Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 1184/19

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego Poznań – Stare Miasto w Poznaniu z dnia 22 maja 2019 r., sygn. akt VIII K 423/17

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☒ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny – oskarżyciel subsydiarny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obraza prawa procesowego – art. 41 §1 kpk (zarzut z apelacji oskarżonej oraz obrońcy oskarżonej)

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd Okręgowy uznał ten zarzut za niezasadny. Kodeks postępowania karnego przewiduje instytucję wyłączenia sędziego i w myśl art. 42 § 1 kpk następuje ono na żądanie sędziego, z urzędu albo na wniosek strony. Natomiast przyczyny wyłączenia sędziego zostały enumeratywnie podane w art. 40 § 1 pkt 1 – 10, § 2-3 kpk oraz w art. 41 § 1 kpk.

W przedmiotowej sprawie apelujący podnosili naruszenie art. 41 § 1 kpk, Oskarżona i jej obrońca przede wszystkim wskazali na okoliczność wytoczenia pozwu cywilnego przez A. B.sędziemu J. K. o naruszenie dóbr osobistych, co już ich zdaniem powodować miało zachwianie pewności co do bezstronności sędziego w tym postępowaniu karnym. Należy już w tym miejscu zauważyć, że ta kwestia procesowa była przedmiotem badania na etapie rozpoznawczym przed Sądem Rejonowym (...) w związku ze zgłoszonym przez oskarżoną wnioskiem o wyłączenie sędziego. Już wówczas swoje oświadczenie do sprawy złożył sędziaJ. K., nie widząc ze swej strony jakichkolwiek okoliczności, które rzutować by mogły na zachwianie oceny jego bezstronności. Brak takich podstaw potwierdził Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 29 marca 2019 r., nie uwzględniając wniosku o wyłączenie sędziego, a przedstawiona w nim argumentacja zasługiwała na pełną aprobatę. Na podkreślenie zasługuje tu fakt, że rzeczony pozew o naruszenie dóbr osobistych został złożony krótko przed zakończeniem niniejszego procesu prywatnoskargowego o sygn. VIII K 423/17 przed Sądem I instancji i zasadzał się na zarzutach naruszania w nim praw strony. Oskarżona poddała zatem pod osąd sądu cywilnego zagadnienia należące do kompetencji instancji odwoławczej w procesie karnym, nie czekając nawet końca sprawy. Nie można zatem oprzeć się wrażeniu, że tak zainicjowane postępowanie sądowe miało na celu wyeliminowanie z orzekania sędziego, który nie odpowiada stronie. Sąd Okręgowy jest przekonany, że tego rodzaju posunięcia procesowe nie uzasadniają wyłączenia sędziego od orzekania, „zwłaszcza, iż nie wynika, by te starania doprowadziły do wydania niekorzystnych dla sędziego decyzji” ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 lipca 2011 r., III Kz 49/11, LEX nr 955034). Dobitnie brzmi przy tym stanowisko Sądu Najwyższego, że „Podnoszenie w trybie art. 41 § 1 k.p.k. wątpliwości co bezstronności sędziów tylko na podstawie tego, że zostały złożone przeciwko tym sędziom pozwy cywilne o naruszenie dóbr osobistych (bez wskazania jakichkolwiek szczegółów), czy nawet złożone doniesienia do prokuratury o wszczęcie postępowania karnego, jeżeli ma to bezpośredni związek z wykonywaniem czynności orzeczniczych przez sędziów, nie jest korzystaniem z przysługujących praw oskarżonym, a ich nadużyciem. Nie do zaakceptowania jest bowiem instrumentalna postawa niektórych oskarżonych, którzy niezadowoleni z konkretnych merytorycznych decyzji sądów, każdorazowo uważają, iż doszło do przekroczenia uprawnień przez składy orzekające i w ten sposób dążą do destrukcji prowadzonego postępowania.” ( tak: wyrok SN z 27 lutego 2019 r., V KK 79/18, LEX nr 2626881).

Kontrola odwoławcza nie potwierdziła zastrzeżeń apelujących aby sposób prowadzenia sprawy III K 423/17 przez sędziego i wydawane decyzje procesowe mogły wywołać uzasadnione wątpliwości co do jego bezstronności. Ponadto, sama oskarżona w apelacji wyraziła śmiałe choć nieuzasadnione stwierdzenia o stronniczości sędziego rozpoznającego jej sprawę, któremu przypisywała wręcz rolę obrońcy Spółki (...). Według skarżących wątpliwości co do bezstronności sędziego przejawiały się w oddalaniu wniosków dowodowych obrony, uchylaniu pytań oskarżonej do przesłuchiwanych świadków oraz brakiem sprostowań treści protokołów rozpraw zgodnie z jej wnioskami w tym zakresie. Sąd II instancji ten zarzut odwoławczy uznał za całkowicie bezzasadny. Należy przypomnieć, że organ procesowy ma uprawnienie do oddalania wniosków dowodowych w oparciu o przesłanki z art. 170 § 1 kpk i Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie działał w ramach swoich kompetencji. To sąd decyduje o zakresie postępowania dowodowego, mając na uwadze, że ma ono nie przekraczać ram zakreślonych przez skargę ( w tym przypadku prywatny akt oskarżenia (...) S.A. p-ko A. B.) oraz pamiętając, że jednym z głównych celów postępowania karnego jest dążenie do ustalenia prawdy materialnej (art. 2 § 2 kpk). Zgodnie zaś z art. 366 § 1 kpk Przewodniczący kieruje rozprawą i czuwa nad jej prawidłowym przebiegiem, bacząc, aby zostały wyjaśnione wszystkie istotne okoliczności sprawy. Sąd II instancji uznał zatem, że podane wyżej zarzuty apelacyjne co do naruszenia art. 41 § 1 kpk de facto kwestionowały należyte procedowanie przez Sąd I instancji, co będzie przedmiotem dalszych rozważań w związku ze zgłoszonymi zarzutami naruszenia art. 170 § 1 pkt 2 i 5 kpk.

Jak już też wyżej wspomniano, wszystkie wnioski o wyłączenie sędziego były przedmiotem rozpoznania przez Sąd Rejonowy w innych składach, a podejmowane decyzje negatywne zarówno od strony procesowej, jak i merytorycznej były prawidłowe. Podnoszone przez stronę okoliczności mające świadczyć o braku bezstronności sędziego zostały więc sprawdzone podczas rozpoznawania wniosków o jego wyłączenie i słuszny był wniosek o braku uzasadnionych podstaw do wyłączenia sędziego J. K.. Na obecnym etapie sprawy również nie stwierdzono okoliczności podważających słuszność odmowy wyłączenia sędziego prowadzącego sprawę oskarżonej A. B.. A kolejne pisma procesowe oskarżonej i nowe wnioski o wyłączenie sędziów, w tym tych orzekających w instancji odwoławczej, utwierdzają w przekonaniu, że podejmowane przez oskarżoną działania w tym kierunku miały charakter instrumentalny i służyły spowolnieniu wyrokowania. Strona procesowa ma oczywiście konstytucyjnie zagwarantowane prawo do sądu ale nie prawo do dowolnego jego wyboru czy też kształtowania składu orzekającego. Reasumując, Sąd odwoławczy nie potwierdził obaw apelujących, że sędzia prowadzący sprawę w I instancji nie dawał rękojmi bezstronnego rozpoznania i osądzenia sprawy oskarżonej A. B..

Wniosek

Zmiana wyroku poprzez uniewinnienie lub jego uchylenie

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Brak podstaw do uwzględnienia wniosku z uwagi na całkowitą bezzasadność podniesionego zarzutu.

Lp.

Zarzut

3.2.

Obraza prawa procesowego – art. 170 § 1 pkt 2 i 5 kpk (zarzut wspólny z obu apelacji)

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut był niezasadny. Należy zaznaczyć, iż obrońca oskarżonej zgłosiła ten zarzut procesowy wprost (zarzut nr 2), zaś podsądna w swojej apelacji nawiązywała do kwestii braków dowodowych, uważając, że tak okrojone postępowanie dowodowe, oddalanie wniosków dowodowych zgłaszanych ze strony oskarżonej było bezzasadne i w efekcie uniemożliwiło oskarżonej wykazanie swoich racji i niewinności. Sąd odwoławczy uznał, że oba te stanowiska były chybione.

Zdaniem Sądu odwoławczego prawidłowa była negatywna decyzja procesowa co do wniosku oskarżonej i jej obrońcy o uzyskanie karty karnej M. L. (postanowienie SR z dnia 14 maja 2019 r., k. 532). Osoba ta była świadkiem w niniejszej sprawie i podczas przesłuchania przed sądem świadek podał, że nie był karany wyrokiem karnym za przestępstwo oraz, że nie jest związany ze spółką (...) ani w swoich artykułach dziennikarskich nie atakował osób występujących przeciw tej spółce. Z tej wypowiedzi wynikały dwie okoliczności dla niniejszej sprawy z oskarżenia prywatnego o występki z art. 212 § 2 kk. Pierwsza to niekaralność M. L., a druga to brak powiązań w/wym ze spółką (...). Według oskarżonej było zgoła inaczej i połącznie tych elementów (karalność M. L. określana recydywą oraz jego powiązania ze spółką (...)) dawało podstawy do sformułowań użytych przez nią w artykułach prasowych publikowanych dnia 24 marca 2017 r., 16 i 26 maja 2017 r. Nie miała jednak racji oskarżona uważając, że Sąd I instancji negatywnie rozpatrując wnioski dowodowe uniemożliwił jej dowiedzenie swych racji w tym zakresie. To w pierwszym rzędzie od oskarżonej należało oczekiwać, że wskaże podstawy faktyczne swoich twierdzeń. Natomiast oskarżona A. B. nie podała na czym zasadzała określenie „recydywista” użyte wobecM. L. oraz nie przedstawiła dowodów, które uprawniałyby ją do łączenia bezprawnych działań M. L. z organami spółki (...). Ta sytuacja pozostała niezmienna również na etapie postępowania apelacyjnego, chociaż co trzeba odnotować, oskarżona w toku całego procesu przejawiała aktywność dowodową, która jednak dla rozpoznania sprawy miała znaczenie minimalne. Zdaniem Sądu Okręgowego tylko wówczas Sąd I instancji byłby zobowiązany przeprowadzać zawnioskowane przez obronę dowody, gdyby istniał związek między nimi a zarzutami aktu oskarżenia. Tymczasem oskarżona wraz z obrońcą chcieli dopiero poszukiwać dowodów na potwierdzenie pejoratywnych określeń użytych pod adresem spółki (...) i organów nią kierujących. To stwierdzenie zasługuje na dobitne podkreślenie gdyż dobrze odzwierciedla intencje apelujących, subiektywnie niezadowolonych z zakresu przeprowadzonych przed Sądem I instancji dowodów. Zasadnie zatem Sąd Rejonowy w toku postępowania rozpoznawczego nie widział podstaw aby sprawdzać czy M. L.był skazywany za przestępstwa i na czas ukazywania się materiałów prasowych będących tematem tego procesu, uprawnione było określenie go recydywistą (tj. osoba odpowiadająca w warunkach art. 64 kk, wielokrotnie karana). Słusznie bowiem Sąd Rejonowy wskazał na brak elementu spinającego osobę M. L. ze spółką (...), co powodowało bezcelowość pogłębionych działań dowodowych nakierowanych na osobę M. L.. Apelujący zapomnieli przy tym, że w zniesławiających spółkę (...) artykułach oskarżona używała liczby mnogiej określając osoby zaangażowane w opisywany proceder. Pisała przecież, że „w otoczeniu A. bandziorów nie brak” oraz zastanawiała się czy adekwatniejszą nazwą w związku ze znajomościami wronieckiej spółki będzie „może przestępcza grupa zorganizowana”. Należało zatem oczekiwać, że oskarżona przedstawi sądowi okoliczności faktyczne, z których wywodziła tak poważne oskarżenia wobec władz szanowanej spółki kapitałowej i informowała o tym publicznie. Skoro tak się nie stało, Sąd Rejonowy w pełni zasadnie odmówił prowadzenia postępowania dowodowego „pod dyktando” oskarżonej, która zamierzała na kanwie tej sprawy prowadzić śledztwo dziennikarskie obejmujące różne, interesujące ją sprawy lokalnej społeczności. Należy zatem mocno podkreślić, iż całkowicie słusznie postąpił Sąd Rejonowy zawężając przedmiot swego rozpoznania do zarzutów będących przedmiotem inkryminowanych zdarzeń, nie ulegając parciu oskarżonej do kontynuowania w tym procesie konfliktu z innymi osobami, a w szczególności prywatnego zatargu z M. L.. To bowiem zarzuty stawiane oskarżonej zakreślają ramy postępowania i to w sprawie o konkretny czyn. Sąd nie tylko nie ma obowiązku ale potrzeby prowadzenia postępowania dowodowego odnośnie całości wzajemnych relacji pomiędzy oskarżoną a osobami trzecimi, a tak chciałaby uczynić oskarżona.

Niezasadny okazał się przy tym zarzut obrońcy oskarżonej co do naruszenia art. 170 § 1 pkt 2 i 5 kpk poprzez oddalenie wniosku dowodowego z 14 maja 2019 r. o ponowne przesłuchanie w charakterze świadka M. L. (zarzut nr 3). Wedle obrońcy M. L. winien być przepytany na okoliczność publikowania pod fikcyjnym nazwiskiem (...) na F. oczerniających informacji na temat osób poruszających problem m.in. mobbingu i innych form naruszania praw pracowników spółki (...) oraz istnienia współpracy między M. L. a w/w spółką. Obrona wskazała na prawomocny wyrok Sądu Rejonowego (...) z dnia 23 października 2018 r., sygn. III K 249/16, poddający w wątpliwość zaprzeczenia tego świadka, że nie publikował pod wyżej przytoczonym fikcyjnym nazwiskiem. Należy dodać, iż na etapie postępowania apelacyjnego oskarżona zgłaszała dalsze w tym zakresie wnioski dowodowe, np. o przeprowadzenie dowodu z kilku orzeczeń sądowych dotyczącychM. L. w tym z wyroku Sądu Rejonowego w (...) w sprawie o sygn. II K 647/18, skazującym go za przestępstwo z art. 233 § 1 kk polegające na podaniu w zeznaniach w postępowaniu przygotowawczym z zawiadomienia A. B. o zniesławienie nieprawdy co do administrowania, własności i umieszczania tekstów na stronie internetowej (...) i profilu o nazwie (...) na portalu internetowym F. (wyrok nieprawomocny). Sąd Okręgowy wnioski dowodowe w tym zakresie oddalił postanowieniem z dnia 12 lutego 2020 r., uważając, że dowody te nie zawierają treści przydatnych dla poczynienia ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie. Jak już wyżej wspomniano, oskarżona wraz z obrońcą zmierzali do ukazania w negatywnym świetle świadka M. L., przez pryzmat innych spraw toczących się z udziałem stron. Napomknąć należy, że oskarżona w czasie gdy ta sprawa była na etapie rozpoznawczym przed Sądem I instancji, złożyła zawiadomienie do organów ścigania o podejrzeniu popełnienia składania fałszywych zeznań przez M. L.. Co oczywiste, z przyczyn procesowych tamto postępowanie nie powinno się zakończyć przed prawomocnym rozpoznaniem niniejszej sprawy, w której składał zakwestionowane przez oskarżoną zeznania ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2018 r., V KK 434/17, LEX nr 2515832). Sąd Okręgowy stoi zatem na wspólnym z Sądem I instancji stanowisku, że strona apelująca zdaje się nie dostrzegać istoty tego procesu karnego, którym jest zarzut wobec oskarżonej A. B. zniesławienia za pomocą środków masowego przekazu spółki (...). Umknęło też skarżącej, że wedle określeń użytych przez oskarżoną w przedmiotowych artykułach prasy lokalnej, chodziło o „bandziorów” w otoczeniu tej spółki oraz sugestie działań zorganizowanej grupy przestępczej. Tymczasem zarzut apelacyjny zmierzający do ponowienia przesłuchania świadka M. L. dotyczyć by miał jego działalności publicystycznej, dziennikarskiej. Dodatkowe zeznanie nie mogło posłużyć wykazaniu bezzasadności zarzutów stawianych oskarżonej, a chodziło o zdyskredytowanie osoby świadka, czyli nie byłoby osadzone w głównym nurcie sprawy. Myli się też obrona uważając, że potwierdzenie, iż świadek M. L. zeznając w innej sprawie, co do innej okoliczności, nie powiedział prawdy (nawet zakładając taką sytuację) przekłada się na wartość dowodową tego świadka w ogóle. Każde zeznanie stanowi bowiem osobną warstwę dowodową, podlegającą swobodnej ocenie organu orzekającego. Wartość dowodowa zeznań świadka M. L. co do okoliczności mających znaczenie dla rozstrzygnięcia tej kontrolowanej sprawy została natomiast przez Sąd Rejonowy określona na właściwym poziomie i nie wymagała dalszych zabiegów weryfikacyjnych.

Dlatego też, podsumowując, decyzje oddalające wnioski dowodowe w oparciu o art. 170 § 1 pkt 2 i 5 kpk były właściwe. Poza tym nawet gdyby Sąd Rejonowy postanawiając o oddaleniu wniosków dowodowych dopuścił się omyłek, co zarzuciła oskarżona, to nie miałoby to znaczenia dla oceny zasadności zgłoszonych w tym zakresie zarzutów odwoławczych, jeśli faktycznie wnioskowane dowody nie musiały albo nie powinny być dopuszczane. Sąd I instancji rozpoznał przy tym licznie zgłaszane wnioski dowodowe stosownie uzasadniając swoje stanowisko i jeszcze raz opisał te decyzje w pisemnym uzasadnieniu wyroku, co pozwala na wniosek, że nie bagatelizował zgłaszanych dowodów i rozprawił się z nimi należycie.

Skarżący w apelacji przedstawili odmienne, nieobiektywne stanowisko w tym temacie, bezzasadnie domagając się kontynuowania postępowania dowodowego. Kolejne tego typu wnioski dowodowe zostały przedstawione w toku postępowania apelacyjnego i również Sąd Okręgowy na rozprawie w dniu 12 lutego 2020 r. je oddalił. Ostatni wniosek dowodowy został złożony już po zamknięciu rozprawy apelacyjnej, w okresie oczekiwania na termin publikacji wyroku i ten nie podlegał już rozpoznaniu gdyż Sąd odwoławczy nie widział powodów do wznowienia przewodu sądowego celem prowadzenia kolejnego dowodu. Miałby nim być artykuł prasowy P. Ż. opublikowany 19 lutego 2020 r. na łamach tygodnika „(...).pl”. Dokument ten nie zawierał żadnych elementów poznawczych, mogących mieć znaczenie dla niniejszej sprawy. Opisywał sylwetkę oskarżonej jako dziennikarki, wspominał o niniejszej sprawie karnej i zastosowanych wobec oskarżonej elementach kary i środkach karnych. Wnioskująca o ten dowód oskarżona nie dała uzasadnienia jak ten artykuł prasowy, powstały po zamknięciu rozprawy apelacyjnej, miałby rzutować na treść wyroku i kwestię zawinienia oskarżonej A. B.. W związku z tym, że wniosek wpłynął tak późno, Sąd II instancji stwierdził, że tylko potrzeba przeprowadzenia nowego dowodu byłaby podstawą do wznowienia postępowania. A skoro takiej nie stwierdzono, Sąd wypowiada się o tym wniosku w pisemnym uzasadnieniu swego wyroku z 20 lutego 2020 r.

Wniosek

Zmiana wyroku poprzez uniewinnienie lub jego uchylenie.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Brak podstaw do uwzględnienia wniosku z uwagi na niezasadność podniesionego zarzutu.

Lp.

Zarzut

3.3.

Obraza prawa procesowego – art. 4, 7, 410 i 424 § 1 pkt 1 kpk (zarzut z apelacji oskarżonej)

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd Okręgowy stwierdził za Sądem Najwyższym (tak: postanowienie SN z dnia 13 maja 2002 r., sygn. V KKN 90/01, LEX nr 53913), że „przedmiotem uchybień, zarzucanych w skardze apelacyjnej(…), mogą być tylko konkretne normy nakazujące (lub zakazujące) dokonywania określonych czynności w określonej sytuacji procesowej. Tak więc zarzut obrazy art. 4 k.p.k., tak zresztą jak i zarzut obrazy innej normy o charakterze ogólnym, (…) nie może sam przez się stanowić podstawy apelacji lub kasacji.” W orzecznictwie Sądu Najwyższego konsekwentnie prezentowany jest pogląd, iż zarzut obrazy prawa procesowego powinien opierać się na naruszeniu norm tworzących konkretne nakazy lub zakazy, a nie norm o charakterze ogólnym, taki zaś charakter ma właśnie art. 4 kpk. Dlatego też Sąd Okręgowy nie widział powodów do czynienia szerszych wywodów co do naruszenia samej normy art. 4 kpk. Natomiast rozpatrując zarzut naruszenia art. 4 kpk w powiązaniu z zarzutem naruszenia reguł procesowych gwarantujących pełną i obiektywną ocenę dowodów art. 7 i 410 kpk okazały się one niezasadne. Sąd Rejonowy przeprowadził bowiem postępowanie dowodowe prawidłowo, w rozsądny i wyważony sposób, uwzględniając zasady logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego i stosując się do zasady swobodnej oceny dowodów. Również co do zarzutu naruszenia art. 424 § 1 pkt 1 kpk należało odnieść się krytycznie, gdyż kontrola odwoławcza nie potwierdziła aby Sąd Rejonowy przy sporządzaniu pisemnego uzasadnienia wyroku w sprawie A. B. nie wywiązał się z zadania wskazania faktów uznanych za udowodnione czy nieudowodnione oraz wyjaśnienia na jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych. Zarzut ten zgłoszony przez oskarżoną odzwierciedla jedynie niezadowolenie strony z wyników przeprowadzenia sprawy przez Sąd Rejonowy, nie zawiera jednak żadnych merytorycznych argumentów, które można by poddać analitycznej kontroli w Sądzie II instancji ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 28 czerwca 2018 r., II AKa 141/15, LEX nr 2545204).

Wniosek

Uchylenie wyroku i skierowanie sprawy do ponownego rozpoznania

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Brak podstaw do uwzględnienia wniosku. Zarzuty podniesione przez oskarżoną były skutkiem niezaakceptowania decyzji sądu o oddaleniu wniosków dowodowych, co było przedmiotem omówienia w pkt 3.2.

Lp.

Zarzut

3.4.

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za jego podstawę i mający wpływ na treść wyroku (zarzut z apelacji oskarżonej)

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut był niezasadny a jego negatywna ocena ściśle wiąże się z nieuwzględnieniem zarzutów odnoszących się do sfery dowodowej. Po pierwsze bowiem Sąd Okręgowy stwierdził, że nie wystąpił tzw. „błąd braku”, gdyż uznał, że postępowanie dowodowe w I instancji zostało przeprowadzone w zakresie całkowicie wystarczającym dla poczynienia prawidłowych ustaleń faktycznych. Oskarżona apelując nie zgadzała się z zakresem postępowania dowodowego, jednak jej argumentacja nie była przekonująca, a proponowane przez nią dowody, jak to omówiono powyżej pod pozycją 3.2. nie miały bezpośredniego związku z zarzucanymi jej przestępstwami z art. 212 § 2 kk. Po drugie, Sąd II instancji nie zgodził się z zarzutem błędnego ustalenia stanu faktycznego. Ten bowiem odzwierciedlał okoliczności wynikające z zasługujących na wiarę materiałów dowodowych i został przez Sąd Rejonowy ukształtowany odpowiednio do zarzutów karnych stawianych oskarżonej. Bezspornym w sprawie było autorstwo oskarżonej zakwestionowanych przez spółkę (...) sformułowań. Natomiast postępowanie rozpoznawcze nie potwierdziło aby A. B. miała podstawy by pisać o kontaktach spółki (...) „z bandziorami” oraz by uzasadnione były jej podejrzenia co do działalności osób z organów tej spółki w zorganizowanej grupie przestępczej. Sąd ten wykazał, po dokonaniu oceny dowodów zgodnej z zasadami wiedzy, logiki i doświadczenia życiowego, iż stwierdzenia te były krzywdzące spółkę oraz było to działanie zawinione przez oskarżoną, która będąc dziennikarzem szafowała negatywnymi określeniami zamiast rzetelnie najpierw sprawdzić temat. Od tego kto decyduje się na publikacje prasowe zawierające zarzuty wobec innych osób czy osoby prawnej należy wymagać by zachował staranność i rzetelność w przekazie. Takich warunków nie spełniła oskarżona, która zarówno w samych artykułach prasowych, jak też w toku niniejszej sprawy karnej nie przedstawiła żadnych rzeczowych okoliczności uprawniających ją do tak poważnych oskarżeń pod adresem spółki (...) – oskarżyciela prywatnego w tym procesie.

Odmienne stanowisko skarżącej było kontynuacją przyjętej linii obrony i negowania niekorzystnych dla podsądnej ustaleń dokonanych przez Sąd I instancji. Nie przekonało jednak Sądu II instancji, gdyż było wyrazem jednostronnej i wybiórczej oceny materiału dowodowego.

Wniosek

Uchylenie zaskarżonego wyroku i skierowanie sprawy do ponownego rozpoznania

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Brak podstaw do uwzględnienia wniosków o wzruszenie zaskarżonego wyroku w zakresie sprawstwa i zawinienia oskarżonej. Sąd Rejonowy prawidłowo przyjął, żeA. B. świadomie i z rozmysłem użyła w swych artykułach prasowych określeń wobec spółki (...) mogących ją poniżyć w opinii publicznej oraz narazić na utratę zaufania potrzebnego do prowadzonej działalności gospodarczej.

Lp.

Zarzut

3.5.

Rażąca niewspółmierność całości kary (apelacja oskarżonej) oraz rażąca niewspółmierność środka karnego w postaci zakazu wykonywania zawodu dziennikarza, zakazu prowadzenia działalności wydawniczej oraz zakazu zajmowania stanowisk w podmiotach prowadzących działalność gospodarczą (apelacja obrońcy)

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd Okręgowy po dokonaniu weryfikacji współmierności orzeczonych oskarżonej zaskarżonym wyrokiem kar jednostkowych grzywny oraz kary łącznej grzywny i po przeanalizowaniu okoliczności kontrolowanej sprawy i uwzględnieniu danych osobopoznawczych o podsądnej, doszedł do wniosku, że wymiar kar pod względem rodzaju i wysokości był ze wszech miar celowy, oczekiwany i sprawiedliwy. Tak ukształtowana kara ma przynieść wobec sprawcy efekt wychowawczy i prewencyjny; nie mogła być uznana za nadmiernie surową. Na akceptację zasługiwały bowiem przedstawione przez Sąd Rejonowy przesłanki jakie zadecydowały o wymiarze kary, kary adekwatnej do trzykrotnie popełnionych przez A. B. czynów. Sąd I instancji wziął pod uwagę szerokie spektrum okoliczności obciążających i łagodzących. Co prawda wśród tych ostatnich została też uwzględniona niekaralność oskarżonej, co nie było właściwe gdyż jak wynika z karty karnej, A. B. odpowiadała już karnie z art. 212 kk (k. 192). Dodatkowo, co wiadomo tutejszemu Sądowi z urzędu, wobec oskarżonej w ostatnim czasie uprawomocniły się dwa kolejne wyroki skazujące za występki z art. 212 kk. W apelacji oskarżona podała zaś, że w ustnych motywach do wyroku Sąd Rejonowy wskazywał na wielokrotną karalność oskarżonej z czego można zakładać, że Sąd Rejonowy pisząc o niekaralności oskarżonej się pomylił, za czym przemawiałby też brak podania w uzasadnieniu numeru karty z informacją z Krajowego Rejestru Karnego. Mając na uwadze te nieścisłości co do uprzedniej karalności Sąd Okręgowy uważa, że kara łączna 150 stawek dziennych grzywny po 15 zł każda stawka, trafnie odzwierciedla pełne zawinienie oskarżonej, szkodliwość społeczną jej zachowań i oddaje właściwie społeczny sprzeciw dla sprawcy tej kategorii przestępstw, także przy uwzględnieniu poprzednich dwóch wyroków skazujących oskarżonej z art. 212 kk na grzywny.

Odpowiednim dopełnieniem tej kary zasadniczej były zaś dwa środki karne: podanie wyroku do publicznej wiadomości oraz nawiązka za wybrany cel społeczny w wysokości 5000 zł.

Zarzut rażącej niewspółmierności okazał się natomiast trafny w zakresie orzeczenia środka karnego w postaci zakazu wykonywania zawodu dziennikarza, zakazu prowadzenia działalności wydawniczej oraz zakazu zajmowania stanowisk w podmiotach prowadzących działalność gospodarczą. Przesłanki orzekania zakazu zajmowania określonego stanowiska oraz zakazu wykonywania określonego zawodu ujęto w art. 41 § 1 kk alternatywnie, co oznacza konieczność aby sprawca „nadużył przy popełnieniu przestępstwa stanowiska lub wykonywanego zawodu albo okazał, że dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym dobrom chronionym prawem". Taka konstrukcja pozwala zatem na orzeczenie określonych wyżej postaci środka karnego nawet jeżeli spełniona tylko jedna z dwóch przesłanek. W tej kwestii wypowiedział się również Sąd Najwyższy, wskazując, że: „Nadużycie zawodu (odpowiednio stanowiska) w rozumieniu art. 41 § 1 k.k. wyraża się w popełnieniu umyślnego przestępstwa, świadczącego, że sprawca wykorzystał wykonywany zawód dla popełnienia owego przestępstwa" ( por. wyrok SN z 1.02.1989 r., V KRN 300/88).

W przedmiotowej sprawie oskarżona będąc wydawcą i redaktorem naczelnym „Tygodnika (...)” ponosi pełną odpowiedzialność za użyte w artykułach prasowych i umieszczone na portalu społecznościowym na stronie w/wym czasopisma zniesławiające określenia odnoszące się do Spółki Akcyjnej (...) z W.. Tym nie mniej nie można zapominać, że krzywdzące słowa pod adresem oskarżyciela prywatnego – spółki (...), padły przy okazji głównego tematu dziennikarskiego jaki był prezentowany przez oskarżoną w artykułach prasowych z 24 marca oraz 16 i 26 maja 2017 r. Ich tematem przewodnim były zaś okoliczności śmierci jednej z pracownic spółki (...) w dniu 1 stycznia 2017 r., a poza tym sprawa mobbingu w tym zakładzie pracy. Na tej podstawie można było wysunąć wniosek, że oskarżona jako dziennikarka i wydawca w interesie społecznym naświetlała trudny problem warunków pracy w spółce (...). Niestety jednak użyte przez nią środki, czyli podnoszenie w środkach masowego przekazu niesprawdzonych okoliczności naruszających dobre imię spółki (...) było niedopuszczalne i wymagało reakcji i krytyki ze strony wymiaru sprawiedliwości. W ocenie Sądu Okręgowego jednak sięgnięcie przy tym po tak dotkliwy środek karny, wiążący się z pozbawieniem oskarżonej możliwości zarobkowania w zawodzie dziennikarza na okres 3 lat raziło surowością. Co istotne, na etapie postępowania apelacyjnego również oskarżyciel prywatny działając przez swoich pełnomocników wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie środków karnych orzeczonych w pkt VI wyroku Sądu Rejonowego, uznając, że ten element kary byłyby zbyt drastyczny w stosunku do stopnia społecznej szkodliwości przypisanych oskarżonej czynów. Sąd Okręgowy po przeanalizowaniu wszystkich tych okoliczności doszedł do wniosku, że pozostałe elementy kary będą skutecznie oddziaływać na oskarżoną, z jednej strony uświadamiając jej rozmiar bezprawia, a z drugiej strony osiągną cel prewencyjny, powodując, że oskarżona z odpowiednim poszanowaniem dóbr osobistych innych będzie wykonywać zawód dziennikarza i nienagannie prowadzić działalność wydawniczą. Musi ona jednak zdawać sobie sprawę, że kolejne zniesławiające treści w publikacjach z jej strony mogą doprowadzić do orzeczenia środka karnego na podstawie art. 41 § 1 i 2 kk. Ta sprawa jest dla oskarżonej swego rodzaju lekcją, z której powinna wyciągnąć wnioski na przyszłość.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku poprzez odstąpienie od orzeczenia środka karnego w postaci zakazu wykonywania zawodu dziennikarza, zakazu prowadzenia działalności wydawniczej oraz zakazu zajmowania stanowisk w podmiotach prowadzących działalność gospodarczą

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zarzut zasadny wyłącznie w zakresie dotyczącym niewspółmierności środka karnego w postaci zakazu wykonywania zawodu dziennikarza, zakazu prowadzenia działalności wydawniczej oraz zakazu zajmowania stanowisk w podmiotach prowadzących działalność gospodarczą. Apelujący obrońca skutecznie dostrzegł, że środki karne z art. 41 § 1 i 2 kk z wyroku Sądu I instancji rażą surowością, tj. zachodzi znaczna, wyraźna, nie dająca się zaakceptować dysproporcja między karą wymierzoną a karą sprawiedliwą, zasłużoną na podstawie ustalonych okoliczności sprawy relewantnych dla wymiaru kary.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot utrzymania w mocy

Zaskarżony wyrok został utrzymany w mocy w pkt od I do V oraz od VII do IX

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Sąd II instancji nie znalazł podstaw do ingerencji w te orzeczenia, w szczególności zaś w rozstrzygnięcia z pkt I i II, przesądzające sprawstwo i zawinienie oskarżonej co do popełnienia obu przestępstw z art. 212 § 2 kk na szkodę Spółki Akcyjnej (...). Również orzeczenia o karach zasadniczych za te przestępstwa (dwie kary 130 stawek dziennych grzywny po 15 zł każda stawka)oraz orzeczenie o karze łącznej grzywny (150 stawek dziennych grzywny po 15 zł każda stawka) nie wymagały ingerencji sądu odwoławczego. Kara grzywny jest najłagodniejszą rodzajowo karą przewidzianą za przestępstwa przypisane oskarżonej i również jej rozmiar nie razi surowością.

Sąd odwoławczy nie widział również powodów aby ingerować w orzeczenia o środkach karnych z pkt IV i V zaskarżonego wyroku. Obowiązek publikacji wyroku skazującego na podstawie art. 215 kk był oczywisty i obligatoryjny, skoro zawnioskował o to pokrzywdzony. Z kolei nawiązka na cel społeczny z pkt V, orzeczona na podstawie art. 212 § 3 kk była fakultatywna, jednak Sąd Rejonowy zasadnie dobrał ją do okoliczności przedmiotowej sprawy, słusznie wskazując, że ma ona do spełnienia cel wychowawczy i prewencyjny wobec oskarżonej. Wysokość nawiązki odpowiada wadze popełnionych występków, jedynym mankamentem jest to, że Sąd I instancji nie wymierzył nawiązki z osobna, za każde z przypisanych oskarżonej zniesławień, a zrobił to zbiorczo przy karze łącznej. Prawo karne materialne nakazuje bowiem orzekanie środków karnych za poszczególne czyny karalne (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2007 r., V KK 315/06). W związku jednak z tym, że nie było to przedmiotem zarzutów odwoławczych, Sąd Okręgowy nie miał uprawnień aby tą nieprawidłowość usunąć, orzekając osobne nawiązki za każde z przestępstw z art. 212 § 2 kk.

Rozstrzygnięcia o należnościach finansowych obciążających oskarżoną z pkt od VII do IX, tj. o kosztach należnych oskarżycielowi prywatnemu i obrońcy z urzędu oraz o opłacie na rzecz Skarbu Państwa były prawidłowe i prawnie uzasadnione. Sąd Rejonowy nie orzekł jedynie o tym kto ma ponieść wydatek w postaci kosztów za pomoc prawną udzielonej oskarżonej z urzędu w I instancji. W tym zakresie jednak możliwe będzie wydanie przez Sąd Rejonowy dodatkowego postanowienia na podstawie art. 626 § 2 kpk.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot i zakres zmiany

0.0.1Zaskarżony wyrok został zmieniony poprzez uchylenie pkt VI, którym orzeczono wobec oskarżonej środki karne na podstawie art. 41 § 1 i 2 kk

Zwięźle o powodach zmiany

Sąd Okręgowy uchylił orzeczone wobec oskarżonej środki karne w postaci zakazu wykonywania zawodu dziennikarza, zakazu prowadzenia działalności wydawniczej oraz zakazu zajmowania stanowisk w podmiotach prowadzących działalność gospodarczą, uznając za zasadny zgłoszony przez apelujących zarzut rażącej niewspółmierności kary polegający na zastosowaniu wobec podsądnej powyższych środków karnych.

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

pkt 2

Postępowanie odwoławcze nie dostarczyło podstaw do dalszej ingerencji w zaskarżony wyrok, co spowodowało, że w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok został utrzymany w mocy.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

pkt 3

Zasądzono na rzecz ustanowionej dla oskarżonej obrońcy z urzędu adw. E. S. koszty z tytułu udzielonej pomocy prawnej w postępowaniu odwoławczym, co poprzedził wniosek obrońcy wraz z jej oświadczeniem, iż koszty te nie zostały jej w żaden sposób zwrócone. Wysokość wynagrodzenia wynika z § 17 ust. 2 pkt 4 i § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 18) i była to kwota 516,60 zł (w tym podatek VAT).

pkt 4

Zgodnie z regułą procesową z art. 636§1 kpk, w razie nieuwzględnienia środka odwoławczego wniesionego przez oskarżonego ma on obowiązek ponieść koszty procesu. Jak wynika zaś z art. 616§1 kpk koszty te obejmują: koszty sądowe na które składają się wydatki poniesione przez Skarb Państwa od chwili wszczęcia postepowania oraz opłaty.

Sąd Okręgowy zasądził od oskarżonej na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe za postępowanie odwoławcze w kwocie 516,60 zł co stanowi zwrot wydatku za wynagrodzenie dla ustanowionego obrońcy z urzędu za udział w postępowaniu odwoławczym. Obciążenie oskarżonej tą należnością jest zgodne z treścią art. 621 § 1 kpk. W myśl tego przepisu, ryczałt, jaki uiścił oskarżyciel prywatny składając akt oskarżenia nie obejmuje nieopłaconej przez strony pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adwokatów (art. 618 § 1 pkt 11 kpk).

Sąd Okręgowy wymierzył też oskarżonej opłatę za II instancję w wysokości 225 zł, określając jej wysokość na podstawie (art. 1, art. 3 ust. 1 w zw. z art. 8 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (t.j. Dz. U. z 1983 r. Nr 49, poz. 223 z późn. zm.). Sąd II instancji nie znalazł przy tym podstaw faktycznych aby zwolnić oskarżoną od ponoszenia tych należności, które wyniknęły z inicjatywy procesowej podsądnej. Nie było najmniejszych powodów, aby odstąpić od zasady ponoszenia kosztów procesu karnego przez oskarżoną, które to odstępstwo może mieć miejsce jedynie w sytuacjach wyjątkowych, kiedy spełnione są warunki zwolnienia określone w art. 624 § 1 kpk.

7.  PODPIS

Hanna Bartkowiak