuplenie podatek akcyzowy. Niniejsza sprawa zasadza się na ustaleniu organów podatkowych, że tamto orzeczenie było niekompletne i nielogiczne, bowiem alkoholu tego było więcej – około 12.000 litrów; skoro zatem orzeczono jedynie o 5.052 litrach, nie ma przeszkód, by egzekwować odpowiedzialność karną oskarżonego co do pozostałych 6948 litrów.

Pogląd ten jest oczywiście błędny – czym innym jest kwestia, czy z tytułu weryfikacji pierwotnych ustaleń można ustalić dodatkowo podatek akcyzowy od wcześniej nieujętej podstawy opodatkowania (w co Sąd karny nie wnika), a czym innym jest kwestia, czy można z tytułu takiej weryfikacji przeprowadzić dodatkowe postępowanie karne. Takie postępowanie jest możliwe wtedy tylko, gdy poprzedni wyrok zostanie uchylony wskutek nadzwyczajnych środków typu kasacja lub wznowienie postępowania, natomiast w niniejszej sprawie nie mamy do czynienia z żadnym z takich przypadków. Oskarżony miał jednolity zamiar popełnienia czynu zabronionego – zgromadził alkohol i w określonym czasie (od listopada 2007 r. do końca stycznia 2008 r.) próbował go oczyszczać. Za to zachowanie, wyczerpujące zarówno znamiona przestępstwa powszechnego, jak i skarbowego, został prawomocnie skazany i niedopuszczalne jest postępowanie karne o ten sam czyn, oparte na założeniu, że w poprzednim postępowaniu nie uwzględniono całości alkoholu, który zgromadził i zamierzał oczyszczać M. M. (1) (założeniu zresztą błędnym – skoro w wyroku z 2009 r. Sąd ustalił, że oskarżony oczyszczał co najmniej 5052 litry, to znaczy, że mogło ich być znacznie więcej).

Przeszkody dla przyjęcia, że w sprawie mamy do czynienia z powagą rzeczy osądzonej, nie stanowi formalnie inna kwalifikacja prawna czynu w niniejszej sprawie w stosunku do poprzednio osądzonego czy przyjęta przez oskarżyciela inna data popełnienia tego czynu – w ujęciu historycznym chodzi bowiem dokładnie o ten sam czyn zabroniony ( a contrario – z tytułu alkoholu w ilości 5052 l objętej wyrokiem w sprawie z 2009 r. oskarżony też powinien był w terminie do 25 lutego 2008 r. ujawnić przedmiot i podstawę opodatkowania z tytułu oczyszczenia skażanego alkoholu etylowego, a więc tak samo wyczerpał znamiona przestępstwa z art. 54§1 k.k.s. i nie ma znaczenia, że tego artykułu nie powołano w kwalifikacji prawnej tamtego wyroku, bowiem o tożsamości czynu decyduje zdarzenie historyczne, a nie przyjęta kwalifikacja).

Reasumując tę część rozważań, Sąd Okręgowy stwierdził, iż co do oskarżonego M. M. (1) występuje bezwzględna przyczyna odwoławcza określona w art. 439§1 pkt 8 k.p.k. w zw. z art. 113§1 k.k.s. Jej stwierdzenie obliguje Sąd II instancji do uchylenia zaskarżonego orzeczenia co do M. M. (1) i umorzenia postępowania w stosunku do tego oskarżonego (art. 17§1 pkt 7 k.p.k. w zw. z art. 113§1 k.k.s.).

Konsekwencją umorzenia postępowania co do tego oskarżonego jest obciążenie Skarbu Państwa kosztami procesu w tym zakresie, o czym orzeczono zgodnie z art. 632 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. i art. 113§1 k.k.s.

Z uwagi na takie rozstrzygnięcie bezprzedmiotowe w rozumieniu art. 436 k.p.k. w zw. z art. 113§1 k.k.s. stało się odniesienie do apelacji prokuratora odnośnie oskarżonego M. oraz do apelacji samego oskarżonego w zakresie, w jakim zarzucił Sądowi I instancji błąd w ustaleniach faktycznych (przy niedopuszczalności prowadzenia postępowania karnego nie można prowadzić postępowania dowodowego i czynić ustaleń faktycznych w jego toku).

Przystępując następnie do zbadania zasadności apelacji prokuratora odnośnie drugiego z oskarżonych, Sąd Okręgowy uznał zastrzeżenia tego apelującego za uzasadnione, aczkolwiek uznać należało, iż Sąd Rejonowy dopuścił się nie tyle obrazy art. 167 k.p.k., co art. 410 k.p.k.

Słusznie zwraca uwagę prokurator na fakt, iż podstawą odpowiedzialności karnej oskarżonego W. miały być zeznania D. M.. Dla ich weryfikacji Sąd I instancji wznowił przewód sądowy i zdecydował się zapoznać ze stenogramem z nagrań, na których miały być nagrane rozmowy świadka z oskarżonymi. Jak się wydaje, pod wpływem informacji o przewidywanej wysokiej cenie za sporządzenie stenogramu (k. 766), Sąd I instancji zdecydował jednak wstrzymać realizację tego zlecenia i po uzupełniającym przesłuchaniu świadka M. zakończył postępowanie dowodowe bez sporządzenia stenogramu i bez przeprowadzenia dowodu z nagrań.

Zgodnie z art. 410 k.p.k. podstawę wyroku może stanowić tylko całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej. Okolicznościami tymi nie były z pewnością okoliczności wynikające z treści nagrań, bowiem Sąd I instancji nie przeprowadził takiego dowodu. Sąd ten nie miał więc prawa oceniać takiego dowodu czy opierać na nim swoich ustaleń, jednak treść uzasadnienia zaskarżonego wyroku wskazuje, iż zakaz ten został naruszony. Sąd Rejonowy wskazał bowiem, że nieprzydatne do weryfikacji zeznań świadka M. okazały się nagrania jego rozmów (str. 7 – k. 792) i dalej dokonał analizy dopuszczalności wykorzystania dowodu z takich nagrań, ale też analizy samych nagrań i w uzasadnieniu podzielił się spostrzeżeniami na temat tego dowodu (str. 8-9 – k. 793-794), przyznając się tym samym do pozaprocesowego zapoznania się z nim.

Sąd Okręgowy nie może odnosić się do treści tych nagrań, bowiem dowód taki nie został procesowo przeprowadzony. Niewątpliwie jednak nagrania te miały służyć weryfikacji wartości dowodowej innego dowodu (zeznań świadka), zatem powinny być wcześniej prawidłowo wprowadzone do procesu – przede wszystkim przez ich odsłuchanie, a dopiero potem poprzez sporządzenie stenogramu. Skoro nie zostało to uczynione, to nagrania te nie mogą być przedmiotem żadnej oceny, gdyż wcześniej strony nie mogły się wcześniej procesowo ustosunkować do tego dowodu.

Opierając rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie na analizie dowodu, który nie został procesowo przeprowadzony, Sąd Rejonowy rażąco naruszył art. 410 k.p.k. i naruszenie to miało oczywisty wpływ na treść wyroku, bowiem nagranie, które ocenił Sąd, miało służyć weryfikacji zeznań świadka M., a to przede wszystkim z tych zeznań ma wynikać podstawa odpowiedzialności karnej J. W..

Stwierdzając powyższe, a także mając na uwadze treść art. 454§1 k.p.k., wykluczającego skuteczne konwalidowanie uchybienia Sądu I instancji poprzez prawidłowe przeprowadzenie dowodu z odtworzenia nagrań w postępowaniu odwoławczym, Sąd Okręgowy zmuszony był uchylić zaskarżony wyrok także co do oskarżonego J. W. i sprawę w tym zakresie przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy oskarżonego W. Sąd I instancji zapozna się procesowo – poprzez odtworzenie – z dowodem z nagrań rozmów świadka M. z oskarżonymi, a w razie konieczności sporządzenia uzasadnienia wydanego orzeczenia – dowód ten podda prawidłowej analizie wedle reguł wskazanych w art. 7 k.p.k., w sposób umożliwiający stronom i Sądowi II instancji ewentualną kontrolę apelacyjną.

P. S. L. P. G.