Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Poznań, dnia 13 lutego 2018 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu XII Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Zofia Lehmann

Protokolant: Starszy sekretarz sądowy Elżbieta Witaszczyk

po rozpoznaniu w dniu 30 stycznia 2018 r. w Poznaniu na rozprawie sprawy z powództwa

S. M., zam. K., ul. (...), (...)-(...) W.,

F. M., zam. K., ul. (...), (...)-(...) W.,

przeciwko K. W., zam. G., ul. (...)m, (...)-(...) K.

- o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

I.  Powództwo oddala.

II.  Utrzymuje zwolnienie powodów od ponoszenia kosztów sądowych tej sprawy.

III.  Zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Poznaniu na rzecz adw. M. S. prowadzącego Kancelarię Adwokacką w W. kwotę 5.400,-zł + 23 % VAT z tytułu nie opłaconej nawet w części pomocy prawnej udzielonej przez niego powodom.

SSO Zofia Lehmann

Sygn. akt XIIC 952/17

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 11 marca 2017 roku, który do Sądu Rejonowego w W. wpłynął w dniu 14 marca 2017 roku powodowie S. M. oraz F. M. , działający przez pełnomocnika z urzędu w osobie adwokata, skierowali p-ko pozwanemu K. W. – żądanie:

-zobowiązania go do złożenia oświadczenia woli o … powrotnym przeniesieniu na ich rzecz udziału równego ½ w prawie własności nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny oznaczony numerem (...) położony w K. w nieruchomości przy ul. (...); w budynku o oznaczeniu numerem (...) wraz z przynależnymi do niego piwnicą i garażem oraz udziałem równym ½ w częściach wspólnych tego budynku i działce gruntu…, dla którego Sąd Rejonowy w W. prowadzi księgę wieczystą o numerze (...);

-zasądzenia od niego na ich rzecz zwrotu kosztów niniejszego postępowania wraz z kosztem ich procesowego zastępstwa – wg norm przepisanych.;

nadto:

-zasadzenia na rzecz ich pełnomocnika zwrotu kosztu pomocy prawnej udzielonej im z urzędu – wg norm przepisanych, które nie zostały opłacone ani w całości, ani w części.

Na tego poparcie:

-podali kryteria, jakie stanęły u podstaw określonej przez nich wartości tego sporu,

-podali okoliczności i motywacje towarzyszące zawartej przez nich z pozwanym i jego ówczesną żoną, a ich córką świadkiem G. W. – umowy darowizny w/opisanej nieruchomości,

-podali okoliczności, jakie zdeterminowały ich decyzję o zainicjowaniu niniejszego postepowania,

-zaakcentowali brak jego reakcji na ich wezwania do wywiązania się przez niego z nałożonych na niego powyższą umowa zobowiązań,

-zaprzeczyli prezentowanym przez niego okolicznościom mającym to usprawiedliwić,

-przedstawili pogląd prawny dotyczący pojęcia rażącej niewdzięczności (k. 1 – 4 akt).

Postanowieniem wydanym w tej sprawie w dniu 16 marca 2017 roku Sąd Rejonowy w W. postanowił sprawdzić wartość przedmiotu tego sporu i ustalił ja na kwotę 101. 880,- zł (k. 20 akt); w konsekwencji tego postanowieniem z tego samego dnia stwierdził swoją niewłaściwość rzeczową i przekazał niniejszą sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w P. – jako właściwemu rzeczowo i miejscowo (k. 21 akt).

Jeszcze przed zainicjowaniem niniejszego postepowania – w sprawie Sądu Rejonowego w W.o sygn. akt I Co (...) postanowieniem z dnia 13 lutego 2017 roku powodowie zostali zwolnieni od kosztów sądowych niniejszej sprawy; przydzielony im też został pełnomocnik z urzędu (k. 7 cyt. akt).

W reakcji na powyższe – pozwany K. W. złożył w dniu 3 lipca 2017 roku w Sądzie Okręgowym w P. , noszące datę 3 lipca 2017 roku pismo o nazwie odpowiedź na pozew; z jego treści odczytać należało, że wnosi on o oddalenie żądania powodów i nie obciążanie go kosztami niniejszego postępowania. W motywacji zaprezentowanego w nim stanowiska:

-wskazał, iż powodowie do listopada 2016 roku – a więc także po rozwiązaniu jego związku małżeńskiego z ich córką świadkiem G. W. nigdy nie domagali się od niego jakichkolwiek kwot,

-wskazał, iż , mimo ich wieku, są osobami o dobrej kondycji psychofizycznej,

-wskazał, że ich sytuacja materialna jest ponadprzeciętna,

-wskazał, iż przekazywał swojej byłej w/w żonie – po rozwiązaniu ich małżeńskiego związku – kwoty przenoszące znacznie wysokość obciążającej go renty alimentacyjnej na rzecz ich syna świadka K. W. , które wystarczały także na pokrycie wydatków na dostawę opału i energii elektrycznej przewidzianych sporną umową darowizny,

-opisał swój aktywny udział w pomocy finansowej dla w/w i ich syna (k. 33 – 41 akt).

W pismach procesowych:

-powodowie z dnia 23 listopada 2017 roku, które do Sądu Okręgowego w P. wpłynęło w dniu 1 grudnia 2017 roku (k. 199 akt),

-pozwany: z dnia 19 stycznia 2018 roku, które do Sądu Okręgowego w P. wpłynęło tego samego dnia (k. 204 – 216 akt)

strony prezentowały swoje stanowiska, składały wnioski dowodowe; ustosunkowywały się do przeprowadzonych, do twierdzeń przeciwnika.

Na rozprawach w dniach 5 września 2017 roku (k. 173 – 174 akt), przed Sądem Rejonowym w W. 12 listopada 2017 roku (k. 190 – 194 akt), 30 stycznia 2018 roku (k. 231 – 232 akt) strony podtrzymywały swoje stanowiska.

Ustalenia stanu faktycznego:

A. Nieruchomość dotycząca niniejszego sporu położona jest w miejscowości K. przy ul. (...) (posesja o numerze (...)); posiada powierzchnię 603 m.kw.; stanowi działkę o numerze ewidencyjnym (...) – Sąd Rejonowy w W., Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi dla niej księgę wieczystą o numerze (...) (k. 12 – 15 akt).

-W nieruchomości tej znajduje się budynek mieszkalny – obejmujący dwie odrębne nieruchomości w postaci dwu lokali mieszkalnych; przedmiotowe postępowanie wiąże się z usytuowanym w jego dolnej kondygnacji, oznaczonym numerem 1, składającym się z trzech pokoji, kuchni i łazienki o powierzchni 79.6 m.kw.; przynależy do niego piwnica, garaż oraz równy ½ udział we współwłasności w częściach wspólnych tego budynku; Sąd Rejonowy w W. prowadzi dla niego księgę wieczystą o numerze (...) (k. 12 -15 akt).

1. Prawem własności do niej dysponowali – na prawach wspólności majątkowej małżeńskiej –powodowie, którzy przeprowadzili się do niej po uprzednim zamieszkiwaniu w miejscowości J. . Motywem tego, były ich trudności z prowadzonym tam gospodarstwem rolnym; chcieli tez zabezpieczyć zamieszkanie po ich śmierci ich córkom: świadkom G. W. i M. G. (1). Wraz z nimi przeprowadziła się tam właśnie ona z mężem J. G. oraz ich syn z żoną, który zmarł – po tym fakcie i dokonaniu jej spłaty żona jego wyprowadziła się stamtąd. Lokal mieszkalny położony w górnej kondygnacji w/w budynku mieszkalnego zajęła ona z członkami jej rodziny; w lokalu mieszkalnym położonym w dolnej jego kondygnacji zamieszkali powodowie; do chwili rozwiązania związku małżeńskiego pozwanego ze świadkiem G. W. nie zamieszkiwali oni tam; dopiero po tym fakcie wprowadziła się tam ona ze świadkiem K. W. (zeznania pozwanych; zeznania świadków G. W.; M. G. (1); K. W.).

B. Pozwany i świadek G. W. – córka powodów zawarli małżeński związek w dacie 24 czerwca 1989 roku przed Kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego w W. , co stwierdzone zostało aktem małżeństwa tego (...) o numerze (...).

-W pierwszej fazie jego trwania zajmowali oni lokal mieszkalny oznaczony numerem (...) usytuowany w P. w nieruchomości na Os. (...) (posesja o numerze (...)) o powierzchni 48.8 m. kw. w początkowej fazie z była jego żoną M. W. – do którego spółdzielczym, własnościowym prawem dysponował pozwany. Był to jego majątek odrębny – zostało mu ono przyznane, w związku z jego działalnością artystyczną, przez ówczesnego wiceprezydenta P. A. W.. Zgodnie z jego wnioskiem złożonym do Spółdzielni Mieszkaniowej O. M. świadek G. W. została jej członkiem i stała się z dniem 15 grudnia 1994 roku współwłaścicielem tego prawa.. Za jej namową zawarli oni odnośnie niego w dacie 25 września 2003 roku umowę sprzedaży stwierdzoną aktem notarialnym o numerze Repertorium (...) sporządzonym w tym dniu przez notariusz I. W. w prowadzonej przez nią Kancelarii Notarialnej w P. (zeznania pozwanego; k. 100 – 102, 224 - 226 akt).

-Bezpośrednio przed rozstaniem – zamieszkiwali oni ze świadkiem K. W. w nieruchomości położonej w P. przy ul. (...) (posesja o numerze (...)). W dniu 15 stycznia 2009 roku – już po rozwiązaniu łączącego ich małżeńskiego związku – zawarli oni odnośnie niej umowę sprzedaży ich udziałów w prawie jej własności (po ½), co stwierdzone zostało aktem notarialnym o oznaczeniu Repertorium A numer (...) sporządzonym w tym dniu przez notariusza A. Ż. w prowadzonej przez nią Kancelarii Notarialnej w P. . Niemniej – jeszcze przed otrzymaniem kwoty z tytułu jej ceny zażądała ona od pozwanego kwoty 300.000,- zł; przekazał on jej w związku z tym kwotę 200.000,- zł. (zeznania stron; k. 97 – 99 akt).

-Związek małżeński w/w rozwiązany został prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w P. wydanym w dniu 19 listopada 2008 roku w sprawie o sygn. akt XIIC (...) – już wtedy nie zamieszkiwali oni razem. Niemniej po tym fakcie – pozwany, niezależnie od orzeczonej od niego na rzecz ich wówczas małoletniego syna świadka K. W. renty alimentacyjnej – wspierał ich finansowo przesyłając świadkowi G. W. kwoty o różnych wysokościach. Prawdą jest, że w ich tytule nie pojawiły się redakcje o opale i ogrzewaniu dla powodów – niemniej były one wystarczające na pokrycie tych potrzeb (k.45 – 96; 46 – 69; 92 - 96 akt zeznania pozwanego).

C. jak wskazano już w wyższej partii tego uzasadnienia – jednym z motywów przeprowadzenia się przez powodów do spornej nieruchomości był ich zamiar zapewnienia możliwości zamieszkania po ich śmierci w niej świadkom – tj. ich córkom G. W. oraz M. G. (1) z członkami ich rodzin.

-Realizacja tego – z ich inicjatywy - nastąpiła w dacie 19 września 1996 roku w Kancelarii Notarialnej w W. prowadzonej przez notariusza S. J.. Powodowie zawarli wówczas z w/w G. W. i pozwanym oraz z w/w M. G. (1) i jej mężem J. G. umowy darowizn, co stwierdzone zostało aktem notarialnym sporządzonym przez cyt. notariusza o oznaczeniu Repertorium A numer (...) . Formalności z tym związane załatwiał pozwany; on też wyłożył na ten cel środki finansowe – część z nich zwróciła mu potem druga ze wskazanych świadków (zeznania stron; zeznania świadków M. G. (1) i G. W.)

-Z jego par. 3.1 – wynikało, iż pozwanemu i świadkowi G. W. – do ich wspólności ustawowej – darowali oni swoje udziały w lokalu mieszkalnym o numerze (...) znajdującym się w budynku mieszkalnym w niej położonym wraz z przynależnymi do niego garażem i piwnicą oraz w udziale wynoszącym ½ w jego częściach wspólnych nie służących do bezpośredniego użytkowania; w działce gruntu jednocześnie polecając ustanowienie na ich rzecz służebności mieszkania. Odzwierciedleniem tego był zapis w jego par. 4, w którym w/obdarowani … w jego wykonaniu na ich życzenie ustanowili ją redagując to w ten sposób, że będą oni mieli prawo do korzystania z jednego pokoju – przy tarasie; wspólnej kuchni, wszelkich urządzeń socjalnych, światła i opału, z prawem swobodnego poruszania się po zabudowanej nieruchomości… Roczną wartość tego uprawnienia oszacowali oni na kwotę 400,- zł ; ich wiek w oparciu o ich dowody osobiste ustalono na 72 i 74 lata, co dało skapitalizowaną kwotę 3.000,- zł. (zeznania powoda i pozwanego; k. 5 – 6, 42 – 44, 227 - 228 akt).

C. Do czasu rozstania nigdy razem nie zamieszkiwali oni – pozwany z cyt. świadkiem zajmowali nieruchomość położoną w P. przy ul. (...); świadek ten odwiedzał powodów w niej ze znaczną częstotliwością; pozwany bywał tam w okresach świątecznych przywożąc artykuły spożywcze; nie pozostawali i nie pozostają oni ze sobą w konflikcie. Powodowie nie domagali się od nich żadnych kwot – jak twierdzili, bowiem, radzili sobie sami (zeznania stron).

-Po rozstaniu z pozwanym świadek G. W. wraz ze świadkiem K. W. wprowadzili się tam i zamieszkali z nimi – sytuacja ta ma miejsce do chwili obecnej; świadek ten pomaga im, opiekuje się nimi; otrzymuje z tego tytułu stosowny zasiłek (zeznania powodów; zeznania świadków G. W.. M. G. (1), K. W.).

-Aktualnie toczy się między nimi postępowania o podział ich majątku dorobkowego – wbrew twierdzeniom powódki, to nie pozwany spowodował wizytę w spornej nieruchomości biegłego sądowego celem jej oszacowania; ale była to jedna z czynności związanych z tą sprawą. Niemniej – po rozwiązaniu ich małżeńskiego związku – pozwany przekazał jej kwotę 200.000,- zł, która pozwoliła jej na nabycie i wyremontowanie lokalu mieszkalnego, z którego czerpie zyski poddając go umowom najmu (zeznania stron; zeznania świadków j.w.; niesporne; k. 16 – 19, 103 – 134 akt).

D. Powstanie nowej sytuacji związanej z powyższymi faktami – zdeterminowało podjęcie przez cyt. świadków działań mających na celu pozbawienie pozwanego udziału we współwłasności omawianej nieruchomości kierując się tym, że po rozwodzie G. naradziliśmy się z córką z góry, że (świadek M. G. (1))… tak nie może być, że K. rozstał się z G. i miałby mieć dom…córki wymyśliły odwołanie darowizny…(zeznania powoda)

-Pierwszą czynnością z tym związaną było skierowanie przez powodów – sporządzonego przez jedną z nich – pisma z dnia 6 listopada 2016 roku (o czym powódka nie pamiętała w trakcie składania swoich zeznań w niniejszej sprawie) nazwane wezwaniem do zapłaty (k. 7 – 8 akt; zeznania świadków j.w.)); następnie z dnia 24 listopada 2016 roku o odwołaniu wobec niego rozpatrywanej darowizny (k. 8 – 9; zeznania stron; zeznania świadków j.w.). Nie przyniosły one, jednak, ze strony pozwanego pożądanej przez nich reakcji (k. 10 – 11 akt; zeznania stron; zeznania świadków j.w.).

Naprowadzony stan faktyczny znalazł oparcie w treści:

-dokumentów z k. 5 – 6, 42 - 44 (odpis umowy darowizny), 7 – 11 (korespondencja stron), 12 – 15 (odpis księgi wieczystej), 16 – 19, 103 - 134 (operat szacunkowy), 46 – 69 )polecenia przelewu), 92 96 (dokumenty dotyczące rozwiązania związku małżeńskiego pozwanego i świadka G. W.), 100 – 102, 224 - 226 (odpis aktu notarialnego)

-świadków G. W. i M. G. (1) z k. 173 – 174; K. W. z k. 231;

-zeznań stron z k. 190 – 194, 231 – 232 akt.

Analiza i ocena zgromadzonego w tej sprawie materiału dowodowego:

W jego skład weszły dokumenty i to zarówno o charakterze urzędowym, jak i o charakterze prywatnym;, zeznania świadków oraz zeznania stron.

A. W myśl normy art. 244 k.p.c …. dokumenty urzędowe sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania, stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone…( par. 1), co odpowiednio stosuje się do … innych pochodzących od organów działających w zakresie zleconych im przez ustawę spraw z dziedziny administracji publicznej…( par. 2) - w niniejszej sprawie warunki te spełniły odpisy aktów i decyzji administracyjnych. Z treści normy art. 245 k.p.c. – natomiast odczytać można, iż… dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała złożyła zawarte w nim oświadczenie… - zaliczono do nich w tym postępowaniu pozostałe ww.

-Warunki zaprzeczenia ich prawdziwości zredagowane zostały odpowiednio w normach art. 252 k.p.c. i art. 253 k.p.c. – żadna ze stron z udziałem możliwości z art. 232 k.p.c. inicjatywy takiej nie podjęła; brak było też przesłanek ku temu, by robić to z urzędu.

B. W trakcie prowadzonego postępowania na kanwie tej sprawy w roli świadków – z inicjatywy powodów– wystąpili: G. W., M. G. (1) oraz K. W..

W pierwszym rzędzie zwrócenia uwagi wymagało, że są oni powiązani ze stronami albo więzami pokrewieństwa..

- Świadek G. W. jest córką powodów, ale i byłą żoną pozwanego – co dla niniejszego sporu miało fundamentalne znaczenie i , jak się wydaje, stanęło u podstaw jego kreacji. Przekonywujące, bowiem, w kontekście z tym okazały się twierdzenia powoda, z których wynikało, że to ona i świadek M. G. (1) wymyśliły odwołanie darowizny nie mogąc pogodzić się z tym, że po rozwiązaniu małżeńskiego związku jej i pozwanego nadal będzie posiadał on udział w prawie własności opisanej nieruchomości. Podawane przez nią fakty o nie wywiązywaniu się przez niego z opłat dotyczących dostawy opału i energii elektrycznej dla powodów odpowiadały rzeczywistości w określonym aspekcie – prawdą jest, bowiem, ze materiał dowodowy zgromadzony w tej sprawie nie dostarczył jakichś dokumentów ujawniających przekazanie przez niego im stosownych środków na ten cel. Pozwany zresztą temu nie zaprzecza – nie zmienia to jednak faktu, że środki te mieściły się w kwotach przekazywanych przez niego temuż świadkowi znacząco przekraczających jego obowiązek alimentacyjny na rzecz ich syna świadka K. W. ; także w kwotach przekazywanych przez niego na jej rzecz. Wynikało to nie tylko z jego wypowiedzi, ale i z przedłożonych przez niego dokumentów. Warto było zwrócić uwagę także na sprzeczność jej zeznań z wyjaśnieniami powodów, którzy jednoznacznie wypowiedzieli się, że nie domagali się od nich tych opłat; skoro nie zamieszkiwali razem; skoro spokojnie dawali sobie na tym polu radę – powodowie nawet nie potrafili sobie przypomnieć ich rzekomego pisma skierowanego w tym temacie do pozwanego przyznając, że napisała je córka. Dlatego też jej relacje o istnieniu po jego stronie rażącej niewdzięczności wobec powodów nie zasługiwały na obdarzenie ich zaufaniem – jako indukowanych jej interesem.

-Taki sam stosunek należało przyjąć do zeznań świadka M. G. (1), będącej siostrą świadka G. W. i – jak wynika z powyższego – żywotnie zainteresowanej udzieleniem jej pomocy w pozbawieniu pozwanego rozważanego prawa; jest ona też współautorką pomysłu o odwołaniu mu darowizny. Oczywiście nie można było dziwić się temu, że pozycja jej siostry m.in. w tym postępowaniu jest jej bliższa od pozycji szwagra i to zwłaszcza w świetle tego, że współwłaścicielami cyt. nieruchomości jest także ona i jej mąż J. G. – nie znaczy to jednak, by jej zeznania z tej przyczyny uznać za odpowiadające prawdzie. Nie jest zresztą wiadome czy świadek G. W. zwierzała jej się z tego czy i jakiej wartości środki zyskiwała od pozwanego i na co jej przeznaczała.

-Świadek K. W. jest synem stron – nie jest on skonfliktowany z pozwanym; niemniej zamieszkuje na stałe ze świadkiem G. W. i niewątpliwie pozostaje pod jej wpływem; a co za tym idzie do jego twierdzeń w rozważanej płaszczyźnie należało podejść z dystansem. Gdyby nawet w pełni odrzucić tą hipotezę – to i tak z jego słów nie można było wyprowadzać konkluzji o rażącej niewdzięczności ze strony pozwanego wobec powodów, którzy zresztą też nie za bardzo skarżyli się na to.

C. Zeznania stron ocenić należało w dużej mierze przez pryzmat ich wieku, percepcję rzeczywistości. W zróżnicowany sposób wypowiadali się oni co do motywacji i okoliczności towarzyszących zawieraniu przez strony i świadka G. W. spornej umowy. Powódka twierdziła, że nalegał na to pozwany; powód, że była to ich inicjatywa mająca zapewnić im miejsce zamieszkiwania po ich śmierci – biorąc pod uwagę to, że oboje podali, że dom miał być dla córek; że udział w prawie jego własności w tym samym dniu darowali świadkowi M. G. (1) i jej mężowi J. G., to nabiera się przekonania do relacji powoda w tym aspekcie, a nie do relacji powódki. Oboje podali też, że nigdy razem nie zamieszkiwali (świadkowie G. W. oraz K. W. wprowadzili się tam po rozwiązaniu małżeńskiego związku jej i pozwanego); że nigdy nie domagali się od nich opłat związanych z jej eksploatacją; zasadniczo trudno byłoby odczytać z tego, co powiedzieli, by kierowali wobec pozwanego jakieś pretensje czy skargi.

Zważeniu podległo, co następuje:

Powództwo powodów nie zasługiwało na uwzględnienie.

Tezę taką uznać należało za udowodnioną na bazie w/zanalizowanego i ocenionego materiału dowodowego, naprowadzonych unormowań i zaprezentowanego niżej rozumowania.

A. Pojęcie umowy darowizny wprost wynika z normy art. 888 k.c. stanowiącej, że… przez umowę tą darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku...- ,jest to, więc, umowa nazwana umożliwiająca dokonanie przysporzeń majątkowych – tym samym zasadniczą jej cechą jest nieodpłatność, przez która należy rozumieć brak ekwiwalentu ekonomicznego jako odpowiednika świadczenia darczyńcy. Niewykluczone są natomiast o innym charakterze, w tym zwłaszcza ze strony moralnej.

-Zaznaczenia – w kontekście ze stanem faktycznym przedmiotowej sprawy – wymagało, że analizowana umowa dotyczyć może majątku objętego współwłasnością; mającą na względzie jej regulację w częściach ułamkowych przysporzenie takie dotyczyć będzie udziału. Zasadnicze odrębności dotyczą – natomiast - darowizny otrzymywanej lub dokonywanej przez osoby pozostające we wspólności ustawowej, co determinowane jest jej skutkami określonymi w k.r.o. W pierwszym rzędzie należy zwrócić uwagę na to, że każdy z małżonków może samodzielnie rozporządzać swoim majątkiem osobistym, natomiast jej dokonanie kosztem majątku wspólnego wymaga zgody obojga. Z drugiej strony, stanowią przedmiot majątku osobistego obdarowanego nabyte w ten sposób – chyba, że po myśli normy art. 33 k.r.o darczyńca inaczej postanowi. Polegać to może na rozporządzeniu w trybie darmym na rzecz ich obojga – wówczas przedmiot umowy wchodzi do ich majątku wspólnego. Przyjęcie jej w takiej sytuacji – nie wymaga składania oświadczenia woli przez oboje z nich (por. uchwała SN z 28 września 1979 roku, III CZP 15/79. OSN 4/1980, p. 63).

-Norma art. 890 k.c. wprowadzenia dla oświadczenia darczyńcy szczególną formę aktu notarialnego, o której mowa w art. 73 par. 2 k.c.; stąd brak jej zachowania prowadzi do nieważności takiej umowy. Jednocześnie, jednak, skutek ten osłabia przewidziana tym unormowaniem jej konwalidacja przez wykonanie. Oświadczenie obdarowanego – zaś – może być złożone w formie dowolnej; zróżnicowanie to wynika z konieczności ochrony interesu darczyńcy poprzez usunięcie ewentualnych niebezpieczeństw wadliwości w kategoriach prawnych jego rozporządzenia. Nie ma - natomiast – takiej konieczności wobec obdarowanego, skoro otrzymuje on korzyść objętą przysporzeniem. (por. wyrok SN z 8 grudni 1980 roku ; I CR 487/80, OSN 1981 nr 7 p. 173).

Poza granicami zastrzeżeń pozostawało, iż opisane reguły miały odniesienie do konkretnych realiów i to zarówno co do jej treści, jak i co do jej formy. Została ona, bowiem, zawarta w cyt. formie – przysporzenie obdarowanym tj. pozwanemu i świadkowi G. W. nastąpiło z majątku wspólnego darczyńców do majątku wspólnego obdarowanych - przy ich udziale. Do jej zawarcia dochodzi z momentem złożenia zgodnych oświadczeń woli przez jej strony – przez spełnienie świadczenia należy przy tym rozumieć zarówno przypadki, w których zawarto umowę o skutkach tylko zobowiązujących i jednocześnie lub później spełniono je, jak i przypadki, w których zawarto umowę wywołującą podwójne skutki, powodując to, że rozporządzenie nastąpiło z jej mocy. W kontekście z tym bez znaczenia pozostawał fakt, że pozwany nigdy nie zamieszkał w spornej nieruchomości.

B. Ustawodawca, jednak, przewidział w normie art. 898 par. 1 k.c. możliwość odwołania już wykonanej w razie dopuszczenia się względem niego przez obdarowanego rażącej wdzięczności. Dominuje w niej element ochrony uczuć moralnych związanych z nią przy założeniu, że między darczyńcą, a obdarowanym istnienie więź wdzięczności jako ekwiwalent aktu jednostronnego przysporzenia.

-Podstawową tego przesłanką jest – jak podano –rażąca niewdzięczność obdarowanego zasadniczo bezpośrednio dotycząca darczyńcy; przyjmuje się, jednak, że przejawiać się też może w skierowanym p-ko niemu naruszeniu norm powszechnie obowiązujących. Niewdzięczność taka może przybierać formy działania, ale i zaniechania – niezbędne jest, jednak, zawsze rozważenie tego motywów; chodzi tu bowiem o obiektywizację tego pojęcia mającą na celu eliminację zachowań niezamierzonych, a jedynie z samego założenia nieprzyjaznych dla darczyńcy. Nie obejmuje ono obowiązku sprawowania opieki, jednak umowa ta po stronie obdarowanego stwarza moralny obowiązek wdzięczności , który nabiera szczególnej wymowy, gdy dochodzi do niej między osobami najbliższymi, których powinność jej wynika już z łączących jej strony stosunków. W świetle w/naprowadzonego stanu faktycznego nie można było zbudować konkluzji o tym, by pozwany przesłankę tą wypełnił. Negowało to kilka okoliczności – na plan pierwszy wybijał się fakt, że przekazywał on świadkowi G. W. sumy pieniężne znacznie przekraczające obciążającą go rentę alimentacyjną na rzecz świadka K. W. ; także na jej rzecz, z czego mogła zaspokoić potrzeby opału i ogrzewania dla powodów. Nadto sami darczyńcy – zeznawali; iż niczego od nich nie chcieli; że dawali sobie radę; córka napisała im pismo o odwołaniu darowizny; że cała koncepcja wypłynęła od świadków G. W. i M. G. (2) z uwagi na rozwiązanie związku małżeńskiego pierwszego z nich z pozwanym. Nigdy też nie zwracali się do niego o środki pieniężne z tego tytułu, ani nie przypominali mu o tym mimo, iż sytuacja ta trwała przez lata. Analiza tego materiału dała, więc, podstawy do przyjęcia, że ta okoliczność zdeterminowała ich postępowanie – za namową w/w nie chcąc dopuścić do tego po tym fakcie dysponował on prawem współwłasności spornej nieruchomości.

-Unormowanie par. 3 art. 899 k.c. stanowi, że … darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego…- reguluje on jedną z przeszkód uniemożliwiających je w postaci upływu terminu zawitego obowiązującego w odniesieniu do każdego takiego przypadku. Poza granicami zastrzeżeń pozostawało w przedmiotowym sporze, że termin ten powodom upłynął; skoro pozwany nigdy bezpośrednio im wspomnianej kwoty nie przekazywał.

-Z kolei norma art. 900 k.c. mówi o tego formie – musi być to oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie; jej niedochowanie skutkuje konsekwencjami przewidzianymi w art. 74 k.c. Staje się ono skuteczne z chwila doręczenia mu w taki sposób, by mógł – w myśl art. 61 k.c. – zapoznać się z jego treścią. Powodowie uczynili temu zadość.

(punkt I wydanego w tej sprawie wyroku)

Koszty niniejszego postępowania:

Objęły one opłatę sądową ( 5.094,- zł), od którego uiszczenia powodowie podlegli zwolnieniu oraz koszt ich procesowego zastępstwa ( 5.400,- zł) prawnym rozstrzygnięciem o nich były unormowania art. 108 par. 1 k.p.c.; ustawy z dnia 2005 roku o kosztach sadowych w sprawach cywilnych; rozporządzenia z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie.

(punkt II wydanego w tej sprawie wyroku)

(-) Zofia lehmann