Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 października 2024 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu XIV Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w Pile

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Jolanta Czajka-Bałon

Protokolant: st. sekr. sąd. Grażyna Bielicka

po rozpoznaniu w dniu 17 października 2024 r. w Pile

na rozprawie

sprawy z powództwa J. K., I. K. (1)

przeciwko (...) Bankowi (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę i ustalenie z żądaniem ewentualnym

1.  oddala powództwo w zakresie żądania głównego;

2.  uwzględnia roszczenie ewentualne i zasądza od pozwanego (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej na rzecz powodów J. K. i I. K. (1) łącznie kwotę 53 022,74 (pięćdziesiąt trzy tysiące dwadzieścia dwa i 74/100 ) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie :

– od kwoty 34 364,62 zł od dnia 15 listopada 2017 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 18 658,12 zł od dnia 8 maja 2021 r. do dnia zapłaty,

3.  w pozostałej części roszczenie ewentualne oddala;

4.  zasądza od pozwanego na rzecz powodów łącznie jako zwrot kosztów procesu kwotę 8 603,69 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty.

Jolanta Czajka-Bałon

UZASADNIENIE

Powodowie J. K. i I. K. (1) w pozwie z 29 marca 2021 r. (data nadania w urzędzie pocztowym) przeciwko pozwanemu (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. wnieśli o:

1.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kwoty 25.726,41 zł oraz kwoty 28.433,18 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia następującego po dniu doręczenia pozwu pozwanemu do dnia zapłaty, tytułem zwrotu nienależnych świadczeń z uwagi na bezwzględną nieważność umowy w całości, spełnionych przez powodów na rzecz pozwanego w okresie od dnia 14 kwietnia 2011 r. do dnia 30 września 2020 r. w związku z wykonywaniem umowy kredytu hipotecznego zawartej w dniu 14 lutego 2007 r.

2.  ustalenie nieistnienia pomiędzy stronami stosunku prawnego wynikającego z ww. umowy kredytowej z dnia 14 lutego 2007 r.

Nadto z ostrożności procesowej, jako ewentualne żądania pozwu, powodowie wnieśli o zasądzenie od pozwanego:

1. kwoty 54.365,13 zł tytułem zwrotu nienależnie pobranych przez pozwanego rat kapitałowo-odsetkowych w wyższej wysokości niż rzeczywiście powodowie powinni spłacić po wyeliminowaniu z niej niedozwolonych postanowień umownych w okresie od dnia 14 marca 2008 r. do dnia 30 września 2020 r. na podstawie umowy kredytu hipotecznego zawartej w dniu 14 lutego 2007 r. wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi:

- od kwoty 34.364, 62 zł od dnia 15 listopada 2017 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 20.000, 51 zł od dnia następnego po dniu doręczenia pozwu pozwanemu do dnia zapłaty

w sytuacji uznania przez Sąd związania stron umową kredytu co do zasady;

albo

2.  - kwoty 13.604,84 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od 15 listopada 2017 r. do dnia zapłaty, tytułem zwrotu nienależnie pobranych przez pozwanego rat kapitałowo-odsetkowych w wyższej wysokości niż rzeczywiście powodowie powinni spłacić po wyeliminowaniu z niej niedozwolonych postanowień umownych w okresie od dnia 14 marca 2008 r. do dnia 15 stycznia 2013 r. na podstawie umowy kredytu z dnia 14 lutego 2007 r. oraz

- kwoty 28.433,18 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia następnego po dniu doręczenia pozwu pozwanemu do dnia zapłaty tytułem zwrotu nienależnych świadczeń spełnionych przez powodów na rzecz pozwanego bezpośrednio w walucie indeksacji od dnia 14 lutego 2013 r. do dnia 30 września 2020 r. na podstawie kredytu hipotecznego zawartej w dniu 14 lutego 2007 r.

w przypadku uznania przez Sąd związania stron umową kredytu co do zasady oraz uznania, że świadczenia spełnione przez powodów bezpośrednio w walucie indeksacji nie mogą być uznane za spłatę kapitału kredytu i nie istnieją podstawy do pełnego uwzględnienia ww. żądania z uwagi na to, że świadczenia spełnione przez powodów w walucie indeksacji nie mogą być zwrócone w walucie polskiej.

Jednocześnie powodowie domagali się zasądzenia od pozwanego na ich rzecz zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości dwukrotności stawki minimalnej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty oraz opłat skarbowych od pełnomocnictw.

W uzasadnieniu powodowie wskazywali m.in. że jako konsumenci zawarli z pozwanym umowę o kredyt. Pozwany w toku prezentowania oferty kredytu nie przedstawił im pełnych, rzetelnych i zrozumiałych informacji dotyczących praw i obowiązków wynikających z umowy, w szczególności o rzeczywistym zakresie ryzyka kursowego, umowa zawiera postanowienia niedozwolone dotyczące indeksacji. W chwili podpisania umowy, faktyczna wysokość zobowiązań z niej wynikających była niemożliwa do ustalenia, a niedostateczny zakres informacji udostępnionych przez pozwanego uniemożliwił powodom rzetelną ocenę konsekwencji ekonomicznych płynących z jej zawarcia. W dalszej części uzasadnienia powodowie przytoczyli szeroką argumentację na poparcie zarzutów nieważności umowy kredytu z powodu sprzeczności z prawem i zasadami współżycia społecznego oraz abuzywności jej postanowień. Podnieśli, że nieważnością dotknięta jest cała umowa kredytu. Powołując się na abuzywność postanowień umowy wskazali, że jej konsekwencją jest ich bezskuteczność względem nich.

W odpowiedzi na pozew z dnia 4 czerwca 2021 r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie od powodów na jego rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W szerokiej argumentacji krytycznie odniósł się do stanowiska powodów co do nieważności umowy i abuzywności jej postanowień oraz na wypadek uznania umowy kredytu za nieważną zgłosił zarzuty przedawnienia, potrącenia i zatrzymania.

Do końca postępowania strony wnosiły i wywodziły jak dotychczas.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W 2007 r. powodowie J. K. i I. K. (1), którzy wówczas byli małżeństwem i pozostawali w ustawowej wspólności majątkowej, postanowili zaciągnąć kredyt na zakup domu. W tym celu poszukiwali ofert w różnych bankach. W owym czasie oboje zatrudnieni byli w prywatnych firmach. Po analizie ich sytuacji finansowej uzyskiwali informację, że nie posiadają zdolności kredytowej pozwalającej na zaciągnięcie kredytu w złotych polskich w oczekiwanej przez nich wysokości. Powodowie zwrócili się również z wnioskiem o udzielenie kredytu do pozwanego banku, w którym posiadali już kredyt indeksowany do franka szwajcarskiego zaciągnięty w 2006 r. na inny cel, z którego obsługi byli zadowoleni. Pozwany Bank również w tym przypadku zaproponował im tożsamy do poprzedniego kredyt związany z frankiem szwajcarskim, który miał niższe oprocentowanie, niż w przypadku kredytu złotowego, co do którego nie posiadali zdolności kredytowej.

Pracownik banku poinformował powodów o ryzyku walutowym, związanym z wahaniami kursu franka szwajcarskiego, oraz że kwota kredytu w złotych zostanie przeliczona na franki szwajcarskie i że kredyt będzie spłacany w złotych. Powodowie mieli świadomość, że raty kredytów w sytuacji wzrostu waluty mogą wzrosnąć.

Powodowie zdecydowali się na zaproponowany im kredyt waloryzowany kursem franka szwajcarskiego i złożyli wniosek kredytowy. Po uzyskaniu pozytywnej decyzji kredytowej, 14 lutego 2007 r. w placówce (...) Banku w P. podpisali umowę kredytu na cele mieszkaniowe E. nr (...).

Przed podpisaniem umowy powodowie nie zapoznawali się dokładnie z jej treścią. Umowa została sporządzona przy wykorzystaniu stosowanego przez Bank wzoru. Jej zapisy nie były przez powodów negocjowane, albowiem powodowie nie widzieli takiej potrzeby. Strony ustaliły jedynie kwotę kredytu, marżę oraz okres kredytowania. Powodowie dopytywali również o oprocentowanie kredytu. Cała procedura trwała dość krótko, albowiem powodowie z uwagi na posiadany w pozwanym Banku tożsamy kredyt zawarty w 2006 r. znali ten produkt i byli z niego zadowoleni. Powodowie zdecydowali się na zaoferowany im kredyt indeksowany z uwagi na fakt, że w innych instytucjach bankowych nie posiadali zdolności kredytowej, oferta pozwanego była dla nich korzystna i proponowała najniższą ratę.

Dowody: umowa kredytu (k. 39-41), przesłuchanie powódki (k. 279, 443-444), przesłuchanie powoda (k.280, 443-444).

Umowa kredytu zawierała, wśród innych, następujące postanowienia:

Na wniosek z dnia 16-01-2007 Bank udziela Kredytobiorcy kredytu w kwocie 203.000 zł denominowanego (waloryzowanego) w walucie CHF, na okres 360 miesięcy od dnia 14-02-2007 do dnia 16-02-2037 (…) (§ 2 ust. 1 umowy). Kwota kredytu denominowanego (waloryzowanego) w CHF lub transzy kredytu zostanie określona według kursu kupna dewiz dla wyżej wymienionej waluty zgodnie z „Tabelą kursów” obowiązującą w Banku w dniu wykorzystania kredytu lub transzy kredytu (§ 2 ust. 2). O wysokości wykorzystanego kredytu denominowanego (waloryzowanego) wyrażonej w walucie CHF, wysokości odsetek w okresie karencji oraz wysokości rat kapitałowo - odsetkowych w wyżej wymienionej walucie Bank poinformuje Kredytobiorcę w terminie 7 dni od dnia całkowitego wykorzystania kredytu (…) (§ 2 ust. 3).

Kredyt przeznaczony jest na cel: 1) zakup domu jednorodzinnego, położonego w P. przy ul. (...), dla którego prowadzona jest przez Sąd Rejonowy w Pile VI Wydział Ksiąg Wieczystych księga wieczysta numer (...) (§ 3 ust. 1).

Uruchomienie kredytu nastąpi w jednorazowo w terminie do dnia 15 lutego 2007 (…) w formie przelewu na rachunek Bank (...) S.A. (…) (§ 4 ust. 1). Kredyt wykorzystywany jest w złotych, przy jednoczesnym przeliczeniu wysokości transzy według kursu kupna dewiz dla CHF, zgodnie z „Tabelą kursów” obowiązującą w Banku w dniu wykorzystania danej transzy (§ 4 ust. 1a).

Oprocentowanie (stopa procentowa) kredytu w całym okresie kredytowania jest zmienne i stanowi sumę zmiennej stawki odniesienia oraz stałej marży Banku w wysokości 2,00 punktów procentowych (…) (§ 8 ust. 1). W dniu zawarcia umowy oprocentowanie kredytu wynosi 4,19 % w stosunku rocznym i jest równe stawce odniesienia, którą jest stawka rynku pieniężnego LIBOR 3-miesięczny z zaokrągleniem do dwóch miejsc po przecinku, z ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc zawarcia Umowy (…), powiększonej o marżę Banku, o której mowa w ust. 1 (…) (§ 8 ust. 2).

Po okresie wykorzystania kredytu Kredytobiorca zobowiązuje się do spłaty kredytu wraz z odsetkami w 360 ratach miesięcznych w dniu 14 każdego miesiąca, począwszy od 14-03-2007. Wysokość rat kapitałowo-odsetkowych określona jest w CHF. Spłata rat kapitałowo-odsetkowych dokonywana jest w złotych po uprzednim przeliczeniu rat kapitałowo-odsetkowych według kursu sprzedaży dewiz dla CHF zgodnie z „Tabelą kursów” obowiązującą w banku w dniu spłaty. Wysokość rat kapitałowo-odsetkowych w złotych zależy od wysokości kursu sprzedaży dewiz dla CHF obowiązującego w Banku w dniu spłaty, a tym samym zmiana wysokości w/w kursu waluty ma wpływ na ostateczną wysokość spłaconego przez Kredytobiorcę kredytu (§ 9 ust. 2). Kredytobiorca umocowuje Bank do obciążania / składania dyspozycji przelewu środków z rachunku (…) prowadzonego w Banku kwotą wymagalnych zobowiązań wynikających z Umowy (…) (§ 9 ust. 4).

Prawne zabezpieczenie spłaty udzielonego kredytu, odsetek, a także innych związanych z kredytem należności stanowi: 1) hipoteka umowna kaucyjna do kwoty 406.000,00 zł (…) (§ 10 ust. 1 pkt 1).

W związku z zaciągnięciem kredytu denominowanego (waloryzowanego) w walucie wymienialnej Kredytobiorca oświadcza, że został poinformowany przez Bank o ryzyku związanym ze zmianą kursów walut oraz rozumie wynikające z tego konsekwencje (§ 11 ust. 4). Jednocześnie Kredytobiorca akceptuje zasady funkcjonowania kredytu denominowanego (waloryzowanego) w walucie wymienialnej, w szczególności zasady dotyczące określania kwoty kredytu w walucie wskazane w § 2 Umowy, sposobu uruchomienia i wykorzystania kredytu określone w § 4 Umowy oraz warunków jego spłaty określone w § 9 Umowy (§ 11 ust. 5).

Dowód: umowa kredytu i OWU (k. 39-41,44-46).

(...) Bank S.A. uruchomił kredyt w sposób przewidziany w umowie wypłacając w dniu 1 marca 2007 r. 203.000,00 zł (którą przeliczył na 85.416,14 CHF po kursie 2,3766 zł).

Dowód: zaświadczenie pozwanego (k. 47-52)

W dniu 16 stycznia 2013 r. powodowie zawarli z pozwanym aneks do umowy kredytu, w którym zmieniono m.in. sposób spełniania zobowiązania przez powodów, dotychczas czynili to w walucie polskiej, a od 14 lutego 2013 r. bezpośrednio w walucie indeksacji, oraz w którym określono szczegółowo zasady ustalenia przez Bank kursów kupna i sprzedaży walut.

Powodowie wykorzystali kredyt w całości na cel przewidziany w umowie. W wybudowanym domu do chwili obecnej zaspokajają swoje potrzeby mieszkaniowe.

Dowody: aneks z dnia nr 1 (k. 42-43), zaświadczenie pozwanego (k. 47-52), przesłuchanie powódki (k. 279, 443-444), przesłuchanie powoda (k.280, 443-444).

Łączna kwota faktycznie pobranych w PLN przez pozwanego rat kapitałowo-odsetkowych w okresie od dnia 14 marca 2008 r. do 30 września 2020 r. spłacanych w złotych polskich po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej Banku obowiązującego na dzień spłaty, a od dnia 14 lutego 2013 r. do 30 września 2020 r. przeliczonych według średniego kursu CHF wg Tabeli A kursów średnich NBP wyniosła 168.726,82 PLN.

Łączna kwota hipotecznych rat kapitałowo-odsetkowych jakie powodowie uiściliby na rzecz pozwanego banku w okresie od dnia 14 marca 20 r. do 7 października 2020 r. przy założeniu, że początkowe saldo kredytu wynoszące 203.000,00 PLN nie uległoby waloryzacji do waluty CHF, a kredyt byłby oprocentowany według stawki LIBOR 3M i marży pozwanego wskazanej w umowie kredytowej i podlegałoby spłacie w ratach wskazanych w umowie kredytowej i podlegałoby spłacie w ratach wskazanych w tej umowie wynosiłaby 115,706,08 PLN.

Różnica pomiędzy kwotą faktycznie pobranych w PLN przez pozwanego rat kapitałowo-odsetkowych w okresie od 14 marca 2008 r. do 15 stycznia 2013 r. spłacanych w złotych polskich po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej Banku obowiązującego na dzień spłaty, a od dnia 14 lutego 2013 r. do 30 września 2020 r. przeliczonych według średniego kursu CHF wg Tabeli A kursów średnich NBP, a kwotą hipotetycznych rat kapitałowo-odsetkowych jakie powodowie uiściliby na rzecz pozwanego Banku w okresie od 14 marca 2008 r. do 30 września 2020 r. przy założeniu, że początkowe saldo kredytu wynoszące 203.000,000 PLN nie uległoby waloryzacji do waluty CHF, a kredyt byłby oprocentowany według stawki LIBOR 3M i marży pozwanego wyniosłaby 53.022,74 PLN.

Dowód: opinia główna i uzupełniająca biegłego - k. 353-376, 405-412.

Powodowie z mediów pozyskali informacje dotyczące stosowania przez banki przy zawieraniu tzw. umów frankowych niedozowanych klauzul umownych. Wówczas zdecydowali się skierować do pozwanego roszczenia oparte na przedmiotowej podstawie. Powodem ich decyzji nie były natomiast okoliczności związane ze wzrostem kursu waluty i wyższych rat kredytu.

Pismem z dnia 13 października 2017 r. powodowie wezwali pozwanego do zapłaty kwoty 34.738,44 zł w terminie 7 dni od otrzymania pisma tytułem nienależnie pobranych od nich rat kapitałowo-odsetkowych w wyższej wysokości, niż rzeczywiście powinni oni spłacić w okresie od dnia 14 sierpnia 2007 r. do dnia 15 maja 2017 r. w związku z zawarciem w treści umowy kredytowej z dnia 14 lutego 2007 r. niedozwolonych postanowień umownych, których treść miała wpływ na wysokość spłaconych przez powodów rat kapitałowo-odsetkowych. Pozwany otrzymał wezwanie w dniu 19 października 2017 r. i pismem z dnia 14 listopada 2017 r. odpowiedział na nie odmownie.

Dowody: wezwanie do zapłaty z dnia 13.10.2017 r. (k. 53-57), odpowiedź pozwanego (k. 58-59), przesłuchanie powódki (k. 279, 443-444), przesłuchanie powoda (k.280, 443-444).

Mając na uwadze chęć polubownego rozwiązania sporu, strona powodowa w dniu 12 marca 2018 r. wystąpiła do Rzecznika Finansowego z wnioskiem o przeprowadzenie pozasądowego postępowania w sprawie rozwiązania sporu z podmiotem rynku finansowego tj. pozwanym. Wskazane postępowanie nie doprowadziło jednak do zakończenia sporu, stąd w dniu 16 lipca 2020 r. Rzecznik Finansowy zakończył postępowanie, wydając opinię w niniejszej sprawie.

Dowód: wniosek o przeprowadzenie postępowania w sprawie rozwiązania sporu z podmiotem rynku finansowego (k. 60-67), pismo Rzecznika Finansowego o wszczęciu postępowania (k.68-70), protokół z pozasądowego postępowania (k. 70), opinia Rzecznika Finansowego (k. 71-80).

Pozwany jest następcą prawnym (...) Banku SA.

(twierdzenie powodów przyznane przez pozwanego)

Podstawą dla powyższych ustaleń była następująca ocena zgromadzonego materiału:

Niektóre fakty zostały przez strony przyznane wprost albo pośrednio i te Sąd przyjął bez dowodów (art. 229 k.p.c. i 230 k.p.c.).

Część ustaleń Sąd poczynił w oparciu o dokumenty prywatne, które zostały złożone przez pozwanego w kserokopiach. Złożenie tych kserokopii stanowiło w istocie zgłoszenie twierdzeń o istnieniu dokumentów o wynikającej z kopii formie i treści. Brak odniesienia się strony powodowej do kserokopii złożonej przez pozwanego oraz strony pozwanej części kserokopii przedłożonych przez powodów stanowiło brak wypowiedzenia się co do jego twierdzeń o istnieniu dokumentów o wynikającej z kopii formie i treści, które pozwalało uznać je za przyznane, gdyż pozostawały w zgodzie z wynikami rozprawy (art. 230 k.p.c.). Dawało to możliwość przeprowadzenia dowodów z dokumentów, których istnienie, treść i forma zostały przyjęte bez dowodów, tak jakby zostały one złożone w oryginałach.

Dokumenty prywatne, na podstawie których Sąd dokonał ustaleń, nie budziły wątpliwości co do swojej prawdziwości, jak też nie były przez strony podważane pod jakimkolwiek względem. Dlatego Sąd uznał je za w pełni godne zaufania. Pozostałe dokumenty nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Zeznania świadków A. K., I. K. (2) miały niewielkie znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Zeznania, dotyczące stosowanych u pozwanego procedur, nie miały wartości, gdyż nie mogły stanowić wiarygodnego potwierdzenie tego, że to, co świadkowie zapamiętali z tych procedur (zmiennych w czasie) obowiązywało także w czasie rozmów z powodami. Zeznania świadków w części, w jakiej dotyczyły wyjaśnień, jakich standardowo pracownicy banku udzielali klientom Banku, odnośnie do kredytów waloryzowanych kursem franka szwajcarskiego, były nieprzydatne, gdyż nie mogły stanowić wiarygodnego potwierdzenia, że tak było również w przypadku powodów.

Opinię pisemną biegłego z zakresu rachunkowości finansowej K. J. Sąd uznał za w pełni wiarygodną. Została ona opracowana w sposób fachowy, rzetelny i wyczerpujący. Była spójna, logiczna i zrozumiała. W sposób przekonujący i nie budzący zastrzeżeń zostały w niej wskazane przesłanki, które doprowadziły do końcowych wniosków i pozwoliły na ustalenie różnicy między wysokością rat kapitałowo – odsetkowych faktycznie spłaconych przez powodów, a wysokością hipotetycznych rat kredytu przy założeniu, że umowa kredytu powinna być wykonywania z wyłączeniem postanowień dotyczących indeksacji kwoty kredytu oraz rat. Ostatecznie, po wykonaniu opinii uzupełniającej, jej wyliczenia arytmetyczne nie były kwestionowane przez strony postepowania.

Za wiarygodne co do zasady uznano zeznania powodów. Powodowie potwierdzili, że zostali poinformowani przez pracownika pozwanego o ryzyku walutowym przed podpisaniem umowy, omawiali z nim kwestie wysokości marży, prowizji i oprocentowania. Oświadczyli również, że nie czytali dokładnie umowy, której zapisy nie budziły ich zastrzeżeń w tamtym czasie, albowiem rok wcześniej wzięli tożsamy kredyt bankowy u pozwanego, z którego warunków i obsługi byli zadowoleni. Powodowie wskazywali, że ów produkt bankowy był dla nich wówczas korzystny i dlatego z niego skorzystali. Dla Sądu istotne były również wyjaśnienia powódki, iż zainicjowanie sporu z pozwanym nie miało źródła w osobistym poczuciu krzywdy z powodu wysokich kosztów kredytu, ale powzięcie informacji z mediów, iż umowy kredytowe indeksowane do CHF zawierają niedozwolone klauzule umowne.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się bezzasadne w zakresie roszczenia głównego, za uzasadnione uznano roszczenie ewentualne.

Powodowie wnieśli o ustalenie nieistnienia pomiędzy stronami stosunku prawnego wynikającego z ww. umowy kredytowej z dnia 14 lutego 2007 r. oraz zasądzenie na ich rzecz od pozwanego kwoty 25.726,41 zł oraz kwoty 28.433,18 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia następującego po dniu doręczenia pozwu pozwanemu do dnia zapłaty, tytułem zwrotu nienależnych świadczeń z uwagi na bezwzględną nieważność umowy w całości wywodzonej z niedozwolonego charakteru klauzul waloryzacyjnych (abuzywności), a także ze sprzeczności umowy prawem i zasadami współżycia społecznego. Jako ewentualne, powodowie zgłosili żądanie zapłaty kwoty 54.365,13 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwoty 34.364, 62 zł od dnia 15 listopada 2017 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 20.000, 51 zł od dnia następnego po dniu doręczenia pozwu pozwanemu do dnia zapłaty w przypadku uznania, że umowa kredytu jest ważna, a zakwestionowane przez powodów postanowienia umowy ich nie wiążą, tytułem różnicy pomiędzy zapłaconymi przez nich ratami, a ratami, które zapłaciliby, gdyby z umowy został usunięty mechanizm waloryzacji, przy zachowaniu pozostałych warunków umowy.

Zgodnie z art. 189 k.p.c., powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Interes prawny jest to interes dotyczący szeroko rozumianych praw i stosunków prawnych powoda i występuje wówczas, gdy z jego strony istnieje obiektywna potrzeba ochrony prawnej, np. gdy powstała sytuacja grożąca naruszeniem prawa lub stosunku prawnego albo pozbawieniem go ochrony prawnej albo też zaistniała wątpliwość co do jego istnienia, a jednocześnie nie ma innych środków ochrony prawnej lub są one nieadekwatne do istniejącej obiektywnie potrzeby tej ochrony. Jak podkreśla się w orzecznictwie, ocena istnienia interesu prawnego wymaga zindywidualizowanych, elastycznych kryteriów, uwzględniających celowościowe podstawy powództwa wytoczonego w oparciu o art. 189 k.p.c., a jednym z tych kryteriów jest znaczenie, jakie wyrok ustalający wywarłby na sytuację prawną powoda obecnie i w przyszłości. O występowaniu interesu prawnego w uzyskaniu wyroku ustalającego świadczy możliwość stanowczego zakończenia tym wyrokiem sporu obecnie występującego, jak i sporów, które mogą z kwestionowanego stosunku prawnego wystąpić w przyszłości. Natomiast przeciwko istnieniu interesu prawnego przemawia możliwość uzyskania pełniejszej ochrony praw powoda w drodze innego powództwa (por. z wielu wyroki Sądu Najwyższego z 19 lutego 2002 r., IV CKN 769/00, OSNC 2003/1/13, z 30 listopada 2005 r. III CK 277/05, z 29 marca 2012 r. I CSK 325/11, z 15 maja 2013 r. III CSK 254/12, z 2 lipca 2015 r., V CSK 640/14, nie publ.).

Rozstrzygnięcie niniejszej sprawy wymagało oceny postanowień umownych w świetle przesłanek z art. 385 ¹ par. 1 k.c. oraz (w razie uznania w/w postanowień za niedozwolone postanowienia umowne) oceny skutków prawnych tej sytuacji tj. rozstrzygnięcia czy w takim przypadku zaskarżone postanowienia umowy powinny zostać z niej wyeliminowane, czy też abuzywność prowadzi do nieważności umowy; oceny w/w postanowień umownych pod kątem ich zgodności z prawem i zasadami współżycia społecznego w świetle art. 58 par. 1 i 2 k.c.

Zgodnie z art. 385 ¹ k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny (§ 1). Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4). Zgodnie z brzmieniem w/w przepisu, możliwość uznania danego postanowienia umownego za niedozwolone i wyeliminowania go z umowy, uzależniona jest od łącznego spełnienia następujących przesłanek: 1. postanowienie nie było uzgodnione indywidualnie; 2. nie jest postanowieniem w sposób jednoznaczny określającym główne świadczenia stron; 3. postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Powyższy przepis znajduje zastosowanie tylko w stosunkach konsument – przedsiębiorca.

Konsumentem jest zgodnie z art. 22 ¹ k.c. osoba, która zawiera z przedsiębiorcą umowę niezwiązaną bezpośrednio z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą lub zawodową.

Istotą przepisu jest więc występowanie istotnego powiązania pomiędzy działalnością gospodarczą a umową nie zaś ocena czy dana osoba, w ogóle prowadzi działalność gospodarczą. Powódka od 2004 roku prowadzi działalność gospodarczą, kredyt zaciągnęła w 2007 roku. Pozwany bank wiedział o prowadzonej przez nią działalności. Opis strony powodowej zawarty w umowie nie zawiera żadnych znamion prowadzenia działalności gospodarczej (jak np. nazwa firmy, NIP, REGON itp.).

Fakt, że powodowie zawarli umowę kredytu z pozwanym w celu niezwiązanym bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową jest w ocenie sądu niewątpliwy. Wynika to wprost z treści przedmiotowej umowy kredytu (cel kredytu: budowa domu jednorodzinnego). Okoliczności sprawy również nie wskazują na to, żeby powodowie zawarli umowę z pozwanym Bankiem w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej lub zawodowej albo w bezpośrednim związku z taką działalnością; takich ustaleń w sprawie nie dokonano. Niewątpliwie zatem, powodowie w zakresie przedmiotowej umowy są konsumentami w rozumieniu art. 22 ¹ k.c.

Skoro powodowie byli traktowani przez bank jak konsumenci, oznacza to, że przynależy im ochrona konsumencka, w tym ochrona przed nieuczciwymi klauzulami umownymi w oparciu o art. 385 ¹ § 1 i 2 k.c.

Przedmiotowa umowa kredytu miała charakter umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej. Tego rodzaju umowa wykształciła się w obrocie gospodarczym jako podtyp umowy kredytu. Charakteryzuje się ona tym, że kwota kredytu jest wyrażona w złotych, ale w dniu wypłaty zostaje poddana indeksacji, czyli przeliczeniu na określoną w umowie walutę obcą (walutę indeksacji). Przeliczona na walutę obcą kwota kredytu jest poddana oprocentowaniu według stopy procentowej właściwej dla tej waluty obcej i jest dzielona na raty, które są spłacane w złotych po ich przeliczeniu z waluty obcej na złote w umówionej dacie płatności rat.

Zastosowanie konstrukcji indeksacji, w celu ustalenia salda kredytu i wysokości świadczeń, do których zobowiązany jest kredytobiorca, nie narusza istoty umowy kredytu wyrażonej w art. 69 ust. 1 prawa bankowego, która polega na tym, że bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy kwotę środków pieniężnych a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie oraz zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty (por. wyroki Sądu Najwyższego z 19 marca 2015 r., IV CSK 362/14, OSNC - ZD 2016/3/49, z 22 stycznia 2016 r., I CSK 1049/14, OSNC 2016/11/134, z 8 września 2016 r., II CSK 750/15, z 14 lipca 2017 r., z 27 lutego 2019 r., II CSK 19/18, z 11 grudnia 2019 r., V CSK 382/18). Jednak w okolicznościach sprawy nie przesądzało to o ważności przedmiotowej umowy kredytu.

W stanie faktycznym niniejszej sprawy oczywiste jest, że wybór rodzaju i waluty kredytu był indywidualnie uzgodniony z powodami. Powodowie nie musieli zgodzić się na zawarcie umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej CHF. Mogli zawrzeć umowę „czystego” kredytu złotowego, jednak nie mieli zdolności kredytowej w wariancie złotówkowym w zakresie dochodzonej kwoty. Trzeba wskazać, że już w 2006 r. zaciągnęli kredyt frankowy na podobny cel, znali jego mechanizm i byli z niego zadowoleni. Równie oczywiste jest jednak, że powodowie nie mieli rzeczywistego wpływu na treść umowy w sensie warunków indeksacji uregulowanych w kwestionowanych przez niech zapisach umowy. Powodowie, godząc się na indeksację co do zasady, nie mieli bowiem realnego wpływu na treść klauzul umownych określających warunki indeksacji do waluty CHF.

W § 2 ust. 2 umowy stron przewidziano, że wypłacona kwota kredytu zostanie przeliczona na franki szwajcarskie po kursie kupna z tabeli kursowej pozwanego. Z kolei w § 7 ust. 1 umowy wskazano, że raty kredytu spłacane będą w złotych po przeliczeniu kwoty każdej raty wyrażonej we frankach szwajcarskich na złote wg kursu sprzedaży z tabeli kursowej pozwanego obowiązującego na dzień spłaty. Umowa ani regulamin, który miał do niej zastosowanie, nie definiowały bliżej tabeli kursowej, ani sposobu określania w niej kursów walut, jak też w żaden inny sposób nie ograniczały swobody Banku w ustaleniu kursów franka szwajcarskiego w tabeli kursowej. Oznacza to, że w świetle umowy Bank miał całkowitą swobodę w ustalaniu kursu, po którym nastąpi przeliczenie kwoty kredytu na walutę indeksacji oraz przeliczenie raty kredytu na złote. Jednocześnie z treści umowy nie wynikało żadne uzasadnienie dla takiego rozwiązania. Dodać można, że również w toku procesu pozwany żadnego przekonującego uzasadnienia w tym przedmiocie nie przedstawił.

Podsumowując, postanowienia przedmiotowej umowy pozostawiają Bankowi pełną i niczym nieuzasadnioną swobodę w jednostronnym w określeniu kursu, po którym nastąpi przeliczenie kwoty kredytu na walutę indeksacji, jak również kursów, po których ma następować przeliczenie rat z waluty indeksacji na złote. Tym samym postanowienia te dawały Bankowi nieuzasadnioną swobodę w jednostronnym określaniu rozmiaru zobowiązania kredytobiorcy do spłaty kredytu.

Rzeczywisty problem w związku z wykonywaniem przedmiotowej umowy polegał na tym, że kurs CHF w stosunku do złotego wzrósł w sposób nieprzewidziany przez powodów w momencie zawarcia umowy, istotnie wpływając na wysokość rat kredytu, które powodowie zobowiązani byli płacić.

Powodowie nie osiągnęli korzyści, której oczekiwali, opierając się na nieuzasadnionym przekonaniu, że kurs franka szwajcarskiego w stosunku do złotego przez cały czas wykonywania umowy będzie na tyle niski, że spłaci kredyt przy znacznie mniejszym obciążeniu, niż gdyby zaciągnęli kredyt bez waloryzacji do CHF.

Zdaniem sądu jest oczywiste, że samo zastrzeżenie klauzuli waloryzacyjnej nie stanowi niedozwolonej klauzuli umownej. Waloryzacja co do zasady nie może być abuzywna, choćby ze względu na to, że kredyt waloryzowany do kursu waluty obcej stanowi nazwaną umowę prawa bankowego, wskazaną w art. 69 tej ustawy.

Tutejszy Sąd zgadza się ze stanowiskiem Sądu Najwyższego zaprezentowanym w treści uzasadnienia w sprawie o sygn. akt II CSKP 1110/22, że w obrocie gospodarczym sprecyzowanie przelicznika służącego do waloryzacji świadczenia pieniężnego nie jest konieczne, takie doprecyzowanie nie należy do essentialia negotii umowy. Brak jest podstaw do odmiennego rozumienia postanowień konstytuujących umowę w przypadku obrotu konsumenckiego. Umowa kredytowa z konsumentem, przewidująca waloryzację kursem waluty obcej, jest zawarta mimo pominięcia w niej postanowień dotyczących sposobu ustalania kursu waluty obcej. Od 26 sierpnia 2011 roku art. 69 ust. 2 pkt 4a p.b. wymaga zawarcia w umowie kredytowej od początku wyrażonej w walucie obcej (denominowanej) lub waloryzowanej walutą obcą (indeksowanej) (...) 8 postanowień o sposobach i terminach ustalania kursu przeliczenia jednak pominięcie tych postanowień w umowie zawartej przed 26 sierpnia 2011 r. nie może być przyczyną uznania umowy za niezawartą lub nieważną. Na podstawie art. 5 ustawy z 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw, nowe wymagania, zawarte w art. 69 ust. 4a p.b., stosuje się tylko do umów zawartych od 26 sierpnia 2011 roku.

Na podstawie art. 58 § 3 k.c. umowa pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością umowa nie zostałaby zawarta. Zatem skutki prawne nieważności niektórych postanowień umowy są takie, jak gdyby tych postanowień od początku nie było w umowie. Skoro możliwe jest zawarcie umowy, w której świadczenia pieniężne są waloryzowane kursem waluty obcej, bez określenia przelicznika, to nieważność przelicznika nie może powodować nieważności kolejnych postanowień umowy, w szczególności samej zasady indeksacji, chyba że właśnie ten przelicznik był dla stron kluczowy i bez tego konkretnego przelicznika nie zawarłyby umowy indeksowanej (art. 58 § 3 k.c.).

Skutkiem braku przelicznika, niezależnie od tego, czy w umowie nie było go od początku, czy okazał się nieważny, jest poszukiwanie odpowiedniego przelicznika w zwyczajach, zasadach współżycia społecznego (art. 56 k.c.) i ewentualnie w analogiach z ustawami przewidującymi takie przeliczniki w innych stosunkach cywilnoprawnych. Sąd Najwyższy podkreślił, że w umowach o kredyt indeksowany sam przelicznik nie jest istotny, o wysokości świadczenia (raty kredytu) decyduje tylko zmiana przelicznika w stosunku do jego pierwotnej wielkości, a ta zmiana jest niemal identyczna dla wszystkich wchodzących w rachubę przeliczników (np. średni NBP, średni kantorowy) w dowolnym okresie czasu (sygn. akt II CSKP 1110/22). Sam brak przelicznika złotych na franki w umowie nie może być przyczyną nieważności postanowień przewidujących wyrażanie rat w CHF. Wolą kredytobiorców było uzyskanie kredytu oprocentowanego w oparciu o stopę LIBOR w zamian za przyjęcie na siebie ryzyka związanego z możliwością wzrostu kursu franka.

W wyroku z 21 grudnia 2016 r., w sprawach połączonych C-154/15, C-307/15 i C 308/15, (...) uznał, że „warunek umowny uznany za nieuczciwy należy co do zasady uznać za nigdy nieistniejący, tak by nie wywoływał on skutków wobec konsumenta. W związku z tym sądowe stwierdzenie nieuczciwego charakteru takiego warunku powinno mieć co do zasady skutek w postaci przywrócenia sytuacji prawnej i faktycznej konsumenta, w jakiej znajdowałby się on w braku rzeczonego warunku”. Skoro postanowienie o przeliczniku opartym na kursie CHF, ogłaszanym przez pozwany bank, należy traktować tak, jakby nie było go w umowie od początku, należy stosować przelicznik ustalony na podstawie art. 56 k.c.

Przelicznik ustanowiony przez strony w umowie zdaniem tutejszego Sądu był nieważny tylko ze względu na możliwość jednostronnego kształtowania go przez bank, jednak w umowie kredytu indeksowanego nie sam przelicznik jest istotny, a jego zmiany w czasie wykonywania umowy.

W wyroku z 30 kwietnia 2014 r., C-26/13, (...) odpowiadał na pytanie sądu węgierskiego o skutki abuzywności postanowienia umowy kredytowej o przeliczniku walutowym ustalanym przez bank. (...) stwierdził, że kurs taki może być zastąpiony kursem wynikającym z przepisu dyspozytywnego prawa krajowego, gdyż pozwala to „na przywrócenie równości tych stron bez konieczności unieważnienia wszystkich umów zawierających nieuczciwe warunki”. Jednocześnie wyrok ten potwierdza, że warunek przeliczania zobowiązania kursem waluty obcej jest warunkiem odrębnym od mechanizmu przeliczania i podlega odrębnej ocenie pod kątem abuzywności. Abuzywność przelicznika walutowego nie pociąga za sobą nieważności postanowienia o indeksacji walutą obcą. (...) podkreślił w tym wyroku, iż Dyrektywa służy eliminowaniu nieuczciwych postanowień z umowy, a stwierdzenie nieważności całej umowy jest ostatecznością, gdy umowa bez abuzywnego warunku nie może obowiązywać. Zasada ta jest oczywista zważywszy, iż celem Dyrektywy jest uchronienie konsumentów przed skutkami nieuczciwych warunków akcesoryjnych, na które nie zwraca się uwagi przy zawieraniu umowy.

Powodowie zdaniem Sądu nie wykazali, że zawarta umowa kredytu naruszała w jakikolwiek sposób zasady współżycia społecznego. Wskazać należy, że możliwość powołania się na sprzeczność zawartej umowy z zasadami współżycia społecznego powinna być stosowana wyjątkowo i tylko tam, gdzie nie ma możliwości zastosowania innego środka prawnego. Zasady współżycia społecznego rozumieć jako swego rodzaju „zawór bezpieczeństwa” pozwalający uchylić skutki formalnie zgodnej z prawem czynności, gdy jej wykonanie byłoby niemoralne bądź nieuczciwe. Zdaniem sądu umowa łącząca strony nie może być uznana za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego, chociażby z tego względu, że sprzeczność taka musiałaby występować już w dacie zawarcia umowy, podczas gdy wtedy – zgodnie z twierdzeniami powodów – umowa była korzystna dla nich, ponieważ wysokość rat kredytu była znacząco niższa od rat dla analogicznego kredytu bez waloryzacji do CHF. Powodowie znali ów produkt, albowiem posiadali już u pozwanego tożsamy kredyt zaciągnięty w 2006 r. i byli z niego zadowoleni. Nadto powodowie do czasu powzięcia informacji z mediów o istnieniu możliwych klauzul niedozwolonych w umowach indeksowanych do franka szwajcarskiego nie odczuwali niesprawiedliwości i pokrzywdzenia z powodu konieczności uiszczania wyższych rat kapitałowo-odsetkowych.

Powyższe rozważania stanowią o niezasadności powództwa o zapłatę w zakresie roszczenia wywodzonego z nieważności umowy.

Przeciwko roszczeniom powodów pozwany zgłosił zarzuty potrącenia i zatrzymania na wypadek unieważnienia umowy kredytu. Wobec decyzji Sąd o utrzymaniu w mocy łączącego strony stosunku prawnego odnoszenie się do nich jest bezzasadne.

W konsekwencji orzeczono jak w pkt 1 sentencji wyroku.

Sąd uznał za uzasadnione co do zasady natomiast roszczenie ewentualne powodów. Umowa jest i winna być nadal wykonywana przez strony. Należy zatem przyjąć, że umowa stron jest ważna i skuteczna, natomiast bezskuteczne i niewiążące powodów są postanowienia dotyczące mechanizmu indeksacji.

W celu ustalenia wysokości dokonanej przez powodów nadpłaty Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości i finansów. Sporządzona opinia w sposób wyczerpujący przedstawiła wyliczenie kwoty nienależnie uiszczonego świadczenia.

Łączna kwota faktycznie pobranych w PLN przez pozwanego rat kapitałowo-odsetkowych w okresie od dnia 14 marca 2008 r. do 30 września 2020 r. spłacanych w złotych polskich po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej Banku obowiązującego na dzień spłaty, a od dnia 14 lutego 2013 r. do 30 września 2020 r. przeliczonych według średniego kursu CHF wg Tabeli A kursów średnich NBP wyniosła 168.726,82 PLN.

Łączna kwota hipotecznych rat kapitałowo-odsetkowych jakie powodowie uiściliby na rzecz pozwanego banku w okresie od dnia 14 marca 20 r. do 7 października 2020 r. przy założeniu, że początkowe saldo kredytu wynoszące 203.000,00 PLN nie uległoby waloryzacji do waluty CHF, a kredyt byłby oprocentowany według stawki LIBOR 3M i marży pozwanego wskazanej w umowie kredytowej i podlegałoby spłacie w ratach wskazanych w umowie kredytowej wynosiłaby 115.706,08 PLN.

Różnica pomiędzy kwotą faktycznie pobranych w PLN przez pozwanego rat kapitałowo-odsetkowych w okresie od 14 marca 2008 r. do 15 stycznia 2013 r. spłacanych w złotych polskich po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej Banku obowiązującego na dzień spłaty, a od dnia 14 lutego 2013 r. do 30 września 2020 r. przeliczonych według średniego kursu CHF wg Tabeli A kursów średnich NBP, a kwotą hipotetycznych rat kapitałowo-odsetkowych jakie powodowie uiściliby na rzecz pozwanego Banku w okresie od 14 marca 2008 r. do 30 września 2020 r. przy założeniu, że początkowe saldo kredytu wynoszące 203.000,000 PLN nie uległoby waloryzacji do waluty CHF, a kredyt byłby oprocentowany według stawki LIBOR 3M i marży pozwanego wyniosłaby 53.022,74 PLN.

Po wyeliminowaniu postanowień niedozwolonych dotyczących indeksacji kredytu do waluty franka szwajcarskiego (w konsekwencji do eliminacji obowiązku spłaty w tej walucie lub równowartości w złotych według kursu kupna pozwanego), do zapłaty na rzecz powodów za okres dochodzony pozwem, należy się kwota, którą zasądzono na rzecz powodów w pkt 2 sentencji wyroku – 53.022,74 zł (168.726,82 zł – 115.706,08 zł) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 34.364,62 zł od dnia 15 listopada 2017 r. do dnia zapłaty, a od kwoty 18.658,12 zł od dnia 8 maja 2021 r. do dnia zapłaty. Kwota ta została określona przez biegłą w opinii wydaną w przedmiotowej sprawie, co do poprawności arytmetycznej wyliczeń biegłej strony nie wnosiły uwag.

W pozostałym zakresie Sąd oddalił roszczenie ewentualne powodów (pkt 3 wyroku).

Zgodnie z treścią przepisu art. 481 § 1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Dłużnik popada w opóźnienie jeśli nie spełnia świadczenia pieniężnego w terminie, w którym stało się ono wymagalne także wtedy, gdy kwestionuje istnienie lub wysokość świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2003 r., sygn. II CK 146/02).

Strona powodowa w zakresie roszczenia ewentualnego domagała się zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 34.364, 62 zł od dnia 15 listopada 2017 r. tj. od dnia następującego po dniu zajęcia przez pozwanego negatywnego stanowiska w zakresie skierowanego do niego wezwania do zapłaty kwoty oraz od kwoty 20.000, 51 zł od dnia następnego po dniu doręczenia pozwu pozwanemu. Pozwany pismem z dnia 14 listopada 2017 r. odmówił dobrowolnego spełnienia świadczenia, a zatem zajął merytoryczne stanowisko. Powyższe uzasadnia żądanie zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 34.364, 62 zł od dnia 15 listopada 2017 r., natomiast w stosunku do pozostałej zasądzonej kwoty 18.658,12 zł od dnia 8 maja 2012 r. tj. dnia następującego po doręczeniu pozwu pozwanemu.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu zostało oparte na podstawie art.102 k.p.c. zawarte zostało w punkcie czwartym wyroku.

Powodowie przegrali proces w zakresie żądania głównego, mając jednak na względzie, iż zasadnicza teza powodów co do abuzywnych postanowień umowy okazała się słuszna, Sąd nie obciążył powodów obowiązkiem zwrotu kosztów procesu stronie pozwanej, co uzasadniało również obciążenie pozwanego całością poniesionych przez nich kosztów w łącznej wysokości 8.603,69 zł. Składały się na nie opłata od pozwu 1.000 zł, wykorzystane zaliczki na poczet opinii biegłego 2.169,69 zł oraz wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika ustalone na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (DZ.U. z 2015r. poz. 1800, ze zm.) w kwocie 5.400 zł, opłaty skarbowe od pełnomocnictw w wysokości 34 zł.

Sąd oddalił wniosek strony powodowej o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w dwukrotnej wysokości, nie znajdując podstaw uzasadniających przyznanie ich w rzeczonej wysokości. Zgodnie bowiem z treścią art. 98 § 3 k.p.c. do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez radcę prawnego zalicza się wynagrodzenie tego pełnomocnika, określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego pełnomocnika, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

Kryteria ustalania wysokości kosztów procesu należnych stronie określono w art. 109 § 2 k.p.c. z brzmienia tego przepisu wynika, że Sąd winien brać pod uwagę celowość poniesionych kosztów oraz niezbędność ich poniesienia z uwagi na charakter sprawy. Przy ustalaniu wysokości kosztów poniesionych przez stronę reprezentowaną przez pełnomocnika będącego adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy pełnomocnika oraz czynności podjęte przez niego w sprawie, w tym czynności podjęte w celu polubownego rozwiązania sporu, również przed wniesieniem pozwu, a także charakter sprawy i wkład pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia. Możliwość przyznania przez Sąd kosztów zastępstwa procesowego w podwójnej wysokości jest zatem zależna przede wszystkim od rodzaju i stopnia zawiłości sprawy oraz niezbędnego nakładu pracy pełnomocnika. Zdaniem Sądu charakter przedmiotowej sprawy nie uzasadniał przyznania stronie powodowej kosztów zastępstwa procesowego w stawce wyższej niż minimalna.

Przedmiotowa sprawa dotyczyła roszczeń związanych z umowami frankowymi. Sprawy tego typu nie są już sprawami precedensowymi. Odnosząc się zaś do oceny wkładu pracy reprezentującego stronę pełnomocnika Sąd przyjął, że czynności dokonane przez adwokata w imieniu strony w toku niniejszego postępowania, nie uzasadniały przyznania wynagrodzenia w dwukrotnej stawce. Przez pojęcie „nakładu pracy” pełnomocnika rozumieć należy w szczególności ilość i obszerność złożonych w sprawie pism procesowych oraz udział w rozprawach i posiedzeniach sądu ale także pozasądową pomoc prawną udzieloną klientowi w związku ze sprawą. Analiza akt przedmiotowej sprawy dowodzi, iż nie była ona wielowątkowa czy też precedensowa. Materia rozważanej sprawy na tle innych spraw tego typu nie należy do złożonych. Czynności zawodowego pełnomocnika obejmowały sporządzenie pozwu i pism procesowych, przy czym treść merytoryczna tych pism nie wskazuje na większe niż przeciętne zaangażowanie pełnomocnika w ich przygotowanie. Działania pełnomocnika w przedmiotowej sprawie Sąd traktuje jako niezbędną, ale nie ponadprzeciętną staranność, którą powinien przejawiać każdy pełnomocnik procesowy reprezentujący swojego klienta.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie wyżej powołanych przepisów prawa, orzeczono jak w sentencji wyroku.

Jolanta Czajka-Bałon