Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Poznań, dnia 28 sierpnia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu XII Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSO Zofia Lehmann

Protokolant:Starszy sekretarz sądowy Elżbieta Witaszczyk

po rozpoznaniu w dniu 19 czerwca 2018 r. w Poznaniu na rozprawie sprawy z powództwa

G. Ł., zam. os. (...), (...)-(...) P.

przeciwko E. Ł., zam. ul. J. i A. W. 33, (...)-(...) P.

- o uznanie nieważności umowy

I.  Oddala żądanie powódki dotyczące ustalenia nieważności umowy sprzedaży z dnia 18 marca 2016 roku, dotyczącej lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...), a położonego w budynku mieszkalnym o numerze (...), usytuowanym w P. w nieruchomości przy ul. (...), stwierdzonej aktem notarialnym o oznaczeniu Repertorium A(...)sporządzonym przez notariusza M. R. w prowadzonej przez nią Kancelarii Notarialnej w P..

II.  Zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 40.000,-zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 19 marca 2017 roku do dnia zapłaty.

III.  W pozostałym zakresie powództwo oddala.

IV.  Koszty niniejszego postępowania rozdziela między stronami obciążając nimi powódkę w 4/5 częściach, a pozwanego w 1/5 części i w związku z tym:

a.  zasądza od niego na rzecz powódki kwotę 2.400,-zł z tytułu zwrotu części uiszczonej przez nią opłaty sądowej oraz kwotę 2.160,-zł z tytułu zwrotu części poniesionego przez nią kosztu jej procesowego zastępstwa;

b.  zasądza od powódki na rzecz pozwanego kwotę 8.640,-zł z tytułu zwrotu części poniesionego przez niego kosztu jego procesowego zastępstwa.

SSO Zofia Lehmann

Sygn. akt XII C 1553/17

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 6 września 2017 roku, który do Sądu Okręgowego w Poznaniu wpłynął w dniu 14 września 2017 roku, działająca przez pełnomocnika procesowego w osobie radcy prawnego, powódka G. L. skierowała p – ko pozwanemu E. L. żądanie:

-uznania za nieważną umowy sprzedaży z dnia 18 marca 2016 roku lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...) (obecnie numer(...)) znajdującego się w budynku mieszkalnym (posesja o numerze (...)) położonym w P. w nieruchomości przy ul. (...) , wchodzącego w skład zasobów Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w P., stwierdzonej aktem notarialnym z tego dnia sporządzonym przez notariusza M. R. w prowadzonej przez nią w P. Kancelarii Notarialnej - z uwagi na to , że nie był on umocowany przez nią do zdziałania tej czynności i uznania, że jedynym jego właścicielem jest nadal ona;

ewentualnie – na wypadek nie uwzględnienia tego roszczenia

-zasądzenia od niego na jej rzecz kwoty 240.000,- zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 19 marca 2017 roku do dnia zapłaty,

-zasądzenia od niego na jej rzecz zwrotu kosztów niniejszego procesu, w tym kwoty 10.800,- zł z tytułu kosztu jej procesowego zastępstwa oraz kwoty 17,- zł z tytułu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa;

nadto:

-przeprowadzenia zawnioskowanych przez nią dowodów w związku ze zredagowanymi przez nią tezami,

nadto:

-przeprowadzenia rozprawy także pod jej nieobecność.

Na tego poparcie:

-przedstawiła okoliczności towarzyszące udzieleniu i odwołaniu przez nią pozwanemu pełnomocnictwa do zarządzania i administrowania opisanym przez nią lokalem,

-przedstawiła okoliczności zawartej przez niego spornej umowy,

-przedstawiła okoliczności, w jakich dowiedziała się o tym,

-opisała działania, jakie podjęła po tym fakcie (k. 1 -2 akt).

W reakcji na to, działający przez pełnomocnika procesowego w osobie adwokata, pozwany E. L., wniósł datowaną na dzień 14 listopada 2017 roku odpowiedź na pozew, która do Sądu Okręgowego w Poznaniu wpłynęła w dniu 16 listopada 2017 roku domagając się w jej treści:

-oddalenia powódki z jej pozwem w całości,

-zasądzenia od niej na jego rzecz zwrotu kosztów przedmiotowego postępowania wraz z kosztem jego procesowego zastępstwa – wg norm przepisanych,

nadto:

-przeprowadzenia wskazanych przez niego dowodów – na fakty przez niego powołane.

W motywacji zaprezentowanego stanowiska:

-przedstawił streszczenie stanu faktycznego stojącego u podstaw sporu stron,

-zaprzeczył temu, jakoby przed datą 31 marca 2016 roku udzielone mu przez nią pełnomocnictwo zostało skutecznie mu odwołane podając tego okoliczności,

-przedstawił okoliczności związane z zawieranymi umowami sprzedaży związanego z tym sporem lokalu mieszkalnego,

-przedstawił okoliczności wiążące się z korzystaniem z tego lokalu i wykonywaniem w nim prac remontowych,

-powołał argumenty, które - w jego ocenie - uprawniają go do pobrania kwoty uzyskanej przez niego w wyniku zawarcia spornej umowy,

-podał, iż od 1994 roku pozostaje w posiadaniu tego lokalu i wyłącznie on był stroną umów związanych z dostawą do niego mediów czy wykonywanych w nim prac (k. 45 – 48 akt).

W pismach procesowych z dni: 31 stycznia 2018 roku, które do Sądu Okręgowego w Poznaniu wpłynęło w dniu 2 lutego 2018 (k. 266 – 268 akt), 14 marca 2016 roku, które do Sądu Okręgowego w Poznaniu wpłynęło w dniu 22 marca 2018 roku (k. 288 – 289 akt) powódka zgłaszała wnioski dowodowe, ustosunkowała się do przeprowadzonych; także twierdzeń przeciwnika.

Na rozprawach w dniach 24 stycznia 2018 roku (k. 257 – 258 akt); 13 marca 2018 roku (k. 281 – 282 akt), 18 kwietnia 2018 roku (k. 336 akt), 19 czerwca 2018 roku (k. 351 – 352 akt) strony podtrzymywały swoje stanowiska.

Ustalenia stanu faktycznego:

A. Lokal mieszkalny – związany z przedmiotowym sporem – oznaczony jest numerem 2; usytuowany jest w P. w budynku oznaczonym numerem (...); znajdującym się w nieruchomości przy ul. (...) . Składa się on z 3 pokoji, kuchni, łazienki, wc i przedpokoju o powierzchni użytkowej 83.42 m. kw.; pozostaje w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z/s w P. .

-Spółdzielczym własnościowym prawem do niego od dnia 14 kwietnia 1994roku w oparciu o umowę sprzedaży dysponowała matka powódki – B. M..

1. W dniu 14 kwietnia 1994 roku złożyła ona pozwanemu ofertę jego sprzedaży stwierdzoną aktem notarialnym o oznaczeniu Numer Repertorium A (...)sporządzonym przez notariusza M. R. w prowadzonej przez nią Kancelarii Notarialnej w P.. Z jego treści wprost wynikało, … że wiąże się nią do dnia 14 kwietnia 2009 roku i do tego dnia będzie nieodwołalna wiążąc także spadkobierców…

- W tej samej dacie udzieliła mu ona szerokiego pełnomocnictwa m.in. do zarządzania i administrowania nim, co stwierdzone zostało aktem notarialnym z tego dnia o oznaczeniu Numer Repertorium A. (...) sporządzonym przez notariusza M. R. w prowadzonej przez nią Kancelarii Notarialnej w P. .

2. W dacie 22 października 1997 roku – natomiast – prawo do opisanego lokalu było przedmiotem zawartej przez nią z powódką (wówczas W.) umowy zamiany na takie samo prawo do lokalu mieszkalnego o numerze (...) usytuowanego w P. w budynku mieszkalnym o numerze (...) położonym w nieruchomości na Osiedlu (...) pozostającym w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej (...) Osiedle (...) w P. . Składa się on z 2 izb o powierzchni użytkowej równej 31.30 m.kw. , w tym powierzchni mieszkalnej o powierzchni równej 18.27 m.kw. Została ona stwierdzona aktem notarialnym o oznaczeniu Numer repertorium A (...)sporządzonym przez notariusza Z. T. w prowadzonej przez niego w P. Kancelarii Notarialnej.

-W tym samym dniu powódka (wówczas jeszcze W.) udzieliła pozwanemu pełnomocnictwa o takiej samej treści, jakiego udzieliła mu ww B. M. – co stwierdzone zostało aktem notarialnym z tej daty o oznaczeniu Numer Repertorium A (...)przez notariusza Z. T. w prowadzonej przez niego w P. Kancelarii Notarialnej. (k. 6 – 7; 57 – 64, 317 – 318 akt; zeznania stron).

B. Strony i w/w B. M. mieli do siebie zaufanie; powódka i pozwany przez 19 lat byli parą; w dniu 8 października 2001 roku zawarli związek małżeński, z którego pochodzi urodzona w dacie 22 września 1995 roku ich córka świadek N. L.; uległ on jednak w październiku 2016 roku rozwiązaniu (zeznania stron; świadkowie N. L., J. M., B. J., T. G.).

-Miało to też kontekst z rodzajem prowadzonej przez niego od lat działalności gospodarczej, co dodatkowo wzmacniało zaufanie powódki do niego zajmującej się zupełnie inną dziedziną – ekonomią i księgowością; także prowadzeniem dla nich domowego gospodarstwa; wychowywaniem dzieci; w tym córką z jej poprzedniego związku (zeznania powódki; zeznania świadka J. M., T. G.; k. 290 – 316 akt).

- C.. lokalem - przekształcanym z mieszkalnego na użytkowy i odwrotnie – głównie dysponował pozwany (także w ramach prowadzonej przez niego od 2001 roku działalności gospodarczej pod firmą (...)) poddając go umowom najmu; także wykorzystując go do prowadzonej przez niego działalności gospodarczej o branży dotyczącej nieruchomości. Prawdą jest też, że figuruje on (także jako podmiot gospodarczy j.w.) we wszystkich prawie dokumentach dotyczących zarządzania i administrowania nim – umowy o dostawę mediów; wykonywanych w nim prac remontowych; nabywanych na ten cel materiałów; poza dokumentem z k. 270 akt (k. 65 –91, 98 – 130, 137 – 212, 216 – 241, 266 – 270; 343 – 350 akt; zeznania pozwanego; zeznania świadków J. P., A. M., P. C.).

C. W dniu 20 grudnia 2013 roku powódka odwołała mu w/cyt. pełnomocnictwo, co stwierdzone zostało aktem notarialnym o oznaczeniu Repertorium A (...)sporządzonym przez notariusza P. K. w prowadzonej przez niego w P. Kancelarii Notarialnej. Z treści jego par. 2 wynikało jej zobowiązanie do… przesłania mu listem poleconym za potwierdzeniem nadania wypisu tego aktu…celem poinformowania go o owym odwołaniu.. (k. 8 – 10 akt).

D. Z daty 18 marca 2016 roku pochodzi umowa sprzedaży prawa do opisanego lokalu mieszkalnego zawarta przez pozwanego z jego córką K. L. stwierdzona aktem notarialnym o oznaczeniu Numer repertorium A (...)sporządzonym przez notariusza M. R. w powadzonej przez nią w P. Kancelarii Notarialnej – przy jej zawieraniu pozwany powołał się na nie wygaszone, nie odwołane cyt. pełnomocnictwo udzielone mu przez powódkę okazując je; w jego par. 3.2 odzwierciedlone zostały wysokość umówionej ceny z tego tytułu i forma jej uiszczenia. (k. 11 – 14 akt; zeznania stron).

-O powyższym powódka dowiedziała się na lotnisku w czasie wylotu zagranicę do swojej córki A. – od świadka B. J. zatrudnionej w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w P. ; a następnie w dacie 24 marca 2016 roku z przekazu elektronicznego pozwanego. Wywołało to podjęcie przez nią korespondencji z nim; z cyt. notariuszem M. R.; z w/w Spółdzielnią – o opisanym odwołaniu darowizny poinformowała go w jej piśmie z dnia 31 marca 2016 roku.

-Wymiana na tym tle korespondencji między stronami nie doprowadziła do ich porozumienia; także zainicjowane przez nią przed Sądem Rejonowym (...)i J. w P. …zawezwanie do próby ugodowej…(zeznania stron; k. 15, 29 – 33; 92 – 98 akt).

Naprowadzony stan faktyczny znalazł oparcie w treści:

-dokumentów z k. 6 – 14, 16 – 28, 57 - 64 (odpisy aktów notarialnych), 15 – 33 (korespondencja stron), 65 – 91, 97 – 241, 269 - 272 (dokumenty odzwierciedlające czynione w spornym lokalu mieszkalnym nakłady), 290 – 320, 343 - 350 (dokumenty odzwierciedlające sytuację materialną stron),

-zeznań świadków T. G., B. J., J. M., N. L. z k. 257 – 258 akt, P. C., A. M. z k. 281 – 282, J. P. z k. 351 akt,

-zeznań stron z k. 352 akt.

Analiza i ocena zgromadzonego w tej sprawie materiału dowodowego:

W jego skład w przedmiotowym procesie weszły dokumenty i to zarówno o charakterze urzędowym, jak i o charakterze prywatnym, zeznania świadków oraz zeznania stron.

A. O dokumentach urzędowych ustawodawca wypowiada się w normie art. 244 k.p.c. stanowiąc, że… sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania, stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone…( par.1), co odpowiednio stosuje się do… sporządzonych przez organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organy pozarządowe w zakresie zleconych im przez ustawę spraw z dziedziny administracji publicznej…( par.2) – w niniejszej sprawie były nimi akty notarialne; zaświadczenia o prowadzonych działalnościach gospodarczych.

-Z kolei art. 245 k.p.c. postanawia, że… dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała złożyła zawarte w nim oświadczenie… - objęły one pozostałe zaliczone wyżej w poczet dowodów.

Warunki zaprzeczenia ich prawdziwości określone zostały odpowiednio w normach art. 252 k.p.c. i art. 253 k.p.c. – żadna ze stron przy udziale art. 232 k.p.c z tego nie skorzystała; brak też było potrzeby wszczynania takiej inicjatywy z urzędu.

B. W przebiegu tego postępowania w roli świadków wystąpili:

-z inicjatywy powódki: N. L., T. G., B. J. i J. M. ;

-z inicjatywy pozwanego: J. P., A. M. i P. C..

1. Świadkowie T. G. , B. J. i J. M. są odpowiednio znajomymi i siostrą powódki – biorąc pod uwagę czas trwania związku stron poza granicami zastrzeżeń pozostawało, że miały one z tej racji wiedzę na temat ich relacji, w tym dotyczących podziału ich obowiązków w ich rodzinie; także kwestii związanych z gospodarowaniem ich majątkiem. Ich zeznania w przeważającej części tego dotyczyły – wzbudzając zaufanie, jako że znalazły odzwierciedlenie w zeznaniach powódki; materiał dowodowy zgromadzony w tej sprawie zasadniczo nie wzbudzał co do tego zastrzeżeń. Strony zgodnie podały, jak wyglądała ta sytuacja; która ze stron czym się zajmowała – co precyzyjnie opisano w części faktycznej tego uzasadnienia.

-Zwrócenia uwagi wymagały zeznania świadka B. J. w aspekcie skierowania przez nią informacji do powódki co do zawarcia spornej umowy; zastanawiające były, bowiem, tego okoliczności – niemniej jej wytłumaczenie tego zgodne z zeznaniami powódki i korespondencją skierowaną przez nią do notariusza M. R. pozwoliły na budowę przekonania o tym, że odpowiadają prawdzie.

-Szczególnie, jednak, istotne z punktu widzenia osi tego sporu było zastanowienie się nad ich wypowiedziami w płaszczyźnie powzięcia przez pozwanego - przed datą zaistnienia cyt. umowy - świadomości cofnięcia mu przez powódkę w/opisanego pełnomocnictwa. Zgromadzony w niniejszej sprawie dowodowy materiał nie dał podstaw do pozytywnej odpowiedzi na to pytanie. W/w świadkowie – co prawda potwierdzają to – niemniej ich wiedza co do tego pochodziła wyłącznie z przekazu powódki; nie uczestniczyły w okolicznościach przekazywania mu tej informacji przez nią; nie powoływały się na powstanie jakiegokolwiek wiarygodnego dokumentu udowadniającego to, w tym wynikającego z treści par. 2 w/wskazanego aktu notarialnego o jego odwołaniu. Dlatego też, co do tego fragmentu ich zeznań nie można było dać im wiary.

-W kontekście z powyższym rozważyć należało z tego punktu widzenia zeznania świadka N. L. - córki stron. Wg twierdzeń powódki była ona jedyną osobą towarzyszącą przekazywaniu prze nią ustnie pozwanemu powyższej informacji - i rzeczywiście w składanych w tej sprawie zeznaniach świadek ten potwierdził to. Niemniej nie obdarzono ich zaufaniem – nie znalazły, bowiem, poza twierdzeniami powódki ,oparcie w żadnym bezpośrednim fakcie. Uznać należało, że składając je – kierowała się lojalnością wobec niej; być może rywalizacją z przyrodnią siostrą. Taki pogląd oparto o kilka argumentów.

a. P. w. – trudno było uwierzyć w to, że powódka w pewnym sensie profesjonalistka prowadząca gospodarczą działalność dopuściła się zaniedbania w postaci niedochowania jej zobowiązania z par. 2 cyt. dotyczącego oświadczenia o odwołaniu pozwanemu pełnomocnictwa w kontekście z oczywistym faktem, że miało to bezpośredni wpływ na jej sferę prawną; i to przez tak długi czas.

b. Powyższemu zaprzeczyło też zachowanie pozwanego – trudno wyobrazić sobie, że mając rzekomo świadomość powyższego i doświadczenie w branży obrotu nieruchomościami, by zadecydował o zawarciu spornej umowy po upływie 3 lat od powyższego rzekomego faktu ryzykując uznanie jej ewentualnie za nieważną i narażając się na tego konsekwencje; w co wpisuje się fakt przekazania przez niego powódce wiadomości o powyższym.

2. Zeznania świadków J. P., A. M.,P. C. w zasadzie niewiele wniosły do tej sprawy – potwierdzili oni, bowiem, niesporne fakty dotyczące wykonywanych w cyt. lokalu prac remontowych; których pozwany był animatorem, zarządcą etc . ; trudno było zdziwić się temu, że traktowali go – jako jego właściciela; nie jest przecież powszechne, by sąsiedzi dochodzili tego, jakimi prawami do lokali położonymi obok zajmowanych przez nich dysponowały inne osoby.

C. Zeznania stron – generalnie, stanowiły konsekwencję oceny zaprezentowanej w niniejszej sprawie co do zeznań świadków.

-W pierwszym rzędzie - za w pełni odpowiadające rzeczywistości uznać należało ich twierdzenia co do podziału ich ról w ich związku; podziału ich czynności. I to nie tylko z racji tak samo ocenionych w tej płaszczyźnie twierdzeń w/w świadków – ale z racji tego, że pozostawały one w pełnej zgodzie z zasadami współżycia społecznego. Pozostawali oni przez wiele lat w związku partnerskim; potem w związku małżeńskim; pozwany przez wiele lat w takich czy innych ramach organizacyjnych zajmował się nieruchomościami; powódka z racji posiadanych kompetencji prowadzeniem rachunkowości i finansami – absolutnie zrozumiałe było, więc, że to co powiedzieli na ten temat było do tego adekwatne; niewątpliwie też, obdarzali się zaufaniem.

-Przeciwny stosunek zaprezentować było trzeba wobec tej części twierdzeń pozwanego, w których przestawiał historię nabycia przez cyt. B. M. spornej nieruchomości – skoro sam sobie zaprzeczał z jednej strony mówiąc, iż z racji trudności finansowych nie mógł tego zrobić sam, a z drugiej, iż to on wyłożył na ten cel środki; tym samym za pozbawione jakichkolwiek podstaw uznać należało formułowane przez niego poglądy, jakoby cena wynikająca ze spornej umowy należała się jemu. O wiele bardziej przekonywująco zabrzmiały zeznania powódki na ten temat.

-Z kolei w konsekwencji powyższego – za przeprowadzoną analizą zeznań świadków – za mało wiarygodne przyjęto jej relację o przekazaniu jej mu informacji o odwołaniu mu badanego pełnomocnictwa.

Zważeniu podległo, co następuje:

Powództwo główne powódki nie zasługiwało na uwzględnienie; powództwo ewentualne – zaś – jedynie w części. Tezę taką uznano za udowodnioną na bazie zgromadzonego w tej sprawie i zanalizowanego materiału dowodowego; naprowadzonych unormowań i ujawnionego rozumowania.

A. W pierwszej kolejności powódka powoływała się na nieważność w/opisanej umowy – jako zdziałanej przez pozwanego nie umocowanego do niej, a co za tym idzie nie mogącego występować jako pełnomocnik właściciela jej przedmiotu. Krótko mówiąc – powołując się na odwołanie mu przez nią wspomnianego pełnomocnictwa nie mógł wystąpić w powyższej roli, co pociągnęło za sobą przymiot jej nieważności.

-W przepisach art. 103 k.c. i art. 104 k.c. określone zostały skutki dokonania czynności prawnej przez osobę działającą jako pełnomocnik, mimo braku umocowania lub w warunkach przekroczenia jego granic (rzekomy pełnomocnik – falsus procurator). Przewidywane w takiej sytuacji konsekwencje zależą przede wszystkim od rodzaju czynności – umowy czy jednostronnej czynności prawnej.

1. W myśl par. 1 art. 103 k.c. … jeżeli zawierający umowę nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta…

- Działanie bez umocowania obejmuje – w rozumieniu obu przywołanych – artykułów – wyłącznie sytuacje, gdy pełnomocnictwa nie udzielono skutecznie tj. gdy nie zostało udzielone w ogóle lub udzielone okazało się nieważne. Przekroczenie granic umocowania nastąpi z kolei w wypadku dokonania czynności nim nie objętej. Zawarta w takich okolicznościach umowa – wg par. 2 tej normy – dotknięta jest sankcja bezskuteczności zawieszonej; skoro uzależniona jest od potwierdzenia jej przez osobę , w imieniu której została zawarta; będącego jej prawem kształtującym. Potwierdzenie to usuwa stan niepewności i to wstecz od czasu jej zawarcia; jego odmowa – natomiast – czyni ją definitywnie nieskuteczną.

-Stanowcza odmowa cyt. potwierdzenia, a także bezskuteczny upływ wyznaczonego do tego na podstawie jego par. 2 czasu spowoduje po stronie kontrahenta rzekomego pełnomocnika koniunkcji roszczeń przewidzianych jego par. 3 w postaci… żądania zwrotu tego, co otrzymał on w wykonaniu umowy…lub… naprawienia szkody. Jednoznaczne sformułowanie w nim zawarte wskazuje na to, że odpowiedzialność ta nie jest zależna od jego winy, a także świadomości działania bez umocowania (por. M. Pazdan {-} Pietrzykowski, KC, t. !, Komentarz do artykułów 1 – 449, warszawa 2008; A. Wypiórkiewicz {-}, komentarz do KC, t. I, art. 1 – 352, Warszawa 2005).

2. W odniesieniu do jednostronnych czynności prawnych treść przepisu art. 104 k.c. wypowiada się jednoznacznie ustanawiając sankcję bezwzględnej nieważności stanowiąc, że … dokonana w cudzym imieniu bez umocowania lub z przekroczeniem jego zakresu jest nieważna…- poza wyjątkiem umieszczonym w jego zd. 2 . Spełnienie się zredagowanych w nim przesłanek pociąga za sobą następstwa takiej czynności podlegające regulacji przewidzianej w art. 103 k.c.

Jak zaakcentowano wyżej – działanie bez umocowania dotyczy wyłącznie czynności, gdy pełnomocnictwa skutecznie nie udzielono (nie udzielono lub udzielone okazało się nieważne – np. z powodu niezachowania formy ad solemnitatem). Hipoteza tych przepisów nie można natomiast objąć czynności zdziałanych przez rzekomego pełnomocnika po wygaśnięciu umocowania – ich dotyczy, bowiem art. 105 k.c ; z którego wynika, iż… jeżeli pełnomocnik po wygaśnięciu umocowania dokona w imieniu mocodawcy czynności prawnej w granicach pierwotnego umocowania, czynność prawna jest ważna, chyba, że druga strona o wygaśnięciu umocowania wiedziała lub z łatwością mogła się dowiedzieć…

1. W tym świetle poza granicami zastrzeżeń pozostawało, że dalsze działanie pełnomocnika po wygaśnięciu umocowania jest także działaniem bez niego, nawet wówczas, gdy dokonał on czynności prawnej w granicach pierwotnego. W takim wypadku, jednak, ustawodawca przewiduje odmienne zasady co do skutków takiej czynności kierując się interesem drugiej jej strony w większym stopniu, aniżeli interesem byłego mocodawcy i możliwością jej działania w zaufaniu do umocowania, którym legitymował się pełnomocnik, nie wiedząc o jego wygaśnięciu. Tak rozumiana przesłanka wygaśnięcia pierwotnego umocowania zakłada, że pełnomocnictwo to musiało być wcześniej skutecznie udzielone.

-Druga przesłanka stanowi o dokonaniu czynności prawnej przez rzekomego pełnomocnika w granicach pierwotnego umocowania - a więc przepis ten odnosi się zarówno do umów, jak i do czynności prawnych jednostronnych, do jakich był upoważniony.

-Akcentacji – w kontekście istoty tego sporu – wymagało, że na gruncie art. 105 k.c. nie ma znaczenia stan świadomości rzekomego pełnomocnika co do wygaśnięcia umocowania.

Zaistnienie obu tych przesłanek, więc, wprost prowadzi do konkluzji o ważności takiej umowy.

-Negatywną jest… wykazanie, że druga strona czynności prawnej wiedziała o wygaśnięciu umocowania lub z łatwością mogła się o tym dowiedzieć…- ciężar udowodnienia tego faktu spoczywa na pierwotnym mocodawcy, jako zainteresowanym eliminacją skutków niekorzystnego dla niego uregulowania normatywnego.

W rozważanych realiach okazało się, że określona tym przepisem sytuacja miała do nich zastosowanie, skoro:

*pełnomocnictwo udzielone przez powódkę pozwanemu mieściło się, zarówno co do jego zakresu, jak i jego formy w kryteriach ustanowionych w art. 98 k.c. i art. 100 k.c.

*miało ono stosowną formę do zawarcia przez niego spornej umowy na ustalonych warunkach; w jego ramach mieściła się wola powódki i ograniczenia ustawodawcy co do upoważnienia go do jej zawarcia i na jakich zasadach.

*powódka w ogóle nie poprowadziła – w tym w świetle art. 6 k.c. – akcji dowodowej w aspekcie w/opisanej przesłanki negatywnej.

(punkt I wydanego w tej sprawie wyroku)

B. Oddalenie żądania głównego powódki nakazało rozpatrzenie jej żądania ewentualnego, które okazało się zasadne w dacie wydania w tej sprawie wyroku w części.

-Warunki zapłaty umówionej przez strony spornej umowy ceny za jej przedmiot zostały ustalone w jej par. 3.1 i 3. 2; jednoznacznie wynikało z ich zapisów, że kwota 40.000,- zł (z umówionej ceny 240.000,- zł) miała być przekazana najpóźniej po upływie 3 dni od daty jej zawarcia; pozostałe raty natomiast w takiej samej wysokości, przy czym pierwsza z nich zyskuje swoją wymagalność dopiero z dniem 1 stycznia 2019 roku.

(punkt II i III wydanego w tej sprawie wyroku).

Koszty niniejszego postępowania:

Złożyły się nań opłata sądowa ( 12.000,- zł) oraz koszt procesowego zastępstwa każdej ze stron ( 10.800,- zł) – prawnym wsparciem orzeczenia o nich były unormowania ustawy a dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych; art. 108 par. 1 k.p.c.; art. 100 k.p.c.; art. 98 par. 1 i par 3 k.p.c. ; rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie.

(punkt III wydanego w tej sprawie wyroku).

(-) Zofia lehmann

Z. Notować

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć proszę pełn. stron

Proszę przedłożyć za 14 dni

Pn. d. 26 września 2016 roku Z. lehmann