Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Poznaniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 czerwca 2025 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu XIV Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w Pile

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Marcin Garcia Fernandez

Protokolant: st. sekr. sąd. Dorota Krygiołka

po rozpoznaniu w dniu 4 czerwca 2025 r. w Pile

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) SA z siedzibą w W.

przeciwko (...) w P.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego (...) na rzecz powoda (...) Funduszu (...) 310 (trzysta dziewięćdziesiąt trzy tysiące trzysta dziesięć) zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 8 czerwca 2024 r. do dnia zapłaty,

II.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda jako zwrot kosztów procesu 25 566 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty.

Marcin Garcia Fernandez

UZASADNIENIE

Powód (...) SA z siedzibą w W. w pozwie z 8 marca 2024 r. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) w P. 393 310 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 9 lipca 2020 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu według norm przepisanych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie. W uzasadnieniu wskazał, że jest spółką akcyjną z udziałem Skarbu Państwa. Pozwany zwrócił się do niego z wnioskiem o udzielenie subwencji finansowej w ramach rządowego programu Tarcza finansowa 1.0 (...) dla (...), składając wymagane dokumenty. Umowa została zawarta 19 czerwca 2020 r. i na jej mocy wypłacił pozwanemu 393 310 zł subwencji. Pozwany naruszył warunki udzielania subwencji, wobec czego zobowiązany jest do jej zwrotu na podstawie § 11 ust. 13 Regulaminu. W świetle tego przepisu roszczenie stało się wymagalne 9 lipca 2020 r.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu przyznał zawarcie umowy subwencji i jej otrzymanie. Zaprzeczył otrzymaniu pism powoda z 4 kwietnia 2023 r., 6 listopada 2023 r. i 28 listopada 2023 r. Wskazał, że wystąpił o subwencję, gdyż jest wpisany do rejestru przedsiębiorców prowadzących ośrodek szkolenia. Z punktu widzenia wielkości zatrudnienia i rocznego obrotu jest małym przedsiębiorcą. Nie złożył żadnych nieprawdziwych oświadczeń. Na mocy § 3 ust. 6 umowy powód miał prawo kontrolować prawdziwość informacji i oświadczeń złożonych w związku z zawarciem umowy oraz podjąć decyzję o zwrocie subwencji w całości lub w części. Powód przyznał i wypłacił mu subwencję i dopiero po trzech latach nabrał wątpliwości czy mógł być beneficjentem programu. Wątpliwości tych nie rozstrzygnął przez wydanie decyzji. Postanowienia umowy są niekompletne, zostały arbitralnie ustalone i narzucone mu przez powoda. Pozew jest nieuzasadniony a co najmniej przedwczesny (k. 84-89).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód jest spółką akcyjną, której całość kapitału należy do Skarbu Państwa. W czasie pandemii (...)19 powód wdrażał program pomocowy skierowany do przedsiębiorców pod nazwą: Tarcza (...) Funduszu (...) dla Małych i Średnich Firm.

Pozwany jest samorządową osobą prawną, powołaną na mocy ustawy z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym przez sejmik Województwa (...) do wykonywania zadań powierzonych samorządowi województwa.

Strony 19 czerwca 2020 r. za pośrednictwem kanału bankowości elektronicznej zawarły umowę subwencji finansowej. W umowie pozwany oświadczył, że na dzień 31 grudnia 2019 r. był małym lub średnim przedsiębiorcą (§ 1 ust. 3), że wnioskuje o subwencję w kwocie 393 310 zł (§ 1 ust. 9), że jest świadomy, że subwencja jest udzielana jako pomoc przewidziana w sekcji 3.1 Tymczasowych ram oraz dotyczy wyłącznie przedsiębiorstw spełniających kryteria mikro, małego i średniego przedsiębiorcy w rozumienia Programu (czyli Tarczy finansowej (...) Funduszu (...) dla Małych i Średnich Firm) oraz Załącznika Nr 1 do Rozporządzenia Komisji (UE) nr (...) z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre formy pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu.

W umowie zawarto także następujące postanowienia.

W razie stwierdzenia, że Przedsiębiorca jest dużym przedsiębiorcą, (...) może wydać decyzję o zwrocie udzielonego wsparcia (§ 2 ust. 20). Do czasu całkowitego zwrotu subwencji finansowej przez Przedsiębiorcę, (...) może kontrolować prawdziwość informacji i oświadczeń złożonych w związku z zawarciem niniejszej Umowy przez Przedsiębiorcę. W przypadku stwierdzenia nieprawdziwości informacji lub oświadczeń zwartych w niniejszej Umowie, (...) może podjąć decyzję o zwrocie przez Przedsiębiorcę całości lub części subwencji finansowej. W takim przypadku subwencja finansowa stanie się wymagalna w terminie 14 dni roboczych od dnia udostępnienia Przedsiębiorcy informacji o decyzji (...) w sposób pozwalający Przedsiębiorcy zapoznać się z informacją o decyzji (...) (§ 3 ust. 6).

Prawa i obowiązki (...) oraz Przedsiębiorcy związane z wypłaconą subwencją finansową określone są także w Regulaminie ubiegania się o udział w programie rządowym - Tarcza (...) Funduszu (...) dla M., Małych i Średnich Firm. (…) Przedsiębiorca oświadcza, że zapoznał się z Regulaminem, rozumie go i akceptuje jego treść (§ 11 ust. 4). Regulamin stanowi integralną część Umowy, o ile strony w Umowie nie ustalą odmiennie swoich praw i obowiązków (§ 11 ust. 5). (...) przysługuje prawo do zmiany Regulaminu w trakcie trwania Umowy. Wprowadzenie zmiany wymaga poinformowania o niej Przedsiębiorcy w taki sposób, który umożliwi Przedsiębiorcy zapoznanie się z informacją o takiej zmianie wraz ze wskazaniem postanowień podlegających zmianie, przy czym zmiana ta wchodzi w życie w terminie 14 dni od dnia doręczenia Przedsiębiorcy informacji (§ 11 ust. 6).

Powód 22 czerwca 2020 r. poinformował pozwanego, że dokonał pozytywnej weryfikacji spełnienia przez niego warunków otrzymania subwencji finansowej i że podjął decyzję o jej przyznaniu w kwocie 393 310 zł. Subwencja w tej wysokości została pozwanemu wypłacona.

W § 10 ust. 5 Regulaminu ubiegania się o udział w programie rządowym Tarcza (...) Funduszu (...) dla Małych i Średnich Firm w wersji obowiązującej w dacie zawarcia umowy subwencji przewidziano, że zawsze dużym przedsiębiorstwem będzie taki podmiot, którego 25 % lub więcej kapitału lub praw głosu jest kontrolowane bezpośrednio lub pośrednio, wspólnie lub indywidulanie, przez co najmniej jeden organ publiczny.

Pismem z 17 marca 2023 r. powód poinformował pozwanego, że dokonał weryfikacji podstaw do otrzymania przez niego subwencji i ustalił, że ma on status dużego przedsiębiorstwa w rozumieniu § 10 ust. 14 pkt 3 Regulaminu. W związku z tym uprzedził, że wyda decyzję określającą obowiązek zwrotu subwencji w całości. 4 kwietnia 2023 r. powód sporządził skierowany do pozwanego dokument elektroniczny nazwany „decyzją” i zawierający informację o konieczności zwrotu całości subwencji w terminie 14 dni roboczych od dnia udostępnienia mu tego dokumentu. Nie został on jednak pozwanemu udostępniony.

Pismem z 28 listopada 2023 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty 512 255,56 zł zadłużenia wynikającego z umowy subwencji w terminie do 5 grudnia 2023 r. Pismo zostało wysłane na wadliwy adres i nie dotarło do pozwanego.

(dowód: umowa subwencji, k. 38-50, decyzja z 22.06.2020 r., k. 55, potwierdzenie przelewu, k. 56, pismo powoda z 17.03.2023 r., k. 94-95, decyzja z 4.04.2023 r., k. 60, wezwanie, k. 70, wydruk strony operatora pocztowego przeznaczonej do śledzenia przesyłek, k. 113-114)

Powyższy stan faktyczny w świetle art. 228 § 2 k.p.c., 229 k.p.c. i 230 k.p.c. w zdecydowanej większości nie wymagał dowodów. Pozwany nie zaprzeczył tym twierdzeniem powoda o faktach, które zostały objęte powyższymi ustaleniami, a część z nich potwierdził wprost lub pośrednio. Informacja o części faktów (dotyczących statusu stron) jest powszechnie dostępna.

Powołane przez powoda fakty znajdowały także potwierdzenie w złożonych przez niego do akt wydrukach dokumentów istniejących w formie elektronicznej. Złożenie tych wydruków stanowiło w istocie zgłoszenie twierdzeń o istnieniu dokumentów o wynikającej z wydruków treści. Odwołanie się przez pozwanego do złożonego przez powoda wydruku było ewidentnym przyznaniem takiego twierdzenia (art. 229 k.p.c.). Natomiast niedoniesienie się pozwanego do jakiegoś wydruku stanowiło niewypowiedzenie się co do twierdzeń pozwanego o istnieniu dokumentu o wynikającej z wydruku formie i treści, które pozwalało uznać je za przyznane, gdy pozostawały w zgodzie z wynikami rozprawy (art. 230 k.p.c.). Pozwalało to na przeprowadzenia dowodu z dokumentów, których istnienie i treść były bezsporne i zostały przyjęte bez dowodów.

Pozwany złożył dokument prywatny – pismo powoda z 17 marca 2023 r. w odpisie poświadczonym za zgodność z oryginałem przez reprezentującego go pełnomocnika – radcę prawnego. To poświadczenie korzystało z domniemania prawnego zgodności treści z prawdą (art. 129 § 3 k.p.c. w zw. z art. 244 k.p.c.), które nie zostało obalone.

Dokumenty prywatne, które stały się podstawą ustaleń, nie budziły wątpliwości co do swojej autentyczności i zgodności treści z prawdą, jak też nie były przez strony podważane pod jakimkolwiek względem.

Sąd zważył, co następuje:

Pozwany jest samorządową wojewódzką osobą prawną (art. 114 ust. 3 Prawa o ruchu drogowym). Został utworzony przez sejmik Województwa (...), jego organizację określa statut nadany przez sejmik tego Województwa, kieruje nim dyrektor powołany przez zarząd tego Województwa i podlega nadzorowi zarządu tego Województwa.

Organy publiczne, o których mowa w § 10 ust. 5 Regulaminu ubiegania się o udział w programie rządowym Tarcza (...) Funduszu (...) dla Małych i Średnich Firm (dalej powoływanego jako Regulamin), w świetle językowych reguł wykładni, to podmioty w strukturze państwa, które mają uprawnienia i kompetencje do podejmowania działań w imieniu państwa. Działają w oparciu o przepisy prawa i realizują zadania publiczne. Organami publicznymi są zarówno organy administracji rządowej, jak i samorządu terytorialnego. Są wiec nimi również organy samorządu województwa. Podkreślenia wymaga, że w sprawie nie było żadnych okoliczności uzasadniających odmienne rozumienie określenia organy publiczne niż wynikające z reguł językowych (art. 65 § 2 k.c.).

Powyższe uwagi prowadzą do wniosku, że pozwany zawarł umowę subwencji w złej wierze. Oświadczył bowiem, że na dzień 31 grudnia 2019 r. był małym lub średnim przedsiębiorcą (§ 1 ust. 3), podczas gdy w świetle § 10 ust. 5 Regulaminu w wersji obowiązującej w dacie zawarcia umowy subwencji, był wówczas dużym przedsiębiorstwem, gdyż był w pełni kontrolowany przez dwa organy publiczne – sejmik i zarząd Województwa (...). Nie był więc uprawniony do udziału w programie i otrzymania subwencji.

Umowa subwencji w § 3 ust. 6 pozwalała powodowi kontrolować prawdziwość oświadczeń pozwanego złożonych w związku z jej zawarciem do czasu całkowitego zwrotu subwencji na przewidzianych w umowie zasadach. Na mocy § 11 ust. 5 umowy powyższy przepis wyprzedzał i wykluczał wszelkie odmienne postanowienia Regulaminu w tym samym przedmiocie. Powód miał zatem prawo - na podstawie § 2 ust. 20 samej umowy, bez potrzeby odwoływania się do Regulaminu - domagać się od pozwanego zwrotu całości wypłaconej mu subwencji z powodu bycia dużym przedsiębiorcą w rozumieniu umowy.

Zgodnie z § 3 ust. 6 umowy, pozwany miał obowiązek dokonać zwrotu subwencji w terminie 14 dni roboczych od dnia udostępnienia mu informacji o decyzji powoda, że domaga się zwrotu subwencji. Nie ma podstaw stanowisko pozwanego, który zdaje się sugerować, że powód powinien wydać jakąś sformalizowaną decyzję, od której mógłby się odwołać (k. 87 i 88). Nie budzi jednak wątpliwości Sądu, że przez „decyzję” należy rozumieć oświadczenie woli, a nie akt władztwa, zwłaszcza zaś władztwa administracyjnego (art. 65 k.c.).

Powód sporządził dokument z 4 kwietnia 2023 r. z wezwaniem pozwanego do zwrotu subwencji (k. 60), jednak przed wytoczeniem powództwa nie dostarczył go pozwanemu w sposób pozwalający mu na zapoznanie się z jego treścią, a przynajmniej nie wykazał tego faktu w toku procesu. W związku z tym oświadczenie woli powoda o domaganiu się zwrotu subwencji dotarło do pozwanego wraz z doręczeniem mu odpisu pozwu, co nastąpiło 17 maja 2024 r. (k. 83). W związku z tym pozwany był zobowiązany dokonać zwrotu subwencji do 7 czerwca 2024 r. Ponieważ tego nie uczynił, od następnego dnia popadł w opóźnienie, za czas którego powodowi należały się ustawowe odsetki za opóźnienie (art. 481 § 1 i 2 k.c.).

Wobec powyższego Sąd orzekł, jak w punkcie I wyroku.

W punkcie II wyroku Sąd oddalił bezzasadną część żądania odsetek.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął w punkcie III wyroku na podstawie art. 100 zdanie drugie k.p.c., obciążając pozwanego obowiązkiem zwrotu powodowi wszystkich kosztów, gdyż powód uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania. Na koszty te składały się opłata od pozwu 14 749 zł (k. 74), minimalne wynagrodzenie pełnomocnika 10 800 zł i opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł.

SSO Marcin Garcia Fernandez