Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 1078/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1.

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Lesznie z dnia 13 czerwca 2024 r., sygn. akt II K 149/24

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.

J. S.

Oskarżony otrzymał promesę zatrudnienia po zakończeniu odbywania kary pozbawienia wolności na okres próbny 3 miesięcy na stanowisku serwisanta sieci (...) (światłowodowych)

promesa zatrudnienia w (...) S. P.

k. 103

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.

Promesa zatrudnienia oskarżonego z dnia 25 października 2024 r.

Dokument nie budzi wątpliwości pod względem wiarygodności, dlatego za miarodajne należało uznać wynikające z niego okoliczności.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Rażąca niewspółmierność wymierzonej J. S. kary 2 lat ograniczenia wolności połączonej z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin miesięcznie orzeczonej za przestępstwo z art. 209 § 1a kk przez co kara ta nie uwzględnia w sposób wystarczający stopnia winy, społecznej szkodliwości czynu popełnionego przez oskarżonego, właściwości i warunków osobistych sprawcy, nadto uprzedniej karalności oskarżonego, a także nie realizuje celów kary w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa z jednoczesnym uwzględnieniem celów zapobiegawczych i wychowawczych jakie ma ona osiągnąć w stosunku do oskarżonego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd odwoławczy doszedł do wniosku, że orzeczona wobec oskarżonego kara 2 lat ograniczenia wolności jest rażąco niewspółmierna względem stopnia społecznej szkodliwości oraz stopnia zawinienia czynu, jaki został mu przypisany zaskarżonym wyrokiem. Jednak nie w kierunku wskazanym przez prokuratora. Nie jest ona rażąco łagodna, lecz przesadnie wygórowana. Sąd I instancji wymierzył bowiem oskarżonemu karę ograniczenia wolności w górnej granicy ustawowego zagrożenia, „na wyrost”, jakby chcąc w ten sposób usprawiedliwić sięgnięcie po karę wolnościową, z powodu uprzedniej karalności oskarżonego. Sąd Okręgowy uznał zatem za konieczne ponowne przeanalizowanie wszystkich występujących w sprawie okoliczności obciążających i łagodzących oraz wnikliwe przyjrzenie się argumentom podniesionym przez oskarżyciela publicznego w apelacji, mającymi przemawiać za koniecznością wymierzenia oskarżonemu kary pozbawienia wolności.

Sąd odwoławczy, nie negując wysokiego stopnia społecznej szkodliwości, uznał jednak, że nie był on tak wysoki jak stwierdził organ meriti. Analogiczne wnioski dotyczą stopnia winy. Należało bowiem uwzględnić fakt, że okres objęty zarzutem był stosunkowo niedługi (niepełne 7 miesięcy) oraz to, że w tym czasie oskarżony miał bardziej skomplikowaną sytuację rodzinną. Jego konkubina J. W. zmagała się z chorobą CHAD (choroba dwubiegunowa afektywna) i po urodzeniu ich wspólnego dziecka w dniu 28 lutego 2023 r. wymagała hospitalizacji w szpitalu psychiatrycznym. Przez miesiąc pełną opiekę nad noworodkiem sprawował oskarżony J. S., a już po powrocie matki dziecka do domu, zrozumiałym było, że oskarżony we wzmożony sposób zajmował się nowo założoną rodziną, która tego wymagała. Faktem jest, że podsądny nie dokonywał w tym okresie żadnych wpłat na rzecz swoich synów z poprzedniego związku (...), mimo ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego w kwocie łącznej 800 zł miesięcznie. W żaden też inny sposób nie przyczyniał się do zapewnienia synom środków do życia i nauki. Prawdą również jest, co mocno podkreślał prokurator w apelacji, że niniejsza sprawa nie jest pierwszą, gdzie oskarżony odpowiada za przestępstwo niealimentacji, jednak trafnie zauważył Sąd I instancji, iż przed jego popełnieniem oskarżony nie odbywał kary pozbawienia wolności za tego rodzaju występek. Przy skazaniu art. 209 § 1 kk w wyroku Sądu Rejonowego w Trzebnicy w 2015 r. oskarżonemu wymierzono karę 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ale nie zarządzono jej wykonania. Drugi raz oskarżony był skazany z art. 209 § 1a kk przez Sąd Rejonowy w Rawiczu na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności za niealimentację w okresie 4,5 miesiąca. Kara została mu odroczona w postępowaniu wykonawczym w lutym 2023 r. na 6 miesięcy, co oznacza, że w okresie inkryminowanym w kontrolowanej sprawie oskarżony nie odbywał jeszcze tejże kary o charakterze izolacyjnym. Ostatni wyrok skazujący J. S. za czyn z art. 209 § 1 kk zapadł zaś w Sądzie Rejonowym w Rawiczu 6 listopada 2023 r. za okres 11 miesięcy niealimentacji, z karą 7 miesięcy pozbawienia wolności. Oznacza to, że oskarżony nie należy do osób, które mimo kary izolacyjnej ponawiają takie same czyny karalne, a tym bardziej nie odpowiadał w warunkach powrotu do przestępstwa z art. 64 § 1 kk. Należało przy tym zwrócić uwagę na postawę oskarżonego J. S., który przyznał się do winy i co istotne, zadeklarował chęć podjęcia spłat zadłużenia alimentacyjnego po wyjściu z zakładu karnego po odbyciu kary i wywiązywania się z obowiązku alimentacyjnego na rzecz synów B. i A.. Oskarżony był bardzo zaangażowany w niniejszą sprawę, przedstawił swoje stanowisko w odpowiedzi na apelację, wyraził chęć zmiany swojego postępowania i podjęcia zatrudnienia. Sąd Okręgowy miał kontakt z oskarżonym w drodze wideokonferencji podczas rozprawy w dniu 19 grudnia 2024 r. i uznał, że podsądny zasługuje na danie mu szansy wykazania się na wolności, czy rzeczywiście zależy mu na „wyjściu na prostą”. Otrzymana promesa zatrudnienia (k. 103) daje mu realne szanse na pozytywną zmianę swojego życia. Skoro ustawodawca w sankcji za ten występek przewidział alternatywnie grzywnę, karę ograniczenia wolności i pozbawienie wolności do lat 2, to w myśl art. 58 § 1 kk sąd orzeka karę pozbawienia wolności tylko wtedy, gdy inna kara lub środek karny nie może spełnić celów kary. Zgodzić się trzeba było z Sądem Rejonowym, że kara pozbawienia wolności, jakiej domagał się w tej sprawie oskarżyciel publiczny nie jest jedyną słuszną i skuteczną „odpłatą” za popełnione przez oskarżonego przestępstwo. Wybrany przez Sąd Rejonowy rodzaj kary był jak najbardziej adekwatny, a oskarżony jest w pełni świadomy tego, że jeżeli nie będzie wykonywał kary ograniczenia wolności albo nie będzie wywiązywał się z nałożonego w trybie art. 72 § 1 pkt 3 kk w zw. z art. 34 § 3 kk obowiązku łożenia na utrzymanie B. i A. S., to kara ulegnie zamianie na zastępczą karę pozbawienia wolności. Dyrektywa wymiaru kary, że pozbawienie wolności stanowi ultima ratio, nakazuje ocenę popełnionego przestępstwa przez pryzmat jego okoliczności przedmiotowych oraz danych osobopoznawczych o sprawcy. Te zaś w kontrolowanym przypadku nie wskazują, że koniecznym jest wymierzenie oskarżonemu kary o charakterze izolacyjnym, która wiązałaby się z bardzo ograniczoną możliwością zarobkowania w czasie pobytu w zakładzie karnym oraz koniecznością ponoszenia kosztów jego utrzymania przez Skarb Państwa i łożenia za niego świadczeń alimentacyjnych. Mając to wszystko na względzie Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, że kara ograniczenia wolności w wymiarze 2 lat za przypisany w zaskarżonym wyroku występek niealimentacji razi wręcz swoją surowością co do wysokości oraz ilości godzin społecznych do przepracowania w stosunku miesięcznym. Kara ma bowiem być adekwatna do popełnionego czynu, nie powinna przekraczać stopnia winy i jego społecznej szkodliwości. Zdaniem organu odwoławczego odpowiednią w tym wypadku karą, która uwzględnia wszystkie okoliczności łagodzące i te obciążające będzie kara 1 roku i 6 miesięcy ograniczenia wolności, czyli niższa o 6 miesięcy niż ta orzeczona w zaskarżonym wyroku. Kara ta powinna spełnić wszystkie stawiane jej cele zapobiegawcze w wymiarze generalnym oraz, co bardzo ważne indywidualnym. Sąd II instancji zakłada, że już odbywana obecnie kara pozbawienia wolności będzie oddziaływać na oskarżonego prewencyjnie. Należało tu zatem uwzględnić, że oskarżony ma podjąć pracę zarobkową, jest też obecnie głową rodziny, ze schorowaną konkubiną i małym dzieckiem, za których czuje się odpowiedzialny. Aby zatem mógł on pogodzić wszystkie te obowiązki i wykonywać karę ograniczenia wolności oraz regularnie łożyć alimenty na synów B. i A., liczba godzin prac społecznych w stosunku miesięcznym powinna być do nich dostosowana. Odpowiednia w tej sytuacji będzie zatem do przepracowania liczba 20 godzin miesięcznie w ramach orzeczonej kary. Taki wyrok ma być dla oskarżonego szansą i ma mu pomóc w pozytywnej przemianie swojego życia. Wie on zarazem, że jego przyszłe poczynania będą monitorowane przez organy wymiaru sprawiedliwości i wejście w konflikt z prawem oznaczałoby, że zawiódł zaufanie i zaprzepaścił daną mu szansę. Wobec tych wszystkich okoliczności ingerencja w zaskarżony wyrok, w części orzeczenia o karze była konieczna, lecz w odwrotnym do wskazanego w apelacji kierunku, czyli na korzyść oskarżonego.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu za przestępstwo z art. 209 § 1a kk kary 10 miesięcy pozbawienia wolności i wobec powyższego uchylenie punktu II wyroku tj. zobowiązania oskarżonego do łożenia na utrzymanie synów B. i A. S..

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Kontrola odwoławcza zaskarżonego orzeczenia skutkowała zmianą zaskarżonego wyroku w zakresie wymiaru kary, jednak na korzyść oskarżonego. Nie spowodowała zatem zaostrzenia kary, o co wnosił apelujący prokurator. Sąd Okręgowy doszedł bowiem do wniosku, że kara w wymiarze 2 lat ograniczenia wolności za niecałe 7 miesięcy niespełniania świadczenia alimentacyjnego w wysokości po 800 zł miesięcznie była rażąco surowa. Wszystkie omówione powyżej okoliczności powodowały potrzebę złagodzenia w instancji odwoławczej orzeczonej na zbyt wysokim poziomie wobec oskarżonego J. S. kary ograniczenia wolności, z 2 lat do 1 roku i 6 miesięcy oraz obniżenia liczby godzin prac na cele społeczne w stosunku miesięcznym z 30 do 20 godzin. Propozycja prokuratora zaostrzenia kary i wymierzenia kary pozbawienia wolności była zatem bezzasadna, nie do zaakceptowania.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wyrok Sądu I instancji utrzymano w mocy w pozostałej części (poza zmianą opisaną w pkt 5.2.).

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Powodem utrzymania wyroku w mocy w pozostałej części (poza zmianą opisaną w pkt 5.2.) była niezasadność zarzutów apelacji, jak też brak podstaw wskazanych w art. 439, 440 i 455 kpk, uzasadniających zmianę lub uchylenie wyroku poza granicami zarzutów i wniosków apelacji.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zaskarżony wyrok został zmieniony w ten sposób, że obniżono wymiar kary ograniczenia wolności do 1 roku i 6 miesięcy oraz zmniejszono liczbę godzin prac społecznych w stosunku miesięcznym do 20 godzin.

Zwięźle o powodach zmiany

Kontrola odwoławcza zaskarżonego orzeczenia doprowadziła Sąd II instancji do wniosku, że wymiar kary orzeczonej przez Sąd Rejonowy był rażąco surowy. Sąd ten nie wyważył właściwie wysokości kary w stosunku do występujących w sprawie okoliczności obciążających i łagodzących, stopnia społecznej szkodliwości czynu i zawinienia. Te bowiem zostały ustalone przez organ meriti na zbyt wysokim poziomie względem stosunkowo niedługiego okresu niealimentacji objętego w tej sprawie oraz wobec prezentowanej postawy sprawcy, która pozwala zakładać, że już przy wymiarze kary wolnościowej 1 roku i 6 miesięcy, zrozumie naganność swojego postępowania i dołoży starań aby dostarczać środków finansowych na utrzymanie swoich dwóch synów ze związku z A. K.. Tak złagodzona kara, w wysokości orzeczonej wyrokiem Sądu Okręgowego w Poznaniu będzie adekwatną dolegliwością za naruszenie przepisów chroniących ważne dobra prawne jak rodzina i opieka. Ostatecznie uznano, że kara 1 roku i 6 miesięcy ograniczenia wolności, z obowiązkiem świadczenia nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 godzin miesięcznie zrealizuje wszystkie cele, zarówno w zakresie prewencji generalnej, jak i indywidualnej.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3.

Zgodnie z art. 616 § 1 pkt 1 kpk do kosztów procesu należą koszty sądowe, którymi są m.in. wydatki poniesione przez Skarb Państwa od chwili wszczęcia postępowania (art. 616 § 2 pkt 2 kpk). Jednym z wydatków Skarbu Państwa, na podstawie art. 618 § 1 pkt 11 kpk są wypłaty dokonane z tytułu nieopłaconej przez strony pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adwokatów lub radców prawnych.

Obrońca z urzędu – adw. A. A. został przyznany oskarżonemu na etapie postępowania apelacyjnego (zarządzenie k. 105). Obecny na rozprawie w dniu 19 grudnia 2024 r. pełnomocnik substytucyjny ww. adwokata złożył wniosek o zasądzenie od Skarbu Państwa zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej przed Sądem II instancji. Przytoczone wyżej przepisy stanowią podstawę prawną uwzględniającą to żądanie. Wysokość kosztów adwokata została ustalona w oparciu o § 4 ust. 1 i 3 oraz § 17 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 maja 2024 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2024 r. poz. 763). Mając powyższe na względzie, Sąd II instancji zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. A. kwotę 1033,20 zł brutto, tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

4.

Zgodnie z art. 636 § 1 kpk, w sprawach z oskarżenia publicznego, w razie nieuwzględnienia środka odwoławczego, wniesionego wyłącznie przez oskarżyciela publicznego – koszty procesu za postępowanie odwoławcze ponosi Skarb Państwa. Dlatego też Sąd Okręgowy zgodnie z tą zasadą, kosztami sądowymi za postępowanie odwoławcze obciążył Skarb Państwa.

7.  PODPIS

Hanna Bartkowiak