Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 grudnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu XIV Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w Pile

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Jolanta Czajka-Bałon

Protokolant: st. sekr. sąd. Grażyna Bielicka

po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2024 r. w Pile

na rozprawie

sprawy z powództwa Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B.

przeciwko Z. E.

o zapłatę

1.  oddala powództwo.

2.  kosztami postępowania obciąża powoda.

Jolanta Czajka-Bałon

UZASADNIENIE

Powód Bank (...) S.A. w B. w pozwie z 3 kwietnia 2023 r. wniósł o zasądzenie od pozwanego Z. E. w postępowaniu upominawczym kwoty 95.348,12 zł z ustawowymi odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od kwoty 94.714,88 zł od dnia 3 maja 2022 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że w dniu 23 lipca 2020 r. zawarł z pozwanym umowę kredytu gotówkowego „Kredyt pocztowy” nr (...), na podstawie której pozwany zobowiązał się do dokonywania terminowych spłat zobowiązań w każdym miesiącu obowiązywania umowy i w wysokości wskazanej umową tj. w 119 miesięcznych ratach kapitałowo-odsetkowych w wysokości 1.174,32 zł, oraz ostatniej 120 racie wyrównawczej w wysokości 1.173,92 zł do 10-go dnia każdego miesiąca. Pozwany zaprzestał regularnych wpłat, w związku z czym powód pismem z dnia 18 października 2021 r. upomniał pozwanego, a następnie pismem z dnia 2 grudnia 2021 r. wezwał do zapłaty należności. W związku z utrzymywaniem się zaległości w spłacie powód pismem z dnia 5 stycznia 2022 r. pod rygorem wypowiedzenia umowy wezwał pozwanego do zapłaty zadłużenia w nieprzekraczalnym terminie 14 dni roboczych, jednocześnie informując o możliwości restrukturyzacji zadłużenia. Z uwagi na brak zwrotu wykorzystanych środków pieniężnych powód pismem z dnia 23 lutego 2022 r. wypowiedział łączącą strony umowę, wzywając do zapłaty całości zadłużenia. Tytułem zawartej umowy do zapłaty pozostaje kwota dochodzona pozwem, na którą składają się należność główna w wysokości 94.714,88 zł, skapitalizowane odsetki w wysokości maksymalnych za opóźnienie od należności głównej od dnia 11 października 2021 r. do dnia 15 kwietnia 2022 r. w kwocie 633,24 zł.

Zarządzeniem z dnia 28 kwietnia 2023 r. z uwagi na to, że skuteczność wypowiedzenia umowy budzi wątpliwości stwierdzono brak podstaw wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, w związku z czym sprawę przekazano do rozpoznania w postępowaniu zwykłym.

Postanowieniem z dnia 2 kwietnia 2024 r. Sąd ustanowił dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego – kuratora celem reprezentowania pozwanego i obrony jego praw w niniejszym procesie.

W odpowiedzi na pozew z dnia 26 czerwca 2024 r. kurator nieznanego z miejsca pobytu pozwanego wniósł o oddalenie powództwa w całości i przyznanie mu wynagrodzenia według norm przepisanych. Kurator zakwestionował zasadność powództwa co do zasady, jak i co do wysokości, podnosząc zarzuty: bezskuteczności niedozwolonych postanowień Umowy nakładających na pozwanego poniesienie przez niego kosztów prowizji od udzielonego kredytu i składki ubezpieczeniowej; braku podstawy do wyliczenia odsetek kapitałowych i odsetek za opóźnienie od należności głównej, która nie przysługuje powodowi co najmniej w części stanowiącej prowizję i składkę ubezpieczeniową; niewykazania przekazania przez powoda ubezpieczycielowi składki ubezpieczeniowej, której kosztem obciążony został pozwany; niewykazania objęcia pozwanego ochroną ubezpieczeniową; braku wymagalności roszczenia, z uwagi na niewykazanie spóźnienia w spłacie dwóch wymagalnych rat kapitałowo-odsetkowych przez pozwanego, a w konsekwencji brak zasadności wypowiedzenia Umowy; braku wymagalności roszczenia, nas skutek nieskutecznego wypowiedzenia Umowy, z uwagi na brak umocowania pracowników powoda do złożenia w jego imieniu oświadczenia woli w przedmiocie wypowiedzenia umowy kredytu; braku mocy dowodowej wyciągu z ksiąg banku, względem wykazania istnienia i wysokości zadłużenia pozwanego wobec powoda w zakresie kapitału, odsetek kapitałowych i odsetek za opóźnienie; braku wykazania roszczenia dochodzonego pozwem w oparciu o wskazaną podstawę faktyczną tj. wypowiedzenie Umowy.

Po przedłożeniu do akt sprawy przez stronę powodową dokumentów w postaci pełnomocnictw dla pracowników Banku do składania w jego imieniu oświadczeń woli i wiedzy, kurator w piśmie z dnia 14 sierpnia 2024 r. podtrzymał dotychczas wyrażone stanowisko, za wyjątkiem zarzutu niewykazania przekazania przez powoda ubezpieczycielowi składki ubezpieczeniowej, której kosztem obciążony został pozwany, zarzutu niewykazania objęcia pozwanego ochroną ubezpieczeniową, zarzutu braku umocowania pracowników powoda do złożenia w jego imieniu oświadczenia woli w przedmiocie wypowiedzenia umowy kredytu i braku umocowania osób mających działać za powoda przy sporządzaniu wyciągu z ksiąg banku.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 23 lipca 2020 r. Bank (...) S.A. w B. i pozwany Z. E. zawarli umowę o kredyt gotówkowy (...) nr (...) (nazywaną dalej umową).

W umowie został wskazany adres zamieszkania pozwanego: ul. (...), (...)-(...) K.. Okres kredytowania określono od dnia 23 lipca 2020 r. do dnia 12 sierpnia 2030 r. i wskazano, że umowa obowiązuje od momentu jej zawarcia przez Kredytobiorcę do dnia uregulowania zobowiązań z niej wynikających. (§ 1 umowy).

Umowa kredytu zawiera, wśród innych, następujące postanowienia:

W § 2. Parametry Kredytu:

Rodzaj i cel kredytu: Kredyt gotówkowy na dowolne cele konsumpcyjne.

Kwota udzielonego kredytu: 99.909,80 zł.

Całkowita kwota kredytu wynosi 88.600,01 zł, kwota ta nie obejmuje kredytowanych kosztów kredytu.

Ubezpieczenie kredytu: Kredytobiorca skorzystał z ubezpieczenia od utraty pracy lub nieszczęśliwego wypadku, które stanowi zabezpieczenie spłaty Kredytu.

W § 3. Termin i sposób wypłaty Kredytu:

Kredyt zostanie uruchomiony przez Bank w wysokości 99.909,80 zł w dniu zawarcia Umowy i zostanie wypłacony po uprzednim potrąceniu z niej, kosztu prowizji w wysokości 10.990,08 zł i kwoty pierwszej składki ubezpieczeniowej w wysokości 319,71 zł. Kwota kredytu po potrąceniu kosztu prowizji i kwoty pierwszej składki ubezpieczeniowej, o których mowa w zdaniu poprzedzającym zostanie wypłacona w dniu zawarcia Umowy w formie bezgotówkowej na rachunek (…) wskazany przez Kredytobiorcę, w kwocie 88.600,01 zł.

Potrącenia dokonywane przy wypłacie Kredytu: Kredytobiorca w związku ze skorzystaniem z ubezpieczenia stanowiącego zabezpieczenie kredytu upoważnia Bank do pobrania z kwoty udzielonego Kredytu w dniu uruchomienia Kredytu kosztu pierwszej składki ubezpieczeniowej ubezpieczenia dla (...) Banku (...) S.A. w wysokości 319,71 zł. Kredytobiorca upoważnia Bank do pobrania z kwoty udzielonego Kredytu w dniu uruchomienia Kredytu prowizji w wysokości określonej w części 4 Umowy – „Koszty Kredytu”.

W § 4. Koszty Kredytu:

Całkowity Koszt Kredytu na dzień zawarcia niniejszej Umowy wynosi 76.095,38 zł.

Całkowita kwota do zapłaty przez Kredytobiorcę na dzień zawarcia niniejszej umowy wynosi 164.695,39 zł.

Rzeczywista roczna stopa oprocentowania ( (...)) na dzień zawarcia Umowy wynosi 14,69%.

Prowizja w wysokości 10.990,08 zł zgodnie z „Tabelą opłat i prowizji bankowych stosowanych przez Bank (...) S.A. dla Klientów detalicznych”, zostanie potrącona z kwoty Kredytu przy wypłacie Kredytu, na co Kredytobiorca wyraża zgodę i co jest zgodne z jego wnioskiem kredytowym.

Opłata za ubezpieczenie: W dniu uruchomienia (...) Bank potrąca z kwoty Kredytu wysokość pierwszej składki ubezpieczeniowej w kwocie 319,71 zł. Kolejne składki ubezpieczeniowe płacone są wraz z ratą kredytową. Wysokość kolejnych składek naliczana jest w okresach miesięcznych i wyliczana jako 0,20% kwoty udzielonego Kredytu. Suma łączna składek ubezpieczeniowych za cały okres kredytowania wynosi 24.097,10 zł.

W § 5. Zasady i terminy spłaty Kredytu:

Zasady ogólne: 1. Spłata Kredytu jest obowiązkiem Kredytobiorcy, powinna być dokonywana w ratach miesięcznych.

Liczba i rodzaj rat, dzień płatności: Raty kapitałowo-odsetkowe (raty kredytowe) płatne są w 120 ratach, naliczanych w systemie annuitetowym. Pierwsza rata płatna w dniu 10 września 2020. Dzień płatności pozostałych rat przypada na 10 dzień każdego miesiąca.

Harmonogram spłat: Rata kapitałowo-odsetkowa 1.174,32 zł, Rata składki ubezpieczeniowej 199,81 zł, Suma 1.374,13 zł.

W § 6. Oprocentowanie kredytu i jego zmiana, termin otrzymania zaktualizowanego harmonogramu:

Oprocentowanie:

1.  Wysokość oprocentowania kredytu jest zmienna i na dzień zawarcia umowy wynosi 7,20 % w stosunku rocznym. Oprocentowanie kredytu stanowi sumę stałej w całym okresie kredytowania marży Banku wynoszącej na dzień zawarcia umowy: 6,92 % i stanowi WIBOR 6M z najbliższego dnia roboczego poprzedzającego dzień złożenia wniosku kredytowego (…) wynoszącej 0,28 % w stosunku rocznym.

W § 7. Skutki braku płatności w terminie:

Skutki braku płatności:

1.  W przypadku braku zapłaty w terminie określonym w umowie, Bank od przeterminowanych rat kapitałowych nalicza odsetki karne w wysokości maksymalnych odsetek za opóźnienie w stosunku rocznym w rozumieniu Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (…).

3.  Jeśli Kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego Kredytu, Bank wysyłając upomnienie listem poleconym wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych i informuje Kredytobiorcę o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia (zmianę określonych w Umowie warunków lub terminów spłaty Kredytu jeżeli ta zmiana jest uzasadniona dokonaną przez Bank oceną sytuacji finansowej i gospodarczej Kredytobiorcy) oraz powiadamia o opóźnieniu w spłacie. W przypadku przyjęcia wniosku Kredytobiorcy o restrukturyzację zadłużenia przez Bank, odbywa się ona na warunkach uzgodnionych przez Bank (...). W przypadku odrzucenia wniosku Kredytobiorcy o restrukturyzację zadłużenia, Bank przekazuje Kredytobiorcy, bez zbędnej zwłoki, szczegółowe wyjaśnienia, w formie pisemnej, dotyczące przyczyny odrzucenia wniosku o restrukturyzację.

4.  Brak spłaty zadłużenia przeterminowanego zgodnie z treścią i w terminie wskazanym wyżej lub brak podstaw do przeprowadzenia restrukturyzacji zadłużenia powoduje, że Bank wzywa Kredytobiorcę do zapłaty długu listem poleconym. Jeżeli Kredytobiorca nie uregulował zadłużenia przeterminowanego w terminach wskazanych w wezwaniu do zapłaty Bank wysyła powtórne wezwanie do zapłaty. Spłata wymaganej kwoty zadłużenia wynikającego z upomnienia powoduje zaniechanie wysyłania wezwania. Powtórne wezwanie do zapłaty wysyłane jest do Kredytobiorcy po 64 dniu od wystąpienia zaległości niespłaconej w terminie wskazanym w poprzednim wezwaniu do zapłaty.

Wypowiedzenie umowy przez Bank:

1.  Bank może rozwiązać Umowę Kredytową z zachowaniem 30 dniowego okresu wypowiedzenia w przypadku:

1)  nie dokonania przez Kredytobiorcę w terminach określonych w niniejszej Umowie, spłaty pełnych rat Kredytu za co najmniej dwa okresy płatności, po uprzednim dwukrotnym wezwaniu Kredytobiorcy do zapłaty zaległych rat lub ich części wynikających z zawartej Umowy, w terminie nie krótszym niż 7 dni od otrzymania wezwania.

Dowód: umowa kredytu (k. 14-22).

Kwota kredytu została pozwanemu wypłacona, zgodnie z umową. Raty kredytu zostały ustalone na kwotę 1.374,13 zł miesięcznie (obejmującą składkę za ubezpieczenie). Pozwany otrzymał od powoda prognozowany harmonogram spłat. Pierwsza powinna być uiszczona do 10 września 2020 r. Pozwany podjął spłatę kredytu, po czym zaprzestał go regulować terminowo i zaczęło narastać jego zadłużenie.

Powód objął pozwanego ochroną ubezpieczeniową oraz opłacił składki ubezpieczeniowe.

Dowód: umowa kredytu (k. 14-22), karta analityczna rachunku (k. 30-45), ankieta potrzeb klienta (k. 117), ubezpieczenie pocztowe (k. 118-121), pismo ubezpieczyciela (k. 123-124).

W piśmie z dnia 19 października 2021 r. skierowanym do pozwanego zatytułowanym „Upomnienie” Bank poinformował pozwanego, iż do dnia 17 października 2021 r. nie zostały uregulowane należności z tytułu zadłużenia przeterminowanego , które na dzień sporządzenia upomnienia wynosiło 1.374,07 zł, na które składały się kapitał w kwocie 620,02 zł, odsetki (w tym karne) naliczone do dnia 17.10.2021 r. w wysokości 554,24 zł, ubezpieczenie od utraty pracy 199,81 zł. Wezwał pozwanego do uregulowania zaległości w terminie 14 dni roboczych od daty otrzymania upomnienia, jednocześnie poinformował go o możliwości złożenia w tym samym terminie wniosku o restrukturyzację zadłużenia.” Przesyłka zawierająca upomnienie została wysłana na adres: (...), (...)-(...) S.. Nie została przez pozwanego odebrana i została zwrócona przez placówkę w dniu 5 listopada 2021 r. z adnotacją „nie podjęto w terminie”.

Pozwany wpłacił w dnu 10 listopada 2021 r. tytułem spłaty kredytu kwotę 1.390 zł.

Dowód: upomnienie (k. 23-24), zwrotne potwierdzenie odbioru (k. 25-26), karta analityczna rachunku (k. 30-45).

Pismem z dnia 2 grudnia 2021 r., zatytułowanym „Wezwanie do zapłaty„ powód wezwał pozwanego do zapłaty zadłużenia przeterminowanego, które na dzień sporządzenia wezwania wynosiło 1.369,38 zł, na które składały się kapitał w kwocie 961,93 zł, odsetki (w tym odsetki karne) naliczone do dnia 1.12.2021 r. w wysokości 7,83 zł oraz ubezpieczenie od utraty pracy 399,62 zł. Powód wezwał pozwanego do zapłaty należności w terminie 7 dni od otrzymania niniejszego wezwania. Wezwanie skierowane na adres: (...), (...)-(...) S. nie zostało odebrane przez pozwanego i wróciło do placówki w dniu 21 grudnia 2021 r. z adnotacją „nie podjęto w terminie”.

W dniu 5 stycznia 2022 r. powód wystosował do pozwanego „Powtórne wezwanie do zapłaty”, wzywając go do spłaty zadłużenia przeterminowanego, które na dzień sporządzenia wezwania wynosiło 2.761,31 zł w tym: kapitał 1.589,38 zł, odsetki naliczone do dnia 4.01.2022 r. w wysokości 572,50 zł, ubezpieczenie od utraty pracy 599,43 zł. Powód wskazał, że na zapłatę należności czeka w terminie 14 dni od daty otrzymania wezwania przez pozwanego, pouczając go, że nieuregulowanie powyższej zaległości w tym terminie może doprowadzić do m.in. wypowiedzenia przez Bank warunków zawartej umowy i postawienia całości zadłużenia wraz z odsetkami i pozostałymi kosztami w stan natychmiastowej wymagalności. Jednocześnie powód poinformował pozwanego o możliwości złożenia w ww. terminie wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Wezwanie skierowane na adres: (...), (...)-(...) S. nie zostało odebrane przez pozwanego i wróciło do placówki w dniu 25 stycznia 2022 r. z adnotacją „nie podjęto w terminie”.

W dniu 20 stycznia 2022 r. pozwany uiścił na rzecz powoda tytułem spłaty kredytu kwotę 1.000 zł.

Pismem z 23 lutego 2022 r. powód wypowiedział pozwanemu umowę, wskazując 30 dniowy okres wypowiedzenia liczony od daty doręczenia oświadczenia o wypowiedzeniu i wzywając do zapłaty całości zadłużenia z umowy kredytu tj. kwoty 93.282,62 zł do dnia 15 kwietnia 2022 r. Powód wskazał, że przeterminowane raty kredytu wynoszą 2.855,55 zł. Wypowiedzenie zostało wysłane na na adres: (...), (...)-(...) S. i nie zostało odebrane przez pozwanego. Wróciło do placówki w dniu 16 marca 2022 r. z adnotacją „nie podjęto w terminie”.

Dowód: wezwanie z dnia 02.12.2021 r. (k. 27-28), zwrotne potwierdzenie odbioru (k. 28-29), wezwanie z dnia 05.01.2022 r. (k. 46-47), zwrotne potwierdzenie odbioru (k. 47-48), wypowiedzenie umowy (k. 49), zwrotne potwierdzenie odbioru (k. 50-51), karta analityczna rachunku (k. 30-45), pełnomocnictwa (k. 111-116).

W dniu 30 kwietnia 2022 r. powód wystawił wyciąg z ksiąg, w którym określił, iż zadłużenie pozwanego z tytułu umowy kredytu na dzień 28 kwietnia 2022 r. wyniosło: 92.238,40 zł niespłaconej należności, 2.476,48 zł odsetek skapitalizowanych naliczonych od 15 kwietnia 2022 r., 633,24 zł odsetek karnych naliczonych do 28 kwietnia 2022 r. według stopy procentowej wynoszącej 20,00% w stosunku rocznym. Jednocześnie powód wskazał, że dalsze odsetki karne, które obciążają dłużnika od dnia 29 kwietnia 2022 r. powinny być obliczane od kwoty 94.714,88 zł w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie, które na dzień sporządzenia wyciągu wynoszą 20,00% w stosunku rocznym.

Dowód: wyciąg z ksiąg banku (k. 52).

Powyższych ustaleń Sąd dokonał w oparciu o następującą ocenę zgromadzonego materiału.

Niektóre podniesione przez jedną ze stron fakty zostały przyznane przez drugą stronę, co do innych zaś druga strona się nie wypowiedziała. Zgodnie z art. 229 k.p.c., nie wymagają dowodu fakty przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości. Natomiast stosownie do art. 230 k.p.c., gdy strona nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, sąd, mając na uwadze wyniki całej rozprawy, może fakty te uznać za przyznane. Na podstawie art. 229 k.p.c. Sąd przyjął bez dowodów te powołane przez strony fakty, które druga strona przyznała, mając przy tym na uwadze, że w żadnym przypadku przyznanie nie budziło wątpliwości. Odnośnie twierdzeń, do których druga strona się nie odniosła (art. 230 k.p.c.), wyniki rozprawy wskazywały na to, że dotyczą faktów, o których druga strona musiała mieć wiedzę, więc mogła się o nich wypowiedzieć i zaprzeczyć im, gdyby taka była jej wola. Sąd miał też na uwadze, że część z tych faktów miała potwierdzenie w niebudzących wątpliwości dokumentach prywatnych.

Pozostałe ustalenia Sąd poczynił w oparciu o dokumenty prywatne.

Powód złożył do akt kserokopie dokumentów. Złożenie ich stanowiło w istocie zgłoszenie twierdzeń o faktach w postaci istnienia dokumentów o formie i treści wynikającej z kopii. Wiarygodność i wartość dowodowa tych dokumentów nie były kwestionowane i nie wywoływały wątpliwości Sądu.

Powód przedłożył do akt wyciąg ze swoich ksiąg w oryginale. Wyciąg ten, oceniany jako zwykły dokument prywatny, Sąd uznał za dowód o wysokiej wiarygodności i mocy dowodowej w zakresie istnienia i wysokości zadłużenia pozwanego na dzień jego wystawienia. Banki są szczególnymi podmiotami gospodarczymi, funkcjonującymi w oparciu o bardzo szczegółowe regulacje, także w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych i poddanymi restrykcyjnemu nadzorowi. W związku z tym, jakkolwiek nie można wykluczyć możliwości, że księgi rachunkowe jakiegoś banku są prowadzone nierzetelnie lub nieuczciwie, to jednak prawdopodobieństwo takiego stanu rzeczy jest minimalne. Dlatego z reguły wyciąg z ksiąg banku jest dokumentem prywatnym o dużej sile przekonywania (mocy dowodowej). Tak też było w tym przypadku, zwłaszcza, że pozwany nie przedstawił żadnych zarzutów, które mogłyby podważać zaufanie do tego dokumentu a jednocześnie jego treść była spójna z treścią innych wiarygodnych dokumentów, zwłaszcza umowy kredytu i historii rachunku kredytu.

Sąd zważył, co następuje:

Powód dochodził roszczenia o zaspokojenie swojej wierzytelności z tytułu zawartej z pozwanym umowy kredytu. Dokonane w sprawie ustalenia potwierdziły, że strony łączyła umowa o kredyt gotówkowy z 23 lipca 2020 r. nr (...), na mocy której pozwany otrzymał określoną ilość środków pieniężnych i był zobowiązany do ich zwrotu w sposób i na warunkach w niej ustalonych. Bezsprzecznie pozwany zaczął mieć problem z terminowym wywiązywaniem się z postanowień umowy, dlatego powód rozpoczął procedurę upominawczą i ostatecznie wypowiedział pozwanemu umowę kredytu.

Pozwany, reprezentowany w toku procesu przez kuratora swoją obronę oparł miedzy innymi na zarzucie, że dokonane przez powoda wypowiedzenie nie było skuteczne, co powinno skutkować oddaleniem powództwa. Sąd w pierwszej kolejności dokonał oceny ww. zarzutu.

Wypowiedzenie umowy jest z reguły bardzo dotkliwe dla kredytobiorcy, dlatego skorzystanie z niego może nastąpić tylko po wyczerpaniu przewidzianych w ustawie i umowie środków mniej dolegliwych, np. odpowiednich wezwań (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2015 r., V CSK 698/14, nie publ., dostępny w bazie Legalis). Decyzja banku o wypowiedzeniu umowy, pomimo niewszczęcia działań upominawczych przewidzianych w postanowieniach umowy lub przepisach prawa, stanowi rażące ich naruszenie i godzi w interes konsumenta, co uzasadnia uznanie wypowiedzenia za nieskuteczne (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2016 r., II CSK 750/15, nie publ., dostępny w zbiorze Legalis i z 18 czerwca 2021 r., IV CSKP 92/21, OSNC 2022/1/9).

Za równoznaczną z niewszczęciem działań upominawczych przewidzianych w umowie lub art. 75c prawa bankowego należy uznać sytuację, gdy działania takie wprawdzie wszczęto, ale przeprowadzono je w sposób niezgodny z umową lub ustawą - bez dochowania przewidzianych tam wymogów. Przeciwne stanowisko prowadziłoby do niedających się zaakceptować skutków. Banki mogłyby wówczas, baz żadnych konsekwencji, dowolnie kształtować procedurę upominawczą, ignorując wymogi umowne lub ustawowe.

Na wstępie Sąd wskazuje, że zgodnie z art. 75 c ust. 1-6 ustawy Prawo bankowe (Dz. U. 2018. 2187 t.j.), jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. W wezwaniu, o którym mowa w ust. 1, bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Bank powinien, na wniosek kredytobiorcy, umożliwić restrukturyzację zadłużenia poprzez zmianę określonych w umowie warunków lub terminów spłaty pożyczki, jeżeli jest uzasadniona dokonaną przez bank oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy. Restrukturyzacja, o której mowa w ust. 1, dokonywana jest na warunkach uzgodnionych przez bank i kredytobiorcę. Bank, w przypadku odrzucenia wniosku kredytobiorcy o restrukturyzację zadłużenia, przekazuje kredytobiorcy, bez zbędnej zwłoki, szczegółowe wyjaśnienia, w formie pisemnej, dotyczące przyczyny odrzucenia wniosku o restrukturyzację.

Jak wynika z treści cytowanego wyżej przepisu, bank nie może swobodnie wypowiedzieć umowy kredytowej, gdy kredytobiorca popadł w opóźnienie z jego spłatą. W przypadku gdy powyższe przesłanki nie zostały spełnione, czynność prawna banku polegająca na wypowiedzeniu umowy jest nieważna (art. 58 § 1 k.c.). W szczególności nie prowadzi ona do wymagalności wierzytelności banku o spłatę tej części pożyczki (kredytu), co do której kredytobiorca nie pozostawał w opóźnieniu. Biorąc pod uwagę cel art. 75c Prawo bankowe, uznać, go należy za przepis semidyspozytywny. Może zostać zmieniony w umowie kredytu albo osobnym porozumieniu jedynie na korzyść kredytobiorcy (np. przez wydłużenie terminu na złożenie wniosku w sprawie restrukturyzacji pożyczki ). (T. Czech w publikacji: Obowiązki banku w razie opóźnienia kredytobiorcy ze spłatą pożyczki, opublikowano: M.Pr.Bank. (...)- 78).

Odwołując się zatem do treści zawartej pomiędzy stronami umowy kredytu, w jego § 7 określono, że Bank może rozwiązać Umowę Kredytową z zachowaniem 30 dniowego okresu wypowiedzenia w przypadku nie dokonania przez Kredytobiorcę w terminach określonych w niniejszej Umowie, spłaty pełnych rat Kredytu za co najmniej dwa okresy płatności, po uprzednim dwukrotnym wezwaniu Kredytobiorcy do zapłaty zaległych rat lub ich części wynikających z zawartej Umowy, w terminie nie krótszym niż 7 dni od otrzymania wezwania.

W świetle brzmienia przedmiotowego zapisu umowy, nie powinno budzić wątpliwości, że wystosowanie dwukrotnego wezwania do zapłaty pełnych rat za co najmniej dwa okresy płatności było warunkiem, bez dopełnienia którego nie było możliwe dokonanie wypowiedzenia. A zatem przesłanką skutecznego wypowiedzenia było, aby zadłużenie za dwa pełne okresy płatności istniało już przed pierwszym wezwaniem do zapłaty, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca. Pełna rata kredytu wynosiła, zgodnie z umową 1.374,13 zł. Na dzień wystosowania pierwszego wezwania do zapłaty tj. 2 grudnia 2021 r. zadłużenie pozwanego wynosiło 1.369,38 zł. W związku z tym jest wykluczone, aby zadłużenie pozwanego na dzień pierwszego wezwania do zapłaty było równe pełnym ratom kredytu za co najmniej dwa okresy płatności. Bezsprzecznie powód, wymagający od pozwanego jako konsumenta poszanowania postanowień umowy, sam jako podmiot profesjonalny i zaufania publicznego ma obowiązek dokładnego przestrzegania zapisów umowy, których celem było zapewnienie pozwanemu określonego poziomu ochrony. Warunki określające możliwość wypowiedzenia umowy kredytu pełniły właśnie taką funkcję ochronną pozwanego przed nagłym i zaskakującym rozwiązaniem umowy. Pozwany, pozostając w zaufaniu do zapisów umowy, która została zawarta w oparciu o wzór stworzony przez powoda, miał prawo oczekiwać, że przed wypowiedzeniem umowy otrzyma dwa wezwania, odpowiadające wymogom umowy i wtedy będzie miał jeszcze co najmniej 7 dni na spłatę długu.

Można się zastanowić także, czy dokonane przez powoda pierwsze wezwanie do zapłaty z dnia 2 grudnia 2021 r. nie naruszyło przepisów prawa tj. przywołanego wcześniej art. 75c ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe. Umowa przewidywała bowiem dwukrotne wezwanie do zapłaty w terminie nie krótszym niż 7 dni od otrzymania wezwania. Pomimo tego zapisu umownego powód w powtórnym wezwaniu wyznaczył pozwanemu 14 dniowy termin na uiszczenie zaległości stosownie do ww. przepisy ustawy Prawo bankowe. Tymczasem w pierwszym wezwaniu, które w świetle umowy było konieczne dla skutecznego wypowiedzenia, powód wyznaczył pozwanemu 7 dniowy termin na uregulowanie należności. Art. 75c ust. 1 wspominanej ustawy jest niedokładny. Odczytywany dosłownie oznaczałby, że po powstaniu każdej, nawet najmniejszej zaległości bank ma obowiązek wdrażać przewidzianą w nim procedurę upominawczą. Wydaje się to absurdalne. Nie przesądzając tej kwestii wobec braku takiej potrzeby, wskazać jednak trzeba, że z uwagi na cel normy wynikającej z tego przepisu i jej charakter, musi ona być stosowana w każdym przypadku powstania takiego opóźnienia w spłacie, które bank uzna za stanowiące podstawę do wypowiedzenia umowy. Innymi słowy w każdym przypadku przewidziana w art. 75c Prawa bankowego procedura winna poprzedzać wypowiedzenie umowy kredytu bankowego z powodu zaległości w spłacie.

Ponadto Sąd zauważa, że w § 7 umowy stron przewidziano, że Bank ma prawo wypowiedzenia umowy, gdy kredytobiorca nie zapłaci w terminach określonych w umowie pełnych rat Kredytu za co najmniej dwa okresy płatności, po uprzednim dwukrotnym listownym wezwaniu go do zapłaty zaległych rat lub ich części wynikających z umowy. Z tego postanowienia umownego wynika, że wypowiedzenie dokonane z powodu niezapłacenia co najmniej dwóch rat może nastąpić tylko, jeśli w dacie składania oświadczenia o wypowiedzeniu raty te nie są nadal uregulowane. W ocenie Sądu nie można założyć, że dokonanie wypowiedzenia w danym dniu jest możliwe, jeśli raty, które były objęte wezwaniami do zapłaty, zostały już wprawdzie zapłacone, chociażby w części jeśli w tym dniu kredytobiorca jest w opóźnieniu z zapłatą dwóch innych rat, do których zapłaty nie był jednak wzywany. Przedmiotowa wykładnia stoi w sprzeczności z treścią przywołanego zapisu umowy, w którym mowa o możliwości wypowiedzenia po uprzednim dwukrotnym listownym wezwaniu do zapłaty zaległych rat. Gdyby jednak przyjąć odmienne założenie, to należałoby podkreślić, że omawiany zapis jest niejednoznaczny, co nakazywałoby tłumaczenie najkorzystniejsze dla pozwanego (art. 385 § 2 k.c.), będącego konsumentem (art. 22 ¹ k.c.). Zaprezentowana przez Sąd wykładnia ww. zapisu umowy jest dla pozwanego korzystniejsza, gdyż lepiej zabezpiecza jego interesy. Przed złożeniem przez powoda oświadczenia o wypowiedzeniu pozwany uiścił na jego rzecz 1.000 zł, a zatem nie zalegał już w spłacie pełnych rat za dwa okresy płatności, które były objęte wezwaniami do zapłaty poprzedzającymi wypowiedzenie umowy.

Na marginesie Sąd zauważa, że powód w uzasadnieniu pozwu wskazał, że pozwany był zobowiązany do uiszczania co miesiąc rat kapitałowo-odsetkowych w wysokości 1.174,32 zł. W wezwaniach do zapłaty składka ubezpieczeniowa płatna ratalnie była natomiast wskazywana odrębnie od raty kapitałowo-odsetkowej. Kierując się założeniem powoda, iż wysokość pełnej raty kapitałowo-odsetkowej wynosiła miesięcznie 1.174,32 zł, okazałoby się, że na dzień pierwszego wezwania pozwany nie zalegał nawet w zapłacie pełnej raty kapitałowo-odsetkowej za jeden okres płatności (kapitał 961,93 zł, odsetki 7,83 zł razem 969,76 zł), a na dzień powtórnego wezwania nie zalegał z zapłatą pełnych rat za dwa okresy płatności (kapitał 1.589,38 zł, odsetki 572,50 zł. łącznie 2.161,80 zł).

Podsumowując, wypowiedzenie złożone pozwanemu przez powoda było nieskuteczne, jako dokonane z naruszeniem postanowień umowy. W tej sytuacji zbędne było rozważanie pozostałych zarzutów, na które powoływał się pozwany, reprezentowany przez kuratora.

Warto zwrócić uwagę, że powód w § 7 w podrozdziale „Skutki braku płatności” w ust. 3 i 4 ustanowił dodatkowe zapisy uściślające procedurę upominawczą, w tym w zakresie pierwszego i drugiego wezwania do zapłaty. W sytuacji wystąpienia opóźnienia w spłacie zobowiązań kredytowych Bank najpierw wysłać miał upomnienie wyznaczając 14 dni na jego zapłatę i pouczając o możliwości restrukturyzacji, następnie w przypadku braku spłaty zadłużenia przeterminowanego w tym terminie, powód miał obowiązek wezwać kredytobiorcę do zapłaty długu listem poleconym, jeśli kredytobiorca nadal nie uiściłby należności przeterminowanych Bank miał wysłać powtórne wezwanie do zapłaty, ale dopiero po upływie 64 dni od wystąpienia zaległości niespłaconej w terminie wskazanym w poprzednim wezwaniu do zapłaty. W niniejszej sprawie powód wystosował w dniu 18 października 2021 r. do pozwanego upomnienie wzywając go do zapłaty 1.374,07 zł w terminie 14 dni. Pozwany w dniu 10 listopada 2021 r. zapłacił pozwanemu 1.390 zł. Następnie powód wezwał pozwanego do zapłaty pismem z dnia 2 grudnia 2022 r., wyznaczając pozwanemu 7 dni na uregulowanie zaległości. Awizowane wezwanie nie zostało podjęte w terminie i w dniu 21 grudnia 2021 r. zostało zwrócone do placówki. Po czym powód nie zachowując 64 dni od wystąpienia zaległości niespłaconej w terminie wskazanym w wezwaniu z dnia 2 grudnia 2021 r. (który upływał na początku lutego 2022 r.) wysłał kolejne wezwanie w dniu 5 stycznia 2022 r. Powód nie dochował zatem ustalonej w umowie procedury upominawczej, do której sam się zobowiązał.

Abstrahując od powyższego, można jeszcze dywagować czy wezwania do zapłaty i wypowiedzenie mogły w ogóle dotrzeć do pozwanego, skoro powód wysyłał je do pozwanego na niedokładny adres jego zamieszkania tj. (...), podczas gdy w umowie wskazano adres (...)/7.

W konsekwencji nieskuteczności wypowiedzenia umowy roszczenie powoda było wymagalne tylko w zakresie tych niezapłaconych rat kredytu, których termin płatności minął przed dniem wyrokowania. Powód nie przedłożył zestawienia zadłużenia pozwanego z rozbiciem na należność główną, odsetki przy założeniu, że nie doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy. Nie można było się oprzeć na podstawie karty analitycznej rachunku, albowiem obrazuje on dane rachunku kredytowego za okres do grudnia 2022 r. Z kolei samodzielne dokonanie obliczeń przekraczało możliwości sądu i obarczone było zbyt dużym ryzykiem błędu. W związku z tym także w tym zakresie powództwo podlegało oddaleniu jako nieudowodnione.

Mając powyższe na uwadze, sąd orzekł jak w 1.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął w pkt 2 wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

sędzia Jolanta Czajka-Bałon