Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 listopada 2015 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie : Przewodniczący SSR del. do SO Maciej Nawrocki

Protokolant st. prot. sąd. Magdalena Pelz

po rozpoznaniu w dniu 17 listopada 2015 r. w Poznaniu

odwołania A. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

z dnia 14 marca 2014r., znak: (...)

nr (...)

przy udziale płatnika składek R. W. (1)

w sprawie A. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

1.  Zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż A. G. jako pracownik płatnika składek (...) podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu w okresie od 5 listopada 2012 r. do 16 lipca 2013 r.,

2.  Zasądza od pozwanego organu rentowego na rzecz odwołującej kwote 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

/-/ Maciej Nawrocki

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 marca 2014 r., znak (...), nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P., na podstawie art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 1212 ze zm.; dalej: ustawa o sus) w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 11, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 1 oraz art. 83 § 1 kc w zw. z art. 2, art. 8 i art. 22 § 1 kp, stwierdził, że A. G., jako pracownik u płatnika składek (...) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia 5 listopada 2012 r. do 16 lipca 2013 r.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, iż A. G. została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia od dnia 5 listopada 2012 r. u płatnika składek R. W. (1) za wynagrodzeniem 5.720 zł brutto miesięcznie. Za 11/2012 płatnik wykazał w raporcie imiennym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 5.447,62 zł, za 12/2012 podstawę wymiaru składek w wysokości 5.720 zł natomiast za 01/2013 podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 4.766,67 zł. Od 27 stycznia 2013 r. do 28 lutego 2013 r. było wypłacane wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy ze środków pracodawcy, od 1 marca 2013 r. zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego. Ponadto w toku postępowania wyjaśniającego płatnik składek wskazał, iż we wrześniu i październiku 2012 r. firma znalazła się na etapie rozwoju pozwalającym na szybkie zwiększenie mocy produkcyjnych. Dlatego zastanawiał się jak pozyskać nowych klientów w możliwie najszybszym czasie. A. G. zwróciła się do płatnika z własnej inicjatywy w związku z poszukiwaniem pracy i przedłożyła CV. Na podstawie przeprowadzonej z nią rozmowy płatnik stwierdził, że ma kontakty z dość dużą grupą osób, które mogą być potencjalnymi klientami firmy (...). Mając nadzieję na szybki wzrost ilości dobrze płatnych zleceń, po kilkutygodniowym namyśle, płatnik składek zdecydował się na zatrudnienie ubezpieczonej. Ponadto płatnik składek oświadczył, że z uwagi na stan zdrowia A. G. poprosiła o rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron a jej obowiązki przejął właściciel R. W. (1). Organ rentowy ustalił, iż A. G. została zatrudniona na stanowisko specjalista ds. marketingu i pozyskiwania klientów nie mając odpowiedniego wykształcenia oraz doświadczenia w zakresie marketingu na rynku budowlanym. Niezdolność do pracy powstała po upływie krótkiego czasu od nawiązania stosunku pracy. Nie przedłożono żadnych dowodów wykonywania pracy przez ubezpieczoną, w tym szczegółowego zakresu obowiązków. W przedłożonej dokumentacji brak było również zaświadczenia o ukończeniu szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Natomiast z informacji przesłanej przez Urząd Skarbowy w dniu 25 lutego 2014 r. wynika, iż w 2012 r. dochód płatnika składek był niższy od wynagrodzenia, jakie otrzymała A. G.. Z kolei oświadczenia osób potwierdzających świadczenie pracy przez A. G. nie są wiarygodne. Powyższe okoliczności wskazują, że w rzeczywistości zamiarem stron stosunku pracy nie było rzeczywiste świadczenie pracy. Zawarcie umowy o pracę między płatnikiem składek R. W. (1) a A. G. było czynnością pozorną mającą na celu obejście przepisów prawa i uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby, a wykorzystanie tej umowy, jako podstawy do ubezpieczenia było świadomym wprowadzeniem w błąd Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. /vide decyzja w aktach ZUS/

Dnia 17 kwietnia 2014 r., w formie i terminie przewidzianym prawem, A. G. złożyła odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę i orzeczenie, że, jako pracownik u płatnika składek L. (...) podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od 5 listopada 2012 r. do 16 lipca 2013 r.

W uzasadnieniu odwołująca podniosła, iż R. W. (1) dostarczył szereg dokumentów, w tym dyplom ukończenia studiów, gdzie jest napisane, jaki rodzaj studiów ukończyła oraz dokumenty potwierdzające uzyskanie licencjatu na kierunku zarządzania i marketingu. Ponadto z CV wynika, iż przez 10 lat pracowała na stanowisku ds. sprzedaży części samochodowych. Powyższe wskazuje, iż odwołująca uzyskała doświadczenie w oferowaniu, negocjowaniu i doprowadzaniu do finalizacji sprzedaży danego produktu. Ponadto odwołująca została zatrudniona w dniu 5 listopada 2013 r., a niezdolna do pracy stała się w dniu 27 stycznia 2013 r. z uwagi na zagrożoną ciążę, której nie udało się uratować. Stan zdrowotny odwołującej wymagał leczenia psychiatrycznego. Zdaniem odwołującej przedsiębiorca nie ma obowiązku uzyskiwania żadnego przychodu, może zakładać, że dopiero za rok, dwa lata, jego firma zacznie przynosić dochody. W tym czasie inwestuje w środki rzeczowe i osobowe, które znacznie obniżają podstawę opodatkowania i może się okazać, że firma jest na tzw. minusie. Odwołująca podniosła także, iż można świadczyć pracę, a jej przywilejem może być późniejsze skorzystanie z prawa do zasiłku chorobowego. Niedopuszczalne jest zabronienie czynienia ze swojego prawa użytku, którego celem będzie skorzystanie z zasiłku chorobowego. /vide odwołanie k. 2-4 akt/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując w całości dotychczasowe stanowisko i prezentowaną argumentację. /vide odpowiedź na odwołanie k. 13-14 akt/

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

A. G. urodziła się w dniu (...)

Odwołująca w 2006 r. ukończyła studia w Wyższej Szkole Handlu i Usług w P. na kierunku marketing i zarządzanie.

W latach 2001-2010 odwołująca pracowała w Hurtowni (...) na stanowisku pomocy księgowej. Ponadto zajmowała się prowadzeniem rozmów i negocjowaniem ofert z klientami, a także sprzedażą części do samochodów japońskich, europejskich i amerykańskich. Od 2011 r. A. G. prowadzi także własną działalność gospodarczą.

Od stycznia 2011 r. odwołująca była bez pracy. Zajmowała się schorowaną matką i poszukiwała pracy w innym charakterze, ponieważ była "już wypalona". Poszukując pracy wysłała CV, szukała wśród znajomych, czy nie potrzebowaliby kogoś do prac biurowych albo w handlu.

dowód: CV i dyplom w aktach ZUS; zeznania odwołującej (k. 47-48)

R. W. (1) prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, której przedmiotem jest stolarstwo meblowe. Działalność była prowadzona w podnajmowanej hali w G.. Część z tej hali była z kolei podnajmowana przez K. J., który miał własną działalność i czasami z zainteresowanym pomagali sobie nawzajem przy niektórych pracach. Wspólnie też na przełomie 2012/2013 roku wykonywali większe zamówienie, z którym K. J. nie byłby w stanie sobie poradzić.

Do jesieni 2012 r. przy prowadzeniu w/w działalności pomagała zainteresowanemu żona, z którą się rozwiódł w grudniu 2013 r. Przed rozwodem byli w separacji i żona zainteresowanego zajmowała się wtedy opieką nad dzieckiem.

Ponadto w latach 2012 – 2013 R. W. (1) zatrudniał J. W., który pracował, jako pracownik na stanowisku fizycznym za wynagrodzeniem około 2.000 zł.

dowód: zeznania świadków: R. W. (2) (k. 46), K. J. (k. 61v-62), zeznania płatnika składek (k. 36v-38, 66)

W październiku 2012 r. w trakcie poprawiania szafki u E. G., przyszłej teściowej odwołującej, zainteresowany został zapytany, czy nie potrzebuje kogoś do pracy i zaproponowano mu zatrudnienie A. G.. W tym czasie R. W. (1) miał kilka poważnych zleceń, gdyż zajmował się realizacją całych budynków, i wtedy nie miał czasu zajmować się wszystkim sprawami, które zabierały dużo czasu. Stwierdził wówczas, iż zastanowi się nad propozycją zatrudnienia odwołującej oraz poprosił o CV. Po pewnym czasie zdecydował się na zatrudnienie A. G. i w tym celu przeprowadził z nią kilka rozmów.

Ostatecznie, umową o pracę z dnia 5 listopada 2012 r. odwołująca została zatrudniona u R. W. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...). Umowa została zawarta na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem w kwocie 5.720 zł brutto. Zgodnie z postanowieniami umowy odwołująca została zatrudniona na stanowisku specjalisty ds. marketingu i pozyskiwania klientów.

dowód: umowa o pracę (k. 10); zeznania płatnika składek (k. 36v-38, 66)

W związku z zawarciem w/w umowy odwołująca została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych z tytułu od dnia 5 listopada 2012 r. Przedłożyła także zaświadczenie lekarskie z dnia 5 listopada 2012 r., w którym wskazano, iż jest zdolna do wykonywania pracy na stanowisku specjalisty ds. marketingu i pozyskiwanie klientów.

dowód: zaświadczenie (k. 25)

Do zakresu obowiązków odwołującej należało:

–

pozyskiwanie nowych klientów oraz przeprowadzanie rozmów z nimi,

–

badanie rynku i potrzeb klientów,

–

promowanie usług i produktów oferowanych przez firmę,

–

współpraca z dostawcami i partnerami firmy,

–

zapoznanie się z rynkiem i konkurencją,

–

czuwanie nad terminami realizowanych zleceń,

–

utrzymywanie kontaktów z formami zajmującymi się reklama branżową.

dowód: pisemny zakres obowiązków (k. 11)

Odwołująca zajmowała się wszystkimi sprawami biurowymi, tj. marketingiem, szukaniem nowych kontaktów, sprawdzeniem cen konkurencji, pozyskiwaniem nowych trendów w meblach. Ponadto poznała cały cykl produkcyjny oraz miejsca gdzie należy zamawiać materiały. Zajmowała się też dopilnowaniem terminów realizacji, sprawdzaniem cen, organizowaniem materiałów, pilnowaniem przelewów, płatności, dokumentów do ZUS, sprawdzaniem trendów na rynku, pozyskiwaniem nowych klientów. Zajmowała się również sprawdzaniem cen na poszczególne elementy, jak tworzywa akrylowe na blaty lub okucia meblowe. Odwołująca przedstawiała zainteresowanemu rezultaty gdzie i do kogo dzwoniła. Ponadto odbierała zamówiony przez zainteresowanego materiał.

Ponadto utrzymywała kontakt z R. W., który prowadzi biuro rachunkowe obsługujące firmę zainteresowanego. Średnio raz w miesiącu odwołująca przywoziła mu dokumenty księgowe zainteresowanego. Kontaktowała się też z M. N. (2), który był podwykonawcą. Dostarczał lakierowane fronty do mebli.

Wykonując swoje obowiązki odwołująca korzystała ze swojego samochodu i telefonu, jeżdżąc po materiały. W miejscu gdzie mieściła się hala nie było, bowiem możliwości zainstalowania internetu. A. G. korzystała w domu ze swojego internetu do celów firmowych. Powyższe miało także wpływ na wysokość wynagrodzenia ustalonego w umowie, gdyż odwołująca sama ponosiła koszty utrzymania samochodu, internetu i telefonu.

Pracowała 8 godzin dziennie, bez sobót.

dowód: zeznania stron: płatnika składek (k. 36v-38, 66), odwołującej (k. 47-48)

Początkowo odwołująca szukała wśród klientów jej poprzednich firm i zdarzyło się tak, że parę osób było zainteresowanych np. wymianą biurka plus zrobieniem nowej zabudowy w biurze. Taką propozycję otrzymała od R. N., który chciał wymienić meble w swoim sklepie. Jednak ostatecznie zrezygnował z uwagi na wysoką cenę. Natomiast z polecenia odwołująca otrzymała kontakt do K. K., która chciała wymienić kuchnię w mieszkaniu swojej mamy. Również i w tym przypadku nie doszło do realizacji wstępnych postanowień, gdyż po poronieniu odwołującej paniom "urwał (…) się kontakt".

Po uzyskaniu wstępnej zgody, odwołująca jechała do klienta, robiła zdjęcia, pomiary, pokazywała materiał, którym dysponowała, uzgadniała, z jakiego materiału miałby zostać wykonane meble. Następnie z pomocą zainteresowanego odwołująca wykonywała wycenę. R. W. (1) robił także rysunek, jak miałyby meble wyglądać, a odwołująca sporządzała kosztorys części, które miały być użyte i robiła wycenę dla klienta.

dowód: zeznania odwołującej (k. 47-48); zeznania świadków: R. N. (k. 62v), K. K. (k. 63)

Płatnik składek wykazywał w raporcie imiennym następujące postawy wymiaru składek:

w 11/2012 – 5.447,62 zł, w 12/2012 – 5.720,00 zł, w 01/2013 – 4.766,67 zł.

Z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej płatnik składek w Urzędzie Skarbowym P. - (...) wykazywał:

–

w roku 2012 r. przychód w wysokości 270.292,50 zł, a dochód w kwocie 5.695,33 zł,

–

w roku 2013 r. przychód w wysokości 133.777,57 zł, a dochód w kwocie 2.854,43 zł.

W 2012 r. zainteresowany dokonał sprzedaży na łączną kwotę 270.292,50 zł, a w 2013 r. na kwotę 133.777,57 zł.

Natomiast w latach 2011-2012 firma nie przynosiła dochodu, ale było to związane z inwestycjami w maszyny i sprzęt. Jedną z ważniejszych maszyn była piła stacjonarna za ponad czterdzieści tysięcy. W tym czasie zainteresowany miał samochód w leasingu. Znaczny koszt pochłonęło przystosowanie hali, tak, aby można było wykonywać różne prace.

bezsporne; nadto dowód: pismo z US w aktach ZUS, książka przychodów (k. 40-41); zeznania płatnika składek (k. 36v-38, 66)

Od 27 stycznia 2013 r. odwołująca była niezdolna do pracy w związku z ciążą i za ten okres wypłacane było wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy ze środków pracodawcy, od 1 marca 2013 r. zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego.

bezsporne

Pierwszą wizytę lekarską w związku z ciążą odwołująca miała dnia 29 października 2012 r. w 6 tygodniu ciąży. Do 20 tygodnia ciąża przebiegała bez żadnych powikłań i płód rozwijał się prawidłowo.

dowód: dokumentacja medyczna (k. 50-53)

W okresie od 27 stycznia 2013 r. do 4 lutego 2013 r. odwołująca była hospitalizowana z powodu niewydolności ciśnieniowo-szyjkowej, poronienia samoistnego oraz przedwczesnego pęknięcia błon płodowych. W związku z powyższym od dnia 28 lutego 2013 r. odwołująca leczy się w Specjalistycznym Ośrodku (...) w P..

dowód: karta informacyjna leczenia szpitalnego (k. 8), zaświadczenie (k. 9)

O ciąży odwołującej R. W. (1) dowiedział się na przełomie grudnia i stycznia.

dowód: zeznania płatnika składek (k. 36v-38, 66)

Umowa o pracę z dnia 5 listopad 2012 r. została rozwiązana z dniem 16 lipca 2013 r. Powodem jej rozwiązania była coraz mniejsza liczba zleceń, a także problemy osobiste R. W. (1) związane z przedłużającym się procesem rozwodowym, który zakończył się w grudniu 2013 r. To pracodawca zaproponował rozwiązanie umowy.

dowód: świadectwo pracy (k. 64); zeznania płatnika składek (k. 36v-38, 66)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zeznań świadków: R. W. (2), K. J., R. N., K. K., zeznań stron: odwołującej A. G. i płatnika składek R. W. (1) oraz dokumentów zawartych w aktach organu rentowego i aktach niniejszej sprawy.

Za wiarygodne Sąd uznał zeznania świadków, którzy potwierdzili zakres obowiązków wykonywanych przez odwołującą oraz to, że to odwołująca kontaktowała się z nim w sprawie realizacji na wykonanie mebli, a także wykonywała pomiary i prezentowała próbniki. Świadek K. J. potwierdził, iż widywał odwołującą, gdy przeglądała dokumentację i uzgadniała niektóre techniczne zagadnienia w hali, w której meble wykonywał R. W. (1). Z kolei R. W. (3) otrzymywał od A. G. dokumentację dotyczącą prowadzenia firmy (...).

Sąd dał wiarę zeznaniom odwołującej i płatnika składek, albowiem zeznania te były logiczne i spójne oraz pokrywały się ze zgromadzonym materiałem dowodowym. Odwołująca w sposób szczegółowy wyjaśniła przyczyny, dla których zdecydowała się na zatrudnienie u zainteresowanego. Ponadto przesłuchane osoby potwierdziły zakres wykonywanych przez odwołującą obowiązków, jak również fakt, iż w lutym 2013 r. odwołująca poroniła i do lipca 2013 r., kiedy rozwiązano umowę nie powróciła do pracy. Płatnik składek wyjaśnił także powody, dla których umowę o pracę z dnia 5 listopada 2012 r. rozwiązano.

Sąd uznał za wiarygodne w całości dokumenty zawarte w aktach pozwanego organu rentowego oraz w aktach niniejszej sprawy, albowiem zostały one sporządzone przez kompetentne organy, w zakresie przyznanych im upoważnień i w przepisanej formie.
Ponieważ nie były one kwestionowane przez żadną ze stron postępowania i nie wzbudziły wątpliwości Sądu, co do ich autentyczności bądź prawdziwości zawartych w nich twierdzeń, nie było podstaw, ażeby odmówić im wiary.

Także wszelkie dokumenty prywatne Sąd wziął pod uwagę, nie powziąwszy zastrzeżeń, co do ich autentyczności i wartości dowodowej, wobec faktu, że żadna ze stron w toku postępowania nie kwestionowała ich prawdziwości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie A. G. było w pełni zasadne.

W przedmiotowej sprawie kwestia sporna sprowadzała się do ustalenia, czy organ rentowy zasadnie uznał, że A. G., jako pracownik u płatnika składek (...) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia 5 listopada 2012 r. do 16 lipca 2013 r.

Zgodnie z przepisami art. 6 ust. 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 w zw. z art. 13 ust. 1 ustawy o sus, ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które są pracownikami od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Ponadto zgodnie z art. 11 ust. 1 w/w ustawy osoby te obowiązkowo podlegają ubezpieczeniu chorobowemu.

Art. 2 kp stanowi, iż pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania bądź spółdzielczej umowy o pracę. Użyty w przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem a pracodawcą więzi prawnej, która jest warunkiem koniecznym, a zarazem wystarczającym, dla przyznania danej osobie statusu pracownika. Tą więzią jest pozostawanie w stosunku pracy, o którym mowa w art. 22 kp, który stanowi, iż przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem.

Art. 36 ust. 1 i 11 ustawy o sus stanowi, iż każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Każda osoba, w stosunku do której wygasł tytuł do ubezpieczeń społecznych, podlega wyrejestrowaniu z tych ubezpieczeń. Zgłoszenie wyrejestrowania płatnik składek jest zobowiązany złożyć w terminie 7 dni od daty zaistnienia tego faktu, z zastrzeżeniem ust. 12 i 14. Przepisy ust. 2, 3 i 9 stosuje się odpowiednio.

W myśl art. 41 ust. 1 ustawy o sus płatnik składek przekazuje do Zakładu imienne raporty miesięczne, po upływie każdego miesiąca kalendarzowego, w terminie ustalonym dla rozliczania składek.

W zaskarżonej decyzji, a później w odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wskazał, że w rzeczywistości zamiarem stron stosunku pracy nie było rzeczywiste świadczenie pracy.


Zawarcie umowy o pracę między płatnikiem składek R. W. (1) a A. G. było czynnością pozorną mającą na celu obejście przepisów prawa i uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby, a wykorzystanie tej umowy, jako podstawy do ubezpieczenia było świadomym wprowadzeniem w błąd Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z treścią art. 83 § 1 kc nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Oświadczenie woli złożone jest dla pozoru wtedy, gdy z góry powziętym zamiarem stron jest brak wywołania skutków prawnych, przy jednoczesnej chęci wprowadzenia innych osób w błąd, co do rzekomego dokonania określonej czynności prawnej. Strony, więc udają, że dokonują jakiejś czynności prawnej. Zwykła pozorność ma miejsce, gdy pod pozorowaną czynnością prawną nic się nie kryje. Najczęściej czynność taka ma na celu ukrycie innej rzeczywistej i zamierzonej czynności prawnej. W wyroku z dnia 23 czerwca 1986 r. (I CR 45/86 nie publ.) Sąd Najwyższy zdefiniował pozorność jako wadę oświadczenia woli polegającą na niezgodności między aktem woli a jej przejawem na zewnątrz.

Istota postępowania sprowadzała się do rozstrzygnięcia kwestii faktycznych i wynikających z nich oraz z nimi powiązanych kwestii prawnych, a spór koncentrował się na uznaniu czy umowa o pracę z dnia 5 listopada 2012 r. stanowiła z mocy art. 58 § 1 kc w zw. z art. 300 kp nieważną czynność prawną, która nie mogła rodzić skutków w zakresie ubezpieczeń społecznych.

Sąd nie podziela stanowiska pozwanego organu rentowego opartego na uznaniu, iż strony zawarły umowę o pracę dla pozoru lub w celu obejścia prawa, co stanowi o nieważności tej umowy w świetle art. 58 § 1 kc w zw. z art. 300 kp, a w konsekwencji o niepodleganiu od dnia 5 listopada 2012 r. przez odwołującą pracowniczym ubezpieczeniom społecznym.

Sąd podziela w tej mierze pogląd Sądu Najwyższego, iż zamiar obejścia prawa poprzez „fikcyjne” zawarcie umowy o pracę dotyczy jedynie zawarcia takiej umowy o pracę, która nie wiąże się ze świadczeniem pracy, a dokonanie zgłoszenia do ubezpieczenia następuje pod pozorem zatrudnienia oraz że stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy – art. 58 § 1 kc w zw. z art. 300 kp (vide np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2005 r., sygn. II UK 141/04).

W tym miejscu warto również zwrócić uwagę na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2001 r, (OSNAP 2002/21/527), w którym wskazano, iż nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował.

Sąd ustalił, że odwołująca A. G. rzeczywiście świadczyła pracę na rzecz R. W. (1) na podstawie umowy o pracę z dnia 5 listopada 2012 r. zawartej na czas określony od dnia 1 grudnia 2012 r. do dnia 31 maja 2013 r. W ramach obowiązków pracowniczych, do których realizacji przystąpiła z dniem 5 listopada 2012 r., odwołująca wykonując osobiście pracę w siedzibie pracodawcy w wymiarze 8 godzin dziennie, zajmowała się marketingiem, szukaniem nowych kontaktów, sprawdzeniem cen konkurencji, pozyskiwaniem nowych trendów w meblach. Poznała cały cykl produkcyjny oraz miejsca gdzie należy zamawiać materiały. Zajmowała się też dopilnowaniem terminów realizacji, sprawdzaniem cen, organizowaniem materiałów, pilnowaniem przelewów, płatności, dokumentów do ZUS, sprawdzaniem trendów na rynku, pozyskiwaniem nowych klientów. Zajmowała się również sprawdzaniem cen na poszczególne elementy, jak tworzywa akrylowe na blaty lub okucia meblowe. Ponadto odbierała zamówiony przez zainteresowanego materiał. Rezultaty swojej pracy odwołująca następnie przedstawiała zainteresowanemu.

Z wiarygodnych zeznań płatnika składek wynika, że potrzeba zatrudnienia pracownika wynikała z tego, iż otrzymał on wiele zamówień na meble i nie był w stanie wykonywać wszystkich czynności związanych również z prowadzeniem biura, które dotychczas wykonywała żona. W związku z separacją i późniejszym rozwodem, zainteresowany uznał za zasadne zatrudnienie w tym celu pracownika. Propozycję zatrudnienia odwołującej R. W. (1) otrzymał od E. G., u której poprawiał szafki. Po zapoznaniu się z CV A. G. oraz po przeprowadzeniu z nią kilku rozmów uznał, że jest właściwą osobą. Z resztą dotychczasowe doświadczenie odwołującej (przez 9 lat pracowała w firmie, gdzie również zajmowała się marketingiem) oraz zaangażowanie w pracę pozwoliło przypuszczać, iż sprawdzi się na stanowisku specjalisty ds. marketingu i pozyskiwania klientów.

W ocenie Sądu, rzeczywiste świadczenie przez odwołującą pracy zostało udowodnione wiarygodnymi zeznaniami odwołującej, zainteresowanego oraz przesłuchanych w sprawie świadków.

Nieistotne, w ocenie Sądu, pozostają natomiast okoliczności, jakie towarzyszyły podjęciu zatrudnienia przez odwołującą. Zaznaczyć należy, że fakt bycia w ciąży przez odwołującą nie powinien mieć żadnego znaczenia dla ważności zawartej pomiędzy nimi umowy o pracę, pod warunkiem, że umowa o pracę posiada wszystkie niezbędne elementy konstytuujące stosunek pracy na mocy art. 22 § 1 kp, a dodatkowo jej strony są sobie obce, co zostało potwierdzone w toku postępowania.

Sąd podziela poglądy wyrażone przez Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 29 kwietnia 1999 r. (III AUa 49/1999), iż uznanie, że umowa o pracę zawarta z kobietą w ciąży jest pozorna, prowadziłoby do wprowadzenia w praktyce zakazu zawierania umów o pracę z ciężarnymi. Byłoby to więc sprzeczne z podstawową zasadą prawa pracy określoną w art. 11 ³ kp, wprowadzającą zakaz jakiejkolwiek dyskryminacji w stosunkach pracy; a także korespondujące z powyższym stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 6 lutego 2006 r. (III UK 156/2005), że samo zawarcie umowy o pracę w okresie ciąży, nawet gdyby głównym motywem było uzyskanie zasiłku macierzyńskiego nie jest naganne, ani tym bardziej sprzeczne z prawem.

Przy badaniu ważności umowy o pracę kluczowym jest stwierdzenie tego, iż strony umowy mają świadomość, że praca będzie lub nie będzie świadczona. Stosownie do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 r. (II UK 321/2004). umowę o pracę uważa się za zawartą dla pozoru (art. 83 § 1 kc), jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie o pracę jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba wskazana jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy.

Także względy ekonomiczno – organizacyjne i potrzeba utworzenia danego stanowiska pracy nie mogą dyskwalifikować zawartej umowy. Utworzenie bowiem konkretnego stanowiska pracy i zatrudnienie pracownika celem realizacji przypisanych do niego zadań leży w sferze samodzielnych decyzji pracodawcy, który ponosi konsekwencje podjętej decyzji. Sąd nie ma przy tym potrzeby ustalania istnienia ekonomicznego i organizacyjnego uzasadnienia zatrudnienie pracownika.

Niepodobna twierdzić, aby strony umowy z dnia 5 listopada 2012 r. zakładały, że pomimo sporządzenia dokumentów pracowniczych, w tym umowy o pracę, praca świadczona nie będzie. Przeprowadzone dowody wskazują nadto niezawodnie, że odwołująca rzeczywiście pracę świadczyła.

Strony logicznie i jasno wytłumaczyły, z czego wynikała potrzeba zatrudnienia przez płatnika składek pracownika na stanowisku specjalisty ds. marketingu i pozyskiwania klientów. Pozwany nie wykazał by pracodawca – będący osobą obcą dla odwołującej – złożył pozorne oświadczenie woli. W dacie zawarcia umowy o pracę odwołująca pomimo tego, że była już w ciąży, była zdolna do pracy i zgodnie z obowiązkiem wynikającym z art. 229 kp przed podjęciem zatrudnienia wykazała pracodawcy swoją zdolność do pracy przedkładając zaświadczenie lekarskie z dnia 5 listopada 2012 r.

Wprawdzie okres wykonywania tej pracy był krótki, jednakże zaznaczyć wypada, że jednym z podstawowych świadczeń (oprócz wynagrodzenia za pracę), na których opiera się stosunek pracy jest przecież korzystanie z ochrony ubezpieczeniowej między innymi w razie choroby. Odwołująca czyniła użytek z przysługującego jej prawa, a okoliczność, czy podjęła zatrudnienie również w celu objęcia jej ochroną ubezpieczeniową na przyszłość, czy z innych pobudek nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Podkreślić należy, że ciąża nie jest stanem patologicznym i gdy przebiega bez jakichkolwiek powikłań nie powoduje co do zasady niezdolności do pracy. Stąd też, gdyby nie problemy zdrowotne, których to odwołująca nie mogła nawet przewidzieć, mogłaby ona świadczyć pracę na rzecz zainteresowanego.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, wykazał, że umowa o pracę zawarta z odwołującą w dniu 5 listopada 2012 r. posiada wszystkie wymagane prawem elementy dla swojej ważności i skuteczności. Świadczona praca przez odwołującą była wykonana osobiście w sposób ciągły, zgodnie z poleceniem kierownictwa co do czasu, miejsca i sposobu świadczenia pracy, a pracodawca był obowiązany do zapłaty wynagrodzenia.

W prawie ubezpieczeń społecznych nie decyduje ważność umowy o pracę, wiązana z zamiarem dyktującym potrzebę jej zawarcia, lecz to czy zawierające ją strony miały zamiar wzajemnego zobowiązania się – przez pracownika do świadczenia pracy, a przez pracodawcę do dania mu pracy i wynagradzania za nią oraz fakt realizowania umowy. Wszystkie te elementy zostały przez Sąd Okręgowy zbadane, zamiar zobowiązania się stron o jakim jest mowa istniał w chwili zwarcia umowy z dnia 5 listopada 2012 r., a odwołująca A. G. pracę rzeczywiście wykonywała.

Art. 6 ust. 1 ustawy o sus, stanowi o obowiązkowym ubezpieczeniu emerytalnym i rentowym pracowników, czyli – stosownie do art. 2 kp – osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, a nie tych, które tylko umowę o pracę zawarły. Obejściem prawa jest, więc zamiar nawiązania stosunku ubezpieczeń społecznych bez rzeczywistego wykonywania umowy o pracę, czego w niniejszej sprawie, mając na uwadze materiał dowodowy, stwierdzić nie można. W tym świetle całkowicie chybiony jest zarzut organu rentowego, iż odwołująca został zgłoszona do ubezpieczeń społecznych tylko w celu uzyskania prawa do świadczeń z tychże ubezpieczeń. Gdyby nawet tak było, to, przy dokonanym przez Sąd ustaleniu, iż odwołująca faktycznie wykonywała pracę w ramach stosunku pracy, nie ma to jakiegokolwiek znaczenia w sprawie. Skoro bowiem z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego i chorobowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia tymi ubezpieczeniami i ewentualnie korzystania z przewidzianych nimi świadczeń nie jest obejściem prawa (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 r., I UK 43/10). Oczywistym przy tym jest, iż umowa taka, jak już wyżej zaznaczono, musi być przez strony realizowana, co zostało w sprawie przez Sąd Okręgowy ustalone.

Fakt świadczenia przez odwołującą pracy i odbierania jej przez pracodawcę – R. W. (1) świadczy o spełnianiu warunku zatrudnienia pracowniczego, stanowiącego tytuł ubezpieczenia objęty art. 6 ust. 1 ustawy o sus w zw. z art. 2 kp. Do objęcia pracowniczym ubezpieczeniem społecznym nie mogłoby dojść tylko wówczas, gdyby zgłoszenie dotyczyło osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła, a więc nie wykonywała zatrudnienia lub wykonywała je na podstawie innej umowy niż umowa o pracę.

Umowie o pracę, nienaruszającej przepisu art. 22 kp, nie można stawiać zarzutu zawarcia w celu obejścia prawa, nawet wówczas, gdyby zawarcie jej dyktowane było wyłącznie chęcią uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Cel obejścia ustawy polega bowiem na takim ukształtowaniu treści umowy, które pozornie nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do realizowania celu przez nią zakazanego.

Zgodnie z art. 3 kpc strony i uczestnicy postępowania obowiązani są dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody. Przepis ten nie nakłada na sąd obowiązku dążenia do wykrycia prawdy obiektywnej bez względu na procesową aktywność stron. Wręcz przeciwnie rzeczą sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 kpc). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 kpc), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 kpc) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 kc). Postępowanie cywilne (w tym i postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych) w polskim prawie opiera się na zasadzie kontradyktoryjności, co oznacza, że strony oferują dowody, natomiast zadaniem Sądu jest rozstrzygnięcie sprawy na podstawie tych dowodów. Tymczasem pozwany w niniejszym procesie nie przejawił dostatecznej inicjatywy dowodowej.

Mając na uwadze to, iż wykonywanie praw i obowiązków płynących z umowy o pracę rodzi tytuł ubezpieczenia społecznego, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc i powołanych w uzasadnieniu przepisów prawa materialnego, Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdził, iż A. G., jako pracownik u płatnika składek (...) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia 5 listopada 2012 r. do 16 lipca 2013 r. – pkt 1 sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z § 2 ust. 1 i 2, § 3 ust. 1 oraz § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2013 r., poz. 490 ze zm.), zasądzając od pozwanego organu rentowego na rzecz odwołującej kwotę 60 zł, odpowiadającej minimalnej stawce kosztów zastępstwa procesowego zgodnie z powołanymi przepisami – pkt 2 sentencji wyroku.

/-/ Maciej Nawrocki