Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

P., dnia 29 sierpnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu XII Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSO Ewa Hoffa

Protokolant:Starszy sekretarz sądowy K. T. (1)

po rozpoznaniu w dniu 18 sierpnia 2016 r. w Poznaniu

sprawy z powództwa małoletniego M. K. /PESEL:(...)/ reprezentowanego przez matkę B. K. (1)

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. /KRS: (...)

o zapłatę

I.  Tytułem zadośćuczynienia zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 45.000 zł /czterdzieści pięć tysięcy złotych/ z odsetkami ustawowymi od dnia 11 września 2015 r. do dnia zapłaty.

II.  W pozostałej części powództwo oddala.

III.  Kosztami postępowania obciąża powoda w 55/100 części, a pozwanego w 45/100 części i z tego tytułu zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1888 zł /jeden tysiąc osiemset osiemdziesiąt osiem złotych/.

/-/ E. H.

Sygn. akt XII C 2139/15

UZASADNIENIE

Powód, małoletni M. K. reprezentowany przez swą matkę B. K. (1) wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 100.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 11 września 2015r. do dnia zapłaty, oraz zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 3600 zł i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł /k.1/.

Pozwany, (...) S.A., wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych z opłatą skarbową /k.26/.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 11 marca 2008r. w miejscowości P. , S. Ś. kierujący samochodem marki M. o numerze rejestracyjnym (...) zjechał na przeciwległy pas ruchu i uderzył w prawidłowo jadący samochód ciężarowy marki V. o numerze rejestracyjnym (...) kierowany przez A. K.- ojca małoletniego powoda. Na skutek tego zderzenia A. K. doznał obrażeń, które spowodowały jego śmierć. Postanowieniem Prokuratury Rejonowej w Poddębicach z dnia 30 maja 2008r. , wydanym w sprawie (...) umorzono śledztwo.

Wyżej opisany samochód kierowany przez sprawcę wypadku był ubezpieczony u pozwanego od odpowiedzialności cywilnej.

Dnia 30 czerwca 2009r., w toku postępowania likwidacyjnego, została zawarta ugoda pomiędzy przedstawicielem pozwanego, a B. K. (1) reprezentowaną przez adwokata A. Ł., a działającą w imieniu swoich małoletnich dzieci: M. K. i M. K.. W §1 ugody pozwany zobowiązał się do zapłaty kwot po 45.000 zł dla każdego z dzieci tytułem stosownego odszkodowania w związku z wypadkiem z dnia 11.03. 2008r. w wyniku ,którego zmarł ojciec małoletnich. W §2 ugody B. K. (1) oświadczyła, że ugodzone odszkodowanie zaspokaja wszelkie roszczenia wynikłe z obecnych jak i mogących wystąpić w przyszłości majątkowych i niemajątkowych szkód będących następstwem wypadku z 11 marca 2008r. Ugoda ta, której przedmiot przekracza zakres zwykłego zarządu, została zawarta bez zgody sądu opiekuńczego jest więc nieważna.

Kwota 45.000 zł została wypłacona do rąk matki małoletniego powoda. Kwotę 15.000 zł wypłacono 14 lipca 2009 r. /k.117 akt szkodowych/, a kwotę 30.000 zł wypłacono 2 stycznia 2009 r., czyli już przed zawarciem w/w ugody /k.135 akt szkodowych/.

A. K. był ojcem małoletniego powoda który urodził się w dniu (...) /k.189 akt szkodowych- kserokopia odpisu skróconego aktu urodzenia/, a więc w dacie wypadku miał 8 lat. Małżonkowie A. i B. K. (2) prowadzili wspólne gospodarstwo domowe i żyli w zgodzie wychowując dzieci. B. K. (1) nie pracowała zawodowo. Po śmierci ojca małoletni powód utracił możliwość wychowywania się w pełnej rodzinie i możliwość kontaktów z najbliższym krewnym- ojcem, stanowiącym dla niego, jako chłopca, wzorzec osobowy. Małoletni przez dłuższy czas nie był w stanie poradzić sobie z nową sytuacją. Opuścił się w nauce, popadł w apatię, a następnie jego usposobienie diametralnie się zmieniło. Stał się nadmiernie drażliwy i konfliktowy w stosunku do kolegów szkolnych. Sprawiał kłopoty wychowawcze /k.94- opinia o uczniu ze Szkoły Podstawowej w K./.

Ze względu na koszty związane z najmowanym w K. mieszkaniem B. K. (1) wraz z dziećmi wyprowadziła się z do miejscowości Ż. gdzie jej siostra i szwagier oddali jej do użytku mieszkanie nie domagając się czynszu. B. K. (1) ponosi opłaty za media. Zajmuje się matką cierpiącą na depresję i prowadzi gospodarstwo domowe nie pracując zawodowo.

Powód ma obecnie 17 lat i uczy się w szkole zawodowej. Wspomina ojca i chce zostać kierowcą tak jak on. W marcu 2012 r., jako pasażer jadący na skuterze miał wypadek, którego skutkiem były złamania lewej nogi w wielu miejscach i długotrwałe leczenie /kilka operacji/, oraz trwająca do chwili obecnej rehabilitacja /k.73- 74- zeznania B. K. (1)/.

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił przede wszystkim na podstawie wyżej wskazanych dokumentów , których nie kwestionowała żadna ze stron, a Sąd nie znalazł podstaw, by czynić to z urzędu. Wniosek o dowód z zeznań świadka zamieszkałego w Szwecji- W. B.- został cofnięty /k.83/, a dowód z przesłuchania stron sąd ograniczył do przesłuchania matki małoletniego powoda /k.75- oświadczenie o zgodzie na ograniczenie dowodu z przesłuchania stron/. Zeznaniom B. K. (1) sąd dał wiarę, bowiem nie zawierają wewnętrznych sprzeczności i nie są sprzeczne z pozostałym materiałem dowodowym przyjętym za podstawę ustaleń.

Sąd zważył, co następuje:

Jako podstawę prawną roszczenia o zadośćuczynienie małoletni powód wskazał art. 448 k.c. w związku z art. 24§1 k.c. /k.2/, sygnalizując powszechnie znane orzeczenia Sądu Najwyższego podał, że sprawca wypadku naruszył jego dobra osobiste narażając go na długotrwałe cierpienia psychiczne po śmierci ojca i pozbawiając go prawa do wychowywania się w pełnej rodzinie.

Pozwana domagała się oddalenia powództwa wskazując, że zawarcie przez matkę powoda ugody pozasądowej w dniu 30 czerwca 2009r. i złożone w ugodzie oświadczenie woli, że zapłata kwoty ugodzonej reguluje wszelkie, również przyszłe, roszczenia wynikające ze zgonu A. K. wyklucza zasądzenie dochodzonej w pozwie kwoty objętej uprzednim zrzeczeniem się roszczeń.

W dniu podpisania w/w ugody powód był małoletni, a zrzeczenie się w jego imieniu roszczeń wymagało, zezwolenia sądu opiekuńczego jako ewidentna czynność przekraczająca zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka i ograniczająca jego prawa przyszłe. Zgodnie art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 101 § 3 k.r.o. dokonana bez zgody sądu opiekuńczego czynność przekraczająca zakres zwykłego zarządu majątkiem małoletniego dziecka jest nieważna. Ugoda z dnia 30 czerwca 2009r. w § 2 została zawarta z pogwałceniem art. 101§3 k.r.o. jest więc nieważna w tej części.

Na prawnie skuteczne złożenie oświadczenia woli o przyjęciu odszkodowania w kwocie 45.000 zł nie była konieczna zgoda sądu opiekuńczego, gdyż ta czynność skutkowała zwiększeniem majątku dziecka. Zrzeczenie się w imieniu małoletniego powoda wszelkich innych roszczeń wynikających z odpowiedzialności ubezpieczyciela za śmierć ojca małoletniego powoda jest czynnością o charakterze rozporządzającym. Skutkiem jest rezygnacja z jakiegokolwiek przyszłego przysporzenia w majątku małoletniego powoda z tego tytułu. Art. 446§4 k.c. umożliwiający przyznanie najbliższym członkom rodziny zmarłego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę obowiązywał od dnia 3 sierpnia 2008 r. /art. 1 pkt. 3 ustawy z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie Kodeksu cywilnego… /Dz. U. Nr. 116 poz. 731/, a więc w dniu zawarcia ugody.

Oczywiste było też naruszenie dóbr osobistych najbliższej rodziny zabitego A. K. przez sprawcę wypadku.

Małoletni powód domagał się w niniejszej sprawie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 kc w zw. z art. 24 § 1 kc.

Śmierć A. K. nastąpiła 11 marca 2008r. , czyli przed wejściem w życie wyżej wskazanej ustawy 30 maja 2008 r wprowadzającej art. 446 § 4 kc.

Z powszechnie znanych orzeczeń Sądu Najwyższego wynika, że jeżeli śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem wejścia w życie powyższego przepisu, czyli przed 03 sierpnia 2008 roku, to najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje, na podstawie art. 448 kc w zw. z art. 24 § 1 kc, zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę za naruszenie dobra osobistego w postaci szczególnej więzi rodzinnej /min. uchwała SN z 13 lipca 2011 roku, w sprawie III CZP 32/11/.

Powód wniósł o zasądzenie zadośćuczynienia za zerwanie więzi rodzinnej wskutek śmierci ojca i związane z tym cierpienia, czyli za szkody niematerialne /krzywdę/.

Zgodnie z art. 822 § 1 kc przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na rzecz której została zawarta umowa ubezpieczenia.

Pozwany ponosi więc odpowiedzialność za szkodę niematerialną i naruszenie dóbr osobistych powoda będące następstwem nagłej śmierci ojca w wypadku drogowym. Zadośćuczynienie jest szczególną formą naprawienia niemajątkowej szkody na osobie /krzywdy/ stanowiącej rodzaj rekompensaty pieniężnej za doznane przez osobę pokrzywdzoną czynem niedozwolonym cierpienia fizyczne lub psychiczne i powinno ułatwić przezwyciężenie przez nią ujemnych przeżyć psychicznych. Pomimo tego, że przepisy prawa nie określają szczegółowo kryteriów jakimi należy kierować się przy ustalaniu wysokości należnego świadczenia z tytułu zadośćuczynienia, to jednak w dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego, jak i doktrynie prawa zostały wypracowane pomocne wskazówki pozwalające na dokonanie odpowiednich ustaleń. Biorąc pod uwagę niewymierny charakter szkody niemajątkowej, zadośćuczynienie stanowi swoiste wynagrodzenie osobie poszkodowanej przeżytych cierpień psychicznych i fizycznych, przy czym wysokość takiego świadczenia powinna stanowić ekonomicznie odczuwalną wartość jednakże nie nadmierną w stosunku do rozmiaru doznanej krzywdy /wyrok Sądu Najwyższego z 9 lutego 2000 r. , w sprawie III CKN 582/98/.

W przypadku wyrządzenia krzywdy wskutek naruszenia dóbr osobistych wysokość odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia powinna być ustalona przy uwzględnieniu rodzaju dobra, które zostało naruszone oraz uwzględniać charakter, stopień nasilenia i czas trwania doznawania, przez osobę, której dobro zostało naruszone, a także nasilenie i zakres ujemnych przeżyć psychicznych takiej osoby. Istotne znaczenie ma również stopień winy osoby naruszającej dobra osobiste oraz cel, które zamierzała osiągnąć podejmując działania wyrządzające krzywdę /wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2006 roku, w sprawie I CSK 159/05/.

Na skutek nagłej śmierci ojca małoletni powód utracił możliwość życia w pełnej rodzinie. Oczywiste jest, że ojciec był ważną osobą życiu powoda, a jego śmierć była dla chłopca tragedią i wydarzeniem trudnym do zniesienia. Został na zawsze pozbawiony bliskości i miłości ojca, a w szczególności codziennej obecności życzliwego mężczyzny w najbliższej rodzinie do którego mógł się zwrócić o radę i pomoc, oraz wspólnie spędzać z nim czas. Wprawdzie matka otoczyła powoda miłością, opieką i staraniem, a jego układy z siostrą i babcią są poprawne, ale nagła utrata ojca i jego nieobecność w okresie dorastania wywoływały u powoda niewątpliwie poczucie krzywdy i osamotnienia.

Małoletni, po przeżyciu żałoby, naturalnie stopniowo przyzwyczajał się do życia w niepełnej rodzinie, a pozew złożony został po 7 latach od daty wypadku. Ponadto małoletni powód uczestniczył w 2012 r. w wypadku drogowym, którego skutki- złamanie lewej nogi w wielu miejscach, długotrwałe leczenie i bolesna rehabilitacja musiało negatywnie rzutować na jego stan psychiczny i nastrój za co pozwany jednak odpowiedzialności nie ponosi.

Analizując wszystkie wyżej opisane okoliczności sąd, na podstawie art. 448 w związku z art. 24 § 1 k.c. uznał, że kwota 45.000 zł jest odpowiednim zadośćuczynieniem za doznaną przez powoda krzywdę.

Stanowi ono równowartość około 30 wynagrodzeń miesięcznych netto /1500 zł/ , które mogłaby uzyskać matka powoda pracując w swoim zawodzie, czyli jako ekspedientka w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd wziął pod uwagę, że pozwany wypłacił już powodowi odszkodowanie w kwocie 45.000 zł co nastąpiło około 7 lat temu, gdy wartość realna złotówki była wyższa niż obecnie. Krzywdę doznaną na skutek śmierci osoby ojca trudno jest ocenić i oszacować . Każdy przypadek należy oceniać indywidualnie z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy, przy czym ocena ta powinna opierać się na kryteriach obiektywnych, a nie na wyłącznie subiektywnych odczuciach pokrzywdzonego.

Postępowanie dowodowe nie wykazało, aby stan psychiczny powoda wykraczał poza normalne następstwa utraty ojca przez 8- letniego syna. Chłopiec pozostał pod opieką matki, której staraniom wychowawczym trudno cokolwiek zarzucić. Nie jest jedynakiem, ma siostrę, a rodzina utrzymuje kontakty z siostrą B. K. (1) i jej mężem.

Żądana w pozwie kwota 100.000 zł była niewątpliwie wygórowana z wyżej wskazanych przyczyn.

Kwotę 45.000 zł zasądzono od dnia od 11 września 2015r. , czyli od dnia następnego po decyzji pozwanego z 10 września 2015r. odmawiającej wypłaty zadośćuczynienia żądanego przez powoda.

Zasądzenie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę jest orzeczeniem deklaratoryjnym . Zobowiązane do zapłaty zadośćuczynienia ma charakter zobowiązania bezterminowego, toteż przekształcenie go w zobowiązanie terminowe może nastąpić w wyniku wezwania wierzyciela skierowanego wobec dłużnika do spełnienia świadczenia /art. 455 k.c., wyrok z dnia 22 lutego 2007 r. Sąd Najwyższy I CSK 433/2006/.

Pozwany decyzją z 10 września 2015 r. odmówił zapłaty jakiejkolwiek części zadośćuczynienia , pozostaje więc w stanie opóźnienia od dnia następnego czyli od 11 września 2015r. W ocenie Sądu spór stron w tej sprawie co do zasady odpowiedzialności pozwanego ubezpieczyciela dotyczył wyłącznie sfery prawa , a postępowanie likwidacyjne zostało w zasadzie przeprowadzone wcześniej. Skoro pozwany zdecydował się odmówić wypłaty należnego powodowi zadośćuczynienia musi ponosić konsekwencje tego stanu rzeczy. W tej sytuacji, w ocenie Sądu, zasądzenie odsetek ustawowych od daty późniejszej niż przyjęta przez Sąd w wyroku naruszałoby słuszny interes powoda.

Podstawą prawną zasądzenia odsetek za opóźnienie jest art. 481 § 1 i § 2 k.c.

Powód zostało przegrał sprawę w 55 %, a pozwana w 45 % i w takich proporcjach każde z nich powinno ponieść koszty postępowania.

Opłata od pozwu wynosi 5000 zł, a koszty zastępstw procesowych stron naliczonych zgodnie z §2 ust. § 6 pkt. 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu /Dz. U. z 2013 r. poz.490/, po doliczeniu opłat skarbowych, wynoszą łącznie 7234 zł.

W sumie koszty sądowe, to kwota 12.234 zł z czego 45%, to kwota 5505 zł obciążająca pozwanego, a 55%, to kwota 6729 zł obciążająca powoda.

Powód poniósł opłatę od pozwu /5000 zł/ i koszty zastępstwa procesowego /3617 zł/, łącznie 8617 zł, czyli o 1888 zł więcej niż obciążające go koszty postępowania.

Pozwany poniósł wyłącznie koszty zastępstwa procesowego w kwocie 36127 zł, czyli o 1888 zł mniej niż powinien (...)- (...)= (...).

Pozwany powinien więc zwrócić powodowi kwotę 1888 zł zasądzoną w punkcie III wyroku.

Podstawą orzeczenia o kosztach postępowania jest art. 100 k.p.c.

/-/ E. H.