Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Poznań, dnia 30 stycznia 2020 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu XII Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:sędzia Małgorzata Małecka

Protokolant:protokolant sądowy Tomasz Wojciechowski

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 stycznia 2020 r. w Poznaniu

sprawy z powództwa M. O.

przeciwko K. P., W. P. i E. P.

o zapłatę

I.  Uchyla nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 1 lutego 2018 r. wydany przez Sąd Okręgowy w P., Wydział XII Cywilny w sprawie o sygnaturze (...) wobec pozwanej E. P. i odrzuca pozew w tym zakresie.

II.  Nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 1 lutego 2018 r. wydany przez Sąd Okręgowy w P., Wydział XII Cywilny w sprawie o sygnaturze (...) w stosunku do pozwanych K. P. i W. P. utrzymuje w mocy.

III.  Kosztami procesu obciąża pozwanych i w związku z tym zasądza solidarnie od pozwanych K. P. i W. P. na rzecz powódki kwotę 4.500 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

/-/ Sędzia M. Małecka

UZASADNIENIE

Powódka M. O. , pozwem z dnia 5 stycznia 2018r., nadanym do tut. Sądu 8 stycznia 2018 r. wniosła o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym na podstawie weksla i orzeczenie w nim, by pozwani K. P., W. P. oraz E. P. zapłacili solidarnie powódce kwotę 158.722,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 8 stycznia 2018 roku do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu, powódka wskazała, że zawarła z K. P. umowę pożyczki, na podstawie której przekazała pozwanemu K. P. kwotę 400.000 zł. Zgodnie z umową, kwota ta miała zostać zwrócona w czterech transzach:

⚫

205.000 zł do 10.01.2006 r.,

⚫

65.000 zł do 10.01.2007 r.,

⚫

65.000 zł do 10.01.2008 r.,

⚫

65.000 zł do 10.01.2009 r.,

Na zabezpieczenie umowy pozwany K. P. wystawił weksel in blanco, który dodatkowo poręczyli W. P. i E. P.. Pomimo upływu wskazanych w umowie terminów, pozwany dokonał jedynie jednorazowej wpłaty 150.000 zł w dniu 3 marca 2009r., która to wpłata została zaliczona na pierwszą ratę. W związku z powyższym, powódka wypełniła weksel opiewający na kwotę stanowiącą równowartość dwóch ostatnich transz oraz kwoty ustawowych odsetek za opóźnienie za trzy ostatnie lata. (k.1-12 akt)

Dnia 1 lutego 2018 roku Sąd Okręgowy w P., XII Wydział Cywilny w sprawie o sygn. akt (...) wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, w którym orzekł zgodnie z żądaniem pozwu. (k. 16 akt)

Pismem datowanym na dzień 4 marca 2018 r. pozwani K. P. i W. P., za pomocą profesjonalnego pełnomocnika, złożyli zarzuty od ww. nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, wnosząc o: jego uchylenie w całości i oddalenie powództwa, ograniczenie zabezpieczenia przez wstrzymanie wykonania ww. nakazu, zasądzenie od powódki na rzecz pozwanych zwrotu kosztów procesu. Pozwani wnieśli ponadto o odrzucenie pozwu w stosunku do pozwanej E. P., albowiem jest ona osobą nieżyjącą i w tym zakresie obciążenie powódki kosztami procesu.

W uzasadnieniu pozwani zaprzeczyli, że pomiędzy stronami kiedykolwiek została zawarta umowa pożyczki, jednakże potwierdzili, że strony zawarły przedwstępną umowę współpracy, co skutkowało przekazaniem przez powódkę zadatku w kwocie 400.000 zł, tytułem przyszłego wspólnego celu gospodarczego, tj. hodowli karpia i innych ryb słodkowodnych. Ponadto pozwani podnieśli, że wypełnienie weksla in blanco i dochodzenie roszczenia wekslowego nie jest możliwe po przedawnieniu roszczenia zabezpieczonego wekslem. Co więcej, zdaniem strony pozwanej, spłacili oni zadłużenie raty III i IV długu, który nie był przedawniony. Zgodnie ze stanowiskiem pozwanych, powódka nie zaoferowała Sądowi żadnego dowodu, aby wykazać swoje roszczenie. (k. 28-42 akt)

W odpowiedzi na zarzuty od nakazu zapłaty powódka podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie oraz złożone dowody, a nadto wniosła o utrzymanie w całości w mocy nakazu zapłaty z dnia 1 lutego 2018 r., oddalenie wniosku pozwanych o ograniczenie zabezpieczenia wykonalności zaskarżonego nakazu i zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu. (k. 61-71 akt)

Postanowieniem z dnia 18 października 2018 r., tut. Sąd oddalił wniosek pozwanych K. P. i W. P. o wstrzymanie wykonania wydanego w sprawie nakazu zapłaty z dnia 1 lutego 2018 r. (k. 81 akt)

Zażalenie na powyższe postanowienie wywiedli pozwani, zaskarżając je w całości i wnosząc o jego zmianę poprzez wstrzymanie wykonania ww. nakazu zapłaty, argumentując m. in., iż brak wstrzymania nakazu zapłaty i ewentualne prowadzenie postępowania egzekucyjnego może doprowadzić w najbliższym czasie do wyegzekwowania przez komornika składników majątkowych pozwanych, w tym doprowadzenie gospodarstwa rybackiego do upadłości. (k. 89-97 akt)

Postanowieniem z dnia 10 lipca 2019 r. Sąd Apelacyjny wP. oddalił ww. zażalenie pozwanych. (k. 138-140 akt)

W kolejnych pismach składanych w toku procesu strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwani K. P. i W. P. prowadzili gospodarstwo rybackie. W związku z prowadzeniem działalności w zakresie hodowli karpia i innych ryb słodkowodnych, pozwani poszukiwali źródeł finansowania – w szczególności w celu nabycia własności nieruchomości gruntowej, dzierżawionej dotychczas od Agencji Rynku Rolnego. Pozwani potrzebowali środków, w celu dofinansowania swojej działalności gospodarczej.

W dniu 24 sierpnia 2005 r. pozwany K. P. zawarł z powódką M. O. umowę, na podstawie której powódka udzieliła pozwanemu pożyczki w kwocie 400.000 zł.

Na wyraźną prośbę pozwanych, w umowie podpisanej przez strony znalazł się zapis o woli rozpoczęcia przez strony prowadzenia wspólnego przedsięwzięcia w postaci hodowli karpia i innych ryb słodkowodnych, oraz o wyznaczeniu do 31 grudnia 2005r. terminu do zawarcia umowy. Strony w umowie ustaliły, że w przypadku nie podpisania umowy, pozwany K. P. zobowiązuje się zwrócić powódce przekazaną kwotę w 4 ratach.

Zgodnie z umową, jeżeli do dnia 31 grudnia 2005 r., strony nie podpisałyby umowy współpracy kwota ta miała zostać zwrócona w czterech transzach:

⚫

205.000 zł do 10.01.2006 r.,

⚫

65.000 zł do 10.01.2007 r.,

⚫

65.000 zł do 10.01.2008 r.,

⚫

65.000 zł do 10.01.2009 r.

W rzeczywistości strony nie zamierzały prowadzić wspólnej działalności, a jedynym celem umowy było udzielenie pożyczki przez powódkę pozwanemu K. P..

W wykonaniu zawartej między powódką a pozwanym K. P. umowy, powódka przekazała pozwanemu kwotę 400.000 zł w gotówce, po jej uprzednim wypłaceniu z własnego rachunku bankowego i wyjęciu części gotówki ze skrytki bankowej w siedzibie oddziału banku (...) S.A. przy ul. (...) w P..

Powódka nie prowadziła działalności gospodarczej i w rzeczywistości nie zamierzała prowadzić wspólnej działalności z pozwanym K. P. w postaci hodowli ryb. Celem zawarcia umowy było udzielnie pożyczki pozwanemu K. P..

Do zawarcia umowy współpracy między powódką a pozwanym K. P. nie doszło.

Pozwani K. P. i W. P. przeznaczyli kwotę udzielonej K. P. pożyczki na rozwój prowadzonej działalności gospodarczej, w szczególności modernizację stawów.

Dla zabezpieczenia roszczeń powódki z tytułu zawartej umowy pożyczki, wystawiony został przez pozwanego K. P. weksel własny in blanco, zaopatrzony w klauzulę bez protestu, który poręczyli pozwani W. P. oraz E. P..

Pozwani nie wywiązywali się z obowiązku regulowania rat pożyczki na rzecz powódki. Rozmowy na temat spłaty zadłużenia pozwanych, w imieniu M. O. prowadził jej konkubent J. K. do 2012r.

W dniu 3 marca 2009r. pozwani uiścili na rzecz powódki kwotę 150.000 zł, która to wpłata została zaliczona przez powódkę na poczet pierwszej raty.

Fakt wystawienia weksla nigdy nie był przez strony, w szczególności stronę pozwaną kwestionowany. Weksel zabezpieczał roszczenia powódki w wysokości 158.722 zł z tytułu zadłużenia wynikającego z nieuregulowanych transz. Kwota wskazana w wekslu obejmowała dwie raty po 65.000 zł, płatne do dnia 10 stycznia 2008 r. i 10 tycznia 2009 r. oraz ustawowe odsetki za opóźnienie za ostatnie trzy lata.

Dowód: umowa z dnia 24 sierpnia 2005 r. (k. 8-9), weksel własny in blanco (k. 7 akt), zestawienie transakcji (k. 70), zeznania powódki na rozprawie w dniu 23 stycznia 2020 r. (k. 168-170), częściowo zeznania pozwanego W. P. na rozprawie w dniu 23 stycznia 2020 r. (k. 168-170),częściowo zeznania pozwanego K. P. na rozprawie w dniu 23 stycznia 2020 r. (k. 168-170)

Dnia 14 listopada 2010 r. zmarła poręczycielka wekslowa E. P..

Dowód: odpis skrócony aktu zgonu E. P. (k. 110)

Z uwagi na zaległości wystawcy weksla w płatności ww. zobowiązania, powódka za pośrednictwem profesjonalnego pełnomocnika, pismem z dnia 18 grudnia 2017 r. zawiadomiła pozwanego K. P. o wypełnieniu weksla oraz wezwała go do stawienia się dnia 2 stycznia 2018 r. o godz. 13.00 w kancelarii przy ul. (...) w P., celem przedstawienia mu oryginału weksla do wykupu. Powódka przesłała pozwanemu kserokopię wypełnionego weksla i wskazała, iż w razie jego nie wykupienia, sprawa zostanie skierowana na drogę sądową. Powódka zaznaczyła, iż wezwanie stanowi próbę pozasądowego, polubownego załatwienia sporu.

Dowód: zawiadomienie o wypełnieniu weksla i wezwanie do zakupu z dnia 18 grudnia 2017 r. (k. 11)

Pomimo upływu terminu płatności weksla, pozwani nie zapłacili należności powódce.

Dowód: zeznania powódki na rozprawie w dniu 23 stycznia 2020 r. (k. 168-170)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie kserokopii dokumentów urzędowych i prywatnych zgromadzonych w aktach sprawy, zeznań powódki oraz częściowo na podstawie zeznań pozwanych W. P. i K. P..

Zgromadzone w sprawie dokumenty urzędowe i prywatne, Sąd uznał za w pełni wiarygodne. Zgodnie z treścią art. 244 k.p.c. dokumenty urzędowe stanowią dowód tego co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Zgodnie natomiast z treścią art. 245 k.p.c. dokumenty prywatne stanowią dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Zgromadzone w sprawie dokumenty nie były kwestionowane przez strony. Również Sąd nie znalazł podstaw, aby kwestionować zgromadzone w sprawie dokumenty urzędowe i prywatne z urzędu. Wiarygodność kserokopii dokumentów również nie budziła wątpliwości Sądu. Mimo, że kserokopia nie jest dokumentem, a stanowi jedynie element twierdzenia strony o istnieniu dokumentu o treści odpowiadającej kserokopii, to w niniejszej sprawie żadna ze stron nie podniosła zarzutów kwestionujących istnienie określonych dokumentów prywatnych czy urzędowych.

Wprawdzie strona pozwana kwestionowała przydatność w niniejszej sprawie złożonych przez powódkę na rozprawie w dniu 23 stycznia 2020 r. dokumentów stanowiących projekty umów pożyczki i odnowienia (w ocenie strony pozwanej projekty te mogą dotyczyć umów pożyczek zawartych z powódką w ramach (...) spółki z o. o. ), a mających wskazywać, na fakt prowadzenia między stronami rozmów ugodowych na przełomie 2016 i 2017 r., jednakże pozwani nie wykazali, by dotyczyły one innych pożyczek zaciągniętych przez pozwanych u powódki. Powódka zaprzeczyła natomiast, by łączyła ją z pozwanymi jakakolwiek inna umowa pożyczki, której dotyczyć mogłyby te dokumenty. Powódka w swoich wiarygodnych zeznaniach wyjaśniła, że wprawdzie jest większościowym udziałowcem w (...) spółce z o. o., który to podmiot udzielił pozwanym również pożyczki, jednakże w tym przypadku, stroną umowy była spółka a nie ona, jako osoba fizyczna. Projekty umowy pożyczki i umowy odnowienia, określały natomiast, że stroną umowy jest powódka jako osoba fizyczna, a nie (...) spółka z o. o.

Na podkreślenie jednak zasługuje, że z uwagi na niepodpisanie przez strony złożonych projektów, nie miały one istotnego znaczenia dla sprawy, za wyjątkiem zapisu, że zostały one wysłane przez powódkę drogą mailową do pełnomocnika pozwanych 20 lutego 2017r., co uwiarygadniało wersję powódki o prowadzeniu przez strony rozmów dotyczących spraw finansowych w latach 2016-2017.

Jedynie ubocznie wskazać należy, iż strona pozwana nie kwestionowała autentyczności umowy z dnia 24 sierpnia 2005 r. Między stronami było jedynie sporne jakie znaczenie miały oświadczenia zawarte przez strony w umowie oraz jak należałoby interpretować ich treść.

Sąd nadał przymiot wiarygodności zeznaniom powódki, albowiem były one spontaniczne, logiczne i wewnętrznie spójne. Powódka w sposób szczegółowy i precyzyjny zrelacjonowana okoliczności zawarcia umowy z dnia 24 sierpnia 2005 r., jak i także ustalenia poprzedzające jej podpisanie. Zeznania powódki korelowały z zebranym w sprawie materiale dowodowym w postaci dokumentów, w szczególności w postaci umowy z dnia 24 sierpnia 2005r., wydruku operacji bankowej z dnia 3 marca 2009r. dokonanej przez pozwanego K. P. i zawiadomienia z dnia 18 grudnia 2017r. o wypełnieniu weksla i wezwaniu do wykupu. .

Sąd uznał zeznania pozwanego W. P. za wiarygodne jedynie w części. Nie budziły wątpliwości jego zeznania, że razem z synem prowadził działalność gospodarczą w branży hodowli ryb słodkowodnych, a także , iż pozwany K. P. (syn pozwanego W. P.) zawarł z powódką umowę z dnia 24 sierpnia 2005r., w oparciu o którą została mu przekazana kwota 400.000 zł. Niewiarygodne są natomiast jego zeznania, co do woli prowadzenia z konkubentem powódki (...) spółki cywilnej zajmującej się sprzedażą ryb, czego potwierdzeniem jakoby była umowa zawarta z powódką. Z umowy z dnia 24 sierpnia 2005r. wynika w sposób jednoznaczny, iż to powódka przekazała pozwanemu kwotę 400.000 zł, a tym samym, ewentualne ustalenia pozwanych z J. K. nie miały znaczenia dla ważności i treści postanowień umowy zawartej z powódką. Za wersją zdarzeń przedstawioną przez powódkę przemawia fakt, iż pozwani potwierdzili w swoich zeznaniach, iż w sierpniu 2005r. znajdowali się w trudnej sytuacji finansowej (sytuacja ta – brak pieniędzy - w ich ocenie uniemożliwiała im podpisanie umowy spółki cywilnej z konkubentem powódki), a także ustalony przez strony w umowie sposób zwrotu kwoty 400.000 zł. W ocenie Sądu logicznym byłoby, aby w sytuacji nie zawarcia umowy o współpracy (jak twierdzą pozwani) zwrot kwoty 400.000 zł przekazanej przez powódkę jako jej wkład w spółkę nastąpił niezwłocznie po upływie terminu ustalonego do podpisania umowy. Skoro do współpracy nie doszło, powódka winna w jak najkrótszym terminie odzyskać swoje środki pieniężne. Fakt ustalenia przez strony, że zwrot kwoty przekazanej pozwanemu K. P. przez powódkę nastąpi w 4 ratach i to płatnych co roku, do stycznia 2009r. przemawia natomiast za tym, że pozwany miał mieć możliwość korzystania ze środków pieniężnych przekazanych przez powódkę. Tym samym wersja przedstawiona przez stronę powodową jest wiarygodna i spójna. Powódka nie miała bowiem żadnego interesu, w przypadku przyjęcia za prawdziwą wersji pozwanych, oddania im swoich środków pieniężnych na okres blisko 3,5 roku. W ocenie Sądu, zeznania pozwanego W. P. co do prowadzenia z konkubentem powódki (...) spółki cywilnej ( nazywanej również przez niego „spółką cichą”) są niewiarygodne i zostały złożone jedynie na użytek niniejszego procesu. Po pierwsze, pozwani nie przedstawili żadnych innych dowodów, które potwierdziłyby fakt istnienia takiej spółki i to w sytuacji, gdy moc dowodowa ich zeznań jako pozwanych, a więc zainteresowanych wynikiem postępowania jest mniejsza niż innych dowodów, po drugie, okoliczności przedstawione w zeznaniach pozwanego W. P. nie są spójne, albowiem zeznał on, że J. K. nie zależało na podpisaniu formalnej umowy ( co w świetle przekazania jakoby przez niego pozwanemu znacznej kwoty, wydaje się być nielogiczne, albowiem nie miałby on żadnego dowodu potwierdzającego tą czynność) oraz że to on był pomysłodawcą rozłożenia kwoty 400.000 zł w przypadku jej zwrotu na raty, albowiem byłoby to sprzeczne z logiką oraz zasadami prowadzenia swoich spraw w racjonalny i korzystny dla siebie sposób ( w interesie J. K. było zastrzeżenie w umowie niezwłocznego zwrotu kwoty przekazanej pozwanemu K. P.), po czwarte pozwani nie przedstawili żadnego logicznego uzasadnienia dla podpisania umowy z powódką, skoro to z J. K. mieli prowadzić działalność i to on był w ich ocenie, właścicielem przekazanych przez powódkę pozwanemu K. P. pieniędzy. Ponadto, fakt nierozliczenia wspólnego przedsięwzięcia ze spadkobiercami J. K. po jego śmierci, ewentualnie dalszego jego prowadzenia również przemawia z tym, że nie jest prawdą by taka działalność faktycznie była prowadzona. Niewiarygodne były również zeznania pozwanego W. P., co do okoliczności przekazania powódce kwoty 150.000 zł w dniu 3 marca 2009r.,a w szczególności sposobu jej wyliczenia, albowiem fakt nadpłaty środków pieniężnych przez J. K. na poczet jego udziałów w spółce w żaden sposób nie został udokumentowany bądź udowodniony. Na zakończenie podkreślić również należy, że okoliczności przedstawione przez pozwanego w swoich zeznaniach złożonych na rozprawie w dniu 23 stycznia 2020r. w żadnym zakresie nie zostały przedstawione w zarzutach od nakazu zapłaty, mimo obowiązku wskazania w nich wszystkich zarzutów oraz twierdzeń. Pozwani w zarzutach podnosili bowiem, iż kwota 400.000 zł była jedynie zadatkiem na poczet przyszłej współpracy i podlegała zwrotowi w oparciu o treść art. 390 par. 3 kc w terminie roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta i dlatego w momencie złożenia pozwu roszczenie było już przedawnione.

Z powodów wskazanych wyżej również zeznania pozwanego K. P. Sąd uznał za wiarygodne jedynie w części, w której przedstawił rodzaj prowadzonej przez niego działalności gospodarczej oraz fakt braku środków na finansowanie prowadzonej działalności gospodarczej. Twierdzenia pozwanego, iż dla J. K. sytuacja, w której nie podpisał umowy spółki cywilnej była „wygodna” nie znajduje żadnego racjonalnego uzasadnienia.

Sąd zważył, co następuje:

W niniejszej sprawie powódka oparła swe roszczenie na wekslu własnym in blanco, który wystawiony został przez K. P. i poręczony przez W. P. oraz E. P.. Weksel ten był wekslem ważnym i spełniał wszystkie wymogi określone w art. 101 ustawy Prawo wekslowe. Wystawiony przez ww. weksel zabezpieczał wierzytelności przysługujące powódce z tytułu umowy z dnia 24 sierpnia 2005 r., na podstawie której udzieliła ona K. P. pożyczki w kwocie 400.000 zł.

Zgodnie z przepisem art. 30 w zw. z art. 103 Prawa wekslowego, zapłatę weksla można zabezpieczyć poręczeniem wekslowym (aval) co do całości sumy wekslowej lub co do jej części. Poręczenie może dać osoba trzecia lub nawet osoba podpisana na wekslu. Poręczenie oznacza się wyrazem "poręczam" lub innym zwrotem równoznacznym i podpisuje je poręczyciel. Poręczenie może być napisane na przedniej lub na odwrotnej stronie weksla, przy czym sam podpis na przedniej stronie wekslu uważa się za udzielenie poręczenia, wyjąwszy gdy jest to podpis wystawcy lub trasata. Poręczenie powinno wskazywać, za kogo je dano. W braku takiej wskazówki uważa się, że poręczenia udzielono za wystawcę.

W niniejszej sprawie pozwani podnieśli zarzut dotyczący nieprawidłowego wystawienia weksla, kwestionując treść i znaczenie umowy z dnia 24 sierpnia 2005 r.. Płaszczyzna sporu została więc przesunięta na poziom stosunku podstawowego. Powyższe spowodowało konieczność zbadania przez Sąd czy i w jakim zakresie podniesione przez dłużnika zarzuty, oparte na stosunku cywilnoprawnym (art. 16 pr. weksl.) lub na zawartym przez strony porozumieniu co do uzupełnienia weksla wystawionego in blanco (art. 10 pr. weksl.), czynią roszczenie wekslowe powódki bezzasadnym. W rezultacie zarówno zarzuty podniesione przez dłużnika, jak i twierdzenie faktyczne powódki zgłaszane na ich odparcie mogą się obracać wyłącznie w granicach roszczenia objętego wekslem (por. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 kwietnia 2011 r., sygn. akt I CSK 386/10).

Bezspornym w niniejszej sprawie było to, że powódka i K. P. zawarli w dniu 24 sierpnia 2005 r. umowę, na podstawie której ww. zobowiązał się do zwrotu przekazanej mu przez powódkę kwoty 400.000 zł w określonych w niej terminach, jeżeli do 31 grudnia 2005 r. strony umowy nie zawrą umowy współpracy. Osią sporu była natomiast treść i znaczenie łączącego strony stosunku prawnego.

Zawarta między stronami umowa należy do umów nienazwanych, zawieranych na podstawie obowiązującej w prawie cywilnym swobody umów. Jak stanowi bowiem przepis art. 353 ¹ k.c., strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Jak słusznie wskazuje się w doktrynie, praktyczny skutek istnienia swobody umów zobowiązaniowych polega na możliwości tworzenia konkretnych stosunków zobowiązaniowych odpowiadających wyznaczonym w ustawie typom, ale o treści odbiegającej od określonej przez ustawę normami dyspozytywnymi, a także na możliwości tworzenia stosunków zobowiązaniowych nieodpowiadających żadnemu wyróżnionemu w ustawie typowi (E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2019, komentarz do art. 353 ¹, uwaga 4).

Przedmiotowa umowa zawiera w sobie essentialia negoti umowy pożyczki. Zgodnie bowiem z art. 720 § 1 k.c., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej (§ 2). Elementami przedmiotowymi umowy pożyczki są więc: zobowiązanie dającego do przeniesienia własności – np. pieniędzy oraz zwrot przez biorącego tej samej rzeczy. Umowa z dnia 24 sierpnia 2005 r. zawiera wszystkie z powyższych, albowiem na mocy punktu 2. umowy powódka zobowiązała się do przekazania K. P. kwoty 400.000 zł, zaś na mocy punktu 4. ww. zobowiązał się do jej zwrotu. Zwrot miał jednak nastąpić pod warunkiem – tj. w sytuacji, gdyby strony umowy nie zawarły umowy o współpracy do dnia 31 grudnia 2005 r., w czterech transzach, w określonych w umowie terminach. Co istotne, zapis dotyczący woli prowadzenia wspólnej działalności, miał jedynie charakter pozorny, albowiem powódka nie zamierzała prowadzić takiej działalności i tylko na prośbę pozwanego zgodziła się na jego wprowadzenie do umowy.

Stosownie do brzmienia art. 65 § 1 k.c., oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. W toku postępowania pozwani podnosili, iż zawartej między stronami umowy nie sposób pojmować jako umowy pożyczki, albowiem brak jest w niej wprost wyrażonego zwrotu „pożycza” bądź innego, który wskazywałby na jej charakter. Należy jednakże w tym miejscu wskazać na przepis § 2 przytoczonego wyżej art. 65 k.c., zgodnie z którym w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwolił bezsprzecznie uznać, iż celem zawierającego umowę z dnia 24 sierpnia 2005 r. pozwanego było uzyskanie środków finansowych niezbędnych dla rozwoju prowadzonej działalności gospodarczej (m.in. modernizacji stawów). Powyższe świadczy więc o rzeczywistym charakterze przedmiotowej umowy, która stanowiła tak naprawdę mający temporalny charakter transfer środków pieniężnych do majątku K. P. celem ich wykorzystania, z jednoczesnym obowiązkiem zwrotu, co w pełni wpisuje się w ww. przedmiotowo istotne elementy umowy pożyczki. Nie sposób więc podzielić argumentacji strony pozwanej, iż brak dosłownego stwierdzenia w treści umowy, iż kwota 400.000 zł jest pożyczana przesądza o tym, iż nie stanowi ona w rzeczywistości umowy pożyczki.

Jednocześnie, pamiętać należy, iż zgodnie z art. 56 k.c., czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów.

Co istotne, w chwili wypełnienia weksla oraz wytoczenia powództwa roszczenie objęte pozwem nie było przedawnione, przy uwzględnianiu treści art. 118 kc przed zmianą przepisu ustawą z dnia 13 kwietnia 2018r. o zmianie ustawy kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2018, poz. 1104).

Mając na uwadze fakt, iż pozwany K. P. dokonał spłaty na rzecz powódki kwoty 150.000 zł, wierzytelność jej przysługująca opiewała na kwotę 250.000 zł. Powyższe przekłada się na fakt, iż znajdowało uzasadnienie roszczenie powódki o zapłatę kwoty 158.722 zł, wobec czego wydany w dniu 1 lutego 2018 r. nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym wobec pozwanych K. P. i W. P. należało utrzymać w mocy (punkt II. wyroku).

Jednocześnie, jak wynika ze znajdującego się w aktach sprawy aktu zgonu pozwanej E. P., pozwana zmarła w dniu 14 listopada 2010 r. Wobec powyższego, pozwana nie miała w chwili wniesienia pozwu (tj. w dniu 8 stycznia 2018 r.) zdolności sądowej, co w myśl art. 199 § 1 pkt 3) stanowi przesłankę do odrzucenia pozwu. Mając to na uwadze, wydany w sprawie nakaz zapłaty wobec pozwanej E. P. należało uchylić i pozew w tym zakresie odrzucić, o czym orzeczono w punkcie I. wyroku.

O odsetkach ustawowych orzeczono na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie III. wyroku, na podstawie art. 98 k.p.c., obciążając nimi w całości, solidarnie, pozwanych K. P. i W. P. jako przegrywających proces. Ze względu na fakt, iż część kosztów procesu została uprzednio zasądzona w wydanym w sprawie nakazie zapłaty w postępowaniu nakazowym – a mianowicie kwota 5.602 zł, w tym kwota 1.985 zł tytułem zwrotu opłaty sądowej od pozwu, kwota 3.600 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika oraz kwota 17 zł tytułem zwrotu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, zasądzeniu na rzecz powódki podlegała różnica w kosztach zastępstwa procesowego, jaka powstała na skutek skierowania sprawy do rozpoznania w postępowaniu zwykłym, a co wynika z § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2015.1800). Wobec powyższego, zasądzeniu na rzecz powódki podlegała kwota 4.500 zł, w skład której wchodziły: kwota stanowiąca różnicę między stawką wynagrodzenia pełnomocnika wynoszącą 5.400 zł – wynikającą z § 2 pkt 6) ww. rozporządzenia a stawką uprzednio zasądzoną w nakazie zapłaty, tj. 3.600 zł, oraz kwota 2.700 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym, ustalona na podstawie § 10 ust. 1 pkt 2) ww. rozporządzenia.

/-/ sędzia Małgorzata Małecka

ZARZĄDZENIE

1.  proszę odnotować uzasadnienie w kontrolce,

2.  odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełn. powódki oraz pełn. pozwanych,

3.  przedłożyć za 14 dni lub z apelacją.

/-/ sędzia Małgorzata Małecka

Poznań, dnia 10 marca 2020r.